Aslan

Aslan, Türk sanatında daha çok Budizmle birlikte görülmekle beraber, Pazırık kurganlarından çıkarılan eserlerde aslan-grifon tasvirlerine rastlanması bu hayvanın Türklerde daha erken devirlerden itibaren tanındığını gösterir170

. Anadolu Selçuklu sanatında en çok kullanılan aslan figürleri kudret sembolü koruyucu hayvanlardır171_{. ġaman inançlarına göre aslan ve kaplan Ģamana gökyüzü ve yeraltı} seyahatinde yardımcı olan ruhtur. Türbe mezar taĢlarında görülen aslan kabartmaları ölünün ruhuna gökyüzü seyahatinde yardımcı olacak ruhları sembolize edebilir172

. Döner Kümbet‟te günümüze sağlam biçimde gelebilen bir tane aslan figürü bulunmaktadır. Dokuz numaralı cephede yer alan figürün vücut hatları orantısız olup, ön iki ayağı ve arkadaki bir ayağı ileri doğru hamle yapar biçimdedir (Foto 183, Çizim 60). Diğer ayağı ise arkada kalmıĢ, böylelikle aslanın yürür halde olduğu tasvir edilmeye çalıĢılmıĢtır. Arka ayakları arasından aslanın kuyruğu öne doğru uzanmaktadır. BaĢ kısmı büyük oranda tahrip olduğu için yüz hatları kesin olarak anlaĢılmamaktadır. Figürün boyun kısmına yivlerle yeleleri, gövdesinin ortasına ise helezoni bir motif iĢlenmiĢtir.

170

Y. Çoruhlu, Türk Mitolojisinin…, s. 136

171

G. Öney, “Anadolu Selçuk Mimarisinde Arslan Figürü” , Anadolu (Anatolia), S.13, Ankara, 1971, s. 1

172

3.3.5. Yazı

Türkler Ġslamiyeti kabul ettikten sonra sadece yeni bir dinin etkisi altına girmemiĢ, birçok alanda Arap kültürüne ait özellikleri de benimsemiĢtir. Birçok Türk-Ġslam devleti tarafından Kur‟an-ı Kerim‟in yani Ġslamiyet‟in dili olarak Arap dili ve alfabesi kullanılmaya baĢlamıĢtır. Arapça ile birlikte konuĢma dili olarak Farsça‟nın da Türkler tarafından konuĢulduğu ve yazıĢmalarını Farsça yaptıkları günümüze kadar gelen eser ve kitabelerden anlaĢılmaktadır. Anadolu Selçuklu Devleti de kitabelerini Arap alfabesi kullanarak Farsça yazmıĢlardır. Kayseri‟deki Selçuklu Türbeleri‟nde Arapça yazılmıĢ Kur‟an‟dan ayetler ve Farsça kitabeler süsleme unsuru olarak kullanılmıĢ ve büyük oranda günümüze kadar gelebilmiĢtir.

Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılıĢına kadar inĢa edilen birçok eserde ma‟kıli, tezyini kûfi ve celî sülüs yazılar kullanılmıĢtır. Bu yazı türlerinden en çok kullanılanı ise celî sülüs yazıdır173_{. Celî sülüs uzaktan okunabilmesi için geniĢ ağızlı} kalemle yazılan büyük boyutlu yazıdır174_{. Kayseri‟de ele aldığımız eserlerde ise} tezyini unsur olarak kullanılan yazıların tamamı celî sülüs tarzındadır.

Yapılarda yazı süsleme unsuru olarak belirli noktalarda karĢımıza çıkmaktadır. Özellikle saçak altında, yapının tamamını dolaĢan yatay kuĢak yazının en çok uygulandığı alandır. Genel olarak saçak altındaki kuĢak dıĢında, yazının görüldüğü alanlar kitabe ve sandukalardır. Bu bölümler dıĢında ele aldığımız eserlerden bir örnekte mihrapta yazı, süsleme unsuru olarak kullanılmıĢtır.

Saçak altında yazılar görüldüğü bütün yapılarda, bitkisel motiflerle birlikte yapılmıĢtır. Bitkisel motifler yazı içerisinde boĢlukları doldurmak için çoğu zaman bordürün çerçevesinden uzanan kıvrık dallara bağlandırılmıĢ, çoğu zaman ise serbest olarak yerleĢtirilmiĢtir. Sülüs karakterli olan yazılar 1245‟ten önceki yapılarda düz satıhlı, sonrasındaki yapılarda ise silindirik satıhlı olarak karĢımıza çıkmaktadır.

