Canan YANIK
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi B- Blok, 06800,Beytepe, Ankara canany@hacettepe.edu.tr
Özet
Çağdaş toplumların bilgi ve iletişim teknolojileri bakımından ileri düzeyde oldukları bilinen bir gerçektir. Bu nedenle bilgi ve iletişim teknolojileri bilgi toplumlarının eğitim sistemlerinde önemli bir yere sahiptir. Eğitimde en çok kullanılan bilgi ve iletişim araçları ise bilgisayar ve internettir. Bu çalışmada Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi‟nde (ADPÜ) öğrenim gören Azeri öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algıları ve internet kullanımına yönelik tutumları bölüm, bilgisayar olanağı ve internetten yararlanma değişkenleri açısından ele alınmıştır. Öğretmen adaylarına “Kişisel Bilgi Formu”, “İnternet kullanımına Yönelik Tutum Ölçeği” ve “Bilgisayar Okuryazarlık Ölçeği” uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular sonucunda Azeri öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algıları üzerinde bölüm, bilgisayar olanağı ve internetten yararlanma değişkenlerinin önemli bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bundan başka öğretmen adaylarının internet kullanımına yönelik tutumları üzerinde bilgisayar olanağı ve internetten yararlanma değişkenlerinin önemli bir etkisinin olduğu, bölüm değişkeninin ise anlamlı bir etkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ve öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algıları ile internet kullanımına yönelik tutumları arasında pozitif ilişki olduğunu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar sözcükler: bilgisayar okuryazarlığı, internet kullanımı, öğretmen adayı, teknoloji, tutum, algı Abstract
It is known fact that in terms of information and communication technology of a contemporary society they advanced. Therefore information and communication technology have a important state in information societies‟ educational systems. Information and communication instrument which are used most widely in education are computer and internet. This study investigated perceived computer literacy and attitudes towards their internet usage of the Azerbaijani teachers candidates‟ studying at the Azerbaijan State Pedagogical University (ASPU) in terms of department, computer ownership at home and make use of the internet variables. “Personal Information Form”, “Attitude towards the Internet Usage Scale” and “Computer Literacy Scale” were applied to the teacher candidates. As a result of the findings obtained from the study, it was concluded that the variables of department, computer ownership at home and make use of the internet had a significant effect on the perceived of the Azerbaijani teacher candidates computer literacy. Moreover it was concluded that the variables of computer ownership at home and make use of the internet had a significant effect on the attitudes of the Azerbaijani teacher candidates towards their internet usage, whilst the department variable did not have a significant effect. And the result indicate that Azerbaijani teachers candidates‟ have positive corelation between perceived their computer literacy and attitudes towards their internet usage.
Keywords: computer literacy, internet usage, teacher candidates, technologies, attitudes, perceptions
1. GĠRĠġ
Özyeterlik ve algı bireylerin özelliklerini açıklarken sıklıkla kullanılan kavramlardır. Albert Bandura (1997) “bireylerin olası durumlar ile baĢa çıkabilmek için gerekli olan eylemleri ne kadar iyi yapabildiklerine iliĢkin yargıları”nı özyeterlik algısı olarak tanımlamıĢtır (Bandura, 1986:391). Öz yeterlik, Banduranın Sosyal Öğrenme Kuramı‟nda (Sosyal BiliĢsel Kuram) öne çıkan bir kavramdır. Bandura‟ya göre özyeterlik, bireyin kendisine verilen iĢi organize edebilme ve baĢarabilme yeteneği ile ilgili yargılarıdır. (Akt. Akkoyunlu, Orhan, Umay, 2005). Buna göre bireyin bir durum karĢısında ne yapabildiği ya da ne yapamadığı konusunda kendisini değerlendirebilmesi gerekir. Burada bireyler yapamadıkları olası durumlar için henüz yeterli bilgiye sahip değillerdir.
