KOBI YÖNETIMINDE KUSAK DEGISIMININ YÖNETIM KÜLTÜRÜ ÜZERINDEKI ETKISI ÜZERINE BIR ARASTIRMA VE ÇORUM ÖRNEG
4. ALAN ARASTIRMAS
4.1. Arastirmanin Amaci, Kapsami, Yöntem ve Varsayimi
Arastirmanin amaci, Çorum KOBI’lerindeki kusak degisiminin yönetsel kültür üzerindeki etkisini belirlemektir. Arastirmanin evreni olarak belli ölçütleri ifade ettigine (elaman sayisi, kurumsallasma düzeyi ve kusak degisiminin yasanmasi vb.) inanilan 50 KOBI belirlenmistir. Evreni olusturan KOBI’ler degisik sektörlerde faaliyette bulunmaktadirlar.
Arastirmada gerekli verilerin elde edilmesi için anket yöntemi uygulanmistir. Bu uygulama seçilen KOBI’lerdeki yöneticiler ve sahiplerle bire bir ve yüz yüze görüsülerek gerçeklestirilmistir. Bu yüzden anketin geri dönüsüm orani % 100 dür.
Anket sorularinin degerlendirilmesinde “SPSS for Windows” programi kullanilmis, tasnif ve analizler bu program yardimiyla gerçeklestirilmistir.
Arastirmanin temel varsayimi, yönetsel ortamdaki kusak degisiminin yönetsel kültürü degistirdigidir. Bu varsayimi sorulan sorulara verilecek cevaplarin test edecegi düsünülmektedir.
4.2. Bulgularin Degerlendirilmesi
Yönetsel kültürü belirleyen dinamiklerin; yas, cinsiyet, pozisyon ve egitim düzeyi gibi bireysel özellikler ve çevreye hassasiyet, insana verilen önem ve iliskiler sistemine bakis açisi gibi mental faktörlerden olusabilecegi düsünülmektedir. Bu ön kabulden hareketle degerlendirmeler iki farkli baslik ve iki farkli tablo düzenlenmesi ile gerçeklestirilecektir.
4.2.1. Bireysel Özellikler
Tablo – 1: Bireysel Özellikler Dagilimi
Dagilimlar Test Konusu ve Degerlendirme Seçenekleri
Adet Oran(%) 1-Yas a) 20-30 20 20,0 b) 31-40 30 30,0 c) 41-50 40 40,0 d) 51’den yukari 10 10,0 Toplam 100 100,0 2-Cinsiyet a) Kadin 2 2,0 b) Erkek 98 98,0 Toplam 100 100,0 3-Pozisyon a) Sahip 15 15,0 b) Sahip Yönetici 68 68,0 c) Profesyonel Yönetici 17 17,0 Toplam 100 100,0
4-Kurumda Çalisilan Süre
a) 1-5 yil 22 22,0
b) 6-10 yil 30 30,0
c) 11-15 yil 38 38,0
d) Diger 10 10,0
100 100,0
5-Yönetici Olarak Egitim Düzeyiniz
a) Ilkögretim 10 10,0 b) Lise 18 18,0 c) Yüksekokul 18 18,0 d) Fakülte 45 45,0 e) Diger 9 9,0 100 100,0
6-Önceki Yöneticilerin Egitim Düzeyi
a) Ilkögretim 60 60,0 b) Lise 30 30,0 c) Yüksekokul 10 10,0 d) Fakülte - - e) Diger - - Toplam 100 100,0
Tablo dagilimlarina göre asagidaki tespitlerde bulunulabilir.
• KOBI yöneticilerinin % 50’ si genç kusagi, % 50’ si de yasli kusagi temsil etmektedir.
• KOBI yönetiminde yöneticilerin % 98’i erkektir.
• Yöneticilerin pozisyon dagilimda % 68 ile sahip yönetici pozisyonu agirlik kazanmaktadir.
• Genç yöneticilerin orani % 22, orta kusak yöneticilerin orani % 68, yasli kusaga ait yöneticilerin orani % 10’dur. Bu dagilim KOBI’lerde önemli oranda kusak degisiminin gerçeklestigini göstermektedir. Özellikle yönetimde ikinci kusak agirligindan söz edilebilir.
• Hali hazir yöneticilerin egitim düzeyinin yüksek ögrenim alaninda yogunlastigi gözlemlenmektedir. Yüksekokul ve fakülte egitimi alan yönetici orani bunu göstermektedir.
• Önceki (birinci kusak) yöneticilerin egitimleri % 90 oraninda ilkögretim ve lise düzeyinden olusmaktadir.
4.2.2. Yönetsel Kültür Özellikleri
Yönetsel kültür özelliklerini içeren konularla ilgili dagilimlar tablo – 2 de gösterildigi gibi gerçeklesmistir.
