Bireysel Emeklilik Sistemine Katılımın 4-1/A’lı Çalışan Sigortalılarla

Önceki kısımlardaki korelasyon analiz bulgularında da görüleceği gibi BES katılımcılığıyla en yüksek ilişkiye sahip olan aktif sigortalılar 4-1/a kapsamında çalışanlardır. Bu sebeple bu kısımda 4-1/a kapsamındaki aktif sigortalılarla BES katılımcılığı arasındaki ilişki düzeylerinin detaylandırılmasına odaklanılmıştır.

4-1/a’lı sigortalılarla ilişki düzeyleri analizinin detaylandırılması üç aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada 4-1/a kapsamındaki aktif sigortalıların çalıştıkları işyeri büyüklüklerine göre BES katılımcılığı arasında ilişki düzeyleri sorgulanmıştır. İkinci aşamada kadro durumu ile kamu-özel kesimde çalışma durumuna göre BES katılımcılığı arasındaki ilişkinin sorgulanmasına odaklanılmıştır. Üçüncü aşamada ise 4-1/a kapsamında çalışanların kadro, cinsiyet ve kamu-özel kesim ayrımına göre elde ettikleri gündelikleri ile BES katılımcılığı arasında ilişki tespitine gidilmiştir.

5.2.2.1. Bireysel Emeklilik Sistemine Katılımın İşletme Ölçeğine

Göre 4-1/A’lı Çalışan Sigortalılarla İlişkisi

İllere göre bireysel emeklilik sistemine katılanların sayısı ile 4-1/a'lı olarak çalışılan işyeri ölçeğine göre aktif sigortalılar arasındaki ilişki düzeyleri 2010-13 yılları arası dönem için hesaplanmıştır. 2011-2013 için yapılan analizlerin tümünde, asgari orta düzeyde pozitif yönlü ilişki tespit edilmiş olup 2010’da istatistiksel olarak anlamlı olmama durumlarına da rastlanmıştır. Buna göre korelasyon analizlerini on bir işyeri ölçeğine göre gruplamak yerine orta ve yüksek ilişki düzeylerinin olduğu işyeri ölçeklerine göre iki grupta değerlendirmek daha açıklayıcı olacaktır.

İşyeri ölçeği olarak 4-1/a kapsamında aktif sigortalı olarak bağımlı çalışan sayıları 1 kişi, 2-3 kişi, 4-6 kişi, 7-9 kişi ile sınırlı olan küçük ölçekli işletmelerdekilerin il toplamlarıyla BES katılımcılığı arasında 2011, 2012 ve 2013 yıllarında yüksek düzeyde aynı yönlü (pozitif) ilişki vardır. Ayrıca işyeri ölçeği olarak 20-29 ve 30-39 4-1/a’lı bağımlı çalışanı olan yerlerdeki 4-1/a’lılarla BES katılımcılığı arasında sadece 2013 yılında yüksek pozitif ilişki tespit edilmiştir.

2010 yılındaki ilişki düzeyleri 2010-2013 arasında en düşük seviyede gerçekleşmiş olup, 1 kişi, 2-3 kişi, 4-6 kişi, 7-9 kişi ile sınırlı olan küçük ölçekli işletmelerdeki 4-1/a’lı aktif sigortalılarla BES katılımcılığı arasında orta düzeyde aynı yönlü (pozitif) ilişki bulunmuştur. Diğer ölçektekilerle korelasyon düzeyleriyse %25'in altında kaldığından düşük düzeyde dahi ilişki bulunmamaktadır.

2011-2013 arasındaki ilişki düzeyleri içerisinde 10 ve üstü çalışanı olan ölçekteki işyerlerindeki 4-1/a’lı aktif sigortalılarla BES katılımcılığı arasında iki düşük iki de yüksek ilişkiyi gösteren istisna dışında orta düzeyde aynı yönlü (pozitif) ilişkinin mevcut olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 5.3. BES Katılımcıları ile İşletme Ölçeğine Göre 4-1/A Kapsamındaki Aktif Sigortalılar İlişkisi (Korelasyon Katsayıları)

