BÖLÜM 4. BULGULAR
4.11. Aladağlar Milli Parkı’ndaki Turizm ve Rekreasyon Faaliyetlerinin Temel Sorunlarına
Yerel halk ve bazı yerel yöneticiler milli parkın koruma kanunları konusunda şikâyetlerini sıklıkla dile getirmişlerdir. Turizm konusunda girişimde bulunmak isteyen yerel halk milli park hükümlerinin buna engel olduğunu belirtmişlerdir. Buna ek olarak çalışma alanındaki köylerde yaşayan insanlar yerleşmelerin milli park sınırları içerisinde kalması nedeniyle yaşadıklara evlerine, bahçelerine herhangi bir işlem yapamadıklarını ifade ederek milli park sınırlarının tekrar gözden geçirilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Katılımcılar bu konulardaki görüşlerini şu cümlelerle belirtmişlerdir:
Milli parktan dolayı hiçbir şey yapılamıyor. Uygun yerlere doğaya uygun yapılaşmalar yapılabilir. Milli park olması oraya hiçbir şey yapılamaz demek değildir. Doğayla iç içe yapılabilir. Kamerayı bile zor taktık uzun uğraşlar sonunda takabildik. Tanıtım eksikliği var.
Çamardı elması, dondurması, tatlısı ünlüdür. Burayı tarım hayvancılık ve turizm ile canlandırırız. Bu nüfusu burada tutmak için turizm olması şart (YY2).
Bir çivi çakamıyoruz. Yere iğne atamıyoruz. Kendi arazimiz olmasına rağmen hiçbir şey yapamıyoruz (YH14).
Milli Park’ın faydasını göremiyoruz. Yasaklar bizi zorluyor kaldırılmasını istiyoruz (YH13).
Milli park olmasa köyün nüfusu bir bu kadar daha olurdu. En azından yazlıkçılar gelirdi yazın. 150 civarında yazlıkçı var. Milli park olmasaydı en az 500 olurdu. Bir su başına muhtar mesela masa atmış piknik yapılsın diye onu hemen kaldırıyorlar oradan. Geçen sene bir park yeri yaptıracaktı kendi imkânları ile herkes hayrına bile yapmak istiyor ama milli park engelliyor (Yİ1).
Katılımcıların bir kısmı milli park hükümlerinin hayvancılık yapmalarını engellediğini ve kısıtladığını belirtmişlerdir. Daha önce de belirtildiği üzere araştırma
109
alanındaki köylerin temel geçim kaynakları tarım ve hayvancılıktır. Topografik şartlar tarımsal faaliyetlerin çok kısıtlı alanlarda yapılmasına neden olmaktadır. Bu nedenle hayvancılık, burada yaşayan insanlar için önemli temel geçim kaynağıdır. Milli park hükümlerinin hayvan otlatma konusundaki kısıtlamaları yerel halka ekonomik anlamda zorluklar yaşatmaktadır. Katılımcılar bu konulardaki görüşlerini şu cümlelerle ifade etmişlerdir:
Milli parkta sorun var. Hayvancılık ile uğraşanlar sorun yaşıyor. Köylü zorlanıyor (YH9).
Ağabey milli park hayvancılığa engel oluyor. İzinsiz ağaç dikemiyoruz. Biri dikti mesela gölge olsun insanlara diye ceza aldı mesela (YH5).
Paket turcular var esnafla alakası olmuyor bunların. Getiriyorlar götürüyorlar biz görmüyoruz. Gelen turist para harcamadan geri gidiyor. 3-5 bazlamayla olacak iş değil ki bu (Yİ4).
Doğan şafak buranın turistini kesti. Zirveye çıkıyor buraya indirmiyor geri götürüyor bilerek. Oradan buraya getirse burada parası kesilecek yani. Bunu hesap ediyor ve getirmiyor grubu (YY8).
