Araştırmanın Metodolojisi

Kamu politikalarının oluşturulması sürecinde var olduğu düşünülen değişimin test edilebilmesi amacıyla gerçekleştirilen alan araştırmasında, mülakat yöntemi tercih edilmiştir. Çünkü mülakat yönteminin; kişilerle birebir görüşme imkanı sağladığını, görüşmenin gidişatına göre farklı soru sorma fırsatı tanıdığını, samimi ve doğru bilgilerin alınmasını temin ettiğini söylemek mümkündür. Bu bağlamda araştırmanın; alanının geniş olması, birçok değişkenin bulunması, kamu politikalarının oluşturulması sürecinde yer alan aktörlere uygulanacak olması ve aktörlerin birçoğunun siyasetin veya bürokrasinin üst düzeyinde yer alması mülakat yöntemini gerekli kılmaktadır. Ayrıca bütün bunlar, sadece kişilerin söylemlerinden değil, vücut dilinden de yararlanmayı ve veri elde etmeyi zorunlu hale getirmektedir. Aksi takdirde söylemle eylemin farklılaşması durumu ile karşı karşıya kalınması söz konusu olabilir.

Araştırma 15 Nisan- 30 Kasım 2014 tarihleri arasında beş kişiye uygulanmıştır. Çalışmanın evreni, kamu politikalarının oluşturulması sürecinde doğrudan veya dolaylı bir biçimde rol oynayan politika aktörlerinden meydana gelmektedir. Bu bağlamda örneklem grup, kamu politikalarının oluşturulması sürecinde yer aldığı düşünülen politika aktörlerinden oluşturulmaya çalışılmıştır. Ayrıca örneklem grubun dengeli olmasına ve devletin bütün birimlerini kapsamasına özen gösterilmiştir. Bu bağlamda merkezi yönetimin başkent örgütlenmesinden; bakan, bakan yardımcısı, müsteşar, politika danışmanı ve genel müdür, taşra örgütlenmesinden vali tercih edilmiştir. Yerinden yönetim de kendi içinde ikiye ayrılmış ve coğrafi yerinden yönetim kuruluşu büyükşehir belediyesi, hizmet yerinden yönetim kuruluşu olarak da üniversitenin olması

154

kararlaştırılmıştır. Devlet dışında yer alan aktörler ise; düşünce kuruluşu, sivil toplum kuruluşu, baskı ve çıkar grubu ve medya kuruluşlarından meydana gelmektedir. Mülakat yapılacak kişilerin tercihi noktasında ise, daha çok politika oluşturma süreciyle daha fazla iç içe olan ve diğer politika aktörlerinin de katılımını gerektiren alanlardaki kişilere öncelik verilmeye çalışılmıştır.

Ancak mülakat yapılması amacıyla tespit edilen kişilerin, büyük bir bölümünün devletin ve kamu bürokrasinin içinde, özellikle de üst kesimlerinde yer alıyor olması, önceden belirlenen kişilerle görüşme imkanını oldukça zorlaştırmıştır. Her ne kadar bu durum, nispeten mülakat aşamasından önce öngörülmüş olmakla birlikte, mülakat aşamasında çok daha ciddi bir engel haline dönüşmüştür. Zaman zaman bu kişilerden günlerce, haftalarca veya aylarca görüşme günü için beklenmiştir. Örneğin mülakatı gerçekleştirmek amacıyla görüşme günü talebinde bulunduğumuz mevcut bakanlardan, bütün girişimlerimize rağmen, görüşme günü alınamamıştır. Bunun üzerine daha önceki dönemlerde bakanlık yapmış kişilerden görüşme talebinde bulunulmuştur. Yoğun girişimler sonucunda Sayın Nihat ERGÜN’den mülakat için görüşme günü alınmış ve mülakat gerçekleştirilmiştir. Yine özellikle bürokraside yer alan ve atamayla göreve gelen bakan yardımcısı, müsteşar, genel müdür ve valilerden bütün uğraş ve çabalara rağmen, aşırı iş yoğunlukları gerekçesiyle görüşme günü alınamamıştır. Hatta valilerden görüşme günü alınamaması üzerine vali yardımcıları ile görüşülmüş ancak onlardan da bu noktada olumlu yanıt alınamamıştır. Ayrıca TOBB ve MÜSİAD gibi kuruluşların üyelerinden de bütün girişimlerimize rağmen görüşme günü alınamamıştır. Medya kuruluşları için birçok gazete ve televizyonun Ankara temsilcisi ile temas kurulmuş ancak iş yoğunluğu gerekçesiyle görüşme günü alınamamıştır. Bunun üzerine gazete ve televizyonların genel yayın yönetmenlerinden görüşme talebinde bulunulmuştur. Fakat bu girişimlerimizden de olumlu bir yanıt maalesef ki alınamamıştır. Hatta bu süreçte bazı kişilerin, açıklamada bulunamayacaklarını dile getirdiklerine de şahit olunmuştur. Bu noktada şu ayrıntıyı da dile getirmek gerekmektedir. O da çalışmanın zaman kısıtı ile karşı karşıya kalmasıdır. Çünkü normal şartlar altında mülakatın tamamını 10 veya 15 gün içinde gerçekleştirmek mümkündür. Ancak görüşme günü talebinde bulunduğumuz kişilerin olumlu veya olumsuz cevaplarını hemen o anda belirtmemesi, 15-20 günü bulan bekleme sürelerinin olması, aynı yerden aynı statüde farklı kişilerden aynı anda görüşme günü talebinde bulunulmasının riskli yönlerinin olması ve her

