1.3. İSMET İNÖNÜ DÖNEMİNDE TÜRKİYE VE KÜTAHYA
2.2.2. Ali Süha Delilbaşı
Ali Süha Delilbaşı, 1887 yılının Nisan ayında İstanbul’da doğdu. Annesinin ismi Azize, babasının ismi Akif’tir. İlk tahsilini Kadıköy Halife-i Mahmudiye
186 Kütahya Gazetesi, 14 Temmuz 1939. 187
Kütahya Gazetesi, 24 Kasım 1939. 188 Kütahya Gazetesi, 1 Mart 1940. 189 Kütahya Gazetesi, 5 Temmuz 1940. 190 Kütahya Gazetesi, 20 Aralık 1940. 191
Kütahya Gazetesi, 14 Şubat 1941. 192 Kütahya Gazetesi, 21 Şubat 1941.
Mektebi’nde yaptı. Daha sonra Trabzon Askeri Rüştiyesi ile Mülki İdadisi’ni bitirdi. Tıp Fakültesine giderek buradan 1911 yılında mezun oldu.
1912 yılında Bağdat’ın Hille kazasında Belediye Hekimi olarak görev yaptı. Daha sonra buradan istifa ederek, Bağdat Demiryolu İnşaat Şirketi’nde hekimlik yaptı. Genel seferberlikte Yüzbaşı olarak orduya katıldı. Bağdat Merkez Hastanesi’nde kolordu başhekim yardımcılığı görevinde bulundu. Askerlikten terhis edildikten sonra sırasıyla Edirne, Yalova, Üsküdar ve Niğde’de hekimlik görevinde bulundu. Ankara Sıhhiye Müdürlüğü, Hıfzıssıhha Genel Müdürlüğü Vekâleti ve Polis Başhekimliği görevlerinde bulundu. Aynı zamanda edebiyatla da ilgilendi. Çocukluk Hıfzıssıhhası, Fransızca-Türkçe Resimli Dil Kılavuzu, İkinci Gençlik adlı eserler yazdı.
VI. Dönem seçimlerinde Kütahya’dan milletvekili adayı oldu. Yapılan seçimde Kütahya’dan aldığı oylar şu şekilde oldu;
Kütahya Merkez: 205, Uşak: 262, Simav: 86, Gediz: 112, Tavşanlı: 112, Emet:97.
Bu netice ile birlikte toplamda 902 oy aldı ve 26.03.1939 tarihinde mazbatasını alarak VI. Dönem Kütahya Milletvekili seçildi.193
VII. Dönem seçimlerinde tekrar Kütahya’dan milletvekili adayı oldu. Yapılan seçim neticesinde aldığı oylar şu şekilde oldu;
Kütahya Merkez: 209, Uşak: 259, Simav: 89, Gediz: 111, Tavşanlı: 112, Emet: 100.
Böylece toplamda 880 oy aldı. 01.03.1943 tarihinde mazbatasını alarak VII. Dönem Kütahya Milletvekili seçildi.194
Evli ve bir çocuk babası olan Ali Süha Delilbaşı, 15 Şubat 1960 yılında vefat etti.195
193 TBMM Arşivi, 269 Numaralı Sicil, Tercüme-i Hal Kâğıdı. 194
TBMM Arşivi, 526 Numaralı Sicil, Tercüme-i Hal Kâğıdı. 195 TBMM Albümü 1920-2010, ss.342.
2.2.2.2. Milletvekili Seçilmesi ve Çalışmaları 2.2.2.2.1. Meclisteki Faaliyetleri
Ali Süha Delilbaşı'nın kanun teklifi şu şekildedir; 03.08.1942 tarihinde "Türkiye Merkez Hıfzıssıhha Müessesi adının değiştirilmesi hakkında" kanun teklifi verdi.196 Bu kanun teklifi görüşmeleri sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde söz aldı ve Merkez Hıfzıssıhha müessesinin adının başbakan olan Refik Saydam adıyla değiştirilmesini istedi.197
Bu kanun teklifi 4228 numarasıyla, 10.08.1942 tarihinde kabul edildi ve 14.08.1942 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.198
Ali Süha Delilbaşı'nın bu kanun teklifinden başka kanun teklifi bulunmamaktadır.
