1. Musul Valisi Etil Nuceyfi 7 Temmuz 2009
ORSAM: Sayın Nuceyfi Türkiye’ye hoş gel-diniz. Öncelikle El Hadba listesinin son ye-rel seçimlerde elde ettiği büyük başarıyı ve sizin de Musul Valiliği görevine başlama-nızı tebrik etmek istiyoruz. Okurlarımıza Türkiye ziyaretiniz hakkında bilgi verir misiniz?
Etil Nuceyfi: Öncelikle, Türkiye’de bulun-maktan çok mutlu olduğumu belirtmek isti-yorum. Burada kendimi kardeşlerimin ara-sında hissediyorum. Türkiye ziyaretim temel amacı siyasi değil ekonomik. Gaziantep şeh-rinde Irak Fuarı vardı. Bizler de bu fuara katıl-dık. Orada Sayın Vali ve Belediye Başkanı ile görüştük. Gaziantep Belediyesi’nin şehircilik hizmetlerini inceledik. Benzer çalışmaları bizim de Musul’da yapmamız gerekiyor. Ay-rıca Gaziantep’te işadamları ve sanayicilerle de görüşmeler yaptık. Kendileri bölgemizde iş yapmak istiyorlar. Hatta okul açmak iste-yenler de var. Bizler bu tür açılımları destek-liyoruz. Yine, İstanbul Valisi ve Ticaret Odası Başkanı ile görüştük. Ankara da Sayın Vali,
Ticaret Odası Başkanı ve sanayicilerle görüş-meler yaptık. Türkiye’deki işadamlarıyla güçlü ilişkiler kurup onları bölgemize çekmek isti-yoruz. Sanırım Türk işadamları için Musul’da büyük fırsatlar var. Çünkü son seçimlerle birlikte Musul’da çok fazla şey değişti. Türk kardeşlerimize ve Türkiye’nin deneyimine ih-tiyacımız vardır. Kapılarımız kendilerine açık olacak. Kendilerinin çok deneyimleri var ve bize yardım etmekte istekli olduklarının dü-şünüyorum. Kısacacı ekonomik ilişkilerin ge-liştirilmesi öncelikli hedefimizdir.
ORSAM: Biz ORSAM olarak özellikle sul Üniversitesi, öğretim görevlileri ve Mu-sul’daki kültürel çevrelerle ilişkiler kurma-yı arzı ediyoruz. Bu işbirliği mekanizması-nın daha da sağlam temellere oturtulması mümkün olabilir mi?
Etil Nuceyfi: Kesinlikle aynı fikirdeyim.
Irak’taki kurum ve kuruluşlar da sizlerle ilişki kurmakta çok istekliler. Musul’da bir strateji merkezimiz var. Adı Irakiyun Kurumu. Ay-rıca bir Musul Araştırmalar Merkezi vardı.
Bu merkez Irak-Türkiye ilişkilerini incelerdi.
Fakat maddi imkânsızlıklar ve vaktiyle yetkili-lerin isteksizlikleri nedeniyle bu merkezin ça-lışmaları istendiği gibi olamadı. Halen maddi desteğeihtiyacı var. Bu konuda ortak çalışma yapabiliriz. Ben isterim ki Musul bölgesinde bir Türk Kültür Merkezi kurulsun. Böylece Türkiye-Musul arasında bir kültür köprüsü olsun. Her şeyi resmi kanallardan protokol gözeterek yapmak mümkün değil. İlişkiler-de farklı kanallar açarak daha etkili çalışma-lar yapılabilir. Musul’daki eğitim, öğretim ve araştırma kurumlarıyla Türkiye’dekiler ara-sında güçlü ilişkiler kurmalıyız. Öte yandan Türkiye’de gerek Irak gerek Musul ile ilgi-li önemilgi-li tarihi bilgi ve belgeler mevcut. Bir süre önce büyük yazar Dr. Mahmud El Celili Musul’un tarihini yazmak için Türkiye’ye ge-lerek İstanbul’da kaldı. Yüzlerce arşiv belge-sinin çevirisini yaptı. Ortak çalışma yapacak pek çok alan var.
ORSAM: Bildiğimiz kadarıyla 2 ay önce Telafer’i ziyaret ettiniz. Uzun yıllardır ih-mal edilen bu şehirle ilgili olarak neler dü-şünüyorsunuz?
Etil Nuceyfi: Benin Valiliğim döneminde mazlum Telafer gereken ilgi ve yakınlığı gö-recek. 2 hafta önce İl Meclisi’nde Telafer hakkında bir toplantı yaptık. Telafer’den 150 kişi katıldı. Telafer genel olarak Türkmen’dir.
İşgalden sonra Telafer’de yaşanan olaylar ko-nusunda bir noktada Telaferlileri de hatalı buluyorum. Olayların en önemli nedeni bazı insanların toplumun içine yerleşmesine izin verilmesiydi. Şayet kendilerini bölen o kişileri içlerinden çıkartabilselerdi acı olayların önü-ne geçebilirlerdi. Telaferlilerin adil ve doğru kimselerin sözünden gitmesi lazım. Bu arada işgalden sonra Telafer’e çok para harcandı.
Fakat paraların nereye gittiğini kimse bilmi-yor. Yine de Telafer için bazı projelerimiz var.
Ağustos ayına kadar bitecek bir su projemiz var. Ama Telafer’in en önemli ihtiyacı iç barış.
ORSAM: Sizin bu barışın sağlanması ko-nusunda bir rolünüz olacak mı?
