Al-i İmran Suresi 3/15 Ayetin Tefsiri 99 

11.1.1. Taberî461

“Allah (c.c)'tan korkanlar için Rabb’leri katında, altlarından ırmaklar akan, içinde

ebedi kalacakları cennetler, tertemiz eşler ve Allah (c.c)'ın rızası vardır.”462

Ayette Allah Teâlâ cennettekileri rızasına kavuşturacağını zikretmiştir. Çünkü, ni- metlerin en yücesi Allah’ın rızasını kazanmaktır. Bu sebeple ki, mü’minler birbirlerine dua edip en iyi dileklerini sunarlarken, “Allah senden razı olsun” temennisinde bulunurlar.463 Taberî Allah’ın rızasının nasıl olacağı hususunda şu hadisi zikretmiştir:

“Allah (c.c) cennetliklere, “Ey cennetlikler” diye seslenecek, onlar da “Lebbeyk ve Sa’deyk” “Emret emret. Emrinle mutluyuz, emrinle mutluyuz ey Rabb’imiz. Hayır senin ellerindedir” derler. Allah (c.c) da “Razı oldunuz mu?” diye sorar. Onlar da: “Ey Rabb’imiz, nasıl razı olmayalım? Sen bize, yarattıklarından hiçbir kimseye vermediğin nimetleri verdin” derler. Allah (c.c): “Ben size bunlardan daha üstününü vereyim mi?” der. Onlar da: “Ey Rabb’imiz, bunlardan daha üstün ne olabilir?” derler. Allah (c.c) da: “Sizin üzerinize rızamı indiririm, artık ondan sonra size bir daha gazap etmem” der.”464

Yukarıda zikredilen bilgilerden anlaşıldığı üzere Taberî’ye göre cennette nimetlerin en yücesi Allah (c.c)'ın rızasıdır ki, cennetlikler de Allah (c.c)'ın rızasına kavuşacaklardır.

11.1.2. Râzî465

“Muttaki olanlar için, Rabb’leri katında altlarından ırmaklar akan, içlerinde ebedi

kalacakları cennetler, tertemiz zevceler ve Allah (c.c)'tan da bir hoşnutluk vardır.”466

460 _{Al-i İmran, 3/15.}

461 _{Taberî, a.g.e, Trc: c. 2, s. 230-231.} 462 _{Al-i İmran, 3/15.}

463 _{Taberî, a.g.e, Trc: c. 2, s. 220.}

464 _{Müslim, K. el-Cennet, Bab: 9, Hadis No: 2829 (Taberî, a.g.e, Trc: c. 2, s. 231 Dipnot 55’ten naklen).} 465 _{Râzî, a.g.e, Trc: c. 6, s. 199.}

100

Râzî’ye göre ayetteki “cennetler ve cennet nimetleri” cismanî cennetlere, “rıdvan” ise, ruhanî cennetlere işarettir. Makamların en yücesi hiç şüphesiz ruhani cennettir ki, bu da kulun ruhunda Allah’ın celal nurlarının tecelli etmesinden ve O’nun marifetullah’a gark olmasından ibarettir. Bu makamların ilk basamağında kul Allah Teâlâ’dan razı, son basa- mağında ise Allah Teâlâ kulundan razı olmuş olur.467

Râzî, bu ayetin tefsirinde “rıdvan” kelimesinin kıraat imamlarına göre okunuş şekil- lerinden bahsetmiştir.

Râzî bu ayette geçen cennet kelimesini cismani ve ruhanî cennet diye iki bölümde incelemiştir. Cennetteki nimetlerin hepsi cismani nimetlere girerken, Allah’ın rızası olan makamların en yücesi ise, ruhani cennet içine girmektedir. Ruhanî cennetlerin en yükse- ğinde ise Allah’ın kulundan razı olması vardır. Râzî bu ayeti diğer müfessirlerden farklı bir anlamda yorumlayarak, görüşlerine zenginlik katmıştır.

11.1.3. Kurtubî468

“Takvaya erenler için Rabb’lerinin katında altlarından ırmaklar akan cennetler

vardır. Orada ebedi kalacaklardır. Tertemiz eşler ve Allah (c.c)'ın rızası da vardır.”469

“Rıdvan” kelimesi, “rıza”dan mastardır. Bu da Yüce Allah’ın cennet ehlini cennete koymasından sonra gerçekleşecektir. Yüce Allah onlara: “Size daha fazla vermemi istedi- ğiniz bir şey var mı?” diye soracaktır. Onlar da: “Rabbimiz bundan daha üstün herhangi bir şey olabilir mi?” diyecekler. Yüce Allah: “Benim rızam (var) bir daha ebediyyen size azap etmeyeceğim.” diyecektir.470

Kurtubî, “rıdvan” kelimesinin kısa bir tanımını yapmakla beraber, ona göre rıdvan Allah Teâlâ’nın kullarına vereceği nimetlerin en üstünüdür. Ancak rıdvan Allah’ın cennet ehlini cennete koymasından sonra gerçekleşecektir.

