Bulgular ve Yorum

Araştırmanın bu bölümünde; sosyal sorumlu işletmelerin uygulamalarına karşı 18- 60 yaş arası kadın tüketicilerin bakış açısını belirlemek aynı zamanda bu uygulamaların sosyo-demografik özellikler çerçevesinde kadın tüketicilerin satın alma davranışını ne yönde etkilediğini ortaya koymak amacıyla saha araştırmasının bulgularına yer veril- miştir.

Tablo 1. Katılımcıların Yaş Aralıklarına Yönelik Dağılımlar Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

18-20 36 17,9 17,9 17,9 21-30 129 64,2 64,2 82,1 31-40 27 13,4 13,4 95,5 41-50 7 3,5 3,5 99,0 51-60 2 1,0 1,0 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

Katılımcıların yaş aralığı dağılımlarına bakıldığında; %64,2’sinin 21-30 yaş aralı- ğı grubu, %17,9’unun 18-20 yaş aralığı grubu, %13,4’ünün 31-40 yaş aralığı grubu, %3,5’inin 41-50 yaş aralığı grubu, %1’inin ise 51-60 yaş aralığı grubu içerisinde olduğu görülmektedir.

Katılımcıların çoğunlukla genç yaş aralığı grubu olarak nitelendirebileceğimiz bir grup içerisinde olduğu görülmektedir.

Tablo 2. Katılımcıların Medeni Durumlarına Yönelik Dağılımlar Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Evli 57 28,4 28,4 28,4

Bekar 143 71,1 71,1 99,5

Boşanmış 1 ,5 ,5 100,0

Toplam 201 100,0 100,0

Katılımcıların medeni durum dağılımları incelendiğinde; %71,1’inin bekar, %28,4’ünün evli, %0,5’inin ise boşanmış olduğu görülmektedir. Katılımcıların medeni durumu yüksek bir oranla bekar olarak saptanmıştır.

Tablo 3. Katılımcıların Eğitim Durumlarına Yönelik Dağılımlar

Katılımcıların eğitim durumu dağılımları; %65,7 üniversite, %19,4’ü lise, %8,5’i ön lisans, %5’i ilköğretim, %3’ü ise yüksek lisans şeklinde dağılım göstermiştir. Katı- lımcıların genel olarak eğitim seviyesinin yüksek olduğu söylenebilmektedir.

Tablo 4. Katılımcıların Gelir Durumu Aralıklarına İlişkin Dağılımlar

Katılımcıların gelir durumlarına ilişkin dağılımlar; %33,8’i 600 TL ve üzeri, %22,4’ü 1001-1500 TL, %15,4’ü 1501-2000 TL, %11,4’ü 2001-2500 TL, %8,5’İ 601-1000 TL, %4’ü 2501-3000 TL, %3,5’i 3001-3500 TL, %0,5’i ise 5000 TL ve üzerinde şeklinde- dir.

Tablo 5. Katılımların Meslek Durumlarına Yönelik Dağılımlar

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde de

Ev hanımı 17 8,5 8,5 8,5

Öğrenci 71 35,3 35,3 43,8

Devlet memuru 23 11,4 11,4 55,2

Özel sektör çalışanı 84 41,8 41,8 97,0

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

İlköğretim 10 5,0 5,0 5,0 Lise 39 19,4 19,4 24,4 Ön lisans 17 8,5 8,5 32,8 Lisans 132 65,7 65,7 98,5 Yüksek lisans 3 1,5 1,5 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

600 tl ve üzeri 68 33,8 34,0 34,0 601-1000 tl 17 8,5 8,5 42,5 1001-1500 tl 45 22,4 22,5 65,0 1501-2000 tl 31 15,4 15,5 80,5 2001-2500 tl 23 11,4 11,5 92,0 2501-3000 tl 8 4,0 4,0 96,0 3001-5000 tl 7 3,5 3,5 99,5 5001 ve üzeri 1 ,5 ,5 100,0 Toplam 200 99,5 100,0 Kayıp veri 1 ,5 Toplam 201 100,0

Emekli 2 1,0 1,0 98,0

Diğer 4 2,0 2,0 100,0

Total 201 100,0 100,0

Katılımcıların meslek grubu dağılımları; %41,8’i özel sektör çalışanı, %35,3’ü öğ- renci, %11,4’ü devlet memuru, %8,5’i ev hanımı, %2’si diğer meslek grubu, %1’i ise emekli şeklinde olduğu görülmektedir.

