Arabayev’in Komünist Partiye Katılması

Rusya’da 1917 Şubat ihtilalinden sonra Kerenskiy başkanlığında bir Geçici Hükümet kurulmuş, ancak siyasi kargaşa ortadan kalkmamıştı. Aynı zamanda ihtilalin gerçekleşmesinde ön saflarda yer alan Rus Sosyalistleri ve Liberalleri kendi aralarında iktidar mücadelesine girmişlerdi. Bu arada Rusya Türkleri de kargaşa durumunda olayları en iyi şekilde kullanıp bağımsızlık yollarını aramaya başlamışlardı. Ancak aralarında yukarıda bahsedildiği üzere bir birlik söz konusu değildi. Siyasi yönden böyle karışık bir ortamda bir de Ekim 1917’de Bolşevik devriminin yaşanması siyasi durumu daha da zora sokmuş, bir de iç savaş baş göstermişti. Arabayev bu karışık ortamda Alaş Orda taraftarlarının yanında yer alıp çeşitli siyasi faaliyetlerde bulunuyordu. Ancak 1920 yılında Rusya’da Kızıl ordunun iç savaşı bitirmesi ve Türkistan’da kurulan Muhtar Türk Cumhuriyetlerini yıkıp yerine 1918 yılında kurulmuş olan Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ni (TÖSSC) askeri işgaller ile güçlendirmesi, Türkistan’da siyasetin yönünü bir anda Bolşevikler lehine değiştirdi.594 Ortaya çıkan bu yeni durumlar aynı zamanda Arabayev’in Komünist Parti’ye katılma kararı almasını sağladığı gibi halkın çıkarlarını savunmak için Bolşeviklerin safına katılmaktan başka çare görünmüyordu.

Arabayev’in Komünist Parti’ye katılmasını sağlayan diğer bir sebep ise 1920 yılında Rusya Komünist Partisi içerisinde kurulan Türkistan Müslüman Bürosu’nun başında bulunan

590 _{C. Cunuşaliyev, a.g.e., s. 33.} 591 _{Rıskulova, a.g.m., s. 48.} 592 _{Maksutov, a.g.e., s. 6.} 593 _{Cunuşaliyev, a.g.e., s. 33.}

594 _{Zuhra Altımışova, 1920 – 1930 CC. Kırgızstanda Sovet Rejiminin Kulaktardı Tap Katarı Coyuu}

Turar Rıskulov’un fikirleri ve Komünist parti içinde 1917’den beri yaptığı çalışmalar olmalıdır. Turar Rıskulov Kazaklar arasında Sosyalist derneklerin kurulmasını sağlayan Kazak milliyetçisidir. O Türkistan’da özellikle Kazaklar arasında Komünist parti için yaptığı çalışmalarla parti içinde önemli yerlere gelmiş, 1923 – 1924 yıllarında TÖSSC’de hükümet başkanlığı yapmıştır. Rıskulov, Türkistan’da Komünist Parti’nin en önde gelen savunucularından birisi olmasına rağmen, Arabayev gibi Çarlık yönetimine karşı 1916 isyanına katılmış, Kazak gazetesini yakından takip edip çeşitli konularda yazılar yazmış, Türkistan halkının milli dil ve kültürel gelişimi için çaba harcayan, özellikle de bağımsızlık için mücadele eden bir siyasi şahsiyettir.595 Rıskulov ile Arabayev ihtilal öncesinden beri birbirlerini tanımaktadırlar ve birçok konuda aynı düşüncededirler.596 Sadece Arabayev fikirlerini Alaş Orda içerisinde gerçekleştirme yolunu seçerken, Rıskulov Sosyalistler safında çalışmayı tercih etmiştir. Ancak 1920 yılında Rıskulov’un Türkistan Müslüman Bürosu başkanlığına gelmesi ve buradaki TÖSSC hakkındaki bağımsızlık tezi Arabayev’i etkilemiştir.597 Dolayısıyla Arabayev de diğer birçok milliyetçi Türk aydını ve Alaş Ordacılar gibi 1918 yılında Bolşeviklerin yönettiği Komünist Parti’ye katılmıştır.598 Bundan sonraki faaliyetlerini Komünist Parti içerisinde yürütmüştür. Ancak hiçbir zaman Alaş çizgisinden ayrılmamıştır.

