İlköğretim programlarında (1-8. sınıf) yer alan “Çevre Duyarlılık” ve “Bilişim Teknolojileri”ne yönelik kazanımların gerçekleşme düzeyleri araştırmanın çalışma konusu olduğundan ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin bütün kazanımlarla ilgili dersleri aldığı göz önüne alınarak araştırma ilköğretim 8. sınıf öğrencileri ile yürütülmüştür. Bu araştırmanın evrenini, Malatya ili Merkez ilçe sınırları içinde yer alan ilköğretim okullarının 8. sınıflarında öğrenim görmekte olan öğrenciler oluşturmaktadır. Malatya ili Merkez ilçe sınırları içinde yer alan toplam 154 ilköğretim okulunun 8. sınıflarında öğrenim gören toplam 9423 öğrenci bulunmaktadır (Malatya Milli Eğitim Müdürlüğü, 2012). Evrenin tamamına erişilmesi güç olduğu için araştırmada örneklem alınmasına karar verilmiştir. Örneklem seçiminde küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bu örnekleme yöntemi; “Evrende ya da alt evrende eşit seçilme şansı, elemanlar yerine, içindeki tüm elemanları ile birlikte kümelendirilir” (Karasar, 2007: 115) şeklindedir. Bu amaçla araştırmada, Malatya ili merkez ilçesindeki her ilköğretim okulu bir küme olarak düşünülmüştür. Bu doğrultuda Malatya ili merkez ilçesindeki tüm ilköğretim okullarının topluca listesi çıkartılarak, bu listeden yansızlık kuralına göre, 20 ilköğretim okulu belirlenmiştir (bkz. Tablo 3). Bu okullardan seçilecek toplam öğrenci sayısını belirlemek amacıyla aşağıdaki formül kullanılmıştır (Büyüköztürk ve diğerleri, 2008:
83).
N=Evren büyüklüğü,
t= Güven düzeyine karşılık gelen tablo değeri, S= Evren için tahmin edilen standart sapma,
d= Araştırmada evrenin özelliğine ilişkin yapılacak tahminle ilgili tolere edilmek istenen aralık genişliği (hoşgörü miktarı)
Örneklem büyüklüğünü belirlemek için yapılan hesaplamada, evren büyüklüğü yukarıda belirtildiği gibi 9423 olarak alınmıştır. Madde bazında verilen cevaplar temelinde ortalamanın tahmini için sapma (hoşgörü) miktarı d=0.05 puan ve çevre duyarlılığı ölçeği ve bilişim teknolojileri okuryazarlıklarını belirlemek amacıyla yapılan başarı testindeki her bir maddenin standart sapma değerleri hesaplanmış ve standart sapma değerlerinin ortalamasının “0.77” olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle evren için tahmin edilen standart sapma değeri “0.77” olarak alınmıştır. Güven düzeyi (1-α)=0.95 alınmıştır. Alınan bu güven düzeyine karşılık gelen tablo değeri 1.96 olup bu araştırma için yukarıda verilen değerler n0=[(tS)/d]2 formülünde yerine konulduğunda;
n0=[(1.96x0.77)/0.05]2 =911.074 olup
n=[n0/(1+ (n0/N))] formülünde N ve n0 değerleri yerine konulduğunda ise;
n=[911.074 /(1+ (911.074 /9423))] = 830.75 olur.
Bu işlem sonucunda uygun örneklem büyüklüğü en az 831 olarak hesaplanmıştır. Ancak hatalı ve eksik doldurulan ölçek formlarının elenmesi gibi durumlar dikkate alınarak daha fazla öğrenciye ulaşılması hedeflenmiştir. Bu amaçla seçilen her küme içinden eleman örneklemesine gidilerek 1037 ilköğretim 8. sınıf öğrencisi araştırmanın örneklemine dâhil edilmiş, ancak eksik ve hatalı dolduran 71 veri toplama aracı çıkarıldıktan sonra geriye kalan 966 öğrenci araştırmanın nihai örneklem grubunu oluşturmuştur.
Çalışmanın örnekleminin okul türü ve cinsiyete göre dağılımına ilişkin bilgiler Tablo 3’de verilmiştir.