Ali Süha Delilbaşı'nın söz almaları şu şekildedir;
23.02.1939 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "1939 senesi Dahiliye Vekâleti bütçesi" görüşmeleri sırasında söz aldı. Afyon milletvekili Berç Türker’in Kütahya’ya bağlı Uşak kazasının Afyon iline bağlanması gerektiğine dair sözlerine bu bütçe görüşmeleri sırasında cevap vererek Uşak kazasının Kütahya’ya uzak olmadığından ve Uşaklılar ile Kütahyalıların birbirlerini sevdiklerinden bahsetti.199 Bu bütçe 24.05.1939 tarihinde kabul edildi.200
10.05.1939 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "1939 senesi İnhisarlar Umum Müdürlüğü bütçesi" sebebiyle söz aldı ve Anadolu’da alkolün bir problem olduğundan bahsetti. Ayrıca 50 derecelik bir rakı ile 12-13 derecelik rakının bir tutulmaması gerektiğini aktardı.201Bu bütçe 10.05.1939 tarihinde kabul edildi.202
12.06.1939 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Devlet memurlarının aylıklarının tevhit ve teadülüne dair kanun" sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkında memurların terfi konusunda alacakları ücretlerde dairesinde ücret yoksa nasıl terfi edeceklerine dair soru sordu ve kanunu sorguladı.203
Bu kanun 3656
196 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 27, Birleşim 76, TBMM Basımevi, ss. 3. 197 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 27, Birleşim 79, TBMM Basımevi, ss. 47-50. 198
T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 23, TBMM Basımevi, ss. 875. 199 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 2, Birleşim 15, TBMM Basımevi, ss. 209. 200 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 2, Birleşim 16, TBMM Basımevi, ss. 219-221. 201 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 2, Birleşim 10, TBMM Basımevi, ss. 47-48. 202
T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 2, Birleşim 10, TBMM Basımevi, ss. 47-52. 203 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 3, Birleşim 25, TBMM Basımevi, ss. 104.
numarasıyla, 30.06.1939 tarihinde kabul edildi ve 08.07.1939 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.204
17.04.1940 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Köy Enstitüleri Kanunu" sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkında görüşlerini belirtti. Bu konuda Köy Enstitüleri’ni destekledi. Ayrıca bu okulda okuyacak olan çocukların kendi yiyeceklerini kendi malzemeleri ile yapılmasının öğretilmesi gerektiğini belirtti.205 Bu kanun 3803 kanun numarasıyla, 17.04.1940 tarihinde kabul edildi ve 22.04.1940 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.206
13.05.1940 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Devlet Konservatuarı" hakkındaki kanun sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkındaki fikirlerini söyledi. Hasan Ali Yücel’in Köy Enstitüleri kanunundan sonra Devlet Konservatuarının kurulması için verdiği kanunu destekledi ve ondan övgüyle bahsetti.207 Bu kanun 3829 numarasıyla 20.05.1940 tarihinde kabul edildi ve 24.05.1940 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.208
09.12.1940 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Devlet Konservatuarı ve Cumhurbaşkanlığı Filârmonik Orkestrası tarafından verilecek temsil ve konserlerin giriş ücretine tabii tutulması hakkındaki kanun” sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkındaki düşüncelerini söyledi. Görüşmelerde ücret alınmamasını destekleyenlere cevaben eğer bir ücret alınmazsa bedava olduğundan dolayı sırf buraya alakası olmayanların geleceğini bunun da gerçekten dinlemeye gelenlere mani olacağından bahsetti.209
Bu kanun 3942 numarasıyla, 16.12.1940 tarihinde kabul edildi ve 20.12.1940 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.210
11.12.1940 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu’na yeniden bazı hükümler ilavesi hakkındaki kanun” sebebiyle söz aldı. Bu kanun teklifinin Bütçe Encümeni yerine Sıhhat Encümeninin yapması gerektiği hakkında düşüncelerini belirtti.211
Bu kanun 3940 numarasıyla,
204 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 20, TBMM Basımevi, ss. 718.
