Birinci İnönü Zaferi Münasebetiyle Komutanlara Gönderilen Kutlama Mesajları

Birinci İnönü Muharebesi’nin, Yunanlıların geri çekilmesi ve mağlubiyeti ile sona erdiği kesinleşince Mustafa Kemal Paşa vakit geçirmeden Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Genelkurmay Başkanı ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’ya 12 Ocak 1921 günü şu tebrik telgrafını göndermiştir: “İnönü Meydan Muharebesi’nde Batı

Cephesi kıtalarının, uğurlu ve üstün komutanız altında kazandıkları kesin galibiyetten dolayı size ve kahraman ordumuzun bütün komutanları ile subaylarına ve erlerine Büyük Millet Meclisi’nin yürekten tebriklerini sunar ve başarının kutsal topraklarımızı düşman elinden bütünü ile kurtaracak olan kesin zaferin hayırlı ve bir başlangıç olmasını Yüce Tanrı’dan diler ve bu tebriklerin bütün Batı Cephesi ordusunun er ve subaylarına iletilmesini rica ederim.”197

Mustafa Kemal Paşa’nın bu telgrafı, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa tarafından orduya yayınlanmış ve aynı zamanda Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Kemal Paşa’ya da çektiği şu telgrafla cevap gönderilmiştir:

193 _{TBMMZC., C. VII, s. 345.} 194 _{TBMMZC., C. VII, s. 352.} 195 _{TBMMZC., C. VII, s. 375.} 196 _{TBMMZC., C. VII, s. 407.}

197 _{Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Sayı: 91, Belge No: 2302, (Eylül 1991), (Bkz. XVI, XVI-a, XVI-b);} Peyam-i Sabah, 17 Kanun-i Sani 1337 (17 Ocak 1921), nr. 762, s. 1; Mustafa Onar, Atatürk’ün

“Yüce Tanrı’nın yardımıyla İnönü Meydan Muharebesi’nin kazanılmasından dolayı Büyük Millet Meclisi’nin içten tebrik ve dilekleri ordunun bütün subay ve erlerini minnet ve şükran hisleriyle dolup taşırmıştır. Alın yazımızı kesin bağımsızlıkla üzerine almış olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne kayıtsız şartsız itaaten aldığı manevi ve kutsal feyz ile topraklarımızın kurtulması görevini yapacağına ordunun kesin olarak inanmış bulunduğunu, yüksek başkanlığınıza arz ederim.”198

Bu cevabı alan Mustafa Kemal Paşa, olayı Meclise getirmiştir. İsmet Paşa ile olan haberleşmelerini bildirip telgrafı okumuştur. Mebuslar, coşkun sevgi gösterilerinde bulunmuşlardır. Bolu Mebusu Tunalı Hilmi Bey “Komutanlar ile subayların ve bütün

gerekenlerin” birer derece verilerek terfi ettirilmelerini istemiştir. Olayları değerlendirmesini bildiği kadar, ilerisini de göz önünde tutarak, değerlendirmelerini yerinde tutmasını da çok iyi bilen Mustafa Kemal Paşa, bu isteği “bu mesele hakkında

genel durum biraz daha belli olsun. Bu meydan savaşı zaferine, taç giydirecek olan beklediğimiz bir başka şey daha vardır. Ondan sonra, uygun görürseniz, istediğiniz şey yine yapılır” diye karşılamıştır199.

Mustafa Kemal Paşa, bu sözleriyle, daha işgal altında bulunulduğunu, düşmanın yeniden taarruz edecek olması ihtimali karşısında hazırlıklı olunması gerektiğini imâ etmiştir. Daha ortada halledilmiş, bitmiş bir olayın olmadığını ve topraklarımızın düşman elinden kurtarılması için daha çok yolun katedilmesi gerektiğini vurgulamak istemiştir.

Zaferi kutlayan bir telgraf da, Halide Edip (Adıvar) Hanımefendi öncülüğünde, İsmet Paşa’ya gönderilmiştir200.

“Mütarekeden beri birçok defalar ölümle karşı karşıya gelen milletimizi her zamandan daha büyük ve daha zor bir tehlikeye uğratan son taarruzu genç ve aziz kumandanımızın sanat-ı harb ile azim ve imandan oluşan kuvveti red ve perişan etti. Mağrur bir kalp, minnettar gözlerle muzaffer yürüyüşünüzü takip eden kardeşleriniz mazlûm halkımıza kurtuluş müjdecisinin, kahramanımızı yanındaki silah arkadaşlarıyla beraber kutlarlar.”