155

görüşme günü talebinin reddedilmesinde aynı statüden yeni bir kişiye yönelmek durumunda kalınması mülakatın yaklaşık yedi ay gibi bir sürede tamamlanmasına neden olmuştur. Bütün bu gelişmeler, yapılan mülakatın sınırlı düzeyde gerçekleşmesine ve mülakat yapılan kişiler açısından önceliğin görüşme günü alınabilme kriteri olarak değiştirilmesine neden olmuştur.

Mülakat aşamasında yukarıda belirtilen olumsuzluklar yaşanmakla birlikte, olumlu noktaların da olduğunu belirtmek gerekmektedir. Bunların başında da, mülakata katılan kişilerin, bütün soruları çok içten ve samimi bir biçimde yanıtlamaları gelmektedir. Zaten sorulara verilen yanıtlardan, yanıtlama biçimlerinden, elde edilen verilerden ve kullanılan örneklerden, bu durum net bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Ayrıca bu kişilerin, önemli bir tecrübe birikimine sahip olmaları, kamu politikalarının değişen yapısına ilişkin doğru ve sağlıklı veriler elde edilmesini kolaylaştırmıştır. Örneğin, Sayın Nihat ERGÜN; belediye başkanlığı yapmış, siyasal parti kuruculuğunda bulunmuş, siyasal partinin Merkez Karar Yürütme Kurulunda görev almış, bakanlık yapmış bir kişidir. Keza Sayın büyükşehir belediye başkanı Zeki TOÇOĞLU, yıllardır yerel siyasetin içinde yer almış, uzun yıllar ilçe belediye başkanlığı yaptıktan sonra büyükşehir belediye başkanı olmuş ve iki dönemdir de bu görevi yürütmektedir. Yine Sayın Rektör Muzaffer ELMAS, üniversitenin çeşitli birimlerinde görev almış, uzun yıllar anabilimdalı başkanlığı, bölüm başkanlığı, rektör yardımcılığı görevlerinde bulunmuş ve şimdi de rektörlük görevini yürütmektedir. Ayrıca Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) ve TEMA birçok projeyi hayata geçirmiş, kendi alanında öncü kuruluşlar arasında yer almaktadır. Dolayısıyla bu kişilerin, kamu politikalarının oluşturulması sürecine oldukça hakim oldukları görülmektedir.

Mülakatın hazırlık aşamasında, öncelikle kamu politikalarının oluşturulması sürecinde meydana gelen değişime yönelik literatür taranmış ve mülakat soruları, çalışmanın birinci ve ikinci bölümünde yer alan bu teorik veriler çerçevesinde hazırlanmıştır. Bu bağlamda araştırmada kullanılan soruların genel çerçevesinin önceden hazırlandığını söylemek mümkündür. Ancak görüşmenin gidişatına göre zaman zaman farklı soruların yöneltilebildiğini de belirtmek gerekmektedir. Bu çerçevede araştırmada yarı yapılandırılmış mülakat tekniği kullanılmıştır. Gerçekleştirilen mülakat genel olarak 11 sorudan oluşmaktadır. Bunlar;

156

Soru 1: Demokrasi anlayışında meydana gelen değişimin kamu politikalarının oluşturulması sürecine de yansıdığını ve politika oluşturma sürecinin daha katılımcı bir hale dönüştüğünü düşünüyor musunuz?