Eğitimde öne çıkan kavramlardan bir diğeri de tutumdur. Bloom‟a (1972) göre, ilgi ve tutum bir derse karĢı olumlu düĢüncelere sahip olma, dersi sevme ya da onunla ilgili olarak olumlu duyuĢsal giriĢ özellikleri gösterme halinden, bir derse karĢı olumsuz düĢüncelere sahip olma, dersi sevmeme ya da onunla ilgili olarak olumsuz duyuĢsal giriĢ özellikleri gösterme haline kadar uzanan iki kutuplu tek bir nitelik olarak belirtilmiĢtir (Akt. Demirci, 2006). Buna göre olumsuz tutum bireyin daha önceden
Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu II Sayfa: 192
bilgi sahibi olduğu bir duruma karĢı geliĢmiĢtir. Bu nedenle bireyde oluĢan olumsuz tutumların olumlu tutuma dönüĢmesinin sağlanması eğitimin önemli hedefleri arasında yer almaktadır.
ÇağdaĢ toplumların bilgi ve iletiĢim teknolojileri bakımından ileri düzeyde oldukları bilinen bir gerçektir. Bu nedenle bilgi ve iletiĢim teknolojileri bilgi toplumlarının eğitim sistemlerinde önemli bir yere sahiptir. Eğitimde en çok kullanılan bilgi ve iletiĢim araçları ise bilgisayar ve internettir.
Bilgi ve düĢüncenin hızlı akıĢını sağlayan teknolojik araçlara “Bilgi ve ĠletiĢim teknolojileri” adı verilir. Bilgi ve ĠletiĢim Teknolojileri, bilgiye ulaĢılmasını ve bilginin oluĢturulmasını sağlayan her türlü görsel, iĢitsel, basılı ve yazılı araçlardır. En eski bilgi teknolojileri kitaplar ve basılı yayınlardır. Günümüz dünyasında hızla geliĢen ve değiĢen teknolojiler telgraf, telefon, basın, radyo, televizyon, uydu, veri iletiĢimi ve bilgisayar teknolojileri, veri tabanları, yerel ve geniĢ alan ağları ve internet gibi yeni tanımları ve yeni kavramları da beraberinde getirmiĢtir (ÇavaĢ vd.; http://kn.open.ac.uk/ public/getfile.cfm?documentfileid=4551 ). Buna göre bireylerin bilgi ve iletiĢim teknolojilerine karĢı algıları ve tutumları önem kazanmaktadır.
Modern toplumlarda bilgisayar teknolojilerinin kullanımı her meslek dalı için kaçınılmaz hale gelmiĢtir. Bunun sonucunda bilgisayar okuryazarlığı becerileri modern toplumun bireyleri için kritik önemi olan beceriler olarak karĢımıza çıkmaktadır. Bilgisayar teknolojileri sadece öğrenme ve öğretmede kullanılacak araçlar değil aynı zamanda bilgiyi bulma ve iletmede de kullanılan araçlardır. Geer, White ve Barr (1998), bu araçları etkin ve etkili bir Ģekilde kullanabilmek için kiĢilerin / bireylerin kendilerini bu araçların kullanımında yetkin ve güvenli hissetmeleri gerektiğini, eğer böyle hissetmiyorlarsa söz konusu araçları verimli bir Ģekilde kullanamayacaklarını hatta belki de hiç kullanmayacaklarını vurgulamaktadır (Akt. Akkoyunlu ve Kurbanoğlu, 2003). Burada bireylerin öz yeterlik inançları önemli bir yere sahiptir.
Gelecek nesilleri bilgisayar okuryazarı bireyler olarak yetiĢtirme ve bilgisayarın bir öğrenme öğretme aracı olarak kullanılmasının yaygınlaĢtırılmasında itici güç olma sorumlulukları ile bilgisayar öğretmenlerinin, öğretmenlik öz yeterlik inançlarının yüksek olması, bilgi toplumunun özelliklerine uygun bireyler yetiĢtirmek ve buna uygun öğrenme ortamları sağlayabilmek için bir zorunluluktur (AI bion, 2000). Bilgisayar öz-yeterlik inancı, "bireyin bilgisayar kullanma konusunda kendine iliĢkin yargısı" olarak tanımlanmaktadır (Karsten ve Roth, 1998, s. 62). Bu konuda yapılan çalıĢmalar, bilgisayar öz-yeterlik inancı yüksek olan bireylerin bilgisayara iliĢkin etkinliklere katılmada daha istekli olduklarını ve bu tür çalıĢmalardan beklentilerinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Ayrıca, bu bireyler bilgisayar konusunda her hangi bir güçlükle karĢılaĢtıklarında söz konusu güçlükle baĢ etmeleri daha kolay olmaktadır (Karsten ve Roth, 1998; Compeau ve Higgins, 1995; Hill, Smith ve Mann, 1987) (Akt. Akkoyunlu, Orhan, Umay, A, 2005).