OKULLAR
KIZ ERKEK TOPLAM
N % N % N %
30 Ağustos İlköğretim Okulu 31 3,21 37 3,83 68 7,04 91 Dev Öğrenci İlköğretim Okulu 23 2,38 20 2,07 43 4,45 Abdulkadir Eriş İlköğretim Okulu 24 2,48 6 0,62 30 3,11 Atatürk İlköğretim Okulu 30 3,11 39 4,04 69 7,14 Barboros İlköğretim Okulu 29 3,00 14 1,45 43 4,45 Cumhuriyet İlköğretim Okulu 32 3,31 19 1,97 51 5,28 Derme İlköğretim Okulu 21 2,17 17 1,76 38 3,93
Gazi İlköğretim Okulu 17 1,76 11 1,14 28 2,90
Hasan Varol İlköğretim Okulu 11 1,14 28 2,90 39 4,04 Hidayet İlköğretim Okulu 17 1,76 23 2,38 40 4,14 İnönü İlköğretim Okulu 46 4,76 28 2,90 74 7,66 Karakavak İlköğretim Okulu 30 3,11 24 2,48 54 5,59 Kazım Karabekir İlköğretim Okulu 14 1,45 12 1,24 26 2,69 Kemal Özalper İlköğretim Okulu 32 3,31 29 3,00 61 6,31 Mehmet Akif İlköğretim Okulu 24 2,48 12 1,24 36 3,73 Polis Amca İlköğretim Okulu 33 3,42 36 3,73 69 7,14 Rahmi Akıncı İlköğretim Okulu 30 3,11 41 4,24 71 7,35 Sadiye Ünsalan İlköğretim Okulu 10 1,04 11 1,14 21 2,17
Toki İlköğretim Okulu 33 3,42 30 3,11 63 6,52
Türkiyem İlköğretim Okulu 17 1,76 25 2,59 42 4,35
Toplam 504 52,17 462 47,83 966 100
Değişken N %
Anne eğitim düzeyi Okuryazar değil/
Diplomasız okuryazar
Baba eğitim düzeyi Okuryazar değil/
Diplomasız okuryazar
Oturduğu evin türü Apartman dairesi 767 79,4
Bahçeli/Müstakil ev 199 20,6
Bilgisayar dersi alma durumu Evet 543 56,2
Hayır 423 43,8
Toplam 966 100
İnternet sahibi olma durumu Evet 424 43,9
Hayır 542 56,1
Toplam 966 100
İnternet kullanmayı öğrendiği öncelikli yer Evde 500 51,8
Okulda 347 35,9
Kursta 16 1,7
Diğer 103 10,7
Toplam 966 100
Bilgisayar kullanmayı öğrendiği öncelikli yer Evde 526 54,5
Okulda 359 37,2
Bilgisayarın öncelikli kullanım amacı Oyun-eğlence 244 25,3
İletişim 114 11,8
Araştırma 198 20,5
Ödev hazırlama 361 37,4
Diğer 49 5,1
Toplam 966 100
Evde başka bilgisayar kullanan var mı? Evet 643 66,6
Hayır 323 33,4
Toplam 966 100
Cep telefonuna sahip olma durumu Evet 525 54,3
Hayır 441 45,7
Toplam 966 100
Cep telefonundan internete girme sıklığı Hiçbir zaman 454 47
Her gün 166 17,2
Haftada 4–5 gün 51 5,3 Haftada 2–3 gün 94 9,7 Haftada 1 gün 201 20,8
Toplam 966 100
Araştırmaya katılan öğrencilerin %52.2’si kız, %47.8’i ise erkektir. Öğrencilerin
%6.1’i 13 yaşında, %81.5’i 14 yaşında ve %12.4’ü 15 yaşındadır. Öğrencilerin %36.7’si 500-1000 TL aile gelir düzeyinde olup, %23.8’i 1000-1500 TL, %15.4’ü 1500-2000 TL, %14.6’sı 2000 ve üzeri ve %9.4’ü 500 ve altı gelir düzeyindedir. Öğrencilerin anne eğitim düzeyine göre %38.9’u ilkokul mezunu olup, %21.4’ü ortaokul mezunu,
%20.9’u lise mezunu, %11.90’ı okuryazar değil/diplomasız okuryazar, %3’ü meslek yüksek okulu, %2.6’sı fakülte mezunu olup %1.2’si lisansüstü eğitim düzeyindedir.