Tablo -2: Yönetsel Kültür Özellikleri Dagilimi
Dagilimlar Test Konusu ve Degerlendirme Seçenekleri
Adet Oran(%)
1-Isletmeyi Kuranlarin Yönetimde Etkinligi
a) Var 40 40,0
b) Sembolik olarak var 50 50,0
c) Yok 10 10,0
Toplam 100 100,0
2-Geçmis Döneme Oranla Simdiki Isletmenin Farkli Alanlara Ait Performans Düzey Farkliligi
a) Var 78 78,0
b) Yok 22 22,0
Toplam 100 100,0
3-Performans Düzeyinde Farkliligin Oldugu Alanlar
a) Üretim miktar ve kalitesinde artis 20 20,0
b) Dis ticarette (ihracat) artis 20 20,0
c) Verimlilikte artis 10 10,0
d) Insan kaynaklarina verilen önemde artis 30 30,0
e) Pazar payinda artis - -
f) Müsteri memnuniyetinde artis 20 20,0
Toplam 100 100,0
4-Ileriye Dönük Olarak Geçmise Oranla Isletmenizin Hangi Alanlara Ilgisinin Artacagi Düsünülüyor
a) Çevreye hassasiyet 20 20,0
b) Sigortasiz isçi çalistirmama 12 12,0
c) Çalisanin hakkini verme 13 13,0
d) Ülkenin egitimsel kalkinmasina destek 25 25,0
e) Çalisanlara yönelik sosyal etkinlikler 20 20,0
f) Açik ve seffaf yönetim anlayisi 10 10,0
Toplam 100 100,0
5-Önceki Yönetimin Hangi Alanlara Hassasiyet Gösterdigi
a) Karlilik 28 28,0 b) Çevreye hassasiyet 9 9,0 c) Vergi kaçirmama 15 15,0 d) Ilkeler ve kurallar 35 35,0 e) Sosyal yardimlar 13 13,0 Toplam 100 100,0
6-Asagidaki Konularla Ilgili Nelerin Düsünüldügü
a) Iç piyasa yeterli degildir, olmamalidir 10 10,0
b) Küresel rekabette kalite ve verimlilik önemlidir 24 24,0
c) Isletmede en önemli unsur entelektüel sermayedir 35 35,
d) Uluslararasi entegrasyonlari önemsiyorum 30 30,0
e) Büyümek ön kosul olarak kabul edilemez 1 1,0
Bu tablo dagilimlari incelendiginde de sunlar söylenebilir:
• Isletme yi kuranlarin yönetimdeki etkinlikleri % 40’dir.% 60 oraninda ise etkinlik ya profesyonel yöneticilerin yada 2. ve 3. kusak genç isletme sahiplerinin elindedir. Bu dagilim büyük oranda kusak degisiminin gerçeklestigi seklinde yorumlanabilir.
• Geçmis döneme oranla isletmede performans düzeyi farkliliginin oldugunu belirten yönetici orani % 78’dir.
• Yöneticilerin % 30’u söz konusu farkliligin en çok insan kaynaklarina verilen önemde oldugunu belirtmistir. Yöneticilerin % 20’si ise kalite ve dis ticarette artisin oldugunu ifade etmektedir.
• Ileriye dönük olarak isletmenin sosyal sorumluluk alanlarina ilgisinin artacagi gözlemlenmektedir. Bunlarin içerisinde de çevreye hassasiyet % 20, ülkenin egitimsel anlamda desteklenmesi % 25 ve çalisanlara yönelik sosyal ve kültürel etkinlikler ise % 20 ile öne çikmaktadir.
• Önceki yönetimin hassasiyet siralamasinda ise, ilkeler ve kurallar %35, karlilik ise % 28’le kendini göstermektedir. Vergi kaçirmama ve sosyal yardim konulari da diger hassasiyet alanlari olarak ortaya çikmaktadir.
• Yöneticilerin isletmecilikle ilgili konulardaki düsünceleri;% 35 ile entelektüel sermayenin önem kazanmasi ve % 30’la da uluslararasi entegrasyon biçiminde sekillenmektedir. Küresel rekabet için verimlilik ve kalitenin de önemli oldugunu vurgulayan yönetici orani ise % 24’tür.
5.GENEL DEGERLENDIRME ve SONUÇ
KOBI yönetiminde genelde Türkiye’de, özelde ise Çorum’da bir kusak degisiminin yasandigi görülmektedir. Bu degisimin temelinde hiç kuskusuz küresek etkenler vardir. Küresel rekabetin artmasi, isletmecilik faaliyetlerinin çok yönlü (kompleks) hale gelmesi ve buna bagli olarak piyasalara daha çok belirsizlik durumunun hakim olmasi gibi faktörler, KOBI yönetimlerinin profesyonellesmesine ivme kazandirmistir. Bu da kendiliginden bir kusak degisimini isletmelerin gündemine tasimistir. Böylece yönetim birinci, kusaktan ikinci kusaga, hatta üçüncü kusaga dogru el degistirmistir. Tablo dagilimlarindan da bunu görmek mümkündür.