O halde, bireylerin kendilerini bilgisayar öz-yeterlik algısı konusunda yeterli bulmaları iletiĢim teknolojilerini kullanmada baĢarılı olmaları bakımından da önemli olacaktır. Özellikle de internetin eğitim öğretim ortamlarında kullanımına karĢı eğitimci ve öğrencilerin olumlu tutum göstermeleri sonucunu doğuracaktır.
Ġnternet her türlü bilginin bireyin paylaĢımına sunulması açısından kütüphane özelliği taĢıması, dünya çapında bir eriĢim sağlaması, insanların birbirleriyle iletiĢim kurup bilgi paylaĢımına izin vermesi açısından insan hayatında önemli bir yer kaplar. Bu bağlamda günlük yaĢamda, eğitim yaĢamında ve iĢ yaĢamında geniĢ olanaklar ve kolaylıklar sunar. Ġnternetin iletiĢim, bilgi eriĢimi, araĢtırma ve eğitim/öğretimde kullanım alanları: elektronik posta, haber grupları, bilgi eriĢimi, araĢtırma, bilgi depolama, dosya ulaĢtırma, uzaktan eriĢim ve eğitim, ölçme-değerlendirme, bilgi sunma - paylaĢma, basın yayın, world wide web...vb. olarak belirtilebilir. Ġnternetin eğitim öğretim ortamında kullanılmasının gerekliliği düĢünüldüğünde, internet teknolojisini yukarıda belirtilen alanlarda kullanacak bireyleri yetiĢtirme görevini üstlenen öğretmenlerin internet kullanımına iliĢkin tutumlarının önemli bir rol oynadığı ortaya çıkmaktadır. Öğretmenlerin öğrencilerinde internet kullanımına yönelik olumlu tutum geliĢtirebilmeleri için öncelikle kendilerinin olumlu tutuma sahip olmaları gerekmektedir (TavĢancıl ve Keser, 2002).
Eğitimde bilgisayar öz-yeterlik algısı ve internet kullanımına yönelik tutuma iliĢkin birçok araĢtırma yapılmıĢtır. Akkoyunlu ve Kurbanoğlu‟nun (2003) çalıĢmalarında, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğrencilerinin bilgisayar okuryazarlığı öz-yeterlik algılarının Ġlköğretim Matematik ve Ġlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği öğrencilerinin algılarından daha yüksek olduğunu belirlemiĢlerdir. Yılmaz vd. (2006) çalıĢmalarında Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı öğrencilerinin bilgisayara iliĢkin öz-yeterlik inançlarının düĢük olduğunu belirtmiĢlerdir.
TavĢancıl ve Keser‟in (2001) çalıĢmalarında, bilgisayar olanağı olan grubun internet kullanımına yönelik tutum puan ortalamasının olmayanların ortalamasından yüksek olduğu sonucuna ulaĢıldığı görülmüĢtür. Benzer sonuca, Demirci‟nin (2006) Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Lisesi "Bilgisayar Programcılığı" bölümlerinde öğrenim gören öğrenciler üzerine yapmıĢ olduğu yüksek lisans tez çalıĢmasında da ulaĢıldığı görülmüĢtür. ÇalıĢmada bilgisayar olanağı olanların internet kullanımına yönelik tutumlarının olmayanlardan daha yüksek olduğu saptanmıĢtır.
Mertoğlu ve Öztuna‟nın (2004) çalıĢmalarında, fen bilgisi öğretmen adaylarının internet kullanımına yönelik tutumlarının orta değerlerde olduğunu belirtilmiĢtir. ÇavaĢ vd. (2009) çalıĢmalarında ise ilköğretim fen bilgisi öğretmenlerinin bilgi ve iletiĢim teknolojilerine yönelik tutumlarının belirlenmesine iliĢkin bir araĢtırma yapılmıĢ ve öğretmenlerin bilgi ve iletiĢim teknolojilerine yönelik tutumlarının bilgisayar olanaklarına göre değiĢtiği saptanmıĢtır.
