Kültür mirasının yaşatılarak korunması ve kent bütününden kopan tarihi alanların kente geri kazandırılması, kültürel sürdürülebilirlik açısından oldukça önemlidir. Tarihi konut alanları yapıldığı dönemin mimari yapım tekniklerini, malzemelerini ve özellikle de konut alanı olduğu için yaşam biçiminlerini yansıtmaktadır. Çünkü kültürel miras, yaşam kültürünün zenginliğinin ve geçmişte varılan teknik düzeyin belgesidir. Bu nedenle kültür varlıklarının sahip olduğu birçok değerin yitirilmemesi için korunmaları gerekmektedir. Bu çerçevede, bu çevreleri nesiller boyu aktarmak herkesin görevi olmalıdır. Bu nedenle, kültürel sürdürülebilirlik ve mevcut yapılarla barınma ihtiyacına çözüm bulmak için tarihi konut alanları yaşatılarak korunmalıdır. Tarihi konut çevreleri zamanla değişerek, günün ihtiyaçlarına cevap veremeyecek duruma gelmiştir. Buna ek olarak alternatif yaşam alanlarının çıkması ile de tarihi konut çevreleri ekonomik olarak daha alt sınıftan kişilerin konut alanlarına dönüşmüştür. Kişilerin sınırlı maddi imkanlara sahip olmaları ve tarihi çevrelerde uygulanan katı kanunlar, bu alanları adeta çöküntü bölgeleri haline getirmiştir. Bu durumun yanı sıra, çoğu tarihi konutun boş bırakılarak kendi kaderine teslim edildiği de görülmektedir.
Konut alanlarında gerçekleştirilen yenileme uygulamaları, ilişkilerin içiçe girdiği en karmaşık türdür. Bu mekanların kente kazandırılması ekonomik, yasal ve fiziksel birçok sorun yarattığı gibi insan faktörü ve barınma gereksinimi de süreci oldukça karmaşıklaştırmaktadır.
Đstanbul’daki tarihi konut çevrelerinde yaşanan yenileme çalışmaları 1980’lerden günümüze kadar bir değişim sürecinde ilerlemiştir. Đlk başlarda bireysel mücadeleler çerçevesinde tek tük rehabilitasyon çalışmaları ile başlayan süreç zamanla yerini devletin daha etkin katılımıyla gerçekleştirilen büyük ölçekli rehabilitasyon projelerine bırakmıştır.
Son dönemde ise, tarihi kent içi konut alanlarındaki sosyal ve fiziksel doku için sorunlar yaratacağı düşünülen yeni bir yenileme sürecine girilmiştir. Sadece fiziksel ve ekonomik bir yeniden yapılanmayı hedefleyen, sosyal dokuyu yok edici etkileri olan bu süreçte, devletin rolü giderek azalmış ve sadece süreçte etkin rol oynayan özel sektörün işini kolaylaştıran bir hal almıştır. Đstanbul’daki tarihi kent içi konut alanlarında son dönemlerde yaşanan bu değişim fiziksel olduğu kadar sosyal birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Her proje ile daha fazla çözümsüzlükler doğuran bu yeni süreç, toplumdan dışlanan ve kentin başka alanlarına itilen yeni bir sosyal doku oluşturmaktadır. Fiziksel olarak da tarihi, mimari ve kültürel birikimimize yapılan bu geri dönüşü olmayan tahribat en kısa zamanda önlenmelidir. Bu çerçevede de yeni bir dönemde, bütüncül bir bakış açısı ile sosyal yönü kuvetli, ekonomik ve fiziksel iyileşmeyi hedefleyen ve herkesin çıkarlarının savunulduğu yenileme projelerinin yapılması şarttır. Bu durum yenileme çalışmalarında beşinci bir dönemin gerekliliğini vurgulamaktadır.
Konut alanlarının yenilenmesinde karşılaşılan en büyük sorunlardan biri, konunun sosyal boyutudur. Çünkü genellikle ucuz maaliyetlerinden ötürü, altgelir grubuna mensup kişiler tarafından konut alanı olarak seçilen bu alanlarda, yerleşik nüfusun geleceğine karar vermek oldukça önemlidir. Ancak konut alanlarında gerçekleştirilen çoğu proje, yaşayanları gözardı etmekte hatta bu kişileri alandan gitmeye zorlamaktadır. Bu nedenle de beşinci dalga çerçevesinde konut alanlarında yapılacak yenileme çalışmalarının, yerleşik nüfusun çıkarlarını gözetmesi ve ihtiyaçlarını karşılaması gerekmektedir.