Ancak milli park hükümlerinde; (DKMP, 2016: 7-8) Aladağlar Milli Park’ında yaşayan kırsal kesimin ekonomisine katkı sağlamak amacıyla arıcılık faaliyetlerinin destekleneceği, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne bağlı VII. Bölge Müdürlüğü izni ile belirlenen alanlarda organik arıcılık faaliyetlerine izin verileceği ve ahır büyükbaş hayvancılığına da destek verileceği plan hükümlerinde yer almaktadır.
110 BÖLÜM 5. SONUÇ VE ÖNERİLER
Dünyada ve Türkiye’de doğal alanlara olan talep değişen turist motivasyonlarına bağlı olarak her geçen gün daha da artmaktadır. Bu bağlamda milli parklar ve dağlık alanlar giderek popüler destinasyonlar haline gelmektedir. Bu tür alanlarda gerçekleşen turizm ve rekreasyon faaliyetleri hem yerel halka hem de kırsal kalkınmaya olumlu ekonomik katkılar sağlamaktadır.
Çalışma alanı olarak seçilen Aladağlar Milli Parkı’nda gerçekleşen turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin hem yerel halka hem de kırsal kalkınmaya ekonomik anlamda olumlu katkılar sağladığı saptanmıştır. Çeşitli paydaşlarla yapılan derinlemesine görüşmeler ve diğer araştırma bulguları bunu doğrulamaktadır. Temel geçim kaynakları tarım ve hayvancılık olan yerel turizme bağlı işlerde çalışmakta ve bu işlerden değişen turizm sezonuna göre önemli miktarlarda gelir elde etmektedirler. Bu da çalışma alanında yaşayan yerel halka ek gelir sağlamaktadır.
Milli parkta gerçekleşen turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin ekonomik getirisi milli park sınırları içerisindeki köylere eşit miktarda dağılmamaktadır. Örneğin;
Niğde’nin Çamardı ilçesine bağlı Çukurbağ ve Demirkazık Köyleri turizmden fazla pay alırken, Kayseri’nin Yahyalı ilçesine bağlı Ulupınar Köyü turizmden neredeyse hiç pay alamamaktadır. Ulupınar Köyü’nde yaşayan insanlar bu durumun yöneticilerin sorumluluğunda olduğunu belirtmişlerdir. Bu durumun oluşmasında ki bir diğer gerekçeleri ise milli parkın korunan bir alan olması ve turizmde kullanılmak üzere yapılaşma girişimlerine müsaade edilmemesidir. Milli parkın koruma kanununun Çukurbağ ve Demirkazık Köyü için de geçerli olmasına rağmen bu köylerde, turizm sektöründen ekonomik gelir elde eden birçok insan bulunmaktadır. Milli parkın yürüyüş ve tırmanış parkurlarının birçoğunun bu köylere yakın olması, özellikle bazı tırmanış rotalarının başlangıcı konumunda olan ve büyük bir kamp merkezi olan Emli
111
Vadisi’nin, bir diğer kamp merkezi olan Demirkazık Köyü Sokullupınar’ın bu köylere yakınlığı gibi faktörler burada yaşayan insanlar için fırsat yaratmaktadır. Bunların yanı sıra konaklama tesislerinin fazla olması ve dağcılık konusunda tecrübeli yerli rehberlerin oluşu da bu durumu etkilemektedir.
Kapuzbaşı ve Büyükçakır Köyleri ise Ulupınar Köyü’ne kıyasla turizmin ekonomik getirisi konusunda daha iyi durumdadır. Aladağlar Milli Parkı’nın en önemli turizm kaynaklarından Kapuzbaşı Şelaleleri’nin Kapuzbaşı Köyü sınırları içerisinde yer alması burada yaşayan insanlar için fırsatlar yaratmaktadır. Kapuzbaşı Köyünde yerel halk pansiyon sahipliği, pansiyonlarda çalışma ve sayıları çok az olmakla birlikte ev pansiyonculuğu yaparak turizmden gelir elde etmektedir. Bunun yanı sıra gelen turistlere yöresel gıda, örgü ürünleri ve hediyelik eşya satarak gelir elde etmektedirler.