Adnan Hikmet Hamdullah Suphi Halide Edip

198 _{Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, S. 91, Belge: 2302 (Eylül, 1991); Şevket Süreyya Aydemir, İkinci} Adam, C. I, İstanbul, 1982, s. 170; Öztoprak, “Birinci İnönü”, s. 82.

199 _{Goloğlu, Cumhuriyete Doğru, s. 21.}

Halide Edip Hanımefendi’nin kutlama telgrafına karşılık, İsmet Paşa da bir telgraf göndermiştir. Bu telgrafta da şu sözler dile getirilmiştir201:

“İltifatınız bizi takviye ve ihyâ etti. Sevgili kardeşlerime ayrı ayrı minnet ve

şükranlarımızı ve hâk-i pâyinize en samimi ve en halis duygularımızı takdim ediyorum,

saygılarımızı sunuyorum. Milletimizin şerefi ve yüz akı olan Halide Hanımefendi.” 14 Ocak 1921

Şark Cephesi Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa da, Batı Cephesi Kumandanı İsmet Paşa’ya bir kutlama telgrafı göndermiş, aynı zamanda olayların gidişatı hakkında da ayrıntılı bilgi istemiştir.

Kâzım Karabekir Paşa’dan gelen telgraf şu şekildedir202_:

“Son meydana gelen başarılardan dolayı zât-ı âlilerini ve Garp Cephesi’nin bil- umûm mensubunu samimiyetle ve iftiharla tebrik eder ve başarıların devamının elde edilmesini temenni eylerim. Olayların ayrıntı ve gelişimine dair malûmat lütûf buyurulmasını da rica ederim.”

İsmet Paşa’ya gelen bu kutlama telgrafından sonra kendisi de, teşekkür amaçlı Kâzım Karabekir Paşa’ya bir telgraf göndermiştir:

“Zât-ı Devletleriyle kahraman Şark Ordusu’nun tebrikâtını en hâlis bir ruhla Garp Cephesi’ne müjdelerken, maddi ve manevi pek büyük sevinç ve iftihar duymaktayız. Başta âcizîleri olduğu halde Garb Cephesi’nin bütün zâbitân ve efrâdının zât-ı devletlerine ve Şark Ordusu’na ebedî minnet ve şükranını arz ve takdim eylerim.”203

Birinci İnönü Muharebesi’nin yıldönümünde Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’ya Akşam Gazetesi’nden gönderilen, ordunun durumu ve kazanılan zafer hakkındaki telgrafa İsmet Paşa’nın cevabı şu şekilde olmuştur: “Birinci İnönü

Muharebesi’nde şehit olanlar, memlekette nizamı ve cephede ise düzenli orduyu temin için hayatlarını fedâ eylemişlerdir. Hiçbir muharebenin şehitleri bu kadar fevkâlade

201 _{Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Sayı: 91, Belge: 2308, (Eylül 1991), (Bkz. Ek XVIII)} 202 _{Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Sayı: 91, Belge: 2310 (Eylül 1991), (Bkz. Ek XIX)} 203 _{Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Sayı: 91, Belge: 2310, (Eylül 1991) (Bkz. Ek XIX)}

şartlar içinde ve o derece dünyevî hatta uhrevî menfaatlerden azâde olarak hayatlarını

fedâ etmemişlerdir.”204

İsmet Paşa bu telgrafıyla, muharebenin hangi şartlar içinde yapıldığını, ne büyük fedakârlıklar yapılarak bu zaferin kazanıldığını dile getirmiştir.

Birinci İnönü Muharebesi’ndeki başarılı sonucun etkileri uzunca bir süre devam edecek, bir ara Ankara’ya gelen Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’nın, Meclis’te bulunuşunu gerekçe gören Hakkari Mebusu Mazhar Müfit Bey, Meclis adına kendisine teşekkür etmesine izin verilmesini isteyecek, Başkan bu isteği oylayacak ve Mazhar Müfit Bey, İnönü’nün kahraman komutanı ile öteki kahramanlarına teşekkür edecek, İsmet Paşa da buna karşılık olarak, bütün gücün Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden doğduğunu, ordunun da omuzlarındaki yükün ağırlığını bildiğini belirtecektir. Daha sonra Hükümetten gelen bir listede fedakârlıklarından ötürü adları yazılanlara Meclis tarafından teşekkür edilecektir205.

B. İKİNCİ İNÖNÜ ZAFERİ MÜNASEBETİYLE GÖNDERİLEN