Araştırmanın Yöntemi ve Kullanılan Ölçekler

Süpermarket zincirleri üzerinde gerçekleştirilen bu çalışmada veriler, yüz yüze anket yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Çalışmada iki farklı anket kullanılmıştır.

Kullanılan anketlerden ilki süpermarketlerde satış elemanı olarak çalışan personele, ikincisi ise personelin performansını hakkında bilgi almak amacıyla mağaza yöneticilerine uygulanmıştır.

Satış elemanlarına uygulanan anket, beş faktör kişilik testi modelinde kişilik tiplerini belirlemeye yönelik sorulardan oluşmaktadır. Geçerliliği ve güvenilirliği daha önceden kanıtlanan beş faktör kişilik boyutlarını ölçmeye yönelik 50 soru yer almaktadır. Beş faktör kişilik boyutları anketinin oluşturulmasında Goldberg tarafından geliştirilen ve Girgin tarafından 2007 yılında yapılan çalışmadan yararlanılmıştır.

Ölçeğin güvenirliğini test etmek amacıyla 50 sorunun Cronbach Alfa katsayısına bakılmış ve Cronbach Alfa katsayısı 0,70 çıkmıştır. Bu sonuç ölçeğin oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir.

Güvenirlik analizi, ölçmede kullanılan araçların güvenilirliğini değerlendirmek amacıyla geliştirilmiş bir yöntemdir. Hakkında araştırma yapılan konuya ait örnek kütledeki bir bireyin araştırılan bir olaya karşı bilgi, tutum ve davranışları ölçekte yer alan k sayıda soruya verdiği cevapların değerleri (skor, puan) toplanarak bulunuyorsa, bu ölçekte yer alan soruların birbirleri ile yakınlıklarının derecesini ortaya koymak için güvenirlik analizi yapılır. Cronbach Alfa Katsayısı, Ölçekte yer alan k sorunun varyansları toplamının genel varyansa oranlanması ile bulunan ve 0 ile 1 arasında değerler alan Cronbach Alfa katsayısı, bir ağırlıklı standart değişim ortalamasıdır.

Cronbach Alfa Katsayısı, ölçekte yer alan k sorunun homojen bir yapıyı açıklamak üzere bir bütün oluşturup oluşturmadıklarını araştırır. Cronbach Alfa Katsayısı, bireysel puanların k soru içeren bir ölçekte sorulara verilen cevaplanan toplanması ile bulunduğu

126

durumlarda soruların birbirleri ile benzerliğini, yakınlığını, ortaya koyan bir katsayıdır⁴²⁵.

Cronbach Alfa Katsayısının bulunabileceği aralıklar ve buna bağlı olarak da ölçeğin güvenirlik durumu aşağıda verilmiştir:

 0,00 ≤ α < 0,40 ise ölçek güvenilir değildir,

 0,40 ≤ α < 0,60 ise ölçek düşük güvenilirliktedir,

 0,60 ≤ α < 0,80 ise ölçek oldukça güvenilirdir,

 0,80 ≤ α < l,00 ise ölçek yüksel derecede güvenilir bir ölçektir.

Bu anket beşli likert tipi ölçektir ve katılımcılardan sorulara “Hiç katılmıyorum”, “Katılmıyorum”, “Kararsızım”, “Katılıyorum” ve “Tamamen katılıyorum” şeklinde cevap vermeleri istenmiştir. Ankette her bir kişilik boyutunu belirlemeye yönelik 10’ar tane soru bulunmaktadır. Bu sorular ve ait olduğu kişilik boyutu aşağıdaki tabloda verilmiştir:

Çalışanların kişilik tipini belirlemeye yönelik uygulanan anket

Anket Soruları Beş faktör Kişilik Boyutu

1.Yaşama sevinciyle dolu birisiyim. DUYGUSAL

3.Kolaylıkla strese girerim 12.Çabuk endişeye kapılırım.

19.Nadiren keyifsizimdir.

22.Çok çabuk rahatsız olurum.

27.Çabuk sinirlenirim.

32. Değişken bir ruh haline sahibim.

41. Kolay tedirgin olurum.

46. Moralim dengelidir, dalgalanmaz.

49. Çoğu zaman keyifsizimdir.

2. Her zaman önceden hazırlıklıyımdır. SORUMLU

7. Eşyalarımı dağınık bırakırım.

8. Genelde rahat bir insanım.

11. Detaylara dikkat ederim.

21. Ev işlerini anında yapmak isterim.

26. Genellikle eşyaları yerli yerine koymayı unuturum.

36. Görevlerimden kaytarabilirim.

425Atan Murat, Atan Sibel, Arslantürk Yalçın(2012), Lisansüstü Araştırmalarda İstatistik Araştırmaları. Dama KitapYayıncılık, Ankara, s.52.