Han Kümbeti (Foto 12), Anonim Kümbet II (Foto 35-36), Hacib Çavlı Kümbeti (Foto 41), Gevher Nesibe Hatun Kümbeti (Foto 47-48), Çifte Kümbet (Foto

173

A. Tüfekçioğlu, Erken Osmanlı Mimarisinde Yazı, Ankara, 2001, s. 14, 15

174

M. U. Derman,“Selçuklu’dan Osmanlı’ya Celî Sülüs Hattının Gelişimi”, IV. Millî Selçuklu

72) ve Huand Hatun Kümbeti (Foto 137-138) saçak altında yazının kullanıldığı örneklerdir. Bu eserlerden Han Kümbeti dıĢında, diğer bütün yapılarda saçak altı yazı kuĢağında Kur‟an‟dan çeĢitli ayetler bulunmaktadır. Han Kümbeti‟nde ise farklı olarak, Âyet‟el-kürsü ile baĢlayan yazı türbede yatan kiĢinin adı ve tarih bölümüyle sonlandırılmıĢtır.

Genel olarak baktığımızda, saçak altındaki yazılar 1245‟ten önce inĢa edilen yapılarda düz satıhlı olup, geç dönemlere doğru silindirik yüzeyli bir hal almıĢtır. En erken dönemden geç dönemlere kadar hepsinde yazılar, bitkisel motiflerle iç içe verilmiĢtir. Yine 1245‟ten önce inĢa edilen yapılarda, yalnız baĢına kitabe veya ayet- kitabe karıĢımı yazıların olduğu kuĢaklara, 1245‟ten sonra sadece Kur‟an‟dan ayetler iĢlenmiĢtir.

Türbelerde kitabeler farklı özelliklerdedir. Kare veya dikdörtgen panolar içerisinde yer alan kitabeler dıĢında, diğer kitabeler tamamen birbirinden farklıdır. Saçak altındaki kuĢaklardaki gibi kitabelerde de bitkisel motifler bulunmasına karĢın, yalnız baĢına yazı en çok tercih edilen özelliktir. Düz satıhlı yazı türü birkaç örnek dıĢında geç ve erken örneklerdeki hakim olan tekniktir.

Kayseri‟de günümüze kadar gelebilmiĢ en eski tarihli türbe olan Hasbek Kadı Kümbeti‟nde, daha geç tarihli eserlerde yer alan saçak altı yazı kuĢağı gibi, beden duvarlarındaki kemerli yüzeyler arasında kitabe kuĢağı bulunmaktadır (Foto 2). Diğer örneklerdeki gibi kuĢak yapıyı çepeçevre kuĢatmamıĢ, sadece üç cepheye yerleĢtirilmiĢtir. Tek satır halindeki yazılar irice palmet motifleriyle birliktedir.

Alaca Kümbet‟te batı cephedeki yatay dikdörtgen bordür üzerinde (Foto 26, 29), Develi Dev Ali Kümbeti‟nin mescit kapı açıklığının üç kenarında (Foto 42-43), Develi Hızır Ġlyas Kümbeti taçkapı kavsarasının her iki yanında (Foto 217), yapıların tarihi veya türbede yatan kiĢiye ait bilgilerin yer aldığı kitabeler bulunmaktadır. Alaca Kümbet kitabesinde yazı ile bitkisel süslemeler birlikte, diğer iki yapıda ise yazılar yalnız baĢına verilmiĢtir.

Hacib Çavlı Kümbeti (Foto 40), Çifte Kümbet (Foto 70), Döner Kümbet (Foto 167) ve Develi Seyyid-i ġerif Türbesi‟nde (Foto 202) kare veya dikdörtgen panolar üzerine iĢlenmiĢ kitabeler bulunmaktadır. Kitabelerde Hacib Çavlı Kümbeti‟nde andezit taĢ, diğer eserlerde ise mermer malzeme tercih edilmiĢtir. Kitabeler üzerindeki tek satır halindeki yazılar aralardaki düz silmelerle

birbirlerinden ayrılmıĢtır. Düz satıhlı olan yazılar Çifte Kümbet ve Develi Seyyid-i ġerif Türbesi‟nde bitkisel motiflerle birlikte, Hacib Çavlı ve Döner Kümbet‟te ise yalnız baĢına yazı olarak iĢlenmiĢtir.