Ziyaretçilerin alana girişi esnasında alınan ücretlerin bir bölümü Kapuzbaşı köy tüzel kişiliğine aktarılmaktadır. Bu da köye ek gelir sağlamaktadır. Elde edilen bu gelirler köyün temizlik, altyapı vb. ihtiyaçlarını karşılamada kullanılmaktadır. Büyükçakır Köyü’nde yaşayan insanlar Güney Şelale olarak adlandırılan bölgede lokanta ve pansiyon işleterek gelir elde etmektedirler. Yine bu tesislerde aynı köyden insanlar istihdam edilmektedir. Milli parkın Niğde iline bağlı Pınarbaşı Köyü turizmden pay almamaktadır. Köyün girişinde yer alan lokanta olarak da işletilen Alabalık tesisi dışında turizmden ekonomik olarak yararlanılmamaktadır.
Yapılan görüşmelerde yabancı turist sayısındaki azalmaya bağlı olarak turizmden gelir elde edilemediği de birçok katılımcı tarafından ifade edilmiştir. Bu durumu ülkenin genel durumuna bağlayan katılımcılar son yıllarda yaşanan yabancı turist sayısının azalması konusunda ülke yöneticilerinden çözüm üretilmesini istemektedirler. Burada turizm konusunda dışa bağlılık olduğu anlaşılmaktadır. Mevcut turizm faaliyetlerinin çeşitlendirilerek sadece yabancı turiste bağlı kalınmayıp yerli
112
turistleri alana çekmeye yönelik planlamalar ve tanıtımlar yapılmalıdır. Milli parkın yanı başındaki köylerde planlı bir şekilde alternatif turizm ve rekreasyon faaliyetleri düzenlenmelidir. Bunun için köylerin potansiyeli oldukça yüksektir. Hem turizme kaynak olabilecek doğal ve kültürel unsurlar bulunması hem de yerel halkın turizm ve rekreasyon faaliyetlerine aşina oluşu avantaja çevrilebilir. Örneğin; milli park sınırları içerisindeki köylerde ekoturizm faaliyetlerine uygun alanlar belirlenerek mevcut turizm faaliyetleri çeşitlendirilmeli ve turistlerin köylere de girişleri bu vb. yollarla sağlanmalıdır. Dağcılık faaliyetlerine ek olarak veya dağcılık faaliyetlerinin tamamlayıcısı olarak bu tür turizm ve rekreatif faaliyetler organize edilebilir.
Yerel halk milli parkın korunan bir alan olması nedeniyle kendilerine ait olan alanlarda rahatça hareket edememektedirler. Temel geçim kaynakları tarım ve hayvancılık olan yerel halkın hayvanlarını istedikleri gibi otlatamamaları en büyük sorunlarından biridir. Kendilerine ait olan arazilerde veya evlerinde istedikleri gibi hareket edemedikleri nedeniyle milli parkın sınırlarının ve plan hükümlerinin tekrar gözden geçirilmesini talep etmektedirler. Burada anlaşılmaktadır ki milli park gelişim planları düzenlenirken bütüncül bir yönetim anlayışıyla hareket edilmemiştir. Milli parkın uzun devreli gelişim planları düzenlenirken yerel halk, yerel yönetim, turizm temsilcileri ve diğer tüm paydaşların da görüşleri alınarak bütüncül bir yönetim modeli oluşturulmalıdır. Dolayısıyla milli parka ait uzun devreli gelişme planı yukarıda anlatılan hususlar bağlamında revize edilmelidir.