Tablo 6. “Şirketler sundukları kalitesi düşük ürünleri telafi etmek için sosyal so- rumluluk kampanyaları ile ilgilenir” Düşüncesinin Katılımcılara Göre Dağılımları

“Şirketler sundukları kalitesi düşük ürünleri telafi etmek için sosyal sorumluluk kampanyaları ile ilgilenir” ifadesini dağılımları; %33,8’i katılmıyorum, %31,8’i katılı- yorum, %22,4’ü kararsızım, %8,5’i kesinlikle katılmıyorum, %3,5’i ise kesinlikle ka- tılmıyorum şeklindedir.

Katımcıların vermiş oldukları yanıtların dağılımları incelendiğinde; sosyal sorum- luluk kavramının bir telafi aracı olarak görülmediği söylenebilir.

Tablo 7. “Şirketler kaynaklarını, ürünleri iyileştirmek ve yenileştirmek yerine sos- yal sorumluluk projeleri için harcarlar” Düşüncesinin Katılımcılara Göre Dağı-

lımları

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 16 8,0 8,0 8,0 Katılmıyorum 92 45,8 45,8 53,7 Kararsızım 45 22,4 22,4 76,1 Katılıyorum 44 21,9 21,9 98,0 Kesinlikle Katılıyorum 4 2,0 2,0 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

“Şirketler kaynaklarını, ürünleri iyileştirmek ve yenileştirmek yerine sosyal so- rumluluk projeleri için harcarlar” ifadesine katılımcıların vermiş oldukları cevapların

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 17 8,5 8,5 8,5 Katılmıyorum 68 33,8 33,8 42,3 Kararsızım 45 22,4 22,4 64,7 Katılıyorum 64 31,8 31,8 96,5 Kesinlikle Katılıyorum 7 3,5 3,5 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

dağılımları; %45,8 katılmıyorum, %22,4 kararsızım, %21,9 katılıyorum, %8 kesinlikle katılmıyorum, %2 ise kesinlikle katılıyorum şeklinde olduğu görülmektedir.

Katılımcıların vermiş oldukları yanıtlar incelendiğinde sosyal sorumluluk anlayı- şının ürün ve hizmetlerin iyileştirilmesinden daha ayrı bir olgu olarak görüldüğü söyle- nebilir.

Tablo 8. “Sosyal sorumlu şirketler, personelin etkinliğini arttırmak için daha az kaynak ayırırlar” Düşüncesinin Katılımcılara Göre Dağılımları

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 9 4,5 4,5 4,5 Katılmıyorum 86 42,8 42,8 47,3 Kararsızım 62 30,8 30,8 78,1 Katılıyorum 36 17,9 17,9 96,0 Kesinlikle Katılıyorum 8 4,0 4,0 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

“Sosyal sorumlu şirketler, personelin etkinliğini arttırmak için daha az kaynak ayırırlar” ifadesine katılımcıların; %42,8’i katılmıyorum, %30,8’i kararsızım, %17,9’u katılıyorum, %4,5’i kesinlikle katılmıyorum, %4’ü ise kesinlikle katılıyorum şeklinde cevap vermişlerdir.

Tablo 9. “Sosyal sorumluluk kampanyaları şirketlerin kaynaklarını tüketir” Dü- şüncesinin Katılımcılara Göre Dağılımları

“Sosyal sorumluluk kampanyaları şirketlerin kaynaklarını tüketir” ifadesine katı- lımcıların vermiş oldukları cevapların dağılımları; %54,2 katılmıyorum, %18,9 kararsı- zım, %13,9 katılıyorum, %10,9 kesinlikle katılmıyorum, %2 kesinlikle katılıyorum şek- lindedir.

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde Kesinlikle Katılmıyorum 22 10,9 10,9 10,9 Katılmıyorum 109 54,2 54,2 65,2 Kararsızım 38 18,9 18,9 84,1 Katılıyorum 28 13,9 13,9 98,0 Kesinlikle Katılıyorum 4 2,0 2,0 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

Katılımcılar çoğunlukla sosyal sorumluluk faaliyetlerinin şirket kaynaklarını tü- kettiği görüşüne sahip değildir. Sosyal sorumluluk faaliyetleri şirket kaynaklarına fazla- dan maliyet yerine yapılması gereken bir etkinlik olarak görüldüğü ve kadın tüketicile- rin algısının bu yönde olduğu söylenebilir.

