Handan SEZGİN
ÖZET
Amaç: Göç, sosyal yapı içindeki birey ve grupların ekonomik, kültürel nedenlerden dolayı bir yerden başka bir yere gitmeleridir. Günümüzde önemi gittikçe artan bir olgu olan göç, birçok problemin nedenini oluşturmakla birlikte, sağlık sorularında artışlara da yol açmaktadır. Bu çalışma, farklı ülkelerden KKTC’ye gelerek otel, restoran, ev vb. sektör hizmetlerinde çalışanların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını belirlemek amacıyla, tanımlayıcı desende tasarlandı.
Yöntem: KKTC’ye gelerek çeşitli hizmet sektöründe çalışanlar evrenimizi oluşturacaktır. Evrenden Türkçe ve/veya İngilizce bilen ve konuşabilenlerden, ulaşabildiklerimizden, çalışmaya katılmayı kabul eden 61 kişi örneklemi oluşturdu. Kurum ve etik izinlerin alınması sonrası, çalışma; 20 Mart-20 Nisan 2015 tarihleri arasında yapıldı. Çalışma amacı anlatıldıktan sonra, yazılı onam vererek araştırmaya katılanlardan, veriler; İngilizce ve Türkçe hazırlanan, 9 soruluk Sosyo-Demografik Özellikler Formu ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği kullanılarak toplandı. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ), 1987 yılında Walker, Sechrist ve Pender tarafından “Health Promotion Life-Style Profile” geliştirilmiştir. Türkçe’ye uyarlanması, geçerlilik ve güvenirliği Esin M N. tarafından (1999) yapılmıştır. SYBDÖ 48 madde ve altı alt gruptan oluşmaktadır. Alt gruplar kendini gerçekleştirme, sağlık sorumluluğu, egzersiz, beslenme, kişilerarası destek ve stres yönetimidir. Ölçek maddelerinin toplamı (min:48-max:192), SYBDÖ puanını verir. Ölçekte ters madde yoktur. Sorular 4’lü likert tipindedir. Anketler iş yeri ziyaretleriyle, gözlemci eşliğinde kendilerinin cevaplaması istenerek 10- 12 dakikada cevaplandı. SPSS 17 kullanılarak digital veri ortamına aktarıldı. İstatistiki değerlendirmede yüzde, ortalama, standart sapma, ANOVA, t Testi ve Mann Whitney U ve Kruskall Wallis testleri kullanıldı.
Bulgular: Çalışmaya katılanların yaş ortalaması 28.44, %31.1’i lisans ve üstü eğitimli, %24.6’sı erkek, %59’u bekâr, %93.4’ü sağlık güvencesine sahip ve 11 farklı ülke vatandaşıdır. Grubun SYBDÖ toplam puan ortalaması 128.85 ±22.71 (min:84-max:192), alt grup ölçek puanları ise; kendini gerçekleştirme (38.81±6.80), sağlık sorumluluğu (24.32±6.23), egzersiz (11.55±3.58), beslenme (15.65±3.81), kişiler arası destek (20.24±3.74) ve stres yönetimi (17.80±3.61) olarak saptandı. En yüksek puan ortalaması kendini gerçekleştirme, en düşük ise egzersiz boyutunda belirlendi. Kadınların sağlık sorumluluğu ve egzersiz, bekârların beslenme, sağlık güvencesi olanların kendini gerçekleştirme alt ölçek puanları yüksek, istatistiksel olarak anlamlı fark vardır (p<0.005).
ULUSLARARASI KATILIMLI III. KÜLTÜRLERARASI HEMŞİRELİK KONGRESİ 21-25 MAYIS 2015 123 Sonuç: Cinsiyet, medeni durum, sağlık güvencesi, kendi kendine ve/veya sağlık kuruluşunda sağlık kontrolü yapma ve/veya yaptırma durumu sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını olumlu etkilerken, eğitim düzeyi, çocuk sahibi olma ve gelir durumunun sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi görülmedi. Savaşlar veya doğal afetler gibi kitlesel göçler dışında gelenler, gözden kaçabilirler. Yabancı kültürlerden yüksek oranlarda göç alan yerlerde çalışan hemşireler, farklı sağlık algı ve kültürlere sahip bireylerin ihtiyaçlarını tespit etme mevcut ve potansiyel sağlık risklerini belirleme ve sağlıklarının geliştirilmesinde önemli roller düşmektedir.