Kayseri‟de ele aldığımız türbeler içerisinde usta kitabesi sadece Çifte Kümbet‟te bulunmaktadır (Foto 71). Yapının kuzeybatı cephesinde kemerin üst hatlarına yerleĢtirilmiĢ kitabe form olarak düzensiz hatlara sahiptir. BaĢlangıçta tek satır olan yazı sonlarda iki satıra yayılmıĢtır. Kitabenin sağ köĢesine yazının baĢlama noktasına bir adet gülbezek yerleĢtirilmiĢtir.

Türbelerde, sandukalarda yazı kullanımı Han Kümbeti (Foto 14), Huand Hatun Kümbeti (Foto 153) ve Develi Seyyid-i ġerif Türbesi‟nde (Foto 209) karĢımıza çıkmaktadır. Sandukalar üzerine, mezarın kime ait olduğu ve Kur‟an‟dan ayetler birlikte yazılmıĢtır. Han Kümbeti ve Huand Hatun Kümbeti sandukalarında bulunan yazılar düz silmelerle birbirlerinden ayrılarak, satırlara bölünmüĢtür. Sandukadaki yazılar tamamen düz satıhlı olup, silmelerden uzanan bitkisel motiflerle iç içe geçmiĢtir. Develi Seyyid-i ġerif Türbesi‟nde ise yazı sanduka üzerine değil, baĢlıktaki sekiz formundaki kurs üzerine silindirik satıhlı iĢlenmiĢtir.

Mihrapta yazı kompozisyonu çalıĢmamız kapsamında sadece Develi Hızır Ġlyas Türbesi‟nde yer almaktadır. Mihrap niĢine Allah‟ın güzel isimleri düz satıhlı yazı olarak iĢlenmiĢtir.

4. SONUÇ

Anadolu kentleri içerisinde, Anadolu Selçukluları Dönemine ait zengin mimari eserlere sahip Kayseri, barındırdığı türbe mimarisi açısından da ön sıralarda yer almaktadır.

Kayseri ve Develi‟de yer alan türbelerin 15 tanesinde taĢ süsleme görülmektedir. 1184 ile 1296 yılları arasında inĢa edilmiĢ olan türbelerden Hasbek (Hasbek Kadı, Hasbeğ Hoca Hasan ) Kümbeti (1184–1185); Han Kümbeti (Emir Cemaleddin TanrıvermiĢ Kümbeti) (M. 1188–89); Alaca Kümbet (M. 1184–1193); Anonim Kümbet I (Selçuklu Emir Kümbeti-I) (XII. yy. sonları, XIII. yy. baĢları); Anonim Kümbet II (Selçuklu Emir Kümbeti-II) (XII. yy. sonları, XIII. yy. baĢları); Hacib Çavlı Kümbeti (Üç Kümbetlerden Doğudaki) (XII. yy. sonları XIII. yy. baĢları); Gevher Nesîbe Hâtun (Çifte Medrese) Türbesi (1205-06); Avgunlu (Afgunu, Afghunu) Medrese Türbesi (XIII. yy.); Çifte Kümbet (Melikei Adile Kümbeti) H. 645 (M.1247–48); Mahperi Huand Hatun Kümbeti (M.1260–70); BeĢparmak Kümbeti (XIII. yy. 2. yarısı); Döner Kümbet (ġah Cihan Hatun Kümbeti) (XIII. yy.ın son çeyreği) Kayseri il merkezinde çeĢitli bölgelerde, Dev Ali Türbesi (XII. yy. sonları, XIII. yy. baĢları); Seyyid-i ġerif Türbesi (M. 1295–1296); Hızır Ġlyas Türbesi (XIII. yy. sonları) Develi ilçesinde Yukarı Develi‟de bulunmaktadır.

Malzeme olarak kesme taĢ yapıların birçoğunda tek baĢına kullanılmasına karĢın, Çifte Kümbet, Döner Kümbet ve Develi Seyyid-i ġerif Türbesi taçkapı kitabelerinde, Develi Seyyid-i ġerif Türbesi ve Hızır Ġlyas Türbesi taçkapısı alınlıklarında, Han Kümbeti ve Huand Hatun Kümbetinde pencere ortalarındaki sütunlarda, Huand Hatun Türbesi kaidesinde, Hızır Ġlyas Türbesi kapı açıklığı etrafında ve mihrabında, Huand Hatun Kümbeti sandukasında mermer de kullanılmıĢtır. Kesme taĢ ile inĢa edilen eserlerde süslemeler mermer malzeme üzerinde de baĢarılı biçimde uygulanmıĢtır. Birçok yapıda devĢirme olarak kullanılan mermer malzemelerin aynı zamanda yapı için tasarlanmıĢ ve kullanılmıĢ olduğu örnekler de bulunmaktadır.

