2.1. Yöntem
2.1.4. Anketlerin Pilot Uygulaması
ÇalıĢmada literatür taraması sonucunda elde edilen bilgilerden araĢtırma modeli ve hipotezler oluĢturulmuĢ, sonrasında literatürde bulunan ölçekler çalıĢmanın amacına uygun Ģekilde uyarlanmıĢtır. ÇalıĢmada kullanılan ölçeklerin uygunluğunun değerlendirilmesi amacıyla asıl araĢtırmaya geçmeden önce, çalıĢmanın pilot uygulaması, örneklemi temsil edecek 50 kiĢi ile gerçekleĢtirilmiĢtir. Pilot uygulama verileri SPSS 16.0 istatistik paket programında analize tabi tutulmuĢtur. Güvenilirlik, “bir kavram ölçeğinin tutarlılığını belirtirken; tutarlılık ise ölçme kurallarına, veri kayıt ve kodlamasına uyma anlamında” kullanılmaktadır (Erdoğan, 1998, s. 35). “Güvenilirlik analizi yapılırken en sık kullanılan yöntem içsel tutarlılık kapsamında hesaplanan “Cronbach‟s Alpha Katsayısı”dır. Cronbach‟s Alpha değeri faktör altındaki soruların toplamdaki güvenirlik seviyesini göstermektedir. Cronbach‟s Alpha değerinin 0,70 ve üstü olduğu durumlarda ölçeğin güvenilir olduğu kabul edilir”(Sipahi, Yurtkoru ve Çinko, 2006, s. 57).
ÇalıĢmada kullanılan liderlik ölçeğinin güvenilirlik değeri α=0,818, örgütsel sessizlik ölçeğinin güvenilirlik değeri ise α=0,880 bulunmuĢtur (Tablo 4). Elde edilen bu değerler güvenilir olarak kabul edilmiĢ ve yapılan ana çalıĢmada on altı adet etkileĢimci liderlikle, 20 adet dönüĢümcü liderlikle ilgili otuz altı adet liderlik ölçeği sorusu ve on beĢ adet örgütsel sessizlik ölçeği sorusu olmak üzere toplam elli bir adet soru kullanılmıĢtır.
Tablo 4 Liderlik Ölçeği ve Örgütsel Sessizlik Ölçeği Güvenilirlik Analizi Sonuçları (Pilot Uygulama)
Güvenilirlik Analizi α
Liderlik Ölçeği ,818
EtkileĢimci Liderlik DönüĢümcü Liderlik Örgütsel Sessizlik Ölçeği
,750 ,912 ,880
Liderlik ölçeği ve örgütsel sessizlik ölçeğinin yapı geçerliliği, açıklayıcı faktör analizi (AFA) ile gerçekleĢtirilmiĢtir. Faktör analizi yapılırken dik döndürme metotlarından varimax yöntemi kullanılmıĢtır. KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) değerinin 0,50‟den büyük ve 1‟e yakın olması faktör analizinin yapılabileceğini gösterir (Hutcheson ve Sofroniou, 1999). Faktör analizi sonucunda elde edilen verilere her iki ölçek için bakıldığında, KMO değerinin 0,513; ,563 ve 0, 796 olması bu verilerin faktör analizi için uygun olduğunu göstermektedir. Barlett küresellik testi ise değiĢkenlerin arasındaki korelâsyonların yeterli düzeyde olduğunu ispatlamaktadır. Barlett küresellik testinde p<0,50 olması beklenir
(Bossew ve Kirchner, 2003). Barlett değerleri de <0,50 çıktığı için veriler faktör analizine uygundur. Faktör analizi sonuçlarını değerlendirmede temel ölçüt faktör yükleridir. Faktör altında yer alan soru maddelerinin tespit edilmesi aĢamasında soruların her bir faktör için aldıkları faktör yüklerine bakılır.
Tablo 5 Liderlik Ölçeği ve Örgütsel Sessizlik Ölçeği Geçerlilik Analizi Sonuçları (Pilot Uygulama)
Tablo 5‟de görüldüğü gibi, ortaya çıkan bu yapı dönüĢümcü liderlik için toplam varyansın % 81,008‟ini, etkileĢimci liderlik için % 66,319‟unu açıklamaktadır. Varimax rotasyon yöntemi kullanılarak uygulanan temel bileĢenler faktör analizinin sonucunda otuz altı ifade ve dokuz faktörden oluĢan dönüĢümcü ve etkileĢimci liderlik ölçeği faktör yükleri sonuçları Tablo 6 ve Tablo 7‟de görülmektedir.
