BÖLÜM 2: TÜRKĠYE’DE SOSYAL DIġLANMA SORUNU VE GÜNEYDOĞU
2.4. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Sosyal DıĢlanma Göstergeleri…
2.4.6. Bölgesel Sosyo-Kültürel Hizmetler ve Sorunları
TRC3 bölgesinde yaĢayan halkın ve bölgeye gelen diğer insanların serbest zamanlarını sosyal, kültürel ve sanatsal faaliyetlerle değerlendirmelerini sağlayacak sinema, tiyatro gibi mekânların sayısı, GAP bölgesi ve Türkiye geneli ile karĢılaĢtırıldığı zaman çok yetersiz görünmektedir.
T R C 3 bölgesindeki kütüphane, sinema salonu, tiyatro salonu ve müze sayısı TÜĠK verilerine göre GAP bölgesinin sırasıyla %29,87, %16,17, %37,50 ve %16,66‟sını oluĢturmaktadır. Ġl Kültür ve Turizm Müdürlükleri ve Valiliklerin Ġl brifinglerinden derlenen verilere göre 2012 yılında TRC3 bölgesinde 23 kütüphane bulunmaktadır. Bunlardan 8 tanesi Mardin‟de, 6 tanesi Batman‟da, 5 tanesi Siirt‟te, 4 tanesi ġırnak‟ta bulunmaktadır.
Tablo10 da TÜĠK verilerine bağlı olarak hazırlanan tabloda yer almayan ve yeni açılan Mardin ve Batman Ġllerindeki 2 adet AlıĢveriĢ Merkezinde(AVM) yer alan 2 adet sinema ile Mardin Merkezde 1, yeni açılan AVM‟de 6 salonlu sinema, Kızıltepe ilçesinde 4 salonlu sinema ile Mardin Ġli salon sayısı 11‟e yükselmiĢtir. Batman'da bulunan 2 sinema 7 salona, yeni AVM‟de açılan sinema ise 5 salona sahiptir. Siirt‟te ise müze ve tiyatro salonu bulunmamakta olup, 1 adet sinema salonu faaliyettedir. ġırnak ilinde ise sinema salonu bulunmamaktadır.
Her il merkezinde birer adet ve ġırnak‟ın Cizre ilçesinde de 1 adet olmak üzere toplamda 5 adet Gençlik Merkezi bulunmaktadır. Gençlik Merkezleri, TRC3 Bölgesi‟ndeki gençlerin serbest zamanlarını değerlendirecekleri, kiĢisel geliĢimlerine katkıda bulunacak mekânlardandır. Bölgenin büyük diğer ilçelerinde de birer tane bulunacak Ģekilde sayılarının arttırılması ve mevcut mekânların
81
altyapılarının iyileĢtirilmesi ile bölge gençlerinin kültürel, sosyal ve sanatsal faaliyetlerinin daha sağlıklı koĢullarda gerçekleĢmesi sağlanabilecektir.
Bin kiĢi baĢına kütüphaneden yararlanma sayısı açısından bakıldığında; TRC3 bölgesi 293 sayısı ile GAP Bölgesinin 283 ve Türkiye‟nin 252 olan değerlerinden yüksek olduğu görülmektedir. Kitap sayısına bakıldığında ise GAP Bölgesi‟ndeki kütüphanelerdeki toplam kitap sayısının %33,75‟i TRC3 bölgesinde bulunmaktadır. GAP bölgesi ve Türkiye nüfusuna göre TRC3 bölgesinin nüfusu oranlandığında tiyatro, sinema vb. sosyal faaliyet alanları için tesislerin az olduğu ancak son dönemde yapılan yatırımlar ile bu alanda tesis ve kapasite artıĢı sağlanmıĢtır. Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye ĠĢletmesi Merkez Müdürlüğü‟ne bağlı olarak bölgede çalıĢan toplam 2 adet müze mevcuttur. Mardin ilinde 1 adet Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü‟ne bağlı müze bulunmaktadır. Batman‟da ise Hasankeyf ören yeri de yine Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü‟ne bağlı olarak çalıĢmaktadır. Mardin'de 1 tanesi özel müze, ġırnak'ta ise 2 tane özel müze olmak üzere TRC3 bölgesinde toplam 5 müze bulunmaktadır.
Tablo 10 : TRC3 Bölgesi Kültür Göstergeleri Ġstatistikleri(2010-2011 Sezonu)
TRC3 BÖLGESĠNDE
KÜLTÜREL VERĠLER
MARDĠN BATMAN SĠĠRT ġIRNAK TRC3 GAP(TRC) TRC3/TRC (%)
TR
Kütüphane
Sayısı 8 6 5 4 23 77 29,87 1.118
Kitap Sayısı 98.685 63.734 93.529 48.595 304.543 902.287 33,75 15.621.478
Bin KiĢi BaĢına DüĢen Kitap Sayısı 305 221 517 205 293 283 252 Sinema Salonu Sayısı 4 6 1 - 11 68 16,17 1.917 Sinema Seyirci Sayısı 22.000 153.250 26.500 - 201.750 1.194.498 16,89 37.439.786 Tiyatro Sayısı 2 2 2 - 6 16 37,50 511 Tiyatro Seyirci Sayısı 9.395 30.900 1.500 - 41.795 172.894 24,17 5.385.588 Müze Ören Yeri
Sayısı 1 1 - - 2 12 16,66 380
Müze Ören Yeri
Ziyaretçi Sayısı 67.981 67.981 - - 154.211 631.616 24,41 28.781.308 Kaynak: TÜĠK, www.tuik.gov.tr , 2012
82
AĢağıda bahsi geçen sosyo-kültürel altyapıya bağlı faaliyetler ve etkinlikler, TRC3 illerinden olan Mardin il merkezi (Artuklu) ve diğer ilçelerde gerçekleĢmektedir. Diğer GAP bölgesi illeri ve ilçelerinde olduğu gibi bu sosyo-kültürel etkinliklerin büyük bir kısmı, SODES kapsamında yürütülen proje faaliyetleri ile gerçekleĢtirilmektedir.