1.1. Azerbaycan Eğitim Sistemi,
Bu çalıĢmada Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi‟nde (ADPÜ) öğrenim gören Azeri öğretmen adaylarının bilgisayar öz-yeterlik algıları ile internet kullanımına yönelik tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıĢtır. Bu nedenle Azerbaycan‟da öğretmen eğitimi ve bilgisayar eğitimi kısaca özetlenecektir.
Azerbaycan‟da Öğretmen Eğitimi
Azerbaycan eğitim sisteminin genel esaslarını, 1992 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis‟i tarafından kabul edilen “Tahsil Kanunu” belirlemektedir (Ergün,1997). Azerbaycan‟da zorunlu eğitim 1995 yılında kabul edilen Anayasanın 42/b maddesine göre dokuz yıldır. Azerbaycan‟da öğretmen adayları Pedagoji Üniversite‟lerinde alan bilgisi, pedagojik formasyon ve genel kültür derslerinin eğitimini almaktadır. Pedagoji üniversitesi öğrencileri eyani veya giyabi Ģubesi olmak üzere iki grupta öğrenim görmektedirler. Bunlardan eyani Ģubesindeki öğrenciler öğrenim gördükleri anabilim dallarından dört yılda, giyabi Ģubesindekiler ise beĢ yılda mezun olmaktadırlar. Eyani Ģubesi öğrencilerinin eğitim öğretim süreci 14-16 haftalık iki sömestrden oluĢurken, giyabi Ģubesi öğrencilerinin eğitim öğretim süreci yılın 1 ay 10 günlük sürecini kapsamaktadır. Giyabi Ģubesindeki öğrenciler eyani Ģubesindeki öğrencilerden farklı olarak öğrenimlerinin büyük kısmını kendi çabaları ile üniversite dıĢında çalıĢarak telafi etmektedirler (DurmuĢoğlu, Yanık, Akkoyunlu,2009) .
ADPÜ‟nde Bilgisayar Eğitimi
ADPÜ‟ inde Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı Yüksek Ġhtisas Eğitiminin Devlet Standardı‟na göre Biyoloji eyani, Fizik eyani ve Kimya eyani Ģubesinde öğrenim gören öğrenciler “BiliĢim ve Eğitimde ĠKT” isimli bilgisayar dersini; Matematik Ģubelerinde öğrenim gören öğrenciler ise “EHM ve Programlama” isimli bilgisayar dersini almaktadırlar (ĠKT: BiliĢim ve Bilgisayar Teknolojisi; EHM: Elektronik Hesaplama Makinesi, Bilgisayar). Bilgisayar derslerinin içerikleri ise genel olarak; “biliĢim bilimi ve biliĢim hakkındaki anlayıĢ; sayı sistemleri ve onların türleri, bilgisayarda hesaplama kuralları; bilgisayarın donanımı ve yapısı; hesaplama kuralları, çözüm modelleri; algoritma ve programlama; yüksek düzeyde programlama dilleri, Basic ve Pascal dilinin kuruluĢu ve bu dillerde problemlerin çözümünün programlanması ve EHM‟de gerçekleĢtirilmesi; veri tabanları, programın güvencesi ve programlama teknolojisi; uzmanlığa uygun bilgi ve güncel sistemlerin oluĢturulması; Word, Exel, Power Point ofis programlarının uzmanlık problemlerinin çözümüne uygulanması; internet ve arama sistemleri; programlamanın modern teorisi; biliĢim teknolojisi, onun matematikle ilgisi ve teknik tabanı; biliĢim biliminin halk tasarrufu, temel ve uygulamalı ilim gibi geliĢmesi”; baĢlıklarından oluĢmaktadır (Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, Ali Ġxtisas Təhsilinin Dövlət Standartı).
1.2. Problem Durumu
Bu çalıĢmada aĢağıdaki sorulara yanıt aranmıĢtır.
1. Öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algıları bölümlerine göre farklılık göstermekte midir?
2. Öğretmen adaylarının internet kullanımına yönelik tutumları hangi düzeydedir? Bölümlerine göre farklılık göstermekte midir?
3. Öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algıları ve internet kullanımına yönelik tutumları bilgisayar olanaklarına göre farklılık göstermekte midir?
Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu II Sayfa: 194
4. Öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algıları ve internet kullanımına yönelik tutumları internetten yararlanmalarına göre farklılık göstermekte midir?
5. Öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algıları ile internet kullanımına yönelik tutumları arasında anlamlı bir iliĢki var mıdır?