KMO ve Bartlett's Testi DönüĢümcü Liderlik Ölçeği EtkileĢimci Örgütsel
Liderlik Ölçeği Sessizlik Ölçeği
KMO test değeri ,513 ,563 ,796
Barlett’s Testi X² 699,157 454,566 546,254 sd 190 120 105 p ,000 ,000 ,000 Birikimli Varyans (%) 81,008 66,319 72,743
Tablo 6 EtkileĢimci Liderlik Ölçeği Faktör Yükleri (Pilot Uygulama)
Sorular
EtkileĢimci Liderlik Boyutları Varyans Açıklama Oranı (%)
ĠYP ĠYA TSL KÖ
S1Benim gösterdiğim çabanın karĢılığı olarak
bana yardımcı olur. ,818 S2Performans hedeflerine ulaĢmada kimlerin
sorumlu olduğunu ayrıntılı olarak tartıĢır ve belirtir.
,802 24,752
S3Performans hedeflerine eriĢildiğinde, bunu gerçekleĢtirenin karĢılığında ne elde edebileceğini açıkça belirtir.
,752
S4Benden beklenenleri yerine getirdiğimde
memnuniyetini ifade eder ,705
S5 Problemler ciddi bir hal alıncaya kadar
müdahale etmez. ,929 S6.Herhangi bir aksaklık ortaya çıkmadıkça
harekete geçmez. ,888 18,781 S7 “Eğer bozuk değilse, tamir etme”
anlayıĢını kesin olarak kabul ettiğini gösterir
,916
S8 Problemler ağırlaĢtığında müdahale eder. ,469
S9 Dikkatini, düzensizlikler, hatalar istisnalar ve standartlardan sapmalar üzerinde yoğunlaĢtırır.
,653
S10 Bütün dikkatini hatalar, Ģikâyetler ve baĢarısızlıklarla uğraĢma üzerinde yoğunlaĢtırır.
,862 13,762
S11 Bütün hataların kaydını tutar, izler. ,745
S12 Standartlara ulaĢmak için dikkatini
baĢarısızlıklara yöneltir. ,791 S13 Önemli sorunlar ortaya çıktığında
karıĢmaktan kaçınır. ,897 S14 Kendisine ihtiyaç duyulduğu zaman
konuĢur. ,640 9,023 S15 Karar vermekten kaçınır. ,841
S16 Aciliyeti olan sorulara cevap vermekte
geç davranır. ,746
ĠYP: Ġstisnalarla Yönetim (Pasif) TSL: Tam Serbestlik Tanıyan Liderlik ĠYA: Ġstisnalarla Yönetim (Aktif) KÖ: KoĢullu Ödül
Tablo 7 DönüĢümcü Liderlik Ölçeği Faktör Yükleri (Pilot Uygulama)
DönüĢümcü Liderlik Boyutlar Varyans Açıklama Oranı
Sorular BD ĠEA ĠED ĠVM EU
S17 Benim kendisiyle çalıĢmaktan gurur duymamı ve zevk almamı sağlar.
,599
S18 Grubun yararına olacak Ģeyleri
kendi çıkarından önde tutar. ,864 44,770 S 19 Bana kendisine karĢı saygı
oluĢturacak biçimde davranır. ,905 S 20 Güvenli ve güçlü olduğunu
gösterir. ,792
S21 En önemli değer ve inançları
hakkında konuĢur. ,895 S22 Bir amaç için çaba göstermenin
önemini açık ve net biçimde belirtir.
,528 12,508
S23 Kararların ahlaki sonuçlarını
dikkate alır. ,882 S24 Ortak bir misyon duygusuna sahip
olmanın önemini vurgular. ,887 S25 Beni yetiĢtirmek ve yönlendirmek
için zaman ayırır. ,966 S26 Ġnsanları yalnızca bir grubun
üyeleri olarak değil, aynı zamanda tek tek bireyler olarak görür.
,930 7,647
S27Benim kendi güçlü yönlerimi geliĢtirebilmem için bana yardımcı olur.