Soru 2: Günümüzde artık yönetim işlevinin sadece devletin yetkili birimlerinin bir işlevi olmadığı, birlikte/ortak yönetme (yönetişim) anlayışı çerçevesinde toplumun diğer temsilcilerinin de katılımıyla gerçekleştirilmesi gereken bir süreç olduğu düşüncesine katılıyor musunuz?

Soru 3: Politika oluşturma sürecinde toplumun talep ve beklentileri dikkate alınıyor mu?

Soru 4: Kamu politikalarının oluşturulması sürecinde yeni iletişim araçları ve sosyal ağlar kullanılıyor mu?

Soru 5: Bir politika oluşturulurken karar verme aşamasında diğer politika aktörleri ile müzakere ediliyor mu?

Soru 6: Bir politika oluşturulurken konunun uzmanlarının bilgisinden ve uzmanlığından yararlanılıyor mu?

Soru 7: Politika oluşturma sürecinde gerekli bilgi ve belgeler diğer politika aktörleri ile paylaşılıyor mu?

Soru 8: Bir kamu politikası oluşturmadan önce sonuç ve etkileri ile politikanın oluşturulmasından meydana çıkacak maliyetlere ilişkin bir çalışma yapılıyor mu?

Soru 9: Kamu politikalarının oluşturması sürecinde hangi aktörlerin daha fazla etkin olduğunu ve oluşturulan politikaları beklentileri doğrultusunda yönlendirdiklerini düşünüyorsunuz?

Soru 10: Sizce müzakereci bir anlayışla oluşturulan kamu politikalarının başarılı olma ve hedeflenen sonuçlara ulaşma ihtimali, diğerlerine nazaran daha yüksek midir?

Soru 11: Sizce 25-30 yıl öncesinde kamu politikaları oluşturulurken, bugünkü gibi, toplumun diğer ilgili kesimleriyle veya diğer politika aktörleri ile danışma/müzakere etme süreci var mıydı veya yeterince uygulanıyor muydu?

Ayrıca bu sorulara ilaveten mülakata katılanlara görüşmelerde şu sorular da sorulmuştur:

157

Soru 1: Günümüzde yönetimin, vatandaşlara rağmen bir kamu politikasını oluşturulması ve hayata geçirmesi mümkün müdür?

Soru 2: Kamu politikalarının ilgili taraflarından görüş ve düşüncelerini belirten çalışmalar yapılması isteniyor mu?

Soru 3: Ortada herhangi bir kamu politikası oluşturma düşüncesi yok iken, yeni iletişim araçları ve sosyal ağlar üzerinden gelen talep ve öneriler doğrultusunda kamu politikası oluşturma süreci başlayabilir mi?

Soru 4: Daha çok hangi politikalarınızı belirlerken diğer politika aktörleri ile müzakerede bulunuyorsunuz?

Ancak hemen belirtelim ki, bu soruların tamamı mülakata katılan bütün katılımcılara sorulmamıştır. Sadece yeri geldikçe ve görüşmenin gidişatı gerektirdikçe kullanılmıştır. Mülakatta yer alan bu soruların, gerçekte üç temel araştırma sorusunu cevaplandırmayı amaçladığını söylemek mümkündür. Bu çerçevede araştırmanın temel sorularını şu şekilde ifade etmek mümkündür.

Soru 1: Kamu politikalarının oluşturulması sürecinde yapısal bir dönüşüm gerçekleşmiş midir?

Soru 2: Yeni kamu yönetimi anlayışıyla birlikte ortaya çıkan veya etkinliğini arttıran bazı kavram ve unsurların kamu politikaları ve oluşturulması süreci üzerindeki etkileri nelerdir?

Soru 3: Değişen yönetim anlayışıyla birlikte kamu politikalarının oluşturulması sürecinde yer almaya başlayan yeni politika aktörlerinin, bu süreç üzerindeki etkileri nelerdir?

Bütün bu sorulara cevap bulabilmek maksadıyla, birinci ve ikinci bölümde ele alınan konular çerçevesinde bir soru dizilimi yapılmıştır. Böylelikle mülakata katılan kişilerin farklı açılardan sorulan sorulara benzer cevapları verip vermedikleri de test edilmeye çalışılmıştır. Yine bu sayede anlamsız olan cevapların mülakat değerlendirmesinden çıkarılması hedeflenmiştir.

158