205 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 10, Birleşim 41, TBMM Basımevi, ss. 76-77. 206
T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 21, TBMM Basımevi, ss. 233. 207 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 11, Birleşim 50, TBMM Basımevi, ss. 90. 208 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 21, TBMM Basımevi, ss. 331.
209 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 15, Birleşim 14, TBMM Basımevi, ss. 32-33. 210
T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 22, TBMM Basımevi, ss. 42.
16.12.1940 tarihinde kabul edildi ve 20.12.1940 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.212
23.12.1940 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Gözlükçülük hakkındaki kanun” sebebiyle söz aldı ve bazı ifadelerin anlam karmaşasına yol açtığını, bunların düzeltilmesi gerektiğini belirtti ve belirttiği kelime, ek yanlışlıkları düzeltildi.213
Bu kanun 3958 numarasıyla, 30.12.1940 tarihinde kabul edildi ve 04.01.1941 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.214
23.12.1940 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Türkiye Cumhuriyeti Merkez Hıfzıssıhha Enstitüsü ve Hıfzıssıhha Mektebi teşkiline dair kanun” sebebiyle söz aldı ve 2’nci ve 3’üncü maddenin birleştirilmesi gerektiğini teklif etti. Bu teklifi kabul edildi. Bundan başka da bir takım ifadelerin düzeltilmesi hususunu da belirtti.215 Bu kanun 3959 numarasıyla, 30.12.1940 tarihinde kabul edildi ve 04.01.1941 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.216
30.12.1940 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Devlet memurları aylıklarının tevhit ve teadülü hakkındaki kanuna ek kanun" sebebiyle söz aldı ve bu konudaki düşüncelerini söyledi. Sıtma mücadelesinde yeteri kadar ilacın alınmaması eleştirisinin kendisiyle alakalı olmadığını, sıtma mücadelesinde hekimlerin büyük fedakârlıkla iş yaptıklarını belirtti.217
Bu kanun 3968 numarasıyla, 03.01.1941 tarihinde kabul edildi ve 14.01.1941 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.218
28.03.1941 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti Teşkilât ve Memurin Kanunun 53. maddesinin değiştirilmesi hakkındaki kanun” görüşülürken Manisa Milletvekili Refik İnce’nin sözlerine karşılık söz aldı ve kanunun maddesini yanlış yorumladığı hususunda gerekli açıklamalarda bulunarak, ilgili maddede yeni hizmet hükümlülüğünün
212 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 22, TBMM Basımevi, ss. 40. 213
T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 15, Birleşim 20, TBMM Basımevi, ss. 141-143. 214 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 22, TBMM Basımevi, ss. 69.
215 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 15, Birleşim 20, TBMM Basımevi, ss. 128-134. 216 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 22, TBMM Basımevi, ss. 72.
217
T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 15, Birleşim 23, TBMM Basımevi, ss. 231-232. 218 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 22, TBMM Basımevi, ss. 91.
bulunmadığından bahsetti.219
Bu kanun 3990 numarasıyla, 02.04.1941 tarihinde kabul edildi ve 07.04.1941 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.220
21.04.1941 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Memurların tahsil müesseselerinde talebe olamayacakları hakkındaki kanun” sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkındaki fikirlerini paylaştı. Kanun teklifine karşı çıkarak bu teklifin geri çekilmesini ya da düzeltilmesini istedi.221
Bu kanun 4007 numarasıyla, 28.04.1941 tarihinde kabul edildi ve 06.05.1941 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.222
27.05.1941 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "1941 Malî Yılı Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti bütçesi" sebebiyle söz aldı ve frengi mücadelesinde doktorların başarılı bir şekilde çalıştıklarından bahsetti. Ayrıca az olan frengi hastalığının çoğalmaması için tedbirler alınması gerektiğinden bahsetti. Bu bütçe aynı gün kabul edildi.223
02.07.1941 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Belediyeler ve bunlara bağlı müesseseler ve belediyeler bankası memurları tekaüt sandığı teşkiline" dair kanun sebebiyle söz aldı ve kanunun bazı maddelerinde kelime hatası olduğunu ve bunların düzeltilmesini teklif etti. Bu teklifi kabul edildi.224
Bu kanun 4085 numarasıyla, 02.07.1941 tarihinde kabul edildi ve 10.07.1941 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.225
22.09.1941 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Devlet memurları aylıklarının tevhit ve teadülüne dair olan kanunlara bağlı kadro cetvellerinde değişiklik yapılmasına ve 1941 Mali Muvazene-i Umumiye Kanunu’nun (L) ve (D) işaretli cetvellerinin tadiline" dair kanun sebebiyle söz aldı. Bu kanunun 4’uncü maddesinde geçen tecim kız sanat okulları ile ticaret sanat okullarının aynı şey mi olduğunu sordu ve cevaben Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel bunların aynı
219 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 16, Birleşim 33, TBMM Basımevi, ss. 51. 220
T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 22, TBMM Basımevi, ss. 189.
