ġube ve ÇalıĢan Bazlı Verimlilik Göstergeleri Analizi

Katılım bankalarının bankacılık sektöründeki yerini daha net görmek için Aralık 2010 verileri ile hazırlanan tablo 18 aĢağıda sunulmuĢtur.

Tablo 18: Bankacılık Sektörü Personel, ġube ve ATM Sayıları Tablosu (Aralık 2010)

Diğer Bilgiler, Dönem:2010/12 Sektör Mevduat Katılım Kalkınma ve Yatırım

Banka Sayısı 49 32 4 13

Yurt Ġçi ġube Sayısı 10.000 9.356 605 39

Yurt DıĢı ġube Sayısı 66 63 2 1

On-line Sistemine Dahil ġube Sayısı 9.972 9.362 606 4

ATM Sayısı 27.334 26.410 924 0

Yurt Ġçi Personel Sayısı 190.586 172.552 12.666 5.368

Yurt DıĢı Personel Sayısı 594 581 11 2

Kaynak: www.ebulten.bddk.org.tr/AylikBulten, EriĢim: 21.01.2011

Bankacılık sektörünün Aralık 2010 verilerini içeren tablo 18 katılım bankalarının personel, Ģube ve ATM sayıları bakımından sektördeki yerini ifade etmektedir. Katılım bankalarının finansal verilerinin bankacılık sektörü içerisindeki

oranı ile personel, Ģube ve ATM sayılarının bankacılık sektörü içerisindeki oranları birbirine yakın olduğu görülmektedir. Örneğin katılım bankaları aktif büyüklük açısından toplam bankacılık sektörü içerisinde %4,3‟lük bir paya sahipken, personel sayısı açısından %6,6, Ģube sayısı açısından %6, ATM sayısı açısından %3,4‟lük bir paya sahiptir. Personel ve Ģube sayılarının azda olsa fark etmesi katılım bankalarının temel yayılma prensipleri ve çalıĢma Ģekli ile ilgili olduğu söylenebilir. Personel ve Ģube sayıları ilerleyen kısımlarda daha ayrıntılı incelenmeye çalıĢılmıĢtır.

Dört katılım bankasının yıllar itibarıyla personel ve Ģube geliĢimleri ile Ģube baĢına düĢen personel sayısı aĢağıdaki gibidir.

Tablo 19:Katılım Bankalarının Toplam Personel ve ġube Sayısı GeliĢimi

YILLAR ġUBELER BÜYÜME

(%) PERSONEL BÜYÜME (%) YOĞUNLUK PERSONEL/ġUBE 2000 110 2,182 19,84 2003 188 71% 3,520 61% 18,72 2004 255 36% 4,789 36% 18,78 2005 290 14% 5,740 20% 19,79 2006 355 22% 7,114 24% 20,04 2007 422 19% 9,215 30% 21,84 2008 530 26% 11,022 20% 20,79 2009 560 6% 11,802 7% 21,08 2010 607 8% 12,677 8% 20,88

Kaynak: www.tkbb.org.tr, sayfasından derlenmiĢtir. EriĢim: 19.01.2011

Henüz çeyrek asırlık geçmiĢi bulunan katılım bankalarının örgütlenme çalıĢmaları tüm hızıyla sürmektedir. Bu çerçevede katılım bankaları, Türkiye‟nin daha geniĢ bir alanında hizmet vermek için yoğun çaba sarf etmektedir. Katılım bankaları, tablo 19‟daki bilgilerde de görüldüğü üzere personel ve Ģube sayılarını sürekli arttırmıĢtır. Buna karĢın küresel kriz ile birlikte 2008‟in dördüncü çeyreğinden itibaren sektörün ĢubeleĢme hızı ve personel sayısında görülen yavaĢlama 2010 yılının son çeyreğine kadar devam etmiĢtir. Bu yavaĢlamada da hiç Ģüphe yok ki, sektördeki alternatif dağıtım kanalları olan bilgisayar ve internet teknolojilerindeki geliĢmenin de etkisinin yüksek olduğu söylenebilir. Bu durum, katılım bankalarının internet

bankacılığı ile birlikte faizsiz bankacılık hizmetini daha çok sayıda tasarruf sahibine götürdüğü anlamına gelmektedir. Katılım banklarının bir Ģubesinde çalıĢan ortalama personel sayısı 10 yıllık dönemde birbirine yakın sayılarda gerçekleĢmiĢtir. Fakat bu yoğunluk aynı dönemde bankacılık sektörü ortalamasının üstünde bir seyir izlemektedir. Yani katılım bankaları Ģubelerinde çok personel çalıĢtırmaktadır.

