Sonuç ve Öneriler

Farklı sıralama sistemleri tarafından üniversitelerin sıralanmasında farklı kriterler dikkate alınmaktadır. Bir sıralamada ilk 300’e giren bir üniversitenin başka bir sıralama sisteminde ilk 1000’e bile giremediği örnekler vardır. Bazı durumlarda ise bir sıralama sisteminde çok üst sıralarda yer alan bir üniversite, aynı sıralama sisteminin ertesi yıl yayınladığı listede gerilerde kalabilmektedir.

Her üniversite farklı standartlara sahiptir. Bu da üniversitelerin bazı bölümlerini diğer bölümlerden ön plana çıkarmaktadır. Üniversitelerin sıralanmasına ek olarak fakülte,

70

enstitü, meslek yüksek okullarının sıralanmasının da faydalı olacağı ileri sürülebilir. Bu yüzden sıralamalar mutlaka alan veya program bazlı olmalıdır.

Yayın kriteri, sıralama için önemli bir kriterdir fakat fen bilimlerinin ağırlıklı olduğu üniversiteler için bir avantaj, diğer üniversiteler için bir dezavantajdır. Çünkü fen bilimlerinde daha fazla yayın çıkmaktadır. Bu nedenle buna ek olarak ölçülebilir verilerin değerlendirilmeye katılması faydalı olabilir. Örnek olarak; okulların yayımladıkları toplam dokuman sayısı, araştırma bütçesi, fiziksel alan büyüklüğü, öğretim üyesi-öğrenci oranı, bilgisayar sayısı, kütüphanedeki kitap sayısı, TÜBİTAK ödüllü öğretim üyelerinin sayısı, TÜBİTAK ve benzeri kurumlardan burs alan lisansüstü öğrenci sayısı.

KAYNAKÇA

Academic Ranking of World Universities 2015. Erişim Tarihi: Nisan 2016 http://www.shanghairanking.com

Alaşehir, O., Ömrüuzun, F. and Baykal, N. (2011). “Üniversite Sıralama Sistemlerinin Anlattıkları ve Türkiye İçin Yeni Bir Sıralama Sistemi Gereksinimi”, Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni yönelişler ve Sorunlar, 27-29 Mayıs, İstanbul, 2. Cilt, Bölüm IX, pp. 1003-1009, 2011.

CWTS Leiden Ranking 2016. Erişim Tarihi: Nisan 2016

http://www.leidenranking.com

Federkeil, G. (2008). Rankings and quality assurance in higher education. Higher Education in Europe, 33(2), 219–231.

Genel Sıralamalar. Erişim Tarihi: Mayıs 2016 http://tr.urapcenter.org/etkilesimlirapor/

Gültepe, Y., Zhumangaliyevna M. Z., Kalaman, Y. (2014). “Üniversite Sıralama Sistemleri: Batı Karadeniz Üniversiteleri İçin Analiz Örneği”, Akademik Bilişim’14 - XVI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 5 - 7 Şubat 2014 Mersin Üniversitesi. Liu, N. C., & Cheng, Y. (2005). The academic ranking of world universities. Higher Education in Europe, 30(2), 127–136.

Objectives of the Webometrics Ranking of World's Universities. Erişim Tarihi: Nisan 2016 http://www.webometrics.info

Saka, Y., Yaman, S. (2011). “Üniversite Sıralama Sistemleri; Kriterler ve Yapılan Eleştiriler”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2011, 72-79.

Sanoff, A. P., Usher, A., Savino, M., & Clarke, M. (2007). College and University Ranking Systems: Global Perspectives and American Challenges. Institute for Higher Education Policy, 64.

71

QS World University Rankings 2015/2016. Erişim Tarihi: Nisan 2016 http://www.topuniversities.com

QS 2014 / 2015 Üniversiteler Dünya Başarı Sıralaması. Erişim Tarihi: Nisan 2016

https://www.idp.com/turkey/aboutus/news/qs-ranking-2015?sc_lang=tr-TR

World University Rankings 2015-2016. Erişim Tarihi: Nisan 2016 http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings

2015-2016 URAP Türkiye Sıralaması Basın Bildirisi 2015. Erişim Tarihi: Nisan 2016. http://tr.urapcenter.org/2015/2015 2016_Turkiye_Siralamasi_26_EKIM_2015.pdf 2015-2016 TÜRKİYE GENEL SIRALAMALARI. Erişim Tarihi: Nisan 2016 http://www.urapcenter.org

72

Afet Tedarik Zincirlerinde Çeviklik Felsefesinin Uygulanabilirliğine İlişkin Bir Literatür Taraması