221 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 17, Birleşim 43, TBMM Basımevi, ss. 97-98. 222 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 22, TBMM Basımevi, ss. 218.
223 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 18, Birleşim 57, TBMM Basımevi, ss. 200-206. 224
T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 20, Birleşim 72, TBMM Basımevi, ss. 9-14. 225 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 22, TBMM Basımevi, ss. 781.
şeyler olduğunu söyledi.226
Bu kanun 4112 numarasıyla, 22.09.1941 tarihinde kabul edildi ve 26.09.1941 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.227
15.12.1941 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "İlyas Tekyılmaz'a ait arzuhal encümeni mazbatası" sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkında dövüldüğünü söyleyen müştekinin doktor tarafından muayene edilip edilmediğini sordu. Rize Milletvekili Fuad Sirmen’de cevaben edilmiştir dedi. Bu mazbata Adliye ve Dâhiliye Encümenleri'ne iletildi.228
05.01.1942 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Noter Kanunu’nun bazı maddelerini değiştiren kanun" sebebiyle söz aldı ve bu kanunun 5’inci maddesindeki meşgale lafının değişik anlamlara geldiğini bunun düzeltilmesi gerektiği hususunu belirtti.229
Bu kanun 4166 numarasıyla, 14.01.1942 tarihinde kabul edildi ve 21.01.1942 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.230
28.01.1942 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Memur ve müstahdemlere verilecek fevkalâde zam hakkındaki kanun" sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkındaki düşüncelerini dile getirdi. Gerek belediyeler gerekse hususi muhasebelerin bu zamları yerine getirip getiremeyeceğini sordu. Bunun büyük bir külfet olduğunu belirtti.231
Bu kanun 4178 numarasıyla, 28.01.1942 tarihinde kabul edildi ve 30.01.1942 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.232
30.03.1942 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Mücbir ve zaruri sebepler dolayısıyla takip ve tahsiline mahal ve imkân görülmeyen borçların terkine dair mazbata” sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkındaki düşüncelerini dile getirdi. Mazbata da belirtilen isimlerden olan Fazlı Necip beyin öldüğü ve mirasçılarının bulunamamış olmasına karşı çıkmıştır. Bu kişinin tanınmış birisi olduğunu ve bulunamamasının kabul edilemez olduğundan bahsetti. Bu mazbata kabul edildi.233
226 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 20, Birleşim 81, TBMM Basımevi, ss. 198. 227 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 22, TBMM Basımevi, ss. 848. 228
T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 22, Birleşim 16, TBMM Basımevi, ss. 65-66. 229 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 23, Birleşim 22, TBMM Basımevi, ss. 11. 230 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 23, TBMM Basımevi, ss. 74.
231 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 23, Birleşim 32, TBMM Basımevi, ss. 153. 232
T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 23, TBMM Basımevi, ss. 117.