-
Mardin Merkez Artuklu Ġlçesinde sinema, tiyatro, sergi ve gösteri salonu gibi kültürel aktivitelerin yapılabileceği alanlar mevcuttur. Aynı zamanda Ġlçede birçok park, rekreasyon ve spor alanı da yer almaktadır. Mardin Merkez Artuklu ilçesinde yapılan faaliyetler kentin büyüklüğü ve sosyo-kültürel geliĢmiĢliği ile orantılı olarak oldukça çeĢitlidir. Bunlardan bazıları; Mardin Uluslararası Gençlik ve Çocuk Tiyatroları Festivali, SineMardin Uluslararası Mardin Film Festivali, Mardin Bienali, Mardiven uluslararası koĢu yarıĢması, Mardin‟de sinema, tiyatro, konser, festival gibi kapalı mekân etkinliklerin yanı sıra kent halkının zamanını geçirdiği mesire alanları, dinlenme alanları ve parklar bulunmaktadır.-
Mardin‟in büyük ilçelerinden olan Kızıltepe ve Nusaybin‟de sinema salonunun yanı sıra, trafiğe kapalı “Sanat Sokağı” canlı sokaklar halk için sosyal bir zemin oluĢturmaktadır. Yine Nusaybin‟de kültür merkezi ile parklar halk için sosyal altyapı anlamında bir zemin oluĢturmaktadır.-
Nusaybin Ġlçesi‟nde kütüphane, spor alanı ve eğitim tesisleri ile halk eğitim merkezi ve rehabilitasyon merkezi de yer almakta olup, sosyal ve kültürel bakımdan yeterli altyapıya sahip durumdadır. Ancak uzun süre devam eden terör eğitim ve öğretimi yetersiz bırakmıĢtır.-
Midyat‟ta tarihi turistik bir Ģehir olması ve ilçedeki konak, han, ev vb. tarihi yapıların otel, restoran, kafe vb. iĢlevleri için kullanılması ile sosyal ortam özellikleri bahar ve yaz aylarında biraz daha canlı olmaktadır. Ġlçede bir adet kadın sığınma evi, bir adet kütüphane, futbol sahası ve kapalı salonu, sinema ve tiyatro bulunmaktadır. Ancak sosyal tesis yeterli iken, kültürel tesis yetersiz durumdadır.-
YeĢilli Ġlçesi‟nde spor alanı ve park alanları yer almakta olup, sosyal ve kültürel bakımdan yeterli altyapıya sahip değildir.83
-
YeĢilli, ülke çapında bilinen Kiraz Festivaline ev sahipliği yapmaktadır. Derik Ġlçesi‟nde park ve rekreasyon alanı, kütüphane ve spor alanı bulunmaktadır. Ancak yetersiz gelmekte olup, iyileĢtirmeye ihtiyacı vardır. Ömerli Ġlçesi‟nde spor ve park alanları bulunmakta olup, sosyal ve kültürel tesis bulunmamaktadır.-
Savur Ġlçesi‟nde kütüphane, spor alanı ve eğitim tesisleri yer almakta olup, sosyal ve kültürel bakımdan yeterli altyapıya sahip durumdadır. Bu ilçe mimari ve sosyal yapı olarak küçük Mardin olarak adlandırılmaktadır. Bu ilçenin turizm potansiyeli vardır.28 Mayıs 2007 tarihinde kurulan Mardin Artuklu Üniversitesi, bulunduğu Ģehrin ve bölgenin sosyal ve kültürel ortamına katkıda bulunmayı, ülkedeki ve Ortadoğu‟daki üniversiteler arasında köprü oluĢturmayı hedeflemektedir. Artuklu Üniversitesi bünyesinde kurulmuĢ bulunan “YaĢayan Diller Enstitüsü” kendi alanında bir ilk olmuĢ ve büyük bir boĢluğu doldurmuĢtur. Kurulan bu enstitüde “Kürt Dili ve Edebiyatı” ve “Süryanice” gibi diller okutulmaktadır. Üniversite içinde kurulan kültürel ve sanatsal topluluklar sayesinde Ģehirde ve bölgede sosyo-kültürel faaliyetlerde artıĢ görülecektir. Bu noktada üniversitenin vizyonunda yer alan; ġehrin ve bölgenin sosyo-kültürel alanda daha iyi noktalara taĢınması ile ilgili ifadeler, bu geliĢmeleri doğrular niteliktedir.