Kayseri Selçuklu Türbeleri‟nde görülen taĢ süslemeler, süsleme türüne göre çeĢitli tekniklerle meydana getirilmiĢtir. Düz satıhlı, silindirik satıhlı zemin oyma ve oluklu oyma tekniklerinin yanı sıra motif oyma tekniği ile motif ve figürler ortaya çıkarılmıĢtır. TaĢ oyma dıĢında, Huand Hatun ve Develi Hızır Ġlyas Türbesi mihraplarında boyama tekniği görülmektedir.

1245‟ten önce inĢa edilmiĢ türbeler oldukça sade yüzeylere sahip olup, 1245 sonrasında inĢa edilen türbeler büyük geliĢme göstererek, süsleme açısından oldukça abidevi boyutlara ulaĢmıĢlardır.

Dönem ve bani özelliklerine göre Kayseri‟deki Selçuklu Türbeleri süsleme açısından oldukça farklı özellikler taĢımaktadır. Yapıların kitabelerinden öğrenebildiğimiz kadarıyla eserlerin daha çok sultanların Kayseri‟de ölen kız kardeĢleri, kız çocukları, eĢleri ve dönemin önemli devlet adamları için inĢa edildikleri anlaĢılmaktadır. 1245‟ten önce inĢa edilen türbelerde süslemeler çok az bulunmasına karĢın, 1245 sonrasında inĢa edilenlerde süslemelerin yoğunlaĢmaya baĢladığı görülmektedir.

1245‟ten önce inĢa edilen yapılarda süsleme türü olarak yazının ön planda olduğu gözlemlenirken, 1245 yılından sonra inĢa edilenlerde geometrik ve bitkisel süslemeler yapılarda hakim tür haline gelmiĢtir. Ancak, yapıların geneline bakıldığı zaman tür olarak en yoğun geometrik kompozisyonlar kullanılmıĢtır. Yine geç dönemlere doğru yazı ve bitkisel süslemeler birleĢtirilerek karıĢık kompozisyonlar meydana getirilmiĢtir.

12. yy.ın sonlarından itibaren 13. yy.ın ortalarına kadar inĢa edilmiĢ olan türbelerde taĢ iĢçiliği daha çok kitabe-ayet kuĢaklarındaki yazıların oluĢturulmasında ve kapı açıklığı ile pencere kenarlarındaki bordürlerde karĢımıza çıkmaktadır. Bu dönem içerisinde inĢa edilen yapılardan Alaca Kümbet dıĢındaki diğer eserlerde portal düzenlemesi bulunmamaktadır. Yine yapıların içerinde mihrap, sadece duvar içerisine yerleĢtirilmiĢ süslemesiz niĢlerden meydana gelmektedir.

13. yy.ın 2. çeyreğinden sonra türbelerin süslemelerinde büyük değiĢim görülmektedir. Mimari açıdan önemli derecede geliĢim göstermeyen yapılarda, süslemeler tür ve uygulandığı alan bakımından oldukça zengindir. Bu dönemde inĢa edilmiĢ Kayseri il merkezindeki türbelerde, yapının dıĢ kısmında süslemeler giriĢ cephesi ile birlikte diğer cephelerde de görülmeye baĢlamaktadır. Bazı yapılarda giriĢ

cephesi diğer cephelere göre farklı tutulmasına karĢın, 13. yy.ın 2. yarısından sonra cepheler aynı oranda süslenmiĢtir. Yapıların içerisi dıĢ cephelere oranla sade tutularak, süslemeler sadece güney duvara yerleĢtirilmiĢ mihrapta yer almaktadır. 13. yy. sonlarına doğru Develi‟de inĢa edilmiĢ türbelerde ise süslemeler zenginlik göstermesine karĢın, diğer Selçuklu eserlerindeki gibi portal ve mihraptan baĢka süsleme diğer yüzeyler dıĢına taĢmamıĢtır.

