Araştırmanın Nitel Boyutunda Kullanılan Ölçme Araçları:

İlköğretim 7. sınıf İngilizce dersi öğretim programının uygulayıcısı olan öğretmenler ve bu süreçte aktif yer alan öğrencilerin programa ilişkin görüşlerini saptamak üzere görüşme yöntemi, yapılandırılmamış gözlem ve doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır.

3.4.2.1. Öğretmen ve Öğrenci Görüşme Formları

Görüşme (interview, mülakat) sözlü iletişim yoluyla veri toplama (soruşturma) tekniğidir (Karasar, 2009:165). Sohbet tarzında (informal) görüşme, görüşme klavuzu yaklaşımı, kapalı ve kesin yanıtların olduğu görüşme ve standartlaştırılmış açık-uçlu görüşme olmak üzere 4 tür görüşme yöntemi kullanılmaktadır (Fraenkel ve Wallen, 2006:457;Akt Büyüköztürk, 2010: 164). Bu araştırmada, standartlaştırılmış açık-uçlu görüşme türü kullanılmasına karar verilmiştir. Standartlaştırılmış açık uçlu görüşmede bütün deneklere aynı şekilde soruların sorulması yoluyla görüşmeci etkisini ve öznel yargılarını en aza indirgediği ve bu yaklaşım yoluyla elde edilen verilerin karşılaştırılması ve analizinin daha kolay olması (Yıldırım ve Şimşek, 2006:123) nedeni ile tercih edilmiştir. Bu sebeple, sorulacak soruların tam olarak sırası ve tarzı önceden belirlenerek, görüşme yapılan kişilere temel sorular aynı sıra ile açık uçlu bir formatta sorulmuştur.

Yarı yapılandırılmış görüşme soruları hazırlanırken değerlendirme türlerine cevap aranacak sorular düşünülerek mantıklı bir sırada görüşmecilere sunulmuştur. Her sorunun yalnızca bir özelliği ölçmesine dikkat edilmiştir. Görüşme öncesi hazırlık

aşamaları (genel ve özel amaçlı araştırma sorularına karar vermek, görüşme sorularını tasarlamak, soruları sıralamak, giriş ve kapanışları hazırlamak, görüşülen kişilerin kayıtları için hazırlanmak, görüşme formu için pilot test yapmak) ve görüşme sürecinde yapılması gerekenler (Görüşmeye hazırlama, konuyu tanımlama, görüşmeyi zamanında sonlandırma, not tutma vs.) titizle yerine getirilmiştir. Görüşme formunda yer alması düşünülen sorular öncelikle Stufflebeam’in Cıpp Modelinin temel boyutları ve bu boyutlarda sorulabilecek örnek sorulardan ve benzer araştırma bulguları göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Hazırlanan taslak görüşme formu, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri ve nitel araştırma alanlarında çalışan 3 öğretim üyesinin görüşlerine sunulmuştur. Yapılan dönüt ve düzeltmeler sonucunda biçimlendirilmiş ve pilot uygulaması örneklem dışında kalan/araştırma kapsamı dışında kalan üç İngilizce öğretmeni ve rastgele seçilen dört 7. sınıf öğrencisi üzerinde yapılmış, böylece sorularda anlaşılmayan yerlerin olup olmadığı ve soruların işlerliği test edilmiştir.

Asıl öğrenci ve öğretmen formunda Stufflebeam’in CIPP modelinin 4 temel boyutu altında toplam 14 adet soru yöneltilmiştir. Tüm görüşmeler araştırmacı tarafından yapılmış olup, bir görüşmenin ortalama süresi öğretmenler için ortalama 20-35 dk., öğrenciler için 12-20 dakika olarak hesaplanmıştır. Ses kayıt cihazına izin verilmeyen durumlarda veriler not alma tekniği ile toplanmıştır. Veriler, 2012–2013 öğretim yılı bahar yarıyılında okulların karşılaştırmalı analiz yapabilmek adına sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri/demografik özellikleri göz önüne alınarak eşit oranda olmak üzere toplam 30 İngilizce öğretmeni ve 30 7.sınıf öğrencisi ile görüşme yapılarak elde edilmiştir.

Ham veriler word formatında sorular ve cevaplar olmak üzere 2 sütun şeklinde Times New Roman- 12 punto, 1,5 satır aralığı üzere öğretmen formunda 130 sayfa, öğrenci formunda ise 62 sayfa tutmuştur. Öğretmenlerle yapılan en uzun görüşme 35 dakika, en kısa görüşme 20 dakika sürmüştür; öğrencilerle yapılan görüşmelerden en uzun olanı 20 dakika en kısa olanı 12 dakika olarak hesaplanmıştır.

3.4.2.2. Gözlem Verilerinin Toplanması

Nitel araştırmanın 2. bir boyutu olarak öğrenme-öğretme sürecinin işlerliğini test etmek adına gözlem yapılmıştır. Gözlem, belirli bir ortamda veya kurumda oluşan davranışları ayrıntılı olarak araştırmak istediğimizde tercih edeceğimiz bir veri toplama

tekniğidir (Balcı, 2001: 210). Gözlem genel olarak duyu organlarımızı (görme-işitme-hissetme-koklama) etkin kullandığımız aslında her gün yaptığımız ve nitel araştırmada sistematize edilmiş bir araştırma yöntemi olarak ifade edilebilir (Flick,2009 :222).