Tablo 10. “Sosyal sorumlu şirketler, toplumun yaşam kalitesini arttıracak gönüllü projelere katkı sağlarlar” Düşüncesinin Katılımcılara Göre Dağılımları

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 5 2,5 2,5 2,5 Katılmıyorum 15 7,5 7,5 10,0 Kararsızım 22 10,9 10,9 20,9 Katılıyorum 119 59,2 59,2 80,1 Kesinlikle Katılıyorum 40 19,9 19,9 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

“Sosyal sorumlu şirketler, toplumun yaşam kalitesini arttıracak gönüllü projelere katkı sağlarlar” ifadesine katılımcıların vermiş oldukları cevapların dağılımları; %59,2 katılıyorum, %19,9 kesinlikle katılıyorum, %10,9 kararsızım, %7,5 katılmıyorum, %2,5 kesinlikle katılmıyorum şeklinde olduğu görülmektedir.

Katılımcıların vermiş oldukları cevapların dağılımları incelendiğinde sosyal so- rumlu şirketlerin toplumun yaşam kalitesini arttıracak projelere katkı sağlayan işletme- ler olarak görülmektedir.

Sosyal sorumluluk faaliyetlerinin başta toplumun yaşam kalitesinin yükselteceği, toplum faydasının başat olarak görüldüğü faaliyetler olduğu düşünüldüğünde, kadın tüketicilerin bu yönde algısının oluşmuş olması; tüketicilerin ürün, hizmet tercihinde bu gibi şirketlere yönelme durumunun daha fazla olabileceği söylenebilir.

Tablo 11. “Bir şirket hem sosyal sorumlu, hem de kaliteli ürün ve hizmet üreticisi olabilir” Düşüncesinin Katılımcılara Göre Dağılımları

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 8 4,0 4,0 4,0

Katılmıyorum 8 4,0 4,0 8,0

Kararsızım 15 7,5 7,5 15,4

Katılıyorum 107 53,2 53,2 68,7

Toplam 201 100,0 100,0

“Bir şirket hem sosyal sorumlu, hem de kaliteli ürün ve hizmet üreticisi olabilir” ifadesine katılımcıların vermiş oldukları yanıtların dağılımları; %53,2 katılıyorum, %31,3 kesinlikle katılıyorum, %7,5 kararsızım, %8 katılmıyorum, %8 ise kesinlikle katılmıyorum şeklindedir.

Katımcıların vermiş oldukları cevapların dağılımları incelendiğinde; katılımcılar çoğunlukla bir işletmenin hem sosyal sorumlu hem de kaliteli ürün ve hizmet üretebile- ceği algısına sahip oldukları görülmektedir.

Tablo 12. “Sosyal sorumlu şirketler yasal sorumlulukları yerine getiren başarılı şirketlerdir” Düşüncesinin Katılımcılara Göre Dağılımları

“Sosyal sorumlu şirketler yasal sorumlulukları yerine getiren başarılı şirketlerdir” ifadesine katılımcıların vermiş oldukları cevapların dağılımları; %53,2 katılıyorum, %29,4 kararsızım, %7,5 kesinlikle katılıyorum, %7 katılmıyorum, %3 ise kesinlikle katılmıyorum şeklinde olduğu görülmektedir.

Katılımcıların vermiş oldukları cevapların dağılımlarına bakıldığında; sosyal so- rumluluk kavramının kadın tüketici algısını olumlu şekilde oluşturmada önemli bir etki- si olduğu söylenebilir. Katılımcılar çoğunlukla sosyal sorumlu şirketlerin yasal zorunlu- luklarını yerine getiren şirketler olarak görmektedir.

Sosyal sorumluluk faaliyetlerinin kadın tüketici algısını olumlu yönde etkilemede ve farkındalık oluşturmada önemli bir etken olduğu belirtilebilmektedir.

Tablo 13. “Satın alımlarda işletmelerin sosyal aktivitelerini dikkate alırım” Dü- şüncesinin Katılımcılara Göre Dağılımları

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 11 5,5 5,5 5,5

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 6 3,0 3,0 3,0 Katılmıyorum 14 7,0 7,0 10,0 Kararsızım 59 29,4 29,4 39,3 Katılıyorum 107 53,2 53,2 92,5 Kesinlikle Katılıyorum 15 7,5 7,5 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

Katılmıyorum 26 12,9 12,9 18,4

Kararsızım 40 19,9 19,9 38,3

Katılıyorum 105 52,2 52,2 90,5

Kesinlikle Katılıyorum 19 9,5 9,5 100,0

Toplam 201 100,0 100,0

“Satın alımlarda işletmelerin sosyal aktivitelerini dikkate alırım” ifadesine katı- lımcıların vermiş oldukları cevapların dağılımları; %52,2 katılıyorum, %19,9 kararsı- zım, %12,9 katılmıyorum, %9,5 kesinlikle katılıyorum, %5,5 ise kesinlikle katılmıyo- rum şeklindedir.