Yenileme üzerine yapılan çalışmalarda çoğunlukla sorgulanan soru yerleşik nüfusun projeler kapsamında yerinden mi edildiği yoksa yer mi değiştirdiğidir. (Đng. displacement or replacement) Çoğunlukla bu çalışmalarda kiracıların yerinden edildiği mal sahiplerinin ise, yer değiştirdiğinden bahsedilmektedir. Çünkü yenileme sonucu oluşan değer artışı, mal sahipleri için de bir anlamda kar aracı demektir. Burada kilit nokta sürecin farklı kişiler için farklı sonuçlar doğurmasında gizlidir. Gerçekleştirilen yenileme projelerinde sadece bazı kişilerin çıkarlarının gözetildiği görülmektedir. Projelerin genellikle ekonomik durumu iyi kişiler için düzenlendiği, girişimci ve inşaatçıların maksimum kar alabileceği düzeyde planlandığı ve belediyelerin çıkarları doğrultusunda şekillendiği görülmektedir. Buna karşın, yaşayanların tamamen gözardı edildiği ve projede hiç söz sahibi olmadığı
anlaşılmaktadır. Oysaki, beşinci dalgada gerçekleştirilecek yenileme çalışmaları herkesin, en başta da alanda yaşayan nüfusun beklenti ve ihtiyaçlarına en adil şekilde cevap vermelidir.
Yenileme projelerine, sadece fiziksel veya ekonomik bir yeniden yapılanma olarak bakılmamalı, bu projelerde sosyal yapının da iyileştirilmesi hedeflenmelidir. Yerel halka yönelik bilgilendirme ve eğitim programları yapılarak sosyal kalkınma sağlanmalı ve yaşayanların topluma kazandırılmasına çalışılmalıdır. Bu noktada Fener-Balat Rehabilitasyon Projesi kapsamında planlanan ve uygulanan çalışmalar oldukça önemlidir. Çünkü sosyal yapı olarak kent yaşamından kopan kişilerin kente kazandırılması bu projenin hedeflerinden biri olmuştur. Bu bağlamda beşinci dalgada kişileri görmezden gelip başka alanlara itmek yerine, onları eğitim programları ile bilgilendirmek, eğitmek, onlara meslek edindirmek ve onları topluma kazandırmak gerekmektedir. Çünkü bu sayede, kişiler sosyal olarak kent yaşamına kazandırıldığı gibi, meslek edindirilerek ekonomik olarak da kent yaşamına dahil edilmektedir. Ekonomik olarak kalkınma da dolaylı olarak kişilerin çevrelerine yaptıkları yatırımları etkilemektedir. Bu nedenle bu bileşenlerin birbirini etkilediği gözardı edilmeden projelerin tasarlanması gerekmektedir
Ayrıca beşinci dalgada uygulanacak projelerde yerel halkın etkin katılımı ve bilgilendirilmesinin sağlanması, hem projenin doğru şekillenmesi hem de yaşayanların hakkı olması sebebiyle de şarttır. Bu bağlamda, Fener-Balat Rehabilitasyon çalışmaları kapsamında yerel halkın her aşamada bilgilendirilmesine karşın yenileme projesinde kişilerin projeden habersiz oldukları gözlemlenmiştir. Yenileme projelerinde karşılaşılan en büyük sorunlardan bir tanesi de halkın güven sorunudur. Bu nedenle beşinci dalga yenileme projelerinde özellikle de konut alanlarında birebir kişilerle görüşülmeli, kişiler bilgilendirilmeli, güvenmeleri sağlanmalı ve ihtiyaçları doğrultusunda projeler şekillendirilmelidir. Halktan kopuk olarak planlanan ve yürütülen projelerin sorunsuz olması imkansızdır. Çünkü o alanın tüm verileri orada yaşayanlarda gizlidir. Bu alanları boş mekanlardan ayıran en önemli özellik de, o alanda yaşayan sosyal dokudur.