BES katılımcıları ile 2010 2011 2012 2013

1 kişi Ham veri 0,99 1,00 1,00 1,00 Logaritmik veri 0,88 0,95 0,97 0,97 Nüfusa oranı 0,52 0,82 0,88 0,89 2-3 kişi Ham veri 1,00 1,00 1,00 1,00 Logaritmik veri 0,90 0,97 0,98 0,98 Nüfusa oranı 0,56 0,88 0,92 0,93 4-6 kişi Ham veri 1,00 1,00 1,00 1,00 Logaritmik veri 0,90 0,97 0,98 0,99 Nüfusa oranı 0,57 0,89 0,92 0,93 7-9 kişi Ham veri 1,00 1,00 1,00 1,00 Logaritmik veri 0,90 0,97 0,98 0,98 Nüfusa oranı 0,55 0,90 0,92 0,92 10-19 kişi Ham veri 0,99 0,99 0,99 1,00 Logaritmik veri 0,85 0,92 0,94 0,96 Nüfusa oranı 0,12 0,43 0,52 0,71 20-29 kişi Ham veri 0,99 0,99 0,99 1,00 Logaritmik veri 0,88 0,94 0,95 0,97 Nüfusa oranı 0,21 0,68 0,72 0,82 30-49 kişi Ham veri 0,99 0,99 0,99 0,99 Logaritmik veri 0,87 0,94 0,95 0,97 Nüfusa oranı 0,24 0,67 0,71 0,78 50-99 kişi Ham veri 0,99 1,00 1,00 1,00 Logaritmik veri 0,85 0,94 0,95 0,96 Nüfusa oranı 0,24 0,71 0,71 0,73 100-249 kişi Ham veri 0,99 0,99 0,99 0,99 Logaritmik veri 0,85 0,94 0,93 0,94 Nüfusa oranı 0,22 0,66 0,65 0,64 250-499 kişi Ham veri 0,98 0,99 0,99 0,99 Logaritmik veri 0,59 0,62 0,63 0,70 Nüfusa oranı 0,18 0,50 0,50 0,54 500+ kişi Ham veri 0,95 0,97 0,96 0,97 Logaritmik veri 0,53 0,59 0,46 0,62 Nüfusa oranı 0,27 0,52 0,49 0,51 N=81

Elde edilen analiz bulguları şu şekilde özetlenebilir:

- İşyeri ölçeğinde 4-1/a kapsamındaki aktif sigortalılarla BES katılımcılığı arasında 2010-2013 için genel olarak 10 kişinin altında çalışanı olan küçük işletmelerdekilerle ilişki bağı diğerlerindekilerden daha yüksektir.

- İkinci olarak 2010-2013 arasında 10 kişinin altındaki küçük işyerlerinde bağımlı çalışanlarla BES katılımcılığı arasında ilişkinin artış gösterdiği, buna karşılık işletme ölçeği büyüdükçe ilişkinin zayıfladığı görülmektedir. - Bu iki bulgu zaten aktif sigortalılar içerisinde BES katılımcılığıyla en yüksek ilişkiye sahip olan kesimi oluşturan bağımlı çalışanların özellikle

küçük ölçekli işyerlerinde olanlarının ön plana çıktığını göstermektedir. Bu durum küçük ölçekli işyerlerinde iş güvencesindeki sıkıntılara karşı ikinci bir koruma aracı olarak BES'in tercih edilmesiyle açıklanabilir.

5.2.2.2. Bireysel Emeklilik Sistemine Katılımın Daimi-

Mevsimlik-Kamu-Özel Kesimde 4-1/A’lı Çalışan Sigortalılarla

İlişkisi

İllere göre BES katılımcılığıyla kadro durumuna (daimi-mevsimlik) ve çalışılan kesime (kamu-özel) göre 4-1/a'lı aktif sigortalılar arasındaki ilişki düzeyleri 2010-13 için hesaplanmıştır. Buna göre kadro durumuna göre daimi kadroda çalışan 4-1/a’lılarla BES katılımcılığı arasında yüksek düzeyde ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Çalışılan kesim açısındansa özel sektörde çalışanlar için aynı kuvvetli ilişkinin tekrarlandığı sonucuyla karşılaşılmıştır.

