Balkan gazetesinde sıklıkla haber yapılan meselelerde biri de Bulgaristan
Meclisindeki Müslüman milletvekilleridir. Bu vekillerin faaliyetleri genel itibariyle gazete tarafından beğenilmemektedir. Seçilen milletvekillerinden birçoğu milletvekili ciddiyeti taĢımayan kiĢiler olarak değerlendirilmektedir. Örneğin Balkan gazetesinde Bulgaristan Meclisi Sobranya‟nın birkaç güne kadar açılacağı belirtildikten sonra Müslüman milletvekillerinin nerede oldukları sorulmaktadır. Müslüman milletvekillerinin hangi önergeleri vereceklerinin, neler yapacaklarının, nasıl konuĢmalar gerçekleĢtirileceğinin merak edildiği belirtilmektedir. Sonrasında seçilen milletvekillerin cahil oldukları vurgusu yapılarak Ģöyle denilmektedir: “Bize öyle geliyor ki mebuslarımız arasında galiba okuyan yazan bile seyrek. O halde bu adamlara hak söz anlatmak için gazete değil Kuran bile pare etmez. Hakikati
470
Balkan, 26 TeĢrinisani 1326/9 Aralık 1910, Nr: 1220, s. 2-3. 471 Balkan, 10 Kânunuevvel 1326/23 Aralık 1910, Nr: 1228, s. 3. 472 Balkan, 15 Kânunuevvel 1326/28 Aralık 1910, Nr: 1232, s. 3. 473 Balkan, 1 Mayıs 1327/14 Mayıs 1911, Nr: 1344, s. 4.
bunların beynine borazanla söylesek yine boĢ. (…) Gördünüz mü cehalet belasını474.”
Bulgaristan seçimleri hususunda “Gözümüzü Açalım, Ama Neye?” baĢlıklı baĢyazıda her sene milletvekillerinin ayrıldığını ve bu kimselerin millete yakıĢır kimseler oldukları için mi seçildiklerini sorulmakta ve hayır cevabı verilmektedir. Ġlaveten beĢ senedir mecliste Arnavut oğlu Ġsmail Hakkı Efendi, Hacı Necip PaĢa, Sultan Giray gibi güzide Ģahıslar bulunduğu ancak imzasını dahi atmaktan aciz zavallıların da milletvekili yapıldığı eleĢtirisi getirilmekte ve “Bu zavallılar olabilir ki doğru yürekli birer Müslümandırlar, sahib-i servet ve haysiyettirler. Bu, olabilir. Fakat bir millet meclisinde kırk elli bin kiĢilik efrad-ı milletin hukukunu, mensup olduğu milletin hukuk-ı siyasiye ve insaniyesini müdafaa iktidarını haiz olmak için yalnız saf bir Müslüman olmak servet sahibi bulunmak kifayet eder mi? Sobranya açılıyor; taraf taraf her memleketin mebusları bülbül gibi Ģakılıyor. Hukuk-ı mülk ve milletin müdafaası namına rical-i mebusan birbirine giriyor. Bu gürültüler içinde Ģimdiye kadar bizim mebuslarımızın da Ģan-ı asr-ı medeniyete muvafık bir mevcudiyet-i milliye ve maneviyesi görülebiliyor mu?” denilerek milletvekilleri eleĢtirilmektedir475. Gazeteye göre milletin hakkını hukukunu savunabilecek nitelikte
kiĢilerin Sobranya‟da Müslüman Türk milletini temsil etmesi gerekmektedir. Servet sahibi olduğu için milletvekili seçilmenin sakıncalarının milletin hakkını savunma hususunda meclisteki sükûtlarıyla ortaya çıktığı vurgulanmaktadır. Bir sonraki sayıda devam eden eleĢtirilerde nitelikli milletvekili yokluğunun zararı hakkında Ģöyle denilmektedir: “Muktedir, lisan aĢina, hukukĢinas, ulum-ı siyasiyeden mezun, fedakâr mebuslarımızın fıkdanındandır ki bir Bulgar tebası gibi kanunun bahĢeylediği birçok hukuk-ı siyasiye ve milliyemiz daima mensî ve muattal kalıyor. (…) Bakınız Ģu Rusya‟da açılmıĢ olan Meclis-i Mebusan‟daki islam mebuslarına!‟ Ġnsan bu muhterem mebusların kemalat-ı fikriye ve hamiyet-i milliyesini iĢittikçe nasıl iftihar etmez476.”