10.04.1942 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Köy Okulları ve Enstitüleri Teşkilatlandırma Kanunu lâhiyasının tetkiki için muvakkat bir encümen teşkili hakkında” söz aldı Sıhhat Encümeni’nden de bir heyetin bu encümene dâhil edilmesini istedi. Bu encümen teklifi kabul edildi.234
22.05.1942 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "İspirto ve ispirtolu içkiler inhisarı hakkındaki kanun" sebebiyle söz aldı.235 Daha sonra aynı kanun hakkında, 03.06.1942 tarihindeki birleşimde de söz aldı ve bu konu hakkındaki düşüncelerini aktardı. Bu kanun metninde geçen ifadeye hadim cemiyetlerden sonra eczanenin de dâhil edilmesi gerekliliğini belirtti.236
Bu kanun 4250 numarasıyla, 08.06.1942 tarihinde kabul edildi ve 12.06.1942 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.237
17.06.1942 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Madenlerin aranma ve işletilmesi hakkındaki kanun" sebebiyle söz aldı metinde cüruf kelimesinin değişmesi isteğine karşı çıkmıştır.238
Bu kanun 4268 numarasıyla, 17.06.1942 tarihinde kabul edildi ve 23.06.1942 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.239
13.11.1942 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Devletçe parasız verilecek giyim eşyası hakkındaki kanun" sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkındaki askeri fabrikalarda çalışan işçilere de bu yardımın yapılıp yapılmayacağını sual etti. Cevaben Maliye Bakanı Fuad Ağralı işçilere yapılmayacağını belirtti ancak düzenleme yapılabileceğinden bahsetti.240
Bu kanun 4306 numarasıyla, 13.11.1942 tarihinde kabul edildi ve 16.11.1942 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.241
30.12.1942 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Askeri ve mülki tekaüt kanununun 39. maddesinin değiştirilmesine dair kanun" sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkındaki malul olanlar için yapılan muayenelerde özetle 3’ncü ve 6’ncı sene muayenesi sonrası durumu sabit olanların tekrar muayene edilmesinin
234 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 24, Birleşim 45, TBMM Basımevi, ss. 136-137. 235 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 26, Birleşim 61, TBMM Basımevi, ss. 243. 236
T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 26, Birleşim 68, TBMM Basımevi, ss.47-48. 237 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 23, TBMM Basımevi, ss. 693.
238 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 26, Birleşim 74, TBMM Basımevi, ss. 201. 239 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 23, TBMM Basımevi, ss. 798. 240
T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 28, Birleşim 4, TBMM Basımevi, ss. 42. 241 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 24, TBMM Basımevi, ss. 5.
gereksiz olduğunu belirtti.242
Bu kanun 4346 numarasıyla, 30.12.1942 tarihinde kabul edildi ve 06.01.1943 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.243
04.01.1943 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "İspençiyari ve tıbbi müstahzarlar kanununun bazı maddelerinin değiştirilmesine ve aynı kanuna bazı maddeler eklenmesi hakkındaki kanun" sebebiyle söz aldı ve Adliye Encümeni’nin yaptığı teklife Sıhhat Encümeni’nin de iştirak ettiğini belirtti.244
Bu kanun 4348 numarasıyla 04.01.1943 tarihinde kabul edildi ve 08.01.1943 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.245
13.01.1943 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Avukatlık Kanunu’nun bazı maddelerinin tadili hakkındaki kanun" sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkındaki düşüncelerini aktardı. Hukuk Fakültesi ve Siyasal Bilgiler Okulu profesörlerinin avukatlık yapmak istediklerinde yeni mezun gibi staj zorunluluğunu eleştirdi.246
Bu kanun 4359 numarasıyla, 13.01.1943 tarihinde kabul edildi ve 19.01.1943 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.247
13.01.1943 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülen, "Hususi idarelerden maaş alan ilkokul öğretmenlerinin kadrolarına, taltif ve cezalandırılmalarına ve bu öğretmenler için teşkil edilecek sağlık ve içtimai yardım sandığı ile yapı sandığına ve öğretmenlerin alacaklarına dair kanun" sebebiyle söz aldı ve bu konu hakkındaki düşüncelerini dile getirdi. Milli Eğitim Bakanlığı’nın da sermaye eklemesi gerektiğinden bahsetti.248
Bu kanun 4357 numarasıyla 13.01.1943 tarihinde kabul edildi ve 19.01.1943 tarihinde resmi gazetede yayımlandı.249
Ali Süha Delilbaşı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 27 konuda söz aldı. Kanun teklifinde de bir tane söz alması bulunmaktadır. Ayrıca teklifte de bir söz alması bulunmaktadır. Böylece toplamda 29 kere söz aldı. Bu yönüyle VI. Dönem Kütahya Milletvekilleri arasında faal bir milletvekili olarak ön plana çıktı.
