Aladağlar Milli Parkı’ndaki Turizm ve Rekreasyon Faaliyetlerinin Yerel İstihdama

Turizmin yerel istihdama katkısı konusunda yapılan görüşmelerde; insanların genellikle turizme bağlı olarak aşçılık, taşımacılık (at, katır, traktör vb.), rehber, alan kılavuzu gibi işlerde çalıştığı anlaşılmaktadır. Derinlemesine görüşmelerden elde edilen bulgular turizm sektörünün istihdam yarattığı olgusunu doğrulamaktadır. Nitekim görüşmelerde milli parkta gerçekleşen turizm ve rekreasyon faaliyetlerine bağlı olarak insanların iş imkânı bulduğu, ekonomik gelir elde ettiği saptanmıştır. Bu konudaki katılımcı görüşleri şu şekildedir:

Köylünün bir kısmı işte aşçılık, katırcılık, kampçılık yapıyor. Turizm şirketlerinde 30‘un üzerinde çalışan insan var (YH10).

Aşçı, dağcı, katırcı, traktörle taşıma konaklama gibi işlerde istihdam ediliyor (YY6).

Aşçı rehber katırcı traktörle taşıma gibi işlerde çalışıyorlar (Yİ2).

Atçılık, katırcılık yapılıyor. İş imkânı sağlıyor (YH9).

Hayvanlarla Yedigöller’e taşırdık. Belgem var alan kılavuzuyum aynı zamanda (MSB).

Aşçı, taşımacılık, rehberlik gibi istidam ediliyorlar. Konaklama pansiyonculuk var ama genelde zaten çadır kurarlar (YH6).

Bakkaldan alışveriş yapılıyor mesela. Bakkal kazanıyor. Rehberlik yapıyorlar.

Taşımacılık yapıyorlar. İllaki oluyor (YH1).

Sadece bizden orada çalışan 20-30 kişi var bir sezonda (Yİ9).

İstihdam konusunda özellikle yerel halkın bir kısmı hiçbir girişimde bulunmadan turizmden gelir elde etmeyi beklemektedir. Turizmden gelir elde etmek veya turizmle ilgili işlerde istihdam edilmek isteyip buna karşın hiçbir girişimde bulunmayan katılımcıların turizmin istihdama katkısı konusunda olumsuz görüş bildirdikleri görülmektedir. Ayrıca turist sayısına bağlı olarak istihdam oranının düştüğü anlaşılmaktadır. Bu konuda da sıklıkla görüşler dile getirilmiştir. Aşağıda yer alan ifadeler buna örnek olarak verilebilir.

Şuanda turizm kötü gidiyor. Bu yüzden çok az iş imkânı var (YH11).

95

İstihdam. Şuanda çok yok ama eskiden çok vardı. 4 senedir Avrupa’dan turist gelmiyor (Yİ3).

Katılımcıların bir kısmı milli park hükümlerinden olumsuz olarak etkilendiklerini ifade etmişlerdir. Turizmden gelir elde etmek adına girişimde bulunmak isteyip herhangi bir şey yapamamaktan ötürü şikâyetlerde bulunmuşlardır. Katılımcılar bu konudaki görüşlerini şu cümlelerle ifade etmişlerdir:

Bir çivi çakamıyoruz. Yere iğne atamıyoruz. Kendi arazimiz olmasına rağmen hiçbir şey yapamıyoruz (YH14).

Milli Park’ın faydasını göremiyoruz. Yasaklar bizi zorluyor kaldırılmasını istiyoruz (YH13).

Hem turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin yerel ekonomiye etkisi hem de istihdama etkisi konularında köyler arasında eşitsizliklerin olduğu saptanmıştır. Bir önceki bölümde söz konusu kutuplaşma örüntüsü aktarılmıştır. İstihdam konusunda da köyler arasında kutuplaşmalar olduğu görülmektedir. Katılımcılar bu konudaki görüşlerini şu şekilde ifade etmişlerdir:

Demirkazık'ta var, burada (Pınarbaşı Köyü) yok. 6-7 kişi orda ekmek yiyor. Bura pek ilgilenmiyor turizmle kendi işi ile ilgileniyorlar (YY7).

İstihdam Ulupınar’da yok. Burada şuanda turizme dair hiçbir şey yok. Yedigöller’e çıkıyorlar oradan geri gidiyorlar. Buraya anca bireysel olarak gelirse gelir turist (YY8).

Çok sınırlı iş imkânı. Bizde (Pınarbaşı Köyü) hiç yok Biz bir şey yapamıyoruz. Bir ağaç bile çakamıyoruz. Yukarda bir keçi ölmüş. Tilki leşini yarmış. Köpek gitmiş leşe. Bir tutanak, adama 30 bin ceza, faiz, mahkeme derken 70 bin ceza oldu. Hayvan leşe varmış. Adamın haberi dahi yok. Bundan ceza yedi insanlar (YH12).

Turist olmadığı için tanıtım eksikliği var reklam yok bu yüzden de turist yok istihdam da yok. Milli parka paralı av için geliyor turist. Senelik 10-12 tane yaban keçisi avlayabiliyorlar.

Alan kılavuzluğu yapan var. Milli parka mevsimlik olarak iş-kur üzerinden bekçi alımı da oluyor. Pınarbaşı’ndan hiç yok. Arazisi küçük. Bekçi bile almadılar buradan (Yİ4).