Yerel halk turizm acentelerinin turizm gelirlerini ellerinde toplamalarından da rahatsızlık duymaktadır. Bazı acentelerin turistleri bilinçli olarak belirli alanlara götürmediklerini iddia etmektedirler. Söz konusu alanlarda yaşayan insanlar turizm acentelerinin bu tutumlarından ötürü turizmden gelir elde edemediklerini ifade
113
etmişlerdir. Buna ek olarak acentelerin, köydeki insanların yaptığı bazı işlerin de önüne geçmesi söz konusudur. Yapılan görüşmelerde yerel halk turistleri ve onların kamp malzemelerini vb. eşyalarını atlarla ve katırlarla taşıdıklarını, ancak son zamanlarda acentelerin bu binek hayvanlarını satın alarak bu işi de köylünün elinden alması sonucunda köylünün turizmden elde ettiği gelir ve turizmde istihdam edilen köylü sayısının azaldığını ifade etmişlerdir. Acenteler ise bu duruma; köylünün yeterli seviyede turizm bilincine sahip olmadığı, yabancı dil konusundaki yetersizlikleri ve turistlerden fazla gelir elde etmek amacıyla ütopik fiyatlar teklif etmelerini gerekçe göstermişlerdir. Bu durum alanda gerçekleşen turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin belirli planlar dahilinde yapılmadığının göstergesidir. Turizm ancak iyi bir planlama yaparak uygulandığı takdirde kırsal kalkınmaya olumlu etki edecektir. Aksi bir durumda gelir dağılımında adaletsizlik yaşanması kaçınılmaz olacaktır. Çalışma alanında yaşayan yerel halkın kooperatifleşme yoluna gitmeleri ve ortak hareket etmeleri önerilmektedir.
Çalışmanın önemli paydaşlarından olan yerel yöneticiler alanda turizmin gelişmesi ve yerel halkın ekonomik olarak kalkındırılması konusunda oldukça isteklidirler. Bu konuda çeşitli çalışmalar da yapılmaktadır. Niğde Valiliği tarafından 2018 yılının Ağustos ayında yapılan Aladağlar Dağ Turizm Çalıştayı buna örnek olarak gösterilebilir. Toplantıya Niğde Valisi, milletvekilleri, belediye başkanları, kaymakamlar, siyasi parti temsilcileri, ilgili bakanlıkların bölge müdürleri, öğretim üyeleri, dağcılık federasyonu temsilcileri, muhtarlar ve turizm acenteleri katılmıştır.
Turizmin kırsal kalkınmadaki rolünde önemli bir paydaş olan yerel halkın bu çalıştaya katılımının sağlanmaması ise ayrı bir tartışma konusudur. Ancak şunu belirtmek gerekir ki yerel yöneticiler alanda gerçekleşen turizm ve rekreasyon faaliyetlerine karşı oldukça ilgilidirler. Bu araştırma için yerel yöneticilerle yapılan görüşmeler de bunu doğrular niteliktedir.
114
Çalışma alanında tanıtım eksikliği olduğu görülmektedir. Bu nedenle ilgili bakanlıkların Avrupa’daki turizm fuarlarında vb. programlarda ülkemizdeki bu tür milli parkları ve benzer kırsal alanları tanıtmak için çeşitli programlar yapması gerekmektedir. Günümüzde sosyal medya oldukça güçlü bir araç haline gelmiştir. Milli parkın tanıtım videoları hazırlanıp sosyal medya üzerinden de alanın tanıtımı yapılmalıdır. Sosyal medya araçları, hedef kitlenin belirlenerek bu tanıtımların doğrudan onlara ulaştırılması konusunda önemli avantajlara sahiptir.
Alan kılavuzluğu kursunun daha nitelikli bir yapıya getirilmesi şarttır. Dağcılık veya turizm konusunda yeterli birikime sahip olmayan insanlara alan kılavuzluğu belgesi verilmemelidir. Turistleri daha nitelikli bir şekilde ağırlamak adına bu eğitimlerin daha nitelikli hale gelmesi bütün paydaşlar açısından faydalı olacaktır.
Köylüler tarafından üretilen yöresel gıda ve örgü ürünlerini, hediyelik eşyaları satışa sunabilecekleri alanlar oluşturulmalıdır. Bu alanlar turistler açısından çekici hale getirilmelidir. Yapılacak olan satış noktaları doğaya ve alanın doğal özelliklerine uygun bir şekilde yapılmalıdır.