242 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 29, Birleşim 22, TBMM Basımevi, ss. 243. 243 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 24 TBMM Basımevi,, ss. 119. 244
T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 30, Birleşim 23, TBMM Basımevi, ss. 9. 245 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 24, TBMM Basımevi, ss. 125.
246 T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 30, Birleşim 27, TBMM Basımevi, ss. 174-175. 247 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 24, TBMM Basımevi, ss. 168.
248
T.B.M.M.Z.C., Devre 6, Cilt 30, Birleşim 27, TBMM Basımevi, ss. 158-162. 249 T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, Cilt 24, TBMM Basımevi, ss. 156.
2.2.3.2.2. Kütahya’daki Faaliyetleri
13.07.1939 tarihinde Kütahya'da seçmenleriyle görüşen Ali Süha Delilbaşı, Tavşanlı, Domaniç, Emet, Örencik, Gediz, Simav, Uşak ilçelerini gezdi. Halkın dert ve sorunlarını dinledi.250
Ali Süha Delilbaşı, 11.07.1940 tarihinde tekrar Kütahya'ya geldi. Bir takım ziyaret ve temaslarda bulundu.251
1940 Ekim ayının başlarında Simav ilçesinde meydana gelen yangın felaketini incelemek üzere Ali Süha Delilbaşı önce Kütahya'ya geldi. Daha sonra Simav'a geçerek burada yangından zarar gören vatandaşlarla görüştü.252
Daha sonra, 14.10.1940 tarihinde Tavşanlı ilçesine gitti ve burada seçmenleriyle görüştü.253
Uşak ilçesinde de incelemelerde bulunduktan sonra 24.10.1940 tarihinde Ankara'ya hareket etti.254
Ali Süha Delilbaşı eşiyle birlikte 13.08.1941 tarihinde Kütahya'ya geldi. Ertesi gün Yoncalı'ya gittiler.255
Ali Süha Delilbaşı 13.03.1942 tarihinde tekrar Kütahya'ya geldi.256
Seçim bölgelerinde incelemelerde bulunduktan sonra Ankara'ya gitti.257
Ali Süha Delilbaşı, milletvekili olduğu süreçte, Kütahya ve ilçelerine ziyaretlerde bulunarak, seçmenleriyle temas halinde oldu.
2.2.3. Aşir Atlı 2.2.3.1. Hayatı
Aşir Atlı 1881 yılında Kilis’te doğdu. Babasının adı Mehmet, annesinin ismi Ayşe’dir. Erkân-ı Harbiye’de öğrenim gördü. Seyr-i Sefâin Genel Müdür Yardımcısı, Erkân-ı Harbiye Bahriye Komiseri, Bağdat Cephesi Erkân-ı Harbiye Subayı, 6. Ordu Harekât Şubesi Müdürü, 2.,7.,16. Ve 23 Tümen Komutanı, Doğu Cephesi Kuvâ-yi
250 Kütahya Gazetesi, 21 Temmuz 1939. 251 Kütahya Gazetesi, 12 Temmuz 1940. 252
Kütahya Gazetesi, 11 Ekim 1940. 253 Kütahya Gazetesi, 18 Ekim 1940. 254 Kütahya Gazetesi, 25 Ekim 1940. 255 Kütahya Gazetesi, 15 Ağustos 1941. 256
Kütahya Gazetesi, 13 Mart 1942. 257 Kütahya Gazetesi, 20 Mart 1942.
Milliye Komutanı, Antalya Valisi, 2. Ve 3. Ordu Kurmay Başkanı, Milli Müdâfaa Vekâleti Müsteşar Yardımcısı, 4. Kolordu Komutan Vekili görevlerinde bulundu.258
VI. Dönem ara seçimlerinde Kütahya’dan Milletvekili adayı oldu. Yapılan seçim sonucunda aldığı oylar şu şekildedir;
Kütahya Merkez: 140, Uşak: 223, Tavşanlı: 105, Simav: 91, Gediz: 108, Emet 95.