Öğrencilerin baba eğitim düzeyine göre %32.9’u lise mezunu olup, %24’ü ortaokul mezunu, %20.7’u ilkokul mezunu, %10.6’sı fakülte, %6.1’i meslek yüksek okulu,
%2.8’i lisansüstü, %2.9’u diplomasız okuryazar/okuryazar değildir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %68.8’i bilgisayara sahipken, %31.2’si bilgisayara sahip değildir. Öğrencilerin %56.2’si daha önceden bilgisayar dersi almışken, %43.8’si bilgisayar dersi almamıştır. Öğrencilerin %56.1’i evde internete sahip değilken, %43.9’unun interneti bulunmaktadır. Öğrencilerin %51.8’i internet kullanmayı öncelikli olarak evde öğrenmiş olup öğrencilerin %35.9’u internet kullanmayı öncelikli olarak okulda öğrenmiş, %1.7’si internet kullanmayı öncelikli olarak kursta öğrenmiş ve %10.7’si internet kullanmayı öncelikli olarak diğer yerlerde öğrenmiştir. Öğrencilerin %54.7’si bilgisayar kullanmayı öncelikli olarak evde öğrenmiş, öğrencilerin %37.2’si bilgisayar kullanmayı öncelikli olarak okulda öğrenmiş, öğrencilerin %1.2’si bilgisayar kullanmayı öncelikli olarak kursta öğrenmiş ve öğrencilerin %7.1’i bilgisayar kullanmayı öncelikli olarak diğer yerlerde öğrenmiştir.
Öğrencilerin %33.1’i internete haftada bir gün girerken, %26.4’ü haftada 2-3 gün internete girmekte, %19.7’si her gün internete girmekte, %11.9’u haftada 4-5 gün internete girmekte ve %8.9’u hiçbir zaman internete girmemektedir. Öğrencilerin
%31.3’ü bilgisayarı haftada bir gün kullanırken, %29.4’ü haftada 2-3 gün bilgisayarı kullanmakta, %21.4’ü her gün bilgisayarı kullanmakta, %12.5’i haftada 4-5 gün bilgisayarı kullanmakta ve %5.4’ü hiçbir zaman bilgisayarı kullanmamaktadır.
Öğrencilerin bilgisayarı öncelik kullanım amaçları ise, %37.4’ü bilgisayarı ödev hazırlamak için, %25.3’ü oyun ve eğlence için, %20.5’i araştırma yapmak için, %11.8’i iletişim için ve %5.1’i diğer amaçlar için bilgisayarı kullanmaktadır. Öğrencilerin
%66.6’sı evde başka bilgisayar kullanan biri olduğunu ve %33.4’ünün evde başka bilgisayar kullanan birinin olmadığını belirtmişlerdir. Öğrencilerin %54.3’ü cep telefonuna sahipken %45.7’sinin cep telefonu bulunmamaktadır. Öğrencilerin %47’si cep telefonundan internete girmemekte, %20.8’i cep telefonundan haftada bir gün internete girmekte, %17.2’si cep telefonundan her gün internete girmekte, %9.7’si cep telefonundan internete haftada 2–3 gün girmekte ve öğrencilerin %5.3’ü haftada 4-5 gün cep telefonundan internete girmektedir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin %79,4’ü apartman dairesinde, %20,6’sı (bahçeli)müstakil evde yaşamaktadırlar. Öğrencilerin %34,2’si bağ/ bahçe işleri ile
uğraşmamakta olup %24,5’i nadiren bağ/ bahçe işleri ile uğraşmakta, %15,6’sı bağ/
bahçe işleri ile bazen uğraşmakta, %19,7’si bağ/ bahçe işleri ile genellikle uğraşmakta olup %6’sı her zaman bağ/ bahçe işleri ile uğraşmaktadır. Araştırmaya katılan öğrencilerin %24’ü evde hayvan beslemekte olup %76’sı evde hayvan beslememektedir.