Tarihi konut alanlarında yaşanan en büyük sorunlardan biri de yasal sorunlardır. Çünkü bu alanlarda parçalı mülkiyet yapısına bağlı mülkiyet sorunları yaşanmaktadır. Birden fazla varisi olan konutlarda (bu sayının otuzlara çıktığı
durumlarla bile karşılaşılmaktadır) anlaşma/ uzlaşma büyük sorun teşkil etmektedir. Çoğu projenin bu nedenle gerekleştirilemediği veya planlandığı gibi uygulanamadığı görülmektedir. Tarihi çevreler, içinde yaşayanların olduğu kadar kültürel sürdürülebilirlik açısından dünyada yaşayan herkesin de malıdır. Yenileme projelerinde ana hedeflerden biri yaşayanların ihtiyaçları ve beklentilerinin karşılanmasıdır. Ancak dünya için oldukça önem taşıyan bu alanların da mülkiyet veya anlaşılamama sorununa bağlı kaderine terk edilmesi de olanaksızdır. Bu çerçevede beşinci dalgada uzlaşmaya yönelik çalışmalar geliştirilmelidir.
Yenileme projelerinde yaşanan, kiracıların yerinden edilmesi sorununun da önüne geçilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede beşinci dalgada geliştirilecek kiracıları koruyan kanunlar ve kiranın enflasyon değerinin üstünde arttırılmasının engellenmesi sosyal sorunlarda da altı çizilen kiracıların yerinden edilme problemine çözüm bulmada yardımcı olacaktır. Çünkü yenileme projelerinin dayandığı yasal çerçeve herkesin çıkarlarını en adil şekilde gözetmelidir.
Yenileme projeleri kapsamında doğan ekonomik gereksinmeler, yaşayanların maddi olarak kısıtlı imkanları göz önünde bulundurulduğunda ciddi sorunlar yaratmaktadır. Bu nedenle beşinci dalgadaki projeler kapsamında, yaşayanlara ve mülk sahiplerine uygun finans modelleri oluşturulmalıdır. Bu oluşturulan finans modellerinde devletin ve yerel yönetimin yardımları ve devletin teşvikleri büyük rol oynamalıdır. Çünkü kişilere sınırlı maddi olanaklarından dolayı yardım edilmesi gerekmektedir. Emlak vergisinin Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı olarak ayrılmış %10'luk kısmı bu kapsamda etkin olarak kullanılabilir. Önemli olan kamunun, kaynaklarını en doğru ve adil şekilde herkesin yararına kullanmasıdır. Aynı zamanda devlet bazı teşviklerle de yenileme projelerinde kolaylıklar sağlayabilir.
Kamu, son dönem yenileme projelerinde kilit görev üstlenmeli ve projeleri herkesin çıkarları doğrultusunda hazırlamalıdır. Tarafsız bir şekilde projeyi hazırlatan, uygulatan ve her aşamada kontrol eden safhada yer almalıdır. Özel sektörü ise, projenin hazırlanması veya uygulanması safhasında çalışan olarak sürece katmalıdır. Çünkü burada önemli olan nokta kuvvet ayrımıdır. Kişilerin kendi koyduğu kuralları kendilerinin uygulamasının önüne geçilecek şekilde düzenlemeler yapılmalıdır. Tarihi çevrelerin yenilenmesinde başvurulacak yöntemler de son derece önemlidir. Bu yöntemlerde esas önemli nokta ‘koruma’dır. Korumanın nasıl yapılacağı ise
projenin gerçekleştiği alana ve o alanın özelliklerine göre değişebilir. Hangi yöntemin uygulanacak alan için daha uygun olduğuna karar vermede, alanda yaşanan sorunlar ve kişiler son derece önemli olmaktadır.
Beşinci dalgada fiziksel olarak yıpranmanın önüne geçilirken mevcut dokunun doğru bir şekilde korunması ve gelecek kuşaklara geçmişi yansıtacak şekilde iletilmesi esas olmalıdır. Bunu yaparken günümüzün gerekleri çerçevesinde şekillenen yaşanabilir mekanlar yaratmak gerekmektedir. Çünkü tarihi çevreleri müze alanından ayıran özellik, bu alanların aktif kullanımında gizlidir. Ancak bu uygulamalar esnasında asıl karaktere en az zarar verecek şekilde düzenlemeler yapılması şarttır.
Tarihi konut alanlarında yaşanan sosyo-kültürel, ekonomik, politik ve fiziksel sorunlara yanıt arayacak projeler gerçekleştirilmelidir. Bu uygulamalar esnasında sosyal dokunun korunması da ana hedef olmalıdır. Bu nedenle konut alanlarında yaşanan doğru proje, toplumsal ve mekansal yeniden yapılanma projelerinin rehabilitasyon projelerine dönüşmesinde gizlidir. Çünkü toplumsal ve mekansal yeniden yapılanma süreci sınıfsal bir değişimi ifade etmektedir.