Tablo 5.4. BES Katılımcıları ile Kadro Durumu ve Kamu-Özel Ayrımına Göre 4-1/A Kapsamındaki Aktif Sigortalılar İlişkisi (Korelasyon Katsayıları)

BES katılımcıları ile 2010 2011 2012 2013 Daimi kadroda (Belirsiz iş

sözleşmesiyle) çalışan 4- 1/A'lı sigortalılar

Ham veri 0,99 1,00 0,99 0,99 Logaritmik veri 0,97 0,97 0,98 0,98 Nüfusa oranı 0,82 0,82 0,82 0,84 Mevsimlik olarak çalışan 4-

1/A'lı sigortalılar

Ham veri 0,98 0,98 0,98 0,99 Logaritmik veri 0,93 0,94 0,92 0,94 Nüfusa oranı 0,41 0,50 0,28 0,40 Kamuda çalışan 4-1/A'lı

sigortalılar

Ham veri 0,79 0,78 0,74 0,79 Logaritmik veri 0,84 0,85 0,81 0,82 Nüfusa oranı -0,04 0,02 -0,16 -0,18 Özel sektörde çalışan 4-1/A'lı

sigortalılar

Ham veri 1,00 1,00 0,99 1,00 Logaritmik veri 0,98 0,97 0,98 0,98 Nüfusa oranı 0,83 0,83 0,83 0,85 N=81

Elde edilen analiz sonuçları şu şekilde özetlenebilir:

- Kadro durumuna göre mevsimlik çalışan 4-1/a’lılarla BES katılımcılığı arasında düşük, daimi kadrodakilerle yüksek düzeyde ilişki vardır.

- İkinci olarak özel sektörde çalışan 4-1/a’lılarla BES katılımcılığı arasında yüksek ilişki varken, kamudakilerle ilişkide istatistiksel anlamlılık bulunamamıştır.

5.2.2.3. Bireysel Emeklilik Sistemine Katılımın 4-1/A’lı Çalışan

Gündelikleriyle İlişkisi

İllere göre BES katılımcılığıyla kadro (daimi-mevsimlik), cinsiyet ve çalışılan kesim (kamu-özel) durumuna göre 4-1/a'lıların gündelikleri arasındaki ilişki düzeyleri 2010-13 için hesaplanmıştır. Buna göre kadro durumuna göre BES katılımcılığıyla sadece mevsimlik işçilerin gündelikleri arasında düşük düzeyde 2012 ve 2013’te ilişki tespit edilebilmiştir. İkinci olarak BES katılımcılığıyla özel sektör çalışanlarının gündelikleri arasında orta düzeyde ilişki görülmüştür. Ayrıca kamuda da 2013’te orta düzeyde ilişki mevcuttur. Cinsiyetlere göreyse her iki cinsiyetin gündelikleriyle de ya düşük düzeyli ilişki tespit edilebilmiş ya da anlamlı ilişki bulunamamıştır.

Tablo 5.5. BES Katılımcıları ile 4-1/A Kapsamındaki Aktif Sigortalıların Gündelikleri Arasında İlişki (Korelasyon Katsayıları)

BES katılımcıları ile 2010 2011 2012 2013

Daimi kadroda (Belirsiz iş sözleşmesiyle) çalışan 4- 1/A'lı sigortalılar

Ham veri 0,15 0,24 0,22 0,24

Yarı logaritmik veri 0,00 0,18 0,17 0,14 BESin nüfusa oranı 0,07 0,25 0,24 0,23 Mevsimlik olarak çalışan

4-1/A'lı sigortalılar

Ham veri -0,02 0,14 0,24 0,29

Yarı logaritmik veri -0,37 0,00 0,23 0,26 BESin nüfusa oranı -0,29 0,11 0,26 0,30 Kamuda çalışan 4-1/A'lı

sigortalılar

Ham veri 0,20 0,20 0,26 0,26

Yarı logaritmik veri 0,22 0,31 0,43 0,52 BESin nüfusa oranı 0,18 0,29 0,39 0,53 Özel sektörde çalışan 4-

1/A'lı sigortalılar

Ham veri 0,43 0,45 0,47 0,46

Yarı logaritmik veri 0,55 0,56 0,59 0,56 BESin nüfusa oranı 0,62 0,64 0,66 0,64

Erkek 4-1/A'lı sigortalılar

Ham veri 0,19 0,24 0,24 0,27

Yarı logaritmik veri 0,14 0,28 0,31 0,32 BESin nüfusa oranı 0,26 0,40 0,40 0,45

Kadın 4-1/A'lı sigortalılar

Ham veri 0,13 0,64 0,66 0,69

Yarı logaritmik veri -0,27 0,46 0,54 0,62 BESin nüfusa oranı -0,37 0,33 0,36 0,44 4-1/A'lı sigortalılar

ortalaması

Ham veri 0,21 0,31 0,29 0,34

Yarı logaritmik veri 0,05 0,30 0,34 0,35 BESin nüfusa oranı 0,13 0,38 0,39 0,43 N=81

5.2.3. Cinsiyete Göre Bireysel Emeklilik Sistemine Katılımın