474 Balkan, 13 TeĢrinievvel 1322/26 Ekim 1906, Nr: 75, s. 1. 475 Balkan, 15 Nisan 1324/28 Nisan 1908, Nr: 428, s. 1. 476 Balkan, 16 Nisan 1324/29 Nisan 1908, Nr: 429, s. 1-2.
Milletvekillerinin nitelikli olması gerektiği yönünde eleĢtiriler devamlı olarak getirilmiĢtir. 1908‟de yeniden Bulgaristan Sobranyası için seçim yapılmıĢ, demokratlar ġumnu‟dan milletvekili adayı olarak Hacı Hasan zade Hüsnü Efendi‟yi göstermiĢlerdir477. 1908 seçimlerinin sonucunda milletvekili olan bazı isimler
aĢağıda verilmiĢtir:
Dobriç‟ten Mustafa Ġsmail Efendi Kurtpınar‟dan Tahir, Muhammed Efendi Hazergrad‟dan Rusçuklu Ġzzet Mehmet Efendi Hazergrad kazasından Osman Efendi
Balpınar‟dan Rusçuklu Mekteb-i Mülkiye-i ġahane mezunu Tahir Lütfi Efendi Silistre kazasından Ġbrahim Recebof
Tutrokan‟dan Mahmut Ahmedof
Eskicuma‟dan ġakir Ağazade Ali Efendi Osmanpazar‟dan Hafız Mehmet Efendi ġumnu‟dan Kesimzade Efendi
Gazetedeki haberde bu on isimden Tahir Lütfi Bey‟in tanındığı ve muazzam bir vekil olduğu belirtmiĢtir. Diğer Ģahısların ise tanınmamakla birlikte onların da din ve millet için büyük gayret sarf edeceklerine inanıldığı ifade edilmiĢtir478
. Burada, Tahir Lütfi Bey haricindekilerin tanınmadığı söylense de bir müddet sonraki bir yazıda, Bulgaristan Sobranyasındaki Ġslam milletvekillerinin niteliksiz oldukları vurgulanmıĢ Rusya‟daki Ġslam milletvekillerinin ise nitelik bakımından çok üstün oldukları ifade edilmiĢtir. Onlara gıpta ile bakıldığını vurgulanmıĢtır. Gazete, milletvekillerinin niteliği üzerine vurgu yaparken, yapıldığını düĢündüğü güzel Ģeyleri takdir etmekten de geri kalmamıĢtır. Örneğin Rusçuklu Tahir Lütfi Efendi‟nin milletvekilliği hararetle övülmekte, Prens ile bir konuĢmasına gazetede yer verilerek ideal milletvekili portresi okuyuculara takdim edilmektedir479.
Bulgaristan‟da 1911 yılında da seçimler yapılmıĢtır. Balkan gazetesinin bir haberinde 1911 seçimlerinde, Silistre‟den Mehmet Fehmi Efendi, Sofya‟dan Nevzat
477 Balkan, 22 Mayıs 1324/4 Haziran 1908, Nr: 460, s. 2. 478 Balkan, 1 Haziran 1324/14 Haziran 1908, Nr: 469, s. 3. 479 Balkan, 9 Temmuz 1324/22 Temmuz 1908, Nr: 501, s. 1-2.
Bey, Varna‟dan Ahmet Bican Efendi, Tatarpazarcık‟tan Hacı AliĢ zade Hüseyin Efendi, Filibe‟den Lağutlu zâde Hüseyin Bey, Samakov‟dan Seydi zade Ali Efendi, Aydos‟tan Murat Bey ve Ali Rıza Efendi, Çukurköy‟den Ali Molla Ġbrahim, Kurtpınar‟dan Hüseyin Bey zâde, Ropçoz Çepelli‟den Molla Arif Hacı Ahmet, Molla Tahir ve Latif bin Ġdris Efendilerin aday gösterilecekleri bilgisi verilmiĢtir480
. Seçimler sonucunda Rusçuk‟tan Ahmet Aliyef, Tutrakon‟dan AliĢ, Zağra‟dan Mehmet ve Ahmet, Silistre‟den Ġsmail Efendiler milletvekili seçilmiĢlerdir481
. Bulgaristan meclisine milletvekili seçilen Ģahıslar birtakım çalıĢmalar içerisinde olmuĢlardır. Lakin Balkan gazetesi genel olarak milletvekillerinin çalıĢmalarından yeterince memnun değildir. Çoğunun yeteneksiz kiĢiler olduğu yönünde yer yer yayınlar da yapılmıĢtır.