Sonuç olarak; Kayseri‟de ele aldığımız Anadolu Selçukluları‟na ait 15 türbe, Selçuklu türbelerinde görülen süslemelerin uygulandığı alanlar ve geliĢimi hakkında önemli bir kesit vermektedir.

BĠBLĠYOGRAFYA

AFETĠNAN, A., Kayseri Gevher Nesibe ġifaiyesi, Ankara, 1969

AFETĠNAN, A., “Kayseri’de Gevher Nesibe Şifaiyesi”, Malazgirt Armağanı, Ankara, 1993, s. 1-7

AKAR, A., Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif, KESKĠNER, C., Ġstanbul, 1978

AKOK, M., “Kayseri’de Gevher Nesibe Sultan Darüşşifası ve Sahabiye Medresesi Rölöve ve Mimarisi”, Türk

Arkeoloji Dergisi, Ankara, 1969, s.133-184

AKOK, M., “Kayseri’de Hunad Mimari Külliyesinin Rölövesi”, Türk Arkeoloji Dergisi, S. XVI-I, Ankara, 1968, s.5-44

AKOK, M., "Kayseri'de Tuzhisarı, Sultan Hanı, Köşek Medrese ve Alaca Mescit Diye Tanınan Üç Selçuklu Mimari Eserin Rölövesi", Türk Arkeoloji Dergisi, S. XVII–1,

Ankara, 1969, s. 5-41

AKOK, M., Kayseri’de Dört Mezar Anıtı, Türk Etnografya Dergisi, S. XII, Ankara, 1970, s. 17-52

AKYURT, Y., Türk Asar_i Atikası Binlerine Aid Tarihî Mecmua, Selçukiler ve Tavaif_i Mülük Devri, C.VII,

ARIK, O., Beylikler Devri Sonuna Kadar Anadolu Türbeleri, (Ankara Üniversitesi, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi), Ankara, 1962

ARIK, O., "Erken Devir Anadolu Türk Mimarisinde Türbe Biçimleri'', Anadolu (Anatolia), S.11, Ankara, 1967, s.57-100

ARSEVEN, C. E., Sanat Ansiklopedisi, C.II, Ġstanbul, 1965

ARSEVEN, C. E., Sanat Ansiklopedisi, C.III, Ġstanbul, 1966

ARSEVEN, C. E., Sanat Ansiklopedisi, C.IV, Ġstanbul, 1983

ASLANAPA, O., Türk Sanatı II, Ġstanbul, 1984

BAKIRER, Ö., Onüç ve Ondördüncü Yüzyıllarda Anadolu Mihrabları, Ankara, 2000

BAYBURTLUOĞLU, Z., Anadolu Selçuklu Dönemi Yapı Sanatçıları, Erzurum, 1993

BAYTOP, T., Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara, 1997

BĠROL, Ġ. A., Türk Tezyînî San’atlarında Motifler, Ġstanbul, 2001 DERMAN, Ç.,

ÇAKMAKOĞLU Fetih’ten Osmanlı Dönemine Kadar Kayseri’de

KURU A., Türk Devri Mimarisi, Ankara, 1998

ÇAYCI, A., Anadolu Selçuklu Sanatı’nda Gezegen ve Burç Tasvirleri, Ankara, 2002

ÇAYCI, A., Selçuklularda Egemenlik Sembolleri, Ġstanbul, 2008

ÇAYIRDAĞ, M., “Kayseri’de Selçuklu ve Beylikler Dönemine Ait Bazı Kitâbe ve Mezartaşları”, Ġstanbul Üniversitesi,

Edebiyat Fakültesi, Tarih Dergisi, S. 34, Ġstanbul, 1984, s. 495-521

ÇAYIRDAĞ, M., “Kayseri’de Selçuklu Döneminde İnşa Edilen Tekgöz Köprüsü ve Dev Ali Türbesinin Kitabeleri”, Prof. Dr.