Öte yandan, kusak degisimi ayni zamanda isletmedeki yönetsel kültürü de degistirmektedir. Yönetsel kültür degisimine bagli olarak isletmeciligin farkli alanlarina ait hassasiyetlerde degismektedir. Arastirma bulgularindan da, anlasilacagi üzere önceki kusagin önemsedigi konularla (ilkelerin ve karliligin önemsenmesi) yeni kusagin önemsedigi konular (entelektüel sermaye,kalite ve verimlilik, sosyal sorumluluk alanlarina artan hassasiyet ve uluslar arasi entegrasyonlarin önemsenmesi vb.) farklilasmaktadir. Klasik isletmecilik anlayisi yerini modern isletmecilik anlayisina birakmaktadir.
Tablo dagilimlarina göre, KOBI’ lerin bireyselci anlayistan takim anlayisina geçtikleri, yerel ve bölgesel pazar anlayisindan dis ticarete dogru bir yönelis içinde olduklari ve böylece pazarlama anlayisinin da degistigi anlasilmaktadir. Eskiye oran la KOBI yöneticilerinin egitim düzeyinin arttigi da görülmektedir. Son kusagin egitim düzeyi % 72 oraninda yüksek ögrenim olarak ortaya çikmaktadir. Bu da KOBI yöneticilerinin hem entelektüel kapasitesinin gelistigini hem de insani erdemlerin merkez alindigi, paylasmanin ve paslasmanin esas oldugu bir iliskiler sisteminin ve yönetsel ortamin elemanlari oldugunu göstermektedir.
Degisen yönetici profili ve degisen yönetsel kültürel ortam, KOBI’lerin küresel rekabet açisindan direncini artiracak ve onlarin degisime daha kolay ayak uydurmalarini saglayacaktir. Bu da KOBI’lerin pazar performansina, kendilerini yenileme sürecine, üretimin kalite ve miktar verimliligine ve beklide daha önemlisi kurumsallasarak profesyonellesmelerine katkida bulunacaktir. Yerlesik kurumsal kültüre sahip isletmeler, çevresel etkilere karsi daha dayaniklidirlar. Çünkü yerlesik kurumsal kültür, özü korunmak kaydiyla sik sik gelisen kosullara uygun bir sekilde yeniden üretilerek, çalisanlar üzerindeki motive etkisi olan bir dinamik haline dönüstürülebilir. Yeni kusak yöneticilerinin sahip olduklari birikimin buna uygun oldugu söylenebilir.
KAYNAKLAR
Akat, I., Budak,G., Budak,G., Isletme Yönetimi, Baris Yayinlari, Izmir,1999
Aypek, N., “KOBI Finanslama Sürecinde Yeni Finansman Teknikleri”, I.Avrasya Küçük ve Orta Ölçekli Isletmeler Kongresi, Tika Yayinlari, Ankara, 2001
Çalipinar, H.,“Kobiler ve Türkiye Ekonomisi,” I.Orta Anadolu Kongresi, 2001, (Çevrimiçi) http://www.kobinet.org.tr/hizmetler/bilgibankasi/ekonomi /OAKDocs/OAK-TO.pdf, 15 Eylül 2005. Ideal Hukuk, (Çevrimiçi)http://www.hasansen.av.tr/idealhukuk/kanun_detay.asp.?id=1455&h=s, 13 Eylül
2005.
James, J.,Gelecek Zamanda Düsünmek, Yeni Çagin Liderlik Becerileri, (Çev:Zülfü Dicleli), Boyner Holding Yayinlari, Istanbul, 1997
Laçiner, S., Tarimdan Sanayiye 21. Yüzyilin esiginde Anadolu Çiçek Açiyor, Kendi Çabasiyla
Sanayilesen Anadolu Illeri, TOBB Yayinlari, Ankara, 1995
Müftüoglu, T., Durukan, T., Girisimcilik ve KOBI’ ler, Ankara,Gazi Kitabevi, 2004
Özgen, H., Dogan, S., “Küçük ve Orta Ölçekli Isletmelerin Uluslararasi Pazarlara Açilmada
Karsilastiklari Temel Yönetim Sorunlari,” Dis Ticaret Dergisi, Nisan 1998, (Çevrimiçi)
http://www.foreigntrade.gov.tr/ead/DT DERGI/Nisan 98/kobi.htm, 24 ,Eylül 2005. Türkiye Odalar ve Borsalar Birligi, (Çevrimiçi)http://www.tobb.org.tr/duyurular/yonetmelikler/
kobi%209%20mayis1.doc, 17 Eylül 2005.
Yörük, N., Ban, Ü., KOBI’ lerin Finansman Sorunlari ve Finansman Sorunlarinin Kaynaklarinin