Yapılacak olan bütün turizm ve rekreasyon faaliyetleri doğaya zarar vermeden planlı ve aşamalı bir şekilde organize edilmelidir. Planlamalar yapılırken turizmden elde edilecek gelirlerin adil dağılım ilkesi göz önünde bulundurulmalıdır. Milli park sınırlarındaki köylerde bütünleşik turizm ve rekreasyon faaliyetleri düzenlenmelidir.
Turizm faaliyetlerinin sadece belirli köylerde veya alanlarda yoğunlaşmasının önüne geçilmelidir. Yörenin doğal ve kültürel potansiyeli ve milli parka ait kaynak değerler bunu sağlamaya oldukça müsaittir. Ayrıca, plan aşamalarında halkın katılımı ilkesi göz ardı edilmemelidir. Alanda gerçekleşecek olan turizm ve rekreasyon faaliyetlerinin en önemli paydaşlarından olan yerel halkın görüşlerinin de alınması doğal kaynakların korunması, turizm faaliyetlerinin geleceği ve kırsal kalkınmanın gerçekleşmesi açısından önem taşımaktadır.
115 Kaynakça
Ahipaşaoğlu, S., Çeltek, E. (2006). Sürdürülebilir Kırsal Turizm. (Arıkan, İ. Ed.) Ankadar: Gazi Kitabevi
Altın, N.B. (2003). Aladağlarda Pleistosen Buzullaşması ve Jeomorfolojik Sonuçları. İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü Kuvaterner Çalıştayı IV Bildiri Özetleri, İstanbul.
Aydın, E., Selvi, M., S. (2012). Kırsal Turi ̇zmde Yerel Si ̇vi ̇l Toplum Kuruluşlarının Rolü: Düzce İli ̇ Örneği. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2 (2): 145-155.
Aydıngün, H. (1987). Aladağlar Bazı Rotalar ve Genel Bilgiler. İstanbul: Redhouse Yayınevi.
Bakırcı, M. (2007). Türkiye’de Kırsal Kalkınma Kavramlar- Politikalar-Uygulamalar. Ankara:
Nobel Yayın Dağıtım
Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5 (2), 368-388.
Başkale, H. (2016). Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9 (1): 23-28.
Bayer, M. Z. (1964). Milli Parklar ve Orman İçi Mesire Yerleri. Akara: T.C. Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları
Blumenthal, M. (1941). Niğde ve Adana Vilayetleri Dâhilindeki Torosların Jeolojisine Umumi Bir Bakış. Ankara: MTA yayınları, 6.
Cengiz, G., Akkuş, Ç. (2012). Kırsal Turizm Kapsamında Yöre Halkının Kalkındırılması: Erzurum Örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 61-74.
Cırık, U. (2007). Milli Parklar ve Uzun Devreli Gelişme Planları. Planlama Dergisi, 45-50.
Çalışkan, İ., Ö. (2018). Küre Dağları Milli Parkı’nda Kadınların Ekoturizm Faaliyetlerine İlişkin Sosyo-Ekonomik Analizler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Fakültesi, Kastamonu.
Çeken, H., Karadağ, L., ve Dalgın, T. (2007). Kırsal Kalkınmada Yeni Bir Yaklaşım Kırsal Turizm Ve Türkiye’ye Yönelik Teorik Bir Çalışma. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1-14.
Çelik, C. (2015). Doğal Alanları Koruma: Amerika Birleşik Devletlerinde Milli Parkların Oluşum Süreci ve İdaresi. Türk İdare Dergisi, Sayı:481
116
Demir, C. (2001). Milli Parklarda Turizm ve Rekreasyon Faaliyetlerinin Sürdürülebilirliği:
Türkiye’deki Milli Parklara Yönelik Bir Uygulama. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, İzmir.
DKMP. (2016). Aladağlar Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Revizyon Planı, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Adana, Niğde, Kayseri.
Doğan, S., Yıldız, Z. (2007). Bölgesel Kalkınma Turizm İlişkisi ve Göller Bölgesi Kalkınmasında Alternatif Turizm Potansiyelinin Kullanabilirliğine Yönelik Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 147-181.