Tahsin GÜNDOĞAN Sakarya Üniversitesi

tahsin.gundogan.1@ogr.sakarya.edu.tr

Yrd. Doç. Dr. Samet GÜNER Sakarya Üniversitesi sguner@sakarya.edu.tr

Özet

Afetler, doğada bir anda meydana gelen, şiddeti ve etki alanı önceden belirlenemeyen doğal ya da insan kaynaklı olaylardır. Afetlerin zaman, şiddet ve hasar bakımından belirsiz bir yapıda olması ve afet bölgesinde ortaya çıkacak ihtiyaçların sürekli olarak değişmesi gibi sebepler, afet tedarik zincirlerinin hızlı ve esnek bir yapıda olması gerekliliğini doğurmaktadır. Nitekim afetlerin insan ve diğer doğal çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi ancak hızlı ve esnek bir şekilde tasarlanmış bir tedarik zinciri ile mümkündür. Bu çalışmanın amacı, tedarik zinciri yönetimi literatüründe özellikle de son yıllarda önem kazanan ve tedarik zincirlerinin pazar taleplerine ve pazardaki beklenmedik değişikliklere hızlı ve esnek bir şekilde tepki vermesini ifade eden “çeviklik” kavramının, afet tedarik zincirlerine uygulanabilirliğini tartışmaktır. Çeviklik kavramının afet tedarik zincirlerine uygulanabilirliğini araştırmak amacıyla öncelikle afet tedarik zincirlerinin yapısı incelenmiştir. Daha sonra detaylı bir literatür taraması yapılarak çeviklik felsefesinin afet tedarik zincirlerine entegre edilmesine yönelik yapılan araştırmalar incelenmiştir. Araştırma sonuçları, afet tedarik zincirlerinin çeviklik kavramından önemli derecede istifade edebileceğini, özellikle de afet öncesi ve esnasındaki süreçlerde çevik uygulamalar sayesinde tepki süresinin azaltılabileceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Afet Yönetimi, Afet tedarik zinciri, Çeviklik, Tedarik zincirinin çevikliği, Afet Tedarik Zinciri Çevikliği

73

A Literature Review on the Applicability of Agility Philosophy in Disaster Supply Chains

Abstract

Disasters are natural or manmade events that have unpredictable severity and sphere of influence. This unpredictability results with an ambiguous structure of disaster supply chains in terms of time, violence and damage and entails continuously changing requirements in disaster zone. These characteristics of disasters necessitate a fast and flexible supply chain design. Thus, designing faster and more flexible supply chains could help to reduce the negative impacts of disasters. The aim of this research is investigating the applicability of the concept of agility, which refers to the ability of an organization to cope with a continuously changing, unpredictable business environment, into disaster supply chains. In order to do that, first, the structure of disaster supply chains is examined. After that, detailed literature review on supply chain agility has done. And last, we discussed how to incorporate the concept of agility to disaster supply chains and discussed its potential benefits. Results show that disaster supply chains could significantly benefitted from the concept of agility, and agile supply chains could decrease the respond time particularly in pre-disaster and response processes. Keyword: Disaster Management, Disaster Supply Chain, Agility, Supply Chain Agility,

Disaster Supply Chain Agility.

Jel Code: Q54 1. Giriş

Afet kavramı, en dar kapsamlı tanımıyla, çeşitli doğa olaylarının sebep olduğu yıkım ve kıran anlamına gelmektedir (Türk Dil Kurumu Sözlüğü). Literatürde ise daha kapsamlı afet tanımlarının yapıldığı görülmektedir. Buna göre afet; “toplumun tamamı ya da büyük bir kesimi için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, insanların yaşamsal faaliyetlerini büyük ölçüde kesintiye uğratan ve etkilenen toplumun çoğu zaman kendi imkânları ile baş edemediği doğa, insan ve teknoloji kaynaklı olay” olarak tanımlanmaktadır (Ergünay, 2009; Kadıoğlu, 2011).

Afetlerin ne zaman ve ne sıklıkla meydana geleceği çoğu zaman öngörülememektedir. Afet meydana geldikten sonra afet bölgesinde ortaya çıkacak ihtiyaçlar da sürekli olarak değişmektedir. Bu nedenle, afet tedarik zincirlerinin bahsedilen belirsizliklere hızlı ve esnek tepki verebilecek bir şekilde tasarlanması gerekmektedir. Afet tedarik zincirlerindeki hız ve esneklik konusu da çeviklik kavramını gündeme getirmektedir.

74

Çeviklik, yön değiştirme (esneklik) ve hızlanma (hız) hareketlerinin kısa sürede verimli bir şekilde uygulanmasını sağlayan fiziksel yetenek olarak tanımlanmaktadır (Verstegan ve Marcello, 2001). Tedarik zinciri çevikliği ise, tedarik zincirlerinin pazar taleplerine ve pazardaki beklenmedik değişikliklere hızlı ve esnek bir şekilde tepki vermesini ifade etmektedir (Mason vd., 1999; Christopher, 2000; Swafford vd., 2006; Swafford vd., 2008). Görüleceği üzere pazar koşullarında olduğu gibi afet bölgeleri de benzer belirsizliklere sahiptir. Bu çalışmada, işletme tedarik zincirlerine başarıyla uygulanan ve işletmelerin pazar belirsizlikleriyle başa çıkmasına yardımcı olan çeviklik kavramının afet tedarik zincirlerine de uygulanabilir olup olmadığı araştırılacaktır. Yapılan literatür araştırması sonucunda afet tedarik zincirlerinin çeviklik kavramından önemli derecede istifade edebileceği, özellikle de afet öncesi ve esnasındaki süreçlerde çevik uygulamalar sayesinde tepki süresinin azaltılabileceği belirlenmiştir.

Araştırma şu şekilde organize edilmiştir. Birinci bölümde afet tedarik zinciri yönetimi kavramına yer verilmiştir. İkinci bölümde tedarik zinciri çevikliği ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise afet tedarik zinciri yönetiminde çeviklik uygulamalarına ilişkin literatür taraması yapılmıştır. Araştırma sonuçları ise son bölümde sunulmuştur.