127

40.İşlerimi bir program çerçevesinde yürütürüm.

44.İşlerimi titizlikle yaparım.

47. İşlerimi karışık bir şekilde yaparım.

9.Soyut fikirleri anlamakta zorlanırım. GELİŞİME AÇIK

13.Canlı bir hayal gücüne sahibim.

4. Zengin bir kelime haznem vardır.

17. Soyut fikirler ilgimi çekmez.

33.Çabuk anlarım.

28.Geniş bir hayal gücüne sahip değilim.

23.Seçkin fikirlerim olduğunu düşünüyorum.

37. Konuşurken zor kelimeler kullanmayı severim.

45. Kendime ait birçok fikrim var.

31.Emir vermeyi severim.

5. Çok fazla konuşmam. DIŞADÖNÜK

14.Genelde arka planda kalmayı tercih ederim.

18.Sohbeti başlatan ben olurum.

24. Söyleyeceklerimi genelde az kelimeyle ifade ederim.

29. Toplantı gibi ortamlarda çok farklı insanlarla konuşurum.

34. Dikkat çekmekten hoşlanmam.

38. İlgi odağı olmayı önemsemem.

42. Yabancı insanların yanında sessizimdir.

50.Eğlenmeyi seven bir insanım.

6. İnsanlarla ilgilenmeyi severim.

10.Etrafımdaki insanların rahat hissetmelerini sağlamaya çalışırım. UYUMLU 15. Diğer insanların duygularını anlarım.

20. Başka insanların sorunlarıyla ilgilenmem.

25. Yumuşak kalpliyim.

30. Başka insanlarla ilgili değilim.

35. Başka insanlar için zaman ayırabilirim.

39. Diğer insanların duygularını hissetmeye çalışırım.

43. İnsanların rahat hissetmesini sağlamak isterim 48. İnsanları hor görürüm.

50. Başkalarının düzenlerini kolayca bozabilirim.

128

Mağaza yöneticilerine personeli değerlendirmek üzere uygulanan anket örneği aşağıda verilmiştir:

Aşağıda isimleri yazılı olan personelinizin, şu anda görev yaptığı pozisyondaki başarısını aşağıdaki kriterlerden uygun olanına (X) koyarak değerlendiriniz.

PERSONELİN ADI SOYADI:

PERSONEL İN

ÇALIŞTIĞI POZİSYON↓

PERSON ELİN BAŞARI DÜZEYİ

→

Çok kötü Kötü Ne iyi ne kötü İyi Çok iyi

Çalışmada elde edilen ham veriler, özellikleri açısından incelemeye alınan hedef kitlenin yapısını ortaya çıkarmak için, işlenerek bilgisayar destekli bir istatistik programı olan SPSS 15’de analiz edilerek bilgi haline dönüştürülmüştür. Bu bilgilerin içinde bazı frekans değerleri, ortalama değerler ve standart sapma değerleri gibi değerlere yer verilmiştir.

Satış elemanının kişisel bilgilerine ve elde edilen kişilik tipine göre farklılıkların satış performansındaki etkileri Varyans Analizi (ANOVA) yöntemiyle belirlenecektir.

İkiden fazla grubun bir anda karşılaştırılmalarını sağlamak için geliştirilen testler arasında en çok bilineni ve en yaygın olarak kullanılanı "tek yönlü varyans analizi"dir.

Araştırma modelinde bulunan hipotezlerin çoklu karşılaştırma yöntemiyle analiz edilmesinde Scheffe testi kullanılmıştır. Scheffe testinin kullanımındaki neden ise, bu testin sadece ikili karşılaştırmalarda değil, tüm muhtemel doğrusal grup ortalaması karşılaştırmaları için de kullanılıyor olmasından dolayıdır⁴²⁶

Araştırma modelinde 11 tane hipotez bulunmaktadır. Bu hipotezler yapılan analizler sonucunda kabul veya reddedilerek araştırma modelinin sonucu ortaya konacaktır.

Araştırma Ankara ve Kırıkkale illerinde yer alan çok şubeli yerel süpermarketlerde gerçekleştirilmiştir. Mağazalarda çalışan 1.000 personele kişilik tiplerini belirlemeye yönelik anket uygulanmış bu anketlerden 934 tanesi geçerli kabul

426 Atan Murat, Atan Sibel, Arslantürk Yalçın(2012), a.g.e. s.35.

129

edilmiştir. Personellerini değerlendirmelerine yönelik 110 mağaza müdürüne değerlendirme formu cevaplandırılmış ve verilerin tamamı kullanılmıştır.

Şekil 4.1. Araştırma Modeli

130