96

Katılımcıların bazıları milli parka gelen turistlerin bireysel olarak hareket etmelerini eleştirmektedir. Hatta turistlerin kendi başlarına hareket etmelerinden kaynaklanan birçok kaza yaşandığını ve bunların bazılarının da ölümle sonuçlandığını ifade etmişlerdir. Özellikle alan kılavuzluğu konusunda köylerde deneyimli insanların oluşu bunların alan kılavuzu sertifikalarına sahip oluşu olumlu ve önemli bir husustur.

Ancak turistlerin alan kılavuzuna ihtiyaç duymamaları sorunu yasal düzenlemelerle ortadan kaldırılabilir. Böylece hem turistler açısından daha güvenli bir ortam yaratılırken, yerel halk açısından da ekonomik anlamda olumlu gelişmeler sağlanabilir.

Ancak burada turizm acentelerinin çekinceleri de bulunmaktadır. Bazı acenteler köylerde alan kılavuzları çalıştırmak istemekle birlikte alan kılavuzlarının yabancı dil yetersizliklerine de dikkat çekmektedir. Bu konuda yerel yöneticiler veya ilgili bakanlık yetkilileri yabancı dil konusunda alan kılavuzlarına destek olabilirler. Çeşitli eğitimler düzenlenerek sınav uygulaması getirilebilir. Böylelikle hem turistler açısından hem acenteler açısından hem de yerel halk açısından olumlu gelişmeler yaşanması kaçınılmaz olacaktır. Burada altı çizilmesi gereken bir başka konu da alan kılavuzluğu yapacak kişilerin tecrübeli ve yetkin olmasının gerekliliğidir. Bu konularla alakalı katılımcı görüşleri şu şekildedir:

Alan kılavuzluğu konusunda istihdam sağlıyor. Ama kılavuzlara ihtiyaç duymuyorlar turistler. Ben hiç gelip de kılavuz talep eden turist görmedim. Herkes kendi başına gelip kendi başına gidiyor. Bu yüzden de zaten biri karın altında yatıyor şimdi, bireysel olarak gittiği için.

Alan kılavuzu alsa böyle olmazdı (YY5).

Alan kılavuzu var. Gelen turist turla gelip turla gidiyor. Buradaki halkın yapacağı sadece alan kılavuzluğu. 10 alan kılavuzu var bu köyden. Alan kılavuzlarına talep olmuyor.

Devlet mecbur kılsa aslında böyle olmaz. Mecbur olsa kazalar da olmazdı. Turistler yanlarına alan kılavuzu alsalar bunlar önlenirdi (Yİ1).

Firma çalışanlarına oluyor istihdam. Alan kılavuzları var ama onlara güvenemeyiz dil bilmiyorlar nasıl emanet edelim turisti onlara. Adam dilsiz gibi olur ne diyeceksin. Belgeyi vermeyle iş bitmiyor. Kendi kokartlı rehberlerimizi kullanıyoruz biz (Yİ7).

Rehberlik hizmetlerinde istihdam oluyor. Ya da restoranlarda çalışanlar gelir elde ediyor. Şöyle bir projemiz var halk eğitimden turist rehberliği kursları seminerleri vererek insanları belgelendireceğiz ve bu belgeler sayesinde orda turistik rehberlik yapacaklar. Halk eğitim kurs açacak. Gelişi güzel değil bilinçli bir hizmet sunulsun diye, Vali Bey geldiğinde söylemişti (YY4).

97

Foto 13. Ecemiş Alabalık Tesisi/Pınarbaşı Köyü

Aladağlar Milli Parkında gerçekleşen turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin yerel istihdama etkisi konusunda en derin ve ayrıntılı görüşme Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi öğretim üyesi ile yapılmıştır. Bu görüşme şu şekildedir:

Turizmin efsane olduğu dönemlerde burada aileler erkek çocuk varsa atlara yükler yüklenir çocuk atları peşine takar Yedigöller’e grup çıkartır kamp kurar şu bu, mesela şuan Üçerlerin çocukları var. Bu işi yapan ailelerin erkek çocukları yetiştiriliyor bu şekilde.

Çocuklar turistleri alır Emli Vadisi’ne götürür kurar çadırları. Bunun yanında aşçılık yapan köylüler var eli bu işe yatkın insanlar var. Bazen eşlerini götürürler. Öğünleri çıkarırlar çeşit çeşit. Yemek tezgâhı kurulur orda ciddi şekilde. Bu işi yapan ailelerin önce kendi fertleri sonra yoğunluk dönemlerinde de köylülerden destek alıyorlar. Katırcılık yaparlar, traktörü vardır o şekilde veya arazi aracı vardır o şekilde talep edilirler ve komisyon alırlar. Yoğun dönemlerde aralarında paslaşmak zorunda kalıyorlardı bunlar. Ama şimdi turizm ölü sezonda, kendi başlarına yeter durumdalar. Alan rehberleri oluyor köyün tecrübeli isimleri var. 5-6 kişi alan kılavuzu belgesi aldılar. Alan kılavuzları grubu kontrol edemediler. Bu iş reelde tutmadı. Adam dağdan daha iyi anlıyor bütün rotaları tırmanmış adam ve takmıyor kılavuzu. Kâğıt üzerinde var bu. Alabalık tesisleri var. Dağdan çıkan kaynak suları bu iş için çok uygun. Alabalık üretimi yapılıyor ve bunlar aynı zamanda lokantacılık hizmeti veriyor turistlere (ÖÜ).

98

4.4. Aladağlar Milli Parkı’ndaki Turizm ve Rekreasyon Faaliyetlerinin