Tablo 20:Katılım Bankalarının ġube ve Personel Verimlilik Göstergeleri

Yıllar

ġube BaĢına Tutar (Milyon TL) Personel BaĢına Tutar (Bin TL) Aktif Kredi Katılım

Fonu

Dönem Kârı(Bin TL)

Aktif Kredi Katılım Fonu Dönem Kârı 2003 29,4 17,7 23,0 393 1,500 896 1,174 21 2004 28,1 18,6 22,8 429 1,562 1,044 1,272 22 2005 34,1 22,2 28,7 889 1,794 1,171 1,514 43 2006 38,6 26,2 31,3 1,072 1,179 1,353 1,617 53 2007 46,1 33,1 35,1 1,216 2,175 1,584 1,671 56 2008 48,1 32,9 35,5 1,215 2,399 1,637 1,794 59 2009 59,1 41,5 46,9 1,239 2,849 2,003 2,263 60 2010 71,4 50,8 54,5 1,254 3,419 2,431 2,610 60

Kaynak: www.bddk.gov.tr, sayfasından derlenmiĢtir. EriĢim: 06.02.2011

Katılım bankacılığında Ģube baĢına aktif tutarları, 2003–2010 döneminde, 29,4 milyon TL‟den 71,4 milyon TL‟ye çıkmıĢtır. Katılım bankaları sekiz yıllık bir süreçte Ģube baĢına aktif tutarını 2 katından fazla geliĢtirmiĢtir. Mevduat ve Kalkınma bankaları aynı süreçte aktiflerini yaklaĢık 2 kat arttırmıĢlardır. Katılım bankaları aktiflerini sektörün üzerinde bir büyüme ile güçlendirmiĢtir.

ġube baĢına kredi tutarında da, 2003–2010 döneminde benzer bir eğilim tespit edilmektedir. Bu dönemde, 2008–2009 yıllarında kriz dolayısıyla bir yavaĢlama olsa da kredi açısından da büyüme devam etmektedir. Bu durum, katılım bankalarının perakende bankacılık alanında pazar paylarını artırma çabalarının bir sonucudur. ġube baĢına katılım fonu tutarları incelendiğinde, kriz dönemindeki yavaĢlamaya rağmen büyümenin hiç durmadığı dikkat çekmektedir. ġube baĢına katılım fonu tutarları devamlı bir artıĢ göstererek; 2003 yılında 23 milyon TL iken 2010 yılında 54,5 milyon TL‟ye yükselmiĢtir.

Verimlilik açısından bir diğer gösterge de Ģube baĢına kâr tutarıdır. Bu veri açısından katılım bankaları sektördeki diğer banka türlerinin gerisinde bir seyir içindedir. Sürekli bir artıĢ olmakla beraber, özellikle yoğun personel çalıĢtırması kârlığı etkilediği düĢünülmektedir.

Kapasite ve verimlilik göstergelerinin baĢında gelen çalıĢan baĢına aktif tutarı incelendiğinde, bu değerin, bankacılık sektöründeki büyümeye paralel bir biçimde, 2010 yılında 3,419 bin TL‟ye ulaĢtığı görülmektedir. Benzer yapı personel baĢına kredi miktarında da görülmektedir. Mevduat garantisinin sınırlandırıldığı 2004 yılında belirgin bir mevduat yer değiĢtirmesi görülmeyen Türk bankacılık sisteminde, müĢteri sadakatinin yüksek olduğu görülmektedir. Bu durum, personel baĢına katılım fonu göstergesine de yansımaktadır. Özellikle son beĢ yıllık dönemde, katılım bankalarının Ģube ve personel açısından arz ettikleri hızlı büyümenin de bir sonucudur.

Personel baĢına dönem kârına bakıldığında ise, sektörün kârlılığını sürdürdüğü görülmektedir. ÇalıĢan baĢına kâr açısından kalkınma ve yatırım bankalarının diğer gruplara göre yüksek düzeylerde seyrettiği bilinmekle beraber, katılım bankalarının 2003 yılından bu yana söz konusu tutarda önemli düzeyde bir artıĢ gerçekleĢtirdikleri izlenmektedir. Fakat bu artıĢ diğer bankacılık türlerinin altında seyretmektedir. Bunun nedeni Ģube baĢına düĢen personel sayısının çok olmasından kaynaklandığı düĢünülmektedir. Son beĢ yıllık dönemde personel baĢına dönem kârı neredeyse hiç artmamaktadır. Oysa katılım bankaları hemen her kalemde yüksek artıĢ göstermekteyken bu verinin artmaması dikkat edilmesi gereken bir durumdur.