,962
S28 Beni diğerlerinden farklı ihtiyaç, yetenek ve istekleri olan bir insan olarak değerlendirir.
,957
S29 Gelecek hakkında konuĢurken
iyimser davranır. ,863, S30 Yapılması gereken Ģeylerden söz
ederken büyük bir ilgi ve isteklilik gösterir
,729, 5,562
S31 Gelecekle ilgili olarak harekete geçirici nitelikte bir vizyon oluĢturur.
,693
S32 Amaçlara ulaĢılacağına inandığını
ve güvendiğini ifade eder. ,786 S33 Önemli kararları uygun olup
olmadıklarını belirlemek için yeniden gözden geçirir.
835
S34 Problemleri çözmede farklı
yaklaĢımlar arar. . 723 4,775 S35 Benim problemlere birçok farklı
açılardan bakmamı sağlar. ,616 S36 Verilen görevlerin farklı
biçimlerde nasıl yerine getirebileceği ile ilgili öneriler sunar.
,579
BD: Bireysel Destek ĠEA: ĠdealleĢtirilmiĢ Etki (Atfedilen) ĠED: ĠdealleĢtirilmiĢ Etki (DavranıĢ) ĠVM: Ġlham veren Motivasyon EU: Entelektüel Uyarım
Tablo 5‟de görüldüğü gibi ortaya çıkan bu yapı örgütsel sessizlik için toplam varyansın % 72,743‟ünü açıklamaktadır. Varimax rotasyon yöntemi kullanılarak uygulanan temel bileĢenler faktör analizinin sonucunda onbeĢ ifade ve üç faktörden oluĢan örgütsel sessizlik ölçeği faktör yükleri sonuçları Tablo 8‟de görülmektedir.
Tablo 8 Örgütsel Sessizlik Ölçeği Faktör Yükleri
Boyutlar Varyans Açıklama Oranı (%)
Sorular Kabul Edilen Sessizlik Savunma Amaçlı Sessizlik Örgüt Yararına Sessizlik
S1 ĠĢletmemizde ilgili olmadığım konularda öneri sunma konusunda isteksiz olduğum için sessizliği tercih ederim.
,725
S2 ĠĢletmemizde çalıĢma arkadaĢlarımın doğru kararı alınabileceklerine inandığım
için fikirlerimi söylemem. ,844 S3 ĠĢletmemizdeki sorunların çözümüne
iliĢkin fikirlerimi çalıĢma arkadaĢlarımla paylaĢmam.
,890 38,728
S4 ĠĢletme içinde fark yaratacak bir fikir ortaya koyabileceğime inanmadığım için, iĢletmemizde iyileĢme (yenilik, düzelme, ilerleme, kalkınma vb.) ile ilgili fikirlerimi ifade etmem.
,840
S5 ĠĢletmemizde iĢin geliĢimini arttıracağını düĢündüğümden, beni ilgilendirmeyen bir konuda fikrimi söylemem.
,789
S6 ĠĢletmedeki geleceğime dair kaygılarım nedeniyle kendime ait yeni fikirlerimi söylemem.
,794
S7 Bana zarar vereceğinden endiĢelendiğim için, iĢimle ilgili bilgileri bir baĢkasıyla paylaĢmam.
,906
S8 ĠĢimle ilgili gerçekleri kendimi korumak
için baĢkalarıyla paylaĢmam. ,822 20,416 S9 Kendimi korumak için iĢletmemizin
geliĢimi ile ilgili fikirlerimi ifade etmem. ,707 S10 ĠĢletmemizde korkutulduğum
(cezalandırılma, iĢten çıkarılma, terfi edememe korkusu vb. gibi) için, sorunların çözümlerine iliĢkin fikirlerimi ifade etmem.
,811
S11 ĠĢletmemizdeki iĢbirliğini korumak için,
gizli bilgileri baĢkalarıyla paylaĢmam. ,783 S12 ĠĢletmemizin yararına olduğu için, özel
bilgileri baĢkalarıyla paylaĢmam. ,840 S13 ĠĢletmemizin sırlarını açıklamam için
bana yapılan baskılara direnirim. ,837 13,599 S14 ĠĢletmemize zarar verme ihtimali olan
bilgileri açıklamayı reddederim. ,887 S15 ĠĢletmemiz adına kaygılarımdan dolayı,
gizli bilgileri uygun bir Ģekilde muhafaza ederim.