Zafer Bayburtluoğlu Armağanı, Kayseri, 2001, s. 167-172

ÇAYIRDAĞ, M., Kayseri Tarihi AraĢtırmaları, Kayseri, 2001

ÇORUHLU, Y., “Lotus İkonografisi ve Uygur Sanatında Lotus”,

Uluslararası Osmanlı Öncesi Türk Kültürü Kongre Bildirileri (4-7 Eylül/1989), Ankara, 1997, s. 155-168

ÇORUHLU, Y., Türk Mitolojisinin Anahatları, Ġstanbul, 2000

ÇORUHLU, Y., Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, Ġstanbul, 1995

DEMĠRĠZ, Y., Ġslam Sanatında Geometrik Süsleme, Bir Envanter Denemesi, Ġstanbul, 2000

DEMĠRĠZ, Y., Osmanlı Mimarisinde Süsleme, Erken Devir (1300-1453), Ġstanbul, 1979

DERMAN, M. U., “Selçuklu’dan Osmanlı’ya Celî Sülüs Hattının

Gelişimi”, IV. Millî Selçuklu Kültür ve Medeniyeti

Semineri Bildirileri (25-26 Nisan 1994), Konya, 1995, s. 91-95

DURAN, R., “Osmanlı Devri Mimarlık Abidelerinde Tezyini Unsur Olarak Nevruz Çiçeği Motifi”, XIII. Türk Tarih

Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler ( 4-8 Ekim 1999), Ankara, 2002, s. 1247-1254

DURUKAN, A., “Anadolu Selçuklu Döneminde Bani-Sanatçı İlişkileri”, Prof. Dr. Zafer Bayburtluoğlu Armağanı, Kayseri, 2001, s. 247-278

ELDEM, H. E., Kayseri ġehri, Selçuklu Tarihinden Bir Bölüm, (Haz.: K. Göde), Ankara, 1982

ERAVġAR, O., Ortaçağda Kayseri Kent Dokusunun GeliĢimi, (Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi), Konya, 1998

ERAVġAR, O., Seyahatnamelerde Kayseri, Kayseri, 2000

ERDEM, A., “Çift Başlı Kartal ve Anka Kuşu Üzerine”, Sanat Tarihi AraĢtırmaları Dergisi, S. 8, Ġstanbul, 1990, s.72-74

ERGUN, P., Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Ankara, 2004

ERKĠLETLĠOĞLU, H., Kayseri Kitabeleri, Kayseri, 2001

ERKĠLETLĠOĞLU, H., Osmanlılar Zamanında Kayseri, Kayseri,1996

GABRĠEL, A., Kayseri Türk Anıtları, (Çev.: A. A. Tutenk), Kayseri, 1954

GÖDE, K., Eratnalılar, Ankara, 1994

GÖDE, K., “Eratnalılar Döneminde Kayseri (1327-1381)”,

II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (16-17 Nisan 1998), Kayseri, 1998, s. 149-154

GÖDE, K., Tarih Ġçinde Kayseri, Kayseri, 1991

GÜNDOĞDU, H., “İkonografik Açıdan Türk Sanatında Rûmi ve Palmetler”¸ Sanat Tarihinde Ġkonografik

AraĢtırmalar, Güner Ġnal’a Armağan, Ankara, 1993, s. 197-211

ĠBNĠ BĠBĠ, Anadolu Selçukî Devleti Tarihi, (Çev. M. Nuri Gençosman, F.N. Uzluk), Ankara, 1941

KARAKAYA, N., Fotoğraflarda Kayseri (1880-2006), Kayseri, 2006

KARAMAĞARALI, H., “Erzurum'daki Hâtuniye Medresesi'nin Tarihi ve Banisi Hakkında Mülâhazalar”, Selçuklu AraĢtırmaları

KARAMAĞARALI, H., “Kayseri’deki Hunad Câmiinin Restitüsyonu ve Hunad Manzûmesinin Kronolojisi Hakkında Bazı

Mülâhazalar”, A.Ü. Ġlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XXI, Ankara, 1976, s. 201-245

KARPUZ, H., “Anadolu Selçuklu Yapılarında Çift Başlı Kartal”, Anadolu Selçuklu ġehirleri ve Uygarlığı

Sempozyumu (7-8 Ekim 2008, Bildiriler), Konya, 2009, s. 25-31

KAYSERĠ VAKIFLAR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

ARġĠVĠ, Alaca Kümbet Rölövesi (Autocad Belgesi)

KESKĠN, M., GeçmiĢteki Ġzleriyle Kayseri, Kayseri, 2006 HÜLAGÜ, M.,

KÖYMEN, M. A., Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara, 1982

KUBAN, D., Divriği Mucizesi, Selçuklular Çağında Ġslam Bezeme Sanatı Üzerine Bir Deneme, Ġstanbul, 1997