Arabayev, Komünist Parti içerisinde 1925 yılında siyasetten men edilene kadar önemli görevler üstlendi. 1918 – 1919 yıllarında Karakol şehrinde Halk Aydınlatma Şubesinin Müslümanlar Bölümü Başkan Vekilliği, 1919 – 1920 yıllarında Yedisu Halk Aydınlatma Komisyonu Đlmi – Kültürel ve Edebi kaynakları Derleme ve Yayınlama Komisyon Şefi (Rehberi), 1920 – 1921 yıllarında Almatı’daki Bölgesel Dönüşüm Komitesi Yönetim Konseyi Üyeliği, Yedisu Kooperatif Birliği Kırgız Bölümü Başkanlığı, 1922 yılında Yedisu Komünist Bölgesel Çiftçi derneği Başkanlığı, Yedisu bölge meclisinin görevlendirmesiyle “Koşçu”599 birliği başkan vekilliği görevlerinde bulundu.600 Bunların yanı sıra siyasi örgütlenmelerde de önemli mevkilerde görev aldı. 26 Şubat 1921’de Rusya Komünist Partisi üyeliğine geçtikten

595 _{Detaylı Bilgi için Bakınız; Adıgüzel, a.g.e., s. 17 – 82.} 596 _{Kırgız Bilimler Akademisi El Yazmaları Bölümü, No 96, s. 40.}

597 _{Rıskulov’un Türkistan Devleti tezine göre; 1. Şimdiye kadar yürürlükte olan Rus kanunları kaldırılmalı ve} hukuk işleri Türkistanlılara devredilmelidir. 2. Türkistanlılar kendi milli meclislerine sahip olmalı ve bütün kanunlar bu meclis tarafından çıkarılmalıdır. Türkistan’da şimdiye kadar kanun çıkaran Rus organı, kanun dışı ilan edilerek feshedilmelidir. 3. Ruslara özel imtiyazlar tanıyan seçim düzeni yürürlükten kaldırılmalıdır. 4. Bundan böyle Türkistan’a Rus askerleri gönderilmemelidir. Şimdiye kadar gelip yerleşmiş olan askerler Türkistan’dan alınmalı ve yerlerine Tatar ve Başkir askerleri yerleştirilmelidir. Hayit, Türkistan Devletlerinin, s. 231.

598 _{KRBMSDA, F. 10, op., 1, d. 31, s. 25.}

599 _{Türkistan’daki milletlerin tarihi, etnik ve nüfuz yoğunluklarını araştırıp sınırların belirlenmesi için Sovyet} idaresi tarafından oluşturulan komitedir. Gulmira Dcunuşalieva, “Kirgizskaya Natsiya Kak Natsionalnıy Proekt SSSR”, Vestnik KRSU, Cilt 10, No: 8, Bişkek, 2010, s. 57.

sonra 1921 yılında oluşturulan Türkistan Meclis Hükümetinin Bölgesel Kongresine, Koşçu Birliği Yönetim Kurulu üyesi olarak Yedisu Değişim Komitesi Kongresine, 1922 yılında Bütün Sovyetlerin Moskova’da gerçekleştirilen IX. Kongresine delege olarak katıldı. Ayrıca Türkistan Komünist Partisinin Bölgesel Komitesi üyeliği, Türkistan Komünist Partisi Yedisu Bölgesel Komitesi Yönetim Kurulu üyeliklerinde bulundu. Sistem içerisindeki konumunu kullanarak 1922 yılından sonra Kırgız aydınları ile birlikte TÖSSC’ye bağlı Kırgız Bölgesel Yönetim Biriminin oluşturulmasında belirleyici rol oynadı.601

Arabayev’in Komünist Parti üyesi olması, fikirlerini ve çalışmalarını değiştirmedi. Çünkü o, parti üyesi olmadan öncede sosyal, siyasi ve kültürel alanlarda bir parti üyesinden daha etkin olarak çalışıyordu. Sadece çalışmalarını ve fikirlerini daha hızlı ve etkin hayata geçirme şansı yönetimin içinde yer alacağı için güçlenmişti. Ayrıca Alaş Orda taraftarları ile bağlantısını koparmamış, onların çalışmaları içinde de etkin bir şekilde devam etmiştir. Bu sebeple sık sık Almatı’ya gidip Kazakların faaliyetlerine katılmıştır.