ULUSLARARASI KATILIMLI III. KÜLTÜRLERARASI HEMŞİRELİK KONGRESİ 21-25 MAYIS 2015 124
GAZİMAĞUSA BÖLGESİNE 1974 SONRASI GÖÇ İLE GELEN KADINLAR VE
YERLİ KIBRIS’LI KADINLARIN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI
Arzu ABİÇ
ÖZET
Amaç: İnsan yaşamında çok önemli bir yere sahip olan göç, tüm toplumsal olaylarda olduğu gibi ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal birçok faktör tarafından etkilenmektedir. Kuzey Kıbrıs’a 1974 sonrası Türkiye’den 130.000 kişi göç etmiş ve uzun süreli bir uyum süreci sıkıntısı yaratmıştır. Göçün tüm insanları kapsayabilecek genişlikte, toplumlara göre farklı içerikte ve yoğunluğuna bağlı olarak getirdiği sorunlar da farklıdır; sağlık, ekonomik, sosyal-kültürel alanlarda zorlanmalar ortaya çıkmaktadır. Çalışmamız, 1974 sonrası Türkiye’den Kıbrıs’a gelerek yerleşen ve öncesinde de Kıbrıs’ta yaşayan 18 yaş üstü KKTC ve TC-KKTC vatandaşı kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve farklılıkları belirlemek amacıyla, tanımlayıcı desende tasarlandı.
Yöntem: Gazimağusa bölgesine Türkiye’den gelerek yerleşen 18 yaş üstü kadınlar evrenimizi oluşturdu. Evrenden ulaşabildiklerimizden, çalışmaya katılmayı kabul eden 129 kadın örneklemi oluşturdu. Etik izni alınan çalışmada veriler 20 Mart-20 Nisan 2015 tarihleri arasında; çalışma amacı anlatıldıktan sonra, yazılı onam vererek araştırmaya katılanlardan, veriler; 9 soruluk Sosyo- Demografik Özellikler Formu ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ), kullanılarak toplandı. “Health Promotion Life-Style Profile” 1987 yılında Walker, Sechrist ve Pender tarafından geliştirilmiştir. Türkçe’ye uyarlanması, geçerlilik ve güvenirliği Esin M N. tarafından (1999) yapılmıştır. SYBDÖ 48 maddeli; kendini gerçekleştirme, sağlık sorumluluğu, egzersiz, beslenme, kişilerarası destek ve stres yönetimini içeren, altı alt gruptan oluşmaktadır. Ölçeğin tümünün puanı, SYBDÖ puanını (min:48-max:192) verir. Ölçekte ters madde yoktur. Sorular 4’lü likert tipindedir. Anketler ev ziyaretleri yapılarak, gözlemci eşliğinde kendilerinin cevaplaması istenerek 10- 12 dakikada tamamlandı. SPSS 17 kullanılarak digital veri ortamına aktarıldı. Yüzde, ortalama, standart sapma, ANOVA, t Testi ve Mann Whitney U ve Kruskall Wallis, Welch testleri kullanıldı.
Bulgular: Çalışmaya katılanların yaş ortalaması 52.44±16.05, %45’i ilkokul mezunu, %79.1’i ev hanımı ve %72.1’i 75 sonrası Türkiye’den göçle gelenlerden oluştu. Çalışmaya katılanların SYBDÖ toplam puanı (124.34 ±22.18), alt grup ölçek puanları ise; kendini gerçekleştirme (35.58±7.54), sağlık sorumluluğu (24.44±5.98), egzersiz (9.62±3.62), beslenme (17.17±3.76), kişiler arası destek (20.13±4.08) ve stres yönetimi (17.48±4.03) olarak saptandı. KKTC’lilerle 74 sonrası göçle gelen kadınlar arasında ölçeğin hiçbir boyutunda ve toplamında istatistiksel anlamlı bir fark bulunmadı. En yüksek puan ortalamasının kişilerarası ilişkiler, en düşük ise egzersiz boyutuna ait olduğu belirlendi. Emeklilerin, ev hanımı ve çalışanlara göre egzersiz alt boyut ortalaması, kendi kendine sağlık kontrolü yapanların yapmayanlara göre sağlık sorumluluğu alt boyutu ve SYBDÖ toplam puan ortalamaları istatistiksel olarak anlamlı, yüksek bulundu (p<0.005).
ULUSLARARASI KATILIMLI III. KÜLTÜRLERARASI HEMŞİRELİK KONGRESİ 21-25 MAYIS 2015 125 Sonuç: Araştırmaya katılan kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının orta düzeyde olduğu, Yaş, medeni durum, sosyal güvence, gelir durumu, çocuk sayısı, eğitim düzeyinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkilemediği görüldü. Egzersiz ile ilgili aktivitelerin uygulanması ve yaygınlaştırılması için farkındalığın oluşturulması, planlama, imkân sunumu ve uygulamaların yapılmasında ulusal, yerel kurumların ve üniversitelerin işbirliği ve geniş örneklemi kapsayan araştırmaların yapılması önerilmektedir.
ULUSLARARASI KATILIMLI III. KÜLTÜRLERARASI HEMŞİRELİK KONGRESİ 21-25 MAYIS 2015 126