Duran, C. (2012). Türkiye'de Dağlık Alanların Kırsal Turizm Açısından Önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi.
Erdoğan, S. (2002). Kırsal Kalkınmada Kırsal Turizmin Rolü, Türk İdare Dergisi, Sayı: 435, 197-204.
Eryılmaz, S. S., Cengiz, H., ve Eryılmaz, Y. (2006). Turizmin Kent Ekonomisine Etkileri:Antalya Örneği. Turizm ve Mimarlık Sempozyumu. Antalya.
Gandarıasbeitia, I., E. (2010). Socioeconomic Ipmacts of National Parks: A Case Study From The Nort-East of England, 08.10.2019 tarihinde
https://www.researchgate.net/publication/277271468_Socioeconomic_impacts_of_na tional_parks_A_case_study_from_the_north-east_of_England, adresinden erişilmiştir.
Goeldner, C., Ritchie, B. (2009). Tourism Principles, Practices, Philosophies. New Jersey: John Wıley and Sons, Inc.
Göksu, E., ve Somuncu, M. (2018). Babia Gora Milli Parkı’nda Turizm ve Rekreasyon Aktiviteleri ve Ziyaretçi Yönetimi. TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu (s. 272).
Ankara: TÜCAUM.
Gümüş, M. (2015). Yerel Halkın Bakış Açısıyla Kırsal Kalkınmada Tarım Turizmi: Tekirdağ İli Örneği, (Yüksek Lisans Tezi). Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
Gürgen, G., Çalışkan, O., Yılmaz, E., Yeşilyurt, S. (2010). Yedigöller Platosu ve Emli Vadisinde (Aladağlar) Döküntü Örtülü Buzullar, Journal of New World Sciences Academy, (2), 98-116.
Han E., Kaya A., A. (2008). Kalkınma Ekonomisi: Teori ve Politika. Nobel Yayıncılık, Ankara.
Heffner, K., Czarnecki, A. (2015). Linking Locally: Second Home Owners and Economic Development of the Rural Community. İçinde: Dannenberg, P., Kulke, E. (Eds.), Economic Development in Rural Areas Functional and Multifunctional Approashes, England, 185-210.
117
Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon Boş Zamanları Değerlendirme. Ankara: Gazi Kitapevi.
Karataş, Z. (2015.) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemi. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, Sayı:1, 62-80.
Kaypak, Ş . (2012). Ekolojik Turizm ve Sürdürülebilir Kırsal Kalkınma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11-29.
Kervankıran, İ., Eryılmaz, A., G. (2014). Isparta İli Milli Parklarının Rekreasyonel Faaliyetlerde Kullanımı. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 29, 81-110.
Kervankıran, İ., Eryılmaz, A., G. (2015). Milli Parkların Sürdürülebilir Kullanımı ve Yönetim Planı Önerisi: Isparta İli Örneği, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 173-190.
Kılıç, M., Kervankıran, İ. (2019). Türkiye’de Milli Parkçılığın Kısa Bir Hikayesi : Yozgat Çamlığı Milli Parkı Örneği. Türk Coğrafya Dergisi. Sayı: 72, 21-34.
Kızıldemir, Ö., Sarıışık, M. (2017). Turizm Endüstrisinin Ekonomik Etkilerinin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri: Adana’da Yerel Paydaşlar Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 38-58.
Köroğlu, A., Köroğlu, Ö. (2006). Kırsal Turizmin Yöre Kalkınmasındaki Rolü: Buldan Yöresi Kırsal Turizm Potansiyeli. Buldan Sempozyumu, 234-242.
Mcdonald, R., Jolliffe, L., (2003). Kanada'dan Kültürel Kırsal Turizm Bulguları. Annals of Tourism Research, 307-322.
Morgül, Ş., M., (2006). Trakya Bölgesinde Kırsal Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesine İlişkin Analiz: Kırklareli Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Edirne.