Bu oylar neticesinde VI. Dönem ara seçimlerinde toplamda 762 oy aldı. 01.06.1942 tarihinde mazbatasını aldı ve Kütahya’dan Milletvekili seçildi. 259
Aşir Atlı, 2. Rütbeden Kılınçlı Mecidi Nişanı, Alman Demir Salip Nişanı, Gümüş Liyakat, Gümüş İmtiyaz, Avusturya-Macaristan Harp Madalyaları, İstiklal Madalyası ve Takdirnamesi sahibidir.
Yabancı dil olarak Almanca ve Fransızca bilen Aşir Atlı, evli ve 3 çocuk babasıdır. 23 Ekim 1957 yılında vefat etti.260
2.2.3.2. Milletvekili Seçilmesi ve Çalışmaları 2.2.3.2.1. Meclisteki Faaliyetleri
VI. Dönem ara seçimlerinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Kütahya Milletvekili olarak katılan Aşir Atlı'nın kısa süren milletvekilliği süresince Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bir faaliyetine rastlanmadı.
2.2.3.2.2. Kütahya’daki Faaliyetleri
Vefat eden Kütahya Milletvekili Mustafa Bacak yerine Kütahya Milletvekili seçilen Aşir Atlı,261
1942 Eylül ayı ortalarında incelemelerde bulunmak üzere Kütahya'ya geldi. Seçmenleriyle görüştü ve halkın dileklerini yerinde dinledi. Tavşanlı ilçesinde de aynı şekilde seçmenleriyle bir araya geldi.262
Ara dönemde milletvekili seçilen Aşir Atlı'nın zaten az süren VI. Dönem Milletvekilliği sırasında Kütahya'da pek fazla faaliyetine rastlanmadı.
258 TBMM Albümü 1920-2010, ss.342.
259 TBMM Arşivi, 458 Numaralı Sicil, Tercüme-i Hal Kâğıdı. 260 TBMM Albümü 1920-2010, ss.342.
261
Kütahya Gazetesi, 5 Haziran 1942. 262 Kütahya Gazetesi, 18 Eylül 1942.
2.2.4. Besim Atalay263 2.2.4.1. Hayatı
Besim Atalay, 1882 yılında Uşak’ta doğdu. Babasının adı Mehmet, annesinin adı Alime’dir. Dârü’l Muallimîn’de eğitim gördü. Silifke Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti kurucusudur. Ankara ve Konya Öğretmen Okulu Müdürlüğü, Maraş, İçel, Niğde Maârif Müdürlüğü, Türk Dil Kurumu Merkez Heyeti Üyesi, Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi ve Polis Enstitüsü Öğretmenliği görevlerinde bulundu.
I. Dönem Kütahya, II., III., IV. Dönem Aksaray, V. Dönem Kütahya Cumhuriyet Halk Partisi Kütahya Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yer aldı.264
VI. Dönem Milletvekili seçimlerinde tekrar Kütahya’dan aday oldu. Aldığı oylar şu şekildedir;
Kütahya Merkez: 207, Gediz: 113, Emet: 97, Simav: 112, Tavşanlı: 114, Uşak: 259.
Bu oyların neticesinde toplamda 902 oy aldı. 26.03.1939 tarihinde mazbatasını alarak VI. Dönem Kütahya Milletvekili seçildi.265
VII. Dönem Milletvekili seçimlerinde de Kütahya’dan aday oldu. Yapılan seçimlerde aldığı oylar şu şekildedir;
Kütahya Merkez: 212, Uşak: 262, Simav: 84, Gediz: 109, Tavşanlı: 112, Emet: 100.
Bu neticelerle birlikte toplamda 879 oy aldı. 01.03.1943 tarihinde mazbatasını aldı ve VII. Dönem Kütahya Milletvekili seçildi.266
263TBMM’nin; I.-IV. Dönemlerinde “Besim Atalay”, V.-VII. Dönemlerinde ise ikinci adı olan “Atalay’ı” soyadı yaparak yine aynı isimle kayıtlara geçmiştir. (TBMM Albümü 1920-2010, ss.365.) 264 TBMM Albümü 1920-2010, ss.342.