Etil Nuceyfi: Seçimlerden sonra ilk ziyaret ettiğim yer Telafer oldu. Şii toplumunun ya-şadığı bölgeye gittim. Onlara vermek istedi-ğim mesaj, toplumun kendi haline bırakılması halinde ortamın güvenli ve huzurlu olacağı, ancak dışarıdan birtakım kimselerin içeriye girmesine izin verildiği içininsanların arası-na fitne sokulduğu ve büyük sorunlar çıktı-ğıydı. Telafer’de sorunu yaratan gruplar bel-lidir. Telafer’de herkesin katılacağı gerçek bir barışa ihtiyacı vardır. Telafer halkı iyi niyetli ve dürüst insanlardır. Halkın artık gerçekleri görmesi lazım.
ORSAM: Ocak ayında yapılacak genel se-çimlerde Irak’ın siyasi haritasında değişik-lik bekliyor musunuz?
Etil Nuceyfi: Yerel seçimler aslında bir an-lamda genel seçimlerin temel çizgilerini de ortaya koydu. Netleşen iki ayrı çizgi var. Biri Irak’ın bütünlüğünü, diğeri ise bölünmesini savunanların çizgisi. Irak halkı, kendini böl-mek isteyenleri saf dışı etti. Halk, milli çizgiyi izleyenlere yöneldi. Ama yine de bazı gruplar mezhepçiliğe ve bölücülüğe devam ediyor. Bu durumu kendileri için adeta sermaye haline getirmişler.
ORSAM: Musul iline dâhil olan bazı bölge-ler “Tartışmalı Bölge” statüsünde ele alın-mak isteniyor. Kürt yönetiminin iddiaları sürüyor. Bu konuda neler söylemek ister-siniz?
Etil Nuceyfi: Kürtler bu konuda mantıklı ha-reket etmiyorlar. Musul’da siyasi hayat devam ediyor. Kürt partileri çok fazla şey kaybetti.
Böyle bir duruma düşeceklerini hesap etme-mişlerdi. 2003’ten 2008’e kadar önlerinde bü-yük fırsatlar vardı. O dönem istedikleri her şeyi elde edebilirlerdi. Bazı konularda taviz verip dengeyi iyi ayarlasalardı hedeflerine ulaşabilirlerdi. Ama bunun yerine her şeyi sa-hiplenmeye çalıştılar. O dönem Kürtlerin en güçlü, Irak’ın en zayıf olduğu dönemdi. Şim-di ise dengeler değişti. Artık hiçbir şey elde edemezler. Hatta eskiden sahip olduklarını da kaybettiler. Musul çok güçlüdür. Nüfus, yüzölçümü ve ticaret hacmi açısından Erbil ve Dohuk’un toplamına eşittir. Kürtler yanlış davranışlarıyla Musul’u kendilerine düşman ettiler. Son zamanlardaki hareketleri aslında iflas ettiklerini gösteriyor. Aynı şey Kerkük’te de gerçekleşti. Çünkü benzer davranışlarla oradaki Arap ve Türkmenleri de kendilerine düşman ettiler.
ORSAM: Kerkük’teki durumu nasıl değer-lendiriyorsunuz?
Etil Nuceyfi: 23. Madde ile Kerkük özel bir statüye geçirilmiş oldu. Araplar, Kürtler ve
Türkmenlerden oluşan heyetin tartışmalara açıklık getirmesi istendi fakat heyet çalışma-larını tamamlayamadı. İki ay ek süre istedi-ler ama yetmedi. Bu süre de 4 gün önce sona erdi. Sonuç alınamamasının nedeni Kürtlerin ayak diremeleri. Kürtler yapıcı davranmıyor-lar. Çok şey istiyordavranmıyor-lar. Gerektiğinden fazlasını istedikleri için de hiçbir şey elde edemiyorlar.
Şimdi Irak’ta durum değişmeye başladı. Ben-ce önümüzdeki genel seçimlerde Kürtlerin Meclis’te 40-45 sandalye almaları dahi müm-kün olmayacaktır. Mecliste Kürt partilerinin karşısında güçlü bir ittifak olmalı. Şu an Ker-kük konusunda Kürtler dışındaki tüm partiler aynı fikirdeler denilebilir. Bu fikir, Kerkük’ün yönetiminin eşit olarak paylaşılmasıdır. Za-man artık onların lehine işlemiyor. Kerkük’ün geleceğiyle ilgili temel bir konu da, önümüz-deki seçimlere Türkmenlerin ve Arapların tek liste ile girmeleri gerektiğidir.
ORSAM: Sizce bundan sonra Kerkük’ün kuzeydeki Kürt yönetimine bağlanma ihti-mali var mı?
Etil Nuceyfi: Bu çok zor. Öyle bir şey olursa oradaki sorun çözülmez tam tersine artar ve çatışma çıkar. Eğer tüm tarafların razı oldu-ğu bir çözüm olmazsa belki 5-10 yıl devam edecek çatışmalar patlak verir. Kürt aşiretle-rinden birinin reisinin hoşuma giden bir sözü olmuştu. Diyor ki, ‘Herkesi razı etmedikçe Kerkük’te bir şey elde edemeyiz. Şayet bir şey elde edersek, ileride kanlar nehir olduktan sonra bunu kaybederiz.’
ORSAM: Görüşlerinizi içtenlikle ifade et-tiğiniz için teşekkür ederiz.
Etil Nuceyfi: Ben de Irak’ın ve Musul’un me-selelerine gösterdiğiniz ilgi için teşekkür ede-rim.