Yukarıda sayılan tüm sorunlara cevap verecek, çok katılımlı, herkesin çıkarlarının korunduğu, adil ve çok boyutlu yenileme projelerinin planlanması ve uygulanması oldukça önemlidir. Bu bağlamda son dönemde yürütülen çalışmalarda, konuya üst ölçeklerden bakan bütüncül bir bakış açısı ile düzenlenen projeler kullanılmalıdır. Çünkü ancak bu taktirde herkesin mutlu olduğu, tarihi değerleri ile nesiller boyu sürdürülen çevreler yaratılabilir.
KAYNAKLAR
Aaen, S., 1999. National Strategies For Urban Renewal And Housing Rehabilitation in Normay, p. 203-216, Eds. Andersen, H. S. and Leeather, P., Housing Renewal in Europe, The Policy Pres, Great Britain.
Akın, N., 2008: “Bir Sergi Üzerine Görüşler: Tarlabaşı Geleceğini Paylaşıyor”, Mimar. ist Mimarlık Kültür Dergisi, Sayı: 29, s. 13-14.
Akın, O., 2000. Küreselleşme Olgusu ve Kent Mekanı Üzerindeki Etkileri: Đstanbul Metropoliten Alanı, 3. Bin Yılda Şehirler: Küreselleşme-Mekan- Planlama, s.141-165, Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu, YTÜ Bas.Yay. Mer. Matbaası, Đstanbul, Kasım 1999.
Anderson, M., 1964. The Federal Buldozer, A Critical Analysis of Urban Renewal 1949-1962, The M.I.T. Press.
Atkinson, R. and Bridge, G., 2005. Gentrification in a Global Context: The New Urban Colonialism, Routledge, London.
Atkinson, R., 2002. Does Gentrification Help or Harm Urban Neighbourhoods?, p. 6-14, An Assessment of the Evidence- Base in the Context of the New Urban Agenda, CNR Paper 5, University of Glasgow. Retrieved Decembre 21,2006,from http://www.bris.ac.uk/sps/cnrpaperspdf/ cnr5pap.pdf.
Balat ve Fener Semtlerinin Rehabilitasyonu (Đstanbul Tarihi Yarımadası) Raporu, 1998.
Bali, R., 2006. Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, s. 203-210, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul. Baransü, B., 1989. Şehir Yenileme, Reyo Basımevi.
Behar, D., 2006. Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, s.75-81, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul. Bektaş, C., 2006. Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, s. 169-203,
Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Bellush, J. and Hausknecht, M., 1967. Urban Renewal: People, Politics and Planning, Garden City, N.Y.
Bernt, M. and Holm, A., 2005. “Local limits to gentrification, Implıcations for a new urban policy”, p.106-121, Eds. Atkinson, R. and Bridge, G., Gentrification in a Global Context: The New Urban Colonialism, Routledge, London.
Bondi, L., 1991: “Gender divisions and gentrification: A critique”, Transactions of the Institute of British Geographers, 16, p. 290-298.
Bourne, L. S., 1993: “The Myth and Reality of Gentrification: A Commentary on Emerging Urban Forms”, Urban Studies, Vol. 30, no.1, p.183-189. Butler, T. and Hamnett, C., 1994: “Gentrification, class and gender: some
comments on Warde’s gentrification as consumption”, Environment and Planning D: Society and Space, 12, p. 477- 493.
Cadwallader, M. T., 1996. Urban Geography: An Analytical Approach, New Jersey: Prentice Hall.
Carmon, N., 2004. Neighbourhood: general, p.10493, Eds. Smelser, N. J. and Baltes, P., International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Elsevier, Oxford.
Couch, C. ve diğ., 2003. Urban Regeneration in Europe, Blackwell, Oxford.
Cowie, A. P., 1989. Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English, Oxford University Pres-Walton Street, Oxford.
Çetiner, A., 1981. Şehir Yenilemenin ve Korumanın Prensipleri, Đstanbul Sempozyumu, 20-21 Kasım 1981, SĐSAV Yay., Đstanbul.
Diacon, D., 1991. Deterioration of the Public Sector Housing Stock, Gower Publishing Comp. Ltd., England.
Erden, D., 2006. “Kentsel Yenileşme Projelerinin Gentrification Hedefleri ve Etkileri”, s.71-75, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Ergün, N., 2006. “Gentrification Kuramlarının Đstanbul’da Uygulanabilirliği”, s.75- 81, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Ergün, N., Ders Notları, 2006-2007. Kentsel Yenileme Metotları, ĐTÜ.
Ergün, N., 2004: Gentrification in Đstanbul, Cities_The International Journal of Urban Policy and Planning, Vol:21, no.5, s.391-405, Elsevier.