Okuyucu, A., Somuncu, M. (2012). Kültürel Mirasın Korunması ve Turizm Amaçlı
Kullanılmasında Yerel Halkın Algı ve Tutumlarının Belirlenmesi: Osmaneli İlçe Merkezi Örneği. Ankara Üniversitesi Çevrebilim Dergisi, 37-51.
Ongun, U., (2015). Kırsal Turizmin Kırsal Kalkınmaya Etkisi: Şirince Örneği. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Isparta.
Ongun, U., Gövdere, B. (2014). Bölgesel Kalkınmada Kırsal Turizmin Etkisi: Ağlasun Yeşilbaşköy Örneği. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 51-57.
Orman Bakanlığı. (1999). Aladağlar Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı Analitik Değerlendirme Raporu, Çukurova Üniversitesi Target Ltd. Şti, Adana.
Özdemir, S. (2012). Kırsal Kalkınmada Kırsal Turizmden Yararlanma Olanakları: Gökçeada Örneği, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalara Dergisi, 19-21.
Özgüç, N. (2015). Turizm Coğrafyası Özellikler ve Bölgeler. İstanbul: Çantay Kitabevi.
118
Özkan, E., (2007). Türkiye’de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Kırsal Turizm. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi (Kent ve Çevre Bilimleri) Anabilim Dalı, Ankara.
Öztürk, Y. (2018). Boş Zaman, Rekreasyon ve Turizm Kavramları Arasındaki İlişkinin Karşılaştırmalı Bir Analizi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi.
Öztürk, Y. ve Yazıcıoğlu, İ. (2002). Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Alternatif Turizm Faaliyetleri Üzerine Teorik Bir Çalışma. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:2, 183-195.
Ragheb, M. G., ve Tate, R. L. (1993). A behavioural model of leisure participation, based on leisure attitude, motivation and satisfaction. Florida: Leisure Studies.
Reddy, G., R., Subrahmanyam, P. (Eds), Dynamics of Sustainable Rural Development, New Delhi, İndia, 44-88.
Sağır, M., Göktaş, L. S., ve Gönülölmez, A. (2017). Turizmin Yerel Halk Üzerindeki Ekonomik Etkileri: Konya Örneği. Uluslararası Kültürel Miras ve Turizm Kongresi, 789-804.
Somuncu, M. (1986). Milli Park Olması Gereken Bir Yöremiz: Aladağlar. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, 19(223): 1-3
Somuncu, M. (1997). Doğu Karadeniz Bölümünde Yayla-Dağ Turizminin Bugünkü Yapısı, Sorunları ve Geleceği. Ankara Üniversitedi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 255-273.
Somuncu, M. (2000). Aladağlar Milli Parkı’nın Planlanması Sürecinde Planlamaya İlişkin Görüş ve Öneriler. 9. Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlaması Kongresi, 394-405.
Somuncu, M. (2003). Türkiye'de Koruma Altındaki Dağlık Alanlarda Turizm/Rekreasyon ve Çevre Etkileşimi: Aladağlar ve Kaçkar Dağları Milli Parkı Örnekleri. E.Ü Coğrafya Bölümü Sempozyumları 2 Coğrafi Çevre Koruma ve Turizm Sempozyumu, (s. 65-71). İzmir.
Somuncu, M. (2004). Dağcılık ve Dağ Turizmindeki İkilem: Ekonomik Yarar ve Ekolojik Bedel.
Coğrafi Bilimler Dergisi, 1-21.
Somuncu, M. (2008). Doğu Karadeniz Bölümündeki Dağlık Alanların Kalkınmasında Kırsal Turizmin Yeri ve Önemi: Giresun İli Örneği, Uluslararası Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt: II, 443-456.
Somuncu, M. (1994). Rize Ayder Yaylasında Turizm. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3, 255-273.
119
Somuncu, M. (2005). Aladağlar: Yaylacılık ve Dağ Göçebeliği Konusunda Bir Araştırma, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
Somuncu, M. (2005). Aladağlar: Yaylacılık ve Dağ Göçebeliği Konusunda Bir Araştırma, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.