Katılımcılar çoğunlukla satın alma davranışlarını gerçekleştirirken, işletmelerin sosyal aktivitelerini dikkate aldıklarını belirtmişlerdir. Bu doğrultuda işletmelerin top- lum ile ilgili olması ve sosyal bir tavır sergilemesi kadın tüketicinin o işletmeyi tercih etme noktasında önemli bir etken olduğu belirtilebilir.

Tablo 14. “Etik davranan ve sosyal sorumluluğu olan işletmenin ürününü satın almak için daha fazla para ödeyebilirim” Düşüncesinin Katılımcılara Göre Dağı-

lımları

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 3 1,5 1,5 1,5 Katılmıyorum 30 14,9 14,9 16,4 Kararsızım 42 20,9 20,9 37,3 Katılıyorum 98 48,8 48,8 86,1 Kesinlikle Katılıyorum 28 13,9 13,9 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

“Etik davranan ve sosyal sorumluluğu olan işletmenin ürününü satın almak için daha fazla para ödeyebilirim” ifadesine katılımcıların vermiş oldukları cevapların dağı- lımları; %48,8 katılıyorum, %20,9 kararsızım, %14,9 katılmıyorum, %13,9 kesinlikle katılıyorum, %1,5 ise kesinlikle katılmıyorum şeklinde olduğu görülmektedir.

Katılımcıların vermiş oldukları yanıtlar incelendiğinde; tüketim seçiminde katı- lımcıların etik değerlere ve sosyal sorumluluğu olan işletmelere fiyatı daha yüksek olsa bile yöneleceği görülmektedir.

Sosyal sorumluluk kavramının ve etik değerlere uygun hareket etmenin kadın tü- ketici algısında fiyattan daha öncelikli bir sırada olduğu söylenebilmektedir.

Tablo 15. “İki ürünün fiyat ve kalitesi aynı ise, etik davranan ve sosyal sorumlulu- ğu olan işletmenin ürününü almayı tercih ederim” Düşüncesinin Katılımcılara Gö-

re Dağılımları

“İki ürünün fiyat ve kalitesi aynı ise, etik davranan ve sosyal sorumluluğu olan iş- letmenin ürününü almayı tercih ederim” ifadesine katılımcıların vermiş oldukları cevap- ların dağılımları; %47,8 kesinlikle katılıyorum, %41,8 katılıyorum, %4 kesinlikle katıl- mıyorum, %3,5 katılmıyorum, %3 kararsızım şeklindedir.

Ürünün fiyat ve kalitesinden ziyade kadın tüketicilerin tüketim tercihlerini belir- lerken, etik davranan ve sosyal sorumluluk ilkesini güden işletmelere yöneldikleri gö- rülmektedir. İki işletmeden hangisi bir halkla ilişkiler faaliyeti olarak sosyal sorumluluk ilkesi ile hareket edip etik değerlere uygun davranıyor ise kadın tüketicinin o işletmeyi tercih etme ihtimalinin daha fazla olduğu söylenebilir.

Tablo 16. “Etik ve sosyal sorumluluk çerçevesinde davranmayan işletmelerden ürün satın almaktan çekinirim” Düşüncesinin Katılımcılara Göre Dağılımları

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 10 5,0 5,0 5,0 Katılmıyorum 20 10,0 10,0 14,9 Kararsızım 29 14,4 14,4 29,4 Katılıyorum 83 41,3 41,3 70,6 Kesinlikle Katılıyorum 59 29,4 29,4 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

“Etik ve sosyal sorumluluk çerçevesinde davranmayan işletmelerden ürün satın almaktan çekinirim” ifadesine katılımcıların vermiş oldukları cevapların dağılımları; %41,3 katılıyorum, %29,4 kesinlikle katılıyorum, %14,4 kararsızım, %10 katılmıyo- rum, %5 ise kesinlikle katılmıyorum şeklindedir.

Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde

Kesinlikle Katılmıyorum 8 4,0 4,0 4,0 Katılmıyorum 7 3,5 3,5 7,5 Kararsızım 6 3,0 3,0 10,4 Katılıyorum 84 41,8 41,8 52,2 Kesinlikle Katılıyorum 96 47,8 47,8 100,0 Toplam 201 100,0 100,0

Katılımcıların yüksek oranla etik ve sosyal sorumluluk çerçevesinde davranmayan işletmelerin ürünlerinden kaçındıkları görülmektedir. İşletmelerin daha etik ve sosyal sorumluluk çerçevesinde hareket ettiklerinde kadın tüketicilerin onlara yöneleceği, etik ve sosyal sorumlu olma durumunun ürün ve hizmet satın alma noktasında kadın tüketi- ciyi harekete geçirdiği söylenebilmektedir.