KURAN, A., Anadolu Medreseleri, C.I, Ankara, 1969

KÜRKÇÜOĞLU, E., “Kayseri’nin Türkleşmesi ve Selçuklu Hakimiyeti”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (16-17 Nisan 1998), Kayseri, 1998, s. 317-322

MÜLAYĠM, S., Anadolu Türk Mimarisinde Geometrik Süslemeler, Selçuklu Çağı, Ankara, 1982

MÜLAYĠM, S., “Selçuklu Geometrik Süslemeleri”, Sanat Tarihi

AraĢtırmaları Dergisi, S. 9, Ġstanbul, 1990, s. 47-53

MÜLAYĠM, S., “Rumî Motifinin Zoomorfik Kökeni Hakkında”,

Uluslararası Osmanlı Öncesi Türk Kültürü Kongre Bildirileri (4-7 Eylül/1989), Ankara, 1997, s. 177-181

MÜLAYĠM, S., “Selçuklu Palmet Motiflerinin Tipolojisi”, Anadolu

(Anatolia), S. XX, Ankara, 1974, s. 141-153

MÜLAYĠM, S., DeğiĢimin Tanıkları, Ortaçağ Türk Sanatında Süsleme ve Ġkonografi, Ġstanbul, 1999

SUBAġI, M. Ġ., Dünden Bugüne Kayseri, Kayseri, 1998

ÖGEL, B., Türk Mitolojisi, C.I, Ankara, 1971

ÖGEL, S., Anadolu Selçukluları’nın TaĢ Tezyinatı, Ankara, 1966

ÖNEY, G., “Anadolu Selçuklu Sanatında Hayat Ağacı Motifi”,

Belleten, C.XXXII, S.125-128, Ankara, 1968, s. 25-36

ÖNEY, G., “Anadolu Selçuklularında Heykel, Figürlü Kabartma ve Kaynakları Hakkında Notlar”, Selçuklu

AraĢtırmaları Dergisi, S.I, Ankara, 1970, s. 187-191

ÖNEY, G., "Anadolu Selçuk Mimarisinde Antik Devir Malzemesi",

Anadolu (Anatolia), S. XII, Ankara, 1970, s. 17-26

ÖNEY, G., “Anadolu Selçuk Mimarisinde Arslan Figürü” , Anadolu (Anatolia), S.XII, Ankara, 1971, s. 1-41

ÖNEY, G., “Anadolu Selçuk Mimarisinde Avcı Kuşlar, Tek ve Çift Başlı Kartal”, Malazgirt Armağanı, Ankara, 1993, s. 139-172

ÖNEY, G., Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Ankara, 1988

ÖNKAL, H., Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara, 1996

ÖNKAL, H., “Develi Türbelerinin Sanat ve Kültür Tarihimizdeki Yeri”, Bütün Yönleriyle Develi I. Bilgi ġöleni (26–28

Ekim 2002), Develi, 2002, s.225-229

ÖNKAL, H., Selçuklu-Osmanlı Sultanları ve Türbeleri, Ankara, 1999

ÖZBEK, Y., “Develi’de Türk Mimarlık Eserleri”, Sanatsal Mozaik Dergisi, Ġstanbul, 2000, s. 54-63

ÖZBEK, Y., Osmanlı Beyliği Mimarisinde TaĢ Süsleme (1300–1453), Ankara, 2002

ÖZBEK, Y., Kayseri TaĢınmaz Kültür Varlıkları Envanteri, C. I,

ARSLAN, C., Kayseri, 2008

ÖZGÜÇ, T., “Develi Âbideleri”, Belleten, C. XIX, S.75, AKOK, M., Ankara, 1955, s. 376-384

PEKER, A. U., “Ortaçağ Türbe Mimarisinin İçerdiği Anlamlar ve Kayseri Döner Kümbet Örneği”, I. Kayseri ve Yöresi

Tarih Sempozyumu Bildirileri (11-12 Nisan 1996), Kayseri, 1997, s. 291-297

SEVĠM, A., Selçuklu Devletleri Tarihi, Siyaset, TeĢkilât ve MERÇĠL, E., Kültür, Ankara, 1995

SCHNEIDER, G., Geometrische Bauornamente der Seldschuken in Kleinasien, Wiesbaden, 1980

SCHNEIDER, G., Pflanzliche Bauornamente der Seldschuken in Kleinaisen, Wiesbaden, 1989

SÖNMEZ, Z., BaĢlangıcından 16. Yüzyıla Kadar Anadolu Türk- Ġslam Mimarisinde Sanatçılar, Ankara, 1995 SÖZEN, M., Anadolu Medreseleri, C.I, Ġstanbul, 1970