Aynı zamanda gözlem, sözel olmayan davranış hakkında veri toplayan tekniklerin en önemlisidir. Araştırmada, eğitim öğretim sürecinin uygulamada nasıl işlediğinin ortaya konması için sınıfta işlenen ya da işlenecek olan bir olay ya da durumla ilgili doğrudan bilgi edinmek istenildiğinde kullanılması tercih edilen sistematik gözlem yapılmıştır. Sistematik gözlem; (katılımsız gözlemde) araştırmacı kulak misafiri terimindeki gibidir ve gözlem yaptığı grupla etkileşime girmeden ya da sınırlı bir iletişimle gözlem yapmaya çalışır kullanılır (www.public.asu.edu). Gözlemci, hiçbir faaliyette yer almamış, dışarıdan hiçbir etki etmeden gözlemini gerçekleştirmiştir, bu açıdan, çalışmada gözlemci katılımcı olarak yer almıştır.

Sosyo-ekonomik düzeylerine göre alt-orta-üst olarak 3 gruba ayrılan okullar arasından, gönüllülük esasına dayalı farklı düzeylerde birer okul seçilmiş ve gözlem çalışmaları bu okullarda yürütülmüştür. Gözlemler, 2012-2013 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde her bir okulda 4 hafta 2’şer ders saati olmak üzere 8 saat, toplamda 24 saat olarak gerçekleştirilmiştir. Gözlemin kaydedilmesi aşamasında video kayıtlarına izin verilmediği için gözlemler gözlemci tarafından tutulan kayıtlar ile yazıya aktarılmıştır ve fotograf çekimleriyle desteklenmiştir. Sınıf içi gözlem sonucu not alma tekniği ile elde edilen ham gözlem verileri, gözlemin yapıldığı gün bilgisayar ortamına aktarılarak toplam 80 sayfalık yazılı metin elde edilmiştir.

2012-2013 eğitim öğretim yılının 2.dönemi/bahar yarıyılı süresince yapılan öğretmen ve öğrencilerle görüşme ve sınıf içi gözlemler pilot uygulamadan sonra öğretmenlerin çalışma programları doğrultusunda çalışma takvimi belirlenerek verilerin birbirini tamamlayıcı nitelikte olması adına eş zamanlı olarak gerçekleştirilmiştir.

Tablo 3.8. Gözlem Okulları, Konular ve Tarihleri

Ünite Konular Ders Saati Gözlem Okulları

Gözlem Tarihi

Ünite 7 Old Days (Eski Günler) 2 2 2 A1 O1 Ü1 21.02.2013 20.02.2013 18.02.2013 Ünite 8 İnventor &Explorers 2 2 2 A1 O1 Ü1 07.03.2013 04.03.2013 03.03.2013 Ünite 9 Tales and

Lagends 2 2 2 A1 O1 Ü1 21.03.2013 14.03.2013 20.03.2013

Ünite 11 Personel Skills 2

2 2 TOPLAM 24 SAAT A1 O1 Ü1 13.04.2013 04.04.2013 02.04.2013

Gözlem çalışması sırasında araştırmacı sınıfın en arka sırasında tek başına oturarak, dersleri doğal akışı içerisinde, hiçbir müdahale etmeden gözlemlemeye çalışmıştır. Gözlem sürecinde cevap aranan araştırma sorularına ilişkin notlar alınmış ve gözlem bittikten sonra kayıtlar tekrar gözden geçirilerek gerekli düzeltmeler ve eklemeler yapılmıştır. Veri kaybını önlemek adına aynı gün içerisinde bilgisayar ortamına aktarılarak son şekli verilmiştir.

Dökuman Analizi

Nitel araştırmanın bir üçüncü boyutu olarak verileri desteklemek adına doküman analizine başvurulmuştur. Doküman incelemesi, araştırılması hedeflenen olgu veya olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsar (Yıldırım ve Şimşek, 2006: 187). Araştırmada bağlam değerlendirme kapsamında yapılan doküman incelemesi, konu ve içerik açısından 7.sınıf programını irdelemek, ders kitaplarını ve zümrelerde görüşülen konuları ve ilgili sorunları tanımlamak amacıyla yararlanılmıştır. Buna ek olarak doküman incelemesi görüşme, gözlem yöntemleriyle birlikte kullanılarak verilerin desteklenmesi ve çeşitliliği sağlanmaya çalışılmıştır.

Doküman incelemesi kapsamında, 7.sınıf program kitapçığı, 7.sınıf ders kitabı, öğretmen kitabı, öğrencilerin proje-performans ödevleri, öğrenci çalışma yaprakları ve

2012-2013 döneminde yapılan 3 bölge zümresi 1 il zümresi olmak üzere 4 zümre toplantı tutanağı incelenmiştir.

3.5.VERİ ANALİZİ 3.5.1. Nicel Verilerin Analizi

Örneklemde bulunan öğretmenlerin ve öğrencilerin demografik özellikleri betimsel analiz yapılarak f (f), yüzde (%) ile hesaplanmıştır.

Anketlerde yer alan boyutlarla ilgili olarak her bir boyut için toplam puanlar, toplam puanlara göre standart sapma (ss) ve aritmetik ortalama ( )hesaplanmış ve tablolara dönüştürülerek verilmiştir.

Anketlerden toplanan veriler öncelikle bilgisayar ortamına girilmiş ve SPSS 11.5 paket programından yararlanılarak analiz edilmiştir. Frekans ve yüzde dağılımları yapılan tüm hesaplamalar, alt problemler göz önüne alınarak tablolara dönüştürülerek verilmiştir. Elde edilen bilgiler öğretmen anketi için sıralı olarak en küçükten en büyüğe doğru (1-HiçKatılmıyorum, 2-Katılmıyorum, 3-Kısmen Katlıyorum, 4-Katılıyorumm, 5-Tamamen Katılıyorum ) şeklinde yorumlanarak verilmiştir. Öğretmen anketleri ise 4 ‘lü formda (Hiç Katılmıyorum, 2-Katılmıyorum,3- Katılıyorumm, 4-Tamamen Katılıyorum) şeklinde verilmiş ve yorumlanmıştır.