Freeman, L., 2008: “Comment on ‘The Eviction of Critical Perspectives from Gentrification Research’”, International Journal of Urban and Regional Research, Volume 32.1, p. 186-191.
Frieden, B. J., 1964. The Future of Old Neighborhoods, The M.I.T. Press.
Glass, R., 1964. Aspects of Change, in Centre for Urban Studies London, p.18, Macgibbon and Kee, Londra.
Gotham, K. F., 2005: “Tourism gentrification: The case of New Orleans’ Vieux Carre ( French Quarter)”, Urban Studies 42, 7, p. 1099-1121.
Gottdiener, M. and Hutchıson, R., 2006. The New Urban Sociology, Westview Press.
Griffith, D., 2000: “Social capital and economic apartheid along the coasts of the Americas”, Urban Anthropology 29, 3: p. 255-284.
Hackworth, J. and Smith, N., 2001: “The changing state of gentrification”, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 22, p. 464-477. Hasol, D., 1998. Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, YEM Yay., Đstanbul.
Hasol, D., 2008. Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, YEM Yay., Đstanbul.
Hamnett, C., 1984: “Gentrification and residential location theory: a review and assessment”, p.283-319, Eds. Herbert, D. and Johnston, R. J., Geography and the Urban Environment: Progress in Research and Applications ,Wiley and Sons, New York.
Hamnett, C., 1991. The Blind Man and The Elephant: The Explanation of Gentrification, Đngiltere Coğrafya Uzmanları Enstitüsü Tutanakları, 16, 2.
Hamnett, C., 2003. Gentrification and the Middle-Class remaking of Inner London, 1961-2001, Urban Studies, 40, 12, p. 2401-2426.
Harvey, D., 1997. Postmodernliğin Durumu, Metis Yayınları, Đstanbul.
Healey, P., 1992. Rebuilding the city : property-led urban regeneration, E.&FN Spon, London.
Işık, O., 1995. 1980 Sonrası Türkiye’de Kent ve Kentleşme Cumhuriyet Dönemi, s. 782-797, Türkiye Ansiklopedisi, 13, Đstanbul.
Đlyasoğlu, A. ve Soytemel, E., 2006. “Balat Semtinde Yerel Değişim ve Yenileşme Süreci Đçinde Balatlılar: ‘Bizim Mahalle’ye Yeni Gelenler ve Farklı Stratejiler’”, s.127- 143, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, , Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Đnce, A., 2006. “Asmalımescit’te Kültür Endüstri Destekli ‘Yer Değişim’”, s.99- 113, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Đslam, T., 2002. “Genrification in Đstanbul: A Comparison of Different Cases”, yayınlanmamış konferans bildirisi, Upward Neighbourhood Trajectories: Gentrification in a New Centry, Glasgow, Đskoçya, Eylül 2002.
Đslam, T., 2003a. “Đstanbul’da Soylulaştırma: Galata Örneği”, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, YTÜ.
Đslam, T., 2003b. “Galata’da Soylulaştırma: Soylulaştırıcıların demografik ve kültürel özellikleri üzerine çalışma”, s. 159-172, TMMOB Şehir Plancıları Odası Kentsel Dönüşüm Sempozyumu, YTÜ Yayınları, Đstanbul, Haziran 2003.
Đslam, T. ve Behar, D., 2006. Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Keleş, R., 2000. Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, Đstanbul.
Kennedy, M. and Leonard, P., 2001. Dealing with Neighborhood Change: A Primer on Gentrification and Policy Changes, A Discussion Paper Prepared for the Brookings Institution Center on Urban and Metropolitan Policy.
Kennedy, M., 2002. “Gentrification: Practice and Politics”, Upward Neighbourhood Trajectories: Gentrification in a New Centry Conference, September 26-27, University of Glasgow.
Keyder, Ç., 2000. Đstanbul Küresel Đle Yerel Arasında, Metis Yayınları.
Keyder, Ç., 2006: “Soylulaştırma, Kapıtalizmin Kentsel Mekan Düzeyinde Yansımasıdır”, Mimar. ist Mimarlık Kültür Dergisi, Sayı:21, s: 46- 51. Kingsley, T. G. and Turner, M. A., 1993. Housing Market and Residential
Mobility, Wahington, The Urban Institute Press.
Kocabaş, A., 2006. Kentsel Dönüşüm (/Yenileş(tir)me): Đngiltere Deneyimi ve Türkiye’den Beklentiler, Literatür, Đstanbul.
Köksal