2. YÖNTEM
ÇalıĢmada betimsel yöntem kullanılmıĢtır.
2.1. ÇalıĢma Grubu
Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi‟nde öğrenim gören 268 öğrenciden oluĢmaktadır. Öğrencilerin cinsiyetleri incelendiğinde 231‟i (% 86.2) kız, 37‟sı (% 13.8) erkekdir. Öğrencilerin bölümlere göre dağılımlarına bakıldığında ise 48‟inin (% 17.9) Biyoloji eyani Ģubesinde; 30‟unun (%11.2) Fizik eyani Ģubesinde; 40‟ının (%14.9) Kimya eyani Ģubesinde; 74‟ünün (% 27.6) Matematik eyani Ģubesinde ve 76‟inin (% 28.4) Matematik giyabi Ģubesinde öğrenim gördükleri belirlenmiĢtir. ÇalıĢmadaki tablolarda, Biyoloji eyani Ģubesi yerine “BĠÖ-E”; Fizik eyani Ģubesi yerine “FĠÖ-E”; Kimya eyani Ģubesi yerine “KĠÖ-E”; Matematik eyani Ģubesi yerine “MTÖ-E” ve Matematik giyabi Ģubesi yerine de “MTÖ-G” kısaltmaları kullanılmıĢtır.
2.2. Veri Toplama Aracı
AraĢtırmanın verileri “KiĢisel Bilgi Formu”, “Ġnternet Kullanımına Yönelik Tutum Ölçeği” ve “Bilgisayar Okuryazarlık Algısı Ölçeği” aracılığı ile toplanmıĢtır. AraĢtırmacı tarafından geliĢtirilen “KiĢisel Bilgi Formu” öğretmen adaylarının bazı kiĢisel bilgilerini yaĢ, cinsiyet, bölüm ve bilgisayar olanağının olup olması gibi özelliklerini belirlemek amacıyla hazırlanmıĢtır. AraĢtırmada TavĢancıl ve Keser (2002) tarafından geliĢtirilen “Ġnternet Kullanımı Tutum Ölçeği” öğretmen adaylarının internet kullanımına yönelik tutumlarının belirlenmesi için kullanılmıĢtır. Likert tipi bir ölçme aracı olan ölçek yirmibeĢ olumlu ve altı olumsuz olmak üzere toplam 31 maddeden oluĢmaktadır. Bu maddeler “5:Kesinlikle Katılıyorum”, “4:Katılıyorum”, “3:Kararsızım”, “2:Katılmıyorum”, “1:Kesinlikle Katılmıyorum” Ģeklinde puanlanmıĢtır. Olumsuz maddelerde puanlama ters yönde yapılmıĢtır. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 155, en düĢük puan ise 31‟dir. Ölçek, internetin “öğretimde kullanımı”, “araĢtırmada kullanımı”, “sosyal etkileĢimde kullanımı”, “iletiĢimde kullanımı”, “bilgi paylaĢımında kullanımı” ve “öğretimde kullanımından hoĢlanma” olmak üzere altı faktör altında toplanmıĢtır. Ölçek Azeri öğrenciler için dil uzmanı kiĢiler tarafından Azericeye çevrilmiĢtir. Azerice ölçeğin alfa iç tutarlılık katsayısı (0.89) olarak hesaplanmıĢtır. AraĢtırmada ayrıca Kay (1990) tarafından geliĢtirilen ve Kılınç ve Salman (2006) tarafından Türkçeye uyarlanan “Bilgisayar Okuryazarlık Algısı Ölçeği” öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık seviyelerinin belirlenmesi amacıyla kullanılmıĢtır. Likert tipi bir ölçme aracı olan ölçek 24 maddeden oluĢmaktadır. Maddeler “7:Tamamen katılıyorum” “6:Katılıyorum” “5:Biraz katılıyorum”, “4:Fikrim yok”, “3:Katılmıyorum”, “2:Pek katılmıyorum”, “1:Kesinlikle katılmıyorum” Ģeklinde puanlanmıĢtır. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 168, en düĢük puan ise 24‟dür. Bilgisayar okuryazarlık algısı ölçeği, her birinde altı madde bulunan “temel beceriler”, “yazılım becerilerine baĢvurma”, “programlama” ve “bilgisayar farkındalığı” olmak üzere dört bölümden oluĢmaktadır. Ölçek Azeri öğrenciler için dil uzmanı kiĢiler tarafından Azericeye çevrilmiĢtir. Azerice ölçeğin alfa iç tutarlılık katsayısı (0.95) olarak hesaplanmıĢtır.