11.1.4. İbn Kesîr471

“Takvaya erenler için altlarından ırmaklar akan cennetler vardır. Orada devamlı

kalacaklardır. Tertemiz eşler ve Allah (c.c)'ın rızası da vardır.”472

467 _{Râzî, a.g.e, Trc: c. 6, s. 199.} 468 _{Kurtubî, a.g.e, Trc: c. 4, s. 135-136.} 469 _{Al-i İmran, 3/15.} 470 _{Kurtubî, a.g.e, Trc; c. 4, s. 135-136.} 471 _{İbn Kesîr, a.g.e, Trc: c. 3, s. 1193.} 472 _{Al-i İmran, 3/15.}

101

İbn Kesîr’in cennet nimetlerinden olan Allah’ın rızası konusundaki kanaati şudur: Allah’ın rızası onlarla olacak ve artık bir daha onlara kızmayacaktır. Bu sebeple de Cenab-ı Hakk, “Allah’ın rızası (vermiş olduğu devamlı nimetlerden daha) büyüktür” buyuruyor.473

İbn Kesîr de Allah (c.c)'ın rızasını cennet nimetlerinden kabul etmekle beraber bu nimetin diğer nimetlerden daha büyük olduğu görüşündedir.

11.1.5. Yazır474

“Korunan kullar için Rabb’lerinin yanında cennetler var ki, altlarından ırmaklar akar, içlerinde ebedi kalmak üzere onlara hem tertemiz eşler var, hem de Allah (c.c)'tan

bir rıdvan vardır.”475

Her çeşit nimet bulunan bu güzel cennetler, bu daimi gönül alan ve henüz gizli vatan- lar, bu tertemiz pak çiftler, o içinde bulunduğumuz geçici, aldatıcı, basit ve alçak hayattaki iştah çeken şeylerden daha güzel, çok daha hayırlıdır. Allah (c.c)'ın tam anlamıyla bir rızası ise; hepsinden büyük, her lezzetten yüksektir. Fakat bu güzel yurt, bu güzel yuva herkese değildir. Dünya’nın her an durmadan artan kötü akibetinden korunan muttakilere mahsustur. Böyle olmayanlar güzel yuvaya eremez, rıdvan lezzetini bulamaz.476

Allah’ın rızasından olan küçücük bir şey bile en büyüktür. Çünkü her hayrın ve mutluluğun, her şerefin, her yüceliğin dayanağı O’dur. Bunun doğrudan doğruya vaad olu- nan nimetler dizisi içinde gösterilmemesi dikkat çekici bir şeydir. Allah bilir, bunun hik- meti; her vaadin içeriğinde her iki dünya içinde geçerli olan bir mananın yatmasıdır, de- nilmiştir.477

Yazır, cennet nimetleri içerisinde yer alan “rıdvan”ı her hayrın ve mutluluğun da- yanağı olarak kabul etmiştir. O’na göre Allah (c.c)'ın rızasından olan küçücük bir şey bile en büyüktür.

Yazır’a göre Allah’ın rızasının da bulunduğu bir çok nimeti içine alan bu güzel yurdu herkes elde edemez. Bu kıymetli diyara girecek olanlar muttakilerdir ki, onlar da Allah’ın yasaklarından devamlı sakınırlar.

Allah’ın rızasını içeren ayetler Kur’an-ı Kerim’de yer almaktadır.478

473 _{İbn Kesîr, a.g.e, Trc: c. 3, s. 1193.} 474 _{Yazır, a.g.e, s.neşr, c. 4, s. 323.} 475 _{Al-i İmran, 3/15.}

476 _{Yazır, a.g.e, s.neşr, c. 4, s. 323.} 477 _{Yazır, a.g.e, s.neşr, c. 4, s. 381.}

102

Rıdvanullah’tan sonra cennet nimetleri içerisinde en son işleyeceğimiz manevi ni- met ise cennette, Allah’ın görülmesidir. Bizim burada vereceğimiz ayetler cennette ru’yetullahın olacağını ıspatlamakla beraber, bu görüşe karşı çıkanlara da apaçık bir cevap niteliğindedir.