ġENER, Y. S., Kayseri Ġl Merkezindeki Selçuklu Türbelerinde Mevcut Korunma Durumlarının Tespiti, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi), C.I, Ankara, 2000

ġĠMġĠR, Z., Konya'daki Selçuklu Mimarisinde Rumi Motifi, (Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi), Konya, 2002

TUNCER, O. C., Anadolu Kümbetleri, C.III, Ankara, 1992

TURAN, O., Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi, Ġstanbul, 1984

TÜFEKÇĠOĞLU, A., Erken Osmanlı Mimarisinde Yazı, Ankara, 2001

TÜRKMEN, K., “Develi Tarihine Işık Tutacak Kitabeler”, Bütün Yönleriyle Develi I. Bilgi ġöleni (26-28 Ekim 2002), Develi, 2003, s. 219-224

TÜRKMEN, K., “Develi’de Selçuklu Dönemi Kitabeleri”, Sanatsal Mozaik Dergisi, Ġstanbul, 2000, s.64-71

TÜRKMEN, K., “Selçuklu Döneminde Kayseri’nin İmar Faaliyetine Katkıda Bulunan Hanımlar”, II. Kayseri ve Yöresi

Tarih Sempozyumu Bildirileri (16-17 Nisan 1998), Kayseri, 1998, s. 437-449

ÜÇER, M., “Selçuklu’nun Erzurum-Sivas-Kayseri Hattındaki Hayat Ağaçlar”, Sivas Kültür ve Sanat Dergisi Hayat

Ağacı, S. 8, Sivas, 2007, s.38-43

ÜNAL, R. H., Osmanlı Öncesi Anadolu-Türk Mimarisinde Taçkapılar, Ġzmir, 1982

YAZIR, M. B., Medeniyet Âleminde Yazı ve Ġslam Medeniyetinde Kalem Güzeli, Ankara, 1981

YEĞEN, A., Kayseri’de Tarihi Eserler, Kayseri, 1993

Çizim 1: Alaca Kümbet, Taç kapı Bordürü (Mahmut Akok’tan)

Çizim 2:Alaca Kümbet, Taçkapı Kavsarasının Sol KöĢeliğindeki Rozet (Mahmut Akok’tan)

Çizim 4: Alaca Kümbet, Batı Cephe, Alt Pencere Kenarındaki Bordürler (KVBM ArĢivi)

Çizim 6: Çifte Kümbet, Taçkapı, Orta Bordür ( R. H. Ünal’dan ĠĢlenerek)

Çizim 7: Çifte Kümbet, Taçkapı, Ġç Bordür

Çizim 9: Çifte Kümbet, Taçkapı, Kavsara KartuĢlarındaki Gülbezek (Gerd Schneider’dan)

Çizim 10: Çifte Kümbet, Taçkapı, Kavsara KöĢeliğindeki Gülbezek (Gerd Schneider’dan)

Çizim 12: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Kuzey Cephe ile Kuzeybatı Cepheyi Birbirine Bağlayan Sütunce Gövdesindeki Süsleme

Çizim 14: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Kuzeybatı Cephe, Ġç Bordür

Çizim 16: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Kuzeybatı Cephe, Kemer KöĢeliği

Çizim 17: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Kuzeybatı Cephe ile Batı Cepheyi Birbirine Bağlayan Sütunce Gövdesindeki Süsleme

Çizim 18: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Batı Cephe, Ġç Bordür

Çizim 20: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Batı Cephe, Kemer KöĢeliği

Çizim 21: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Batı Cephe ile Güneybatı Cepheyi Birbirine Bağlayan Sütunce Gövdesindeki Süsleme

Çizim 22: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Güneybatı Cephe Penceresi (Mahmut Akok’tan)

Çizim 24: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Güneybatı Cephe, DıĢ Bordür

Çizim 26: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Güneybatı Cephe ile Güney Cepheyi Birbirine Bağlayan Sütunce Gövdesindeki Süsleme

Çizim 28: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Güney Cephe, DıĢ Bordür

Çizim 30: Mahperi Huand Hatun Kümbeti, Güney Cephe ile Güneydoğu Cepheyi Birbirine

Belgede Anadolu Selçukluları Dönemi Kayseri türbelerinde taş süslemeciliği (sayfa 169-200)