2.3. Verilerin Çözümlenmesi
Öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algılarının ve internet kullanımına yönelik tutumlarının belirlenen değiĢkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini incelemek için varyans analizi ve t testi kullanılmıĢ; bilgisayar okuryazarlık algısı ve internet kullanımına yönelik tutum arasındaki iliĢki ise Pearson korelasyon katsayısı ile belirlenmiĢtir.
3. BULGULAR VE YORUM
Öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algıları ve internet kullanımına yönelik tutumları için ölçeklerden alınan toplam puanlara bakılarak, sonuçlar aĢağıda Tablo 1 ve ġekil 1‟de gösterilmiĢtir.
Tablo 1: Öğretmen Adaylarının Bilgisayar Okuryazarlık Algısı ve Ġnternet Kullanımına Yönelik Tutum Puanlarına ĠliĢkin Betimsel Ġstatistikler
n ss Minimum Puan Maksimum Puan
Bilgisayar Okuryazarlık Algısı 268 111,39 27,58 24 168
4.64 1.15 1 7
Ġnternet Kullanımına Yönelik Tutum 268 112,52 15,78 67 155
3.63 0.51 2.16 5.00
Öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algısı puan ortalaması 111,39, standart sapması ise 27,58‟tür. Ölçekten alınan en düĢük puan 24 , en yüksek puan da 168‟dir. Ġnternet kullanımına yönelik tutum puan ortalaması 112,52, standart sapması 15,78‟dir. Ölçekten alınan en düĢük puan 67, en yüksek puan da 155‟dir. Ayrıca ġekil 1‟de ölçeklere iliĢkin puanların dağılımları gösterilmektedir.
3.1. Öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algıları bölümlerine göre farklılık göstermekte midir?
Bilgisayar okuryazarlık algısı ölçeğinden elde edilen ortalamalara bakılmıĢ ve ortalamaların bölümlere göre dağılımı Tablo 2‟de verilmiĢtir.
Tablo 2: Öğretmen Adaylarının Bilgisayar Okuryazarlık Algısı Puan Ortalamalarının Bölümlere Göre Dağılımı
Bölümler N X ss BĠÖ-E 48 4,60 ,93 FĠÖ-E 30 4,71 ,94 KĠÖ-E 40 5,06 ,96 MTÖ-E 74 4,26 1,27 MTÖ-G 76 4,79 1,23 Genel 268 4,64 1,15
Tablodan görülebileceği gibi öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algısı düzeylerinin genel ortalaması 4.64‟dür. Öğrencilerin ortalamaları sırasıyla Biyoloji eyani Ģubesi için 4,60, Fizik eyani Ģubesi için 4,71, Kimya eyani Ģubesi için 5,06 ve Matematik eyani Ģubesi için 4,26 ve Matematik giyabi Ģubesi için 4,79‟dur. Belirlenen ortalamalar arasındaki farklılıkların anlamlı olup olmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıĢ ve çoklu karĢılaĢtırmalar için de Scheffe testi sonuçlarına bakılarak elde edilen sonuçlar Tablo 3 ve Tablo 4‟de sunulmuĢtur. Tek yönlü varyans analizinin temel varsayımı olan, varyansların homojenliği testinin sonucuna göre p=.229>.05 olduğundan varyanslar homojendir. Bu sonuca göre, varyans analizinden elde edilecek verilerin sağlıklı olacağı söylenilebilir.
Tablo 3: Öğretmen Adaylarının Bölümlerine Göre Bilgisayar Okuryazarlık Algısı Puan Ortalamaları Arasında Anlamlı Fark Olup Olmadığına ĠliĢkin Varyans Analizi Sonuçları
DeğiĢkenlik Kaynağı Kareler Toplamı Serbestlik Derecesi Kareler Ort. F p Eta kare Anlamlı Fark Bilgisayar Okuryazar- lık Algısı Grup içi 333,128 263 1,267 3,843 ,005* .055 MTÖ-E : KĠÖ-E Gruplarası 19,472 4 4,868 Toplam 352,600 267 p*<.05
Tablo 3‟deki varyans analizi sonuçları incelendiğinde öğretmen adaylarının bölümlerine göre bilgisayar okuryazarlık algısı puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı (F(4-263)=3.843, p=.005<.05) farklılık olduğu görülmektedir. Farklılığın hangi grup ya da gruplardan kaynaklandığını belirlemek amacıyla yapılan Scheffe testi sonucunda farka Kimya eyani Ģubesi ve Matematik eyani Ģubesi öğretmen adaylarının ortalamalarının neden olduğu anlaĢılmaktadır, çoklu karĢılaĢtırmalarda
X 150,00 100,00 50,00 30 20 10 0 F re ka n s
Öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algısı puanlarının dağılımı
Öğretmen adaylarının internet kullanımına yönelik tutum puanlarının dağılımı
Şekil 1 160,00 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40 30 20 10 0 F re k a n s
Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu II Sayfa: 196
elde edilen sonuçlardan aralarındaki ortalama farkın 0.795 ve anlamlılık düzeyinin.05‟in (p=.013) altında olduğu görülmüĢtür.
Tablo 4: Öğretmen Adaylarının Bölüm Bağımsız DeğiĢkenine Göre Bilgisayar Okuryazarlık Algısı Bağımlı DeğiĢkeni Ġçin OluĢturulan Alt Gruplara ĠliĢkin Scheffe Testi Sonuçları
Bilgisayar
Okuryazarlık Algısı n Alpha=.051 2
MTÖ-E 74 4,26 BĠÖ-E 48 4,60 4,60 FĠÖ-E 30 4,71 4,71 MTÖ-G 76 4,79 4,79 KĠÖ-E 40 5,06 p ,271 ,423
Tablo 4‟deki alt gruplara iliĢkin Scheffe testinin sonuçlarına göre 5,06 ortalamalı Kimya eyani Ģubesi öğretmen adaylarının bilgisayar okuryazarlık algı düzeylerinin 4,26 ortalamalı Matematik eyani Ģubesi Ģubesi öğretmen adaylarından daha yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca; Biyoloji eyani Ģubesi, Fizik eyani Ģubesi ve Matematik giyabi Ģubesi öğretmen adaylarının hem Kimya eyani Ģubesi hem de Matematik eyani Ģubesi öğretmen adayları ile benzer özellikler gösterdikleri söylenilebilir.
3.2. Öğretmen adaylarının internet kullanımına yönelik tutumları hangi düzeydedir? Bölümlerine göre farklılık göstermekte midir?
Ġnternet kullanımına yönelik tutum ölçeğinden elde edilen ortalamalara bakılmıĢ ve ortalamaların bölümlere göre dağılımına Tablo 5‟de yer verilmiĢtir.
Tablo 5: Öğretmen Adaylarının Ġnternet Kullanımına Yönelik Tutum Puanları Ortalamalarının Bölümlere Göre Dağılımı
Bölümler N X ss BĠÖ-E 48 3,68 ,51 FĠÖ-E 30 3,65 ,40 KĠÖ-E 40 3,65 ,52 MTÖ-E 74 3,51 ,50 MTÖ-G 76 3,69 ,55 Genel 268 3,63 ,51
Tablodan da görülebileceği gibi öğretmen adaylarının internet kullanımına yönelik tutum düzeylerinin genel ortalaması 3,63‟dir. Öğrencilerinin ortalamaları sırasıyla Biyoloji eyani Ģubesi için 3,68, Fizik eyani Ģubesi için 3,65, Kimya eyani Ģubesi için 3,65 ve Matematik eyani Ģubesi için 3,51 ve Matematik giyabi Ģubesi için 3,69‟dir. Gözlenen ortalamalar arasındaki farklılıkların anlamlı olup olmadığını belirlemek amacıyla aĢağıda varyans analizi yapılmıĢ ve elde edilen sonuçlar Tablo 6‟da sunulmuĢtur. Tek yönlü varyans analizinin temel varsayımı olan, varyansların homojenliği testinin sonucuna göre p=.685>.05 olduğundan varyanslar homojendir. Bu sonuca göre, varyans analizinden elde edilecek verilerin sağlıklı olacağı söylenilebilir.
Tablo 6: Öğretmen Adaylarının Bölümlerine Göre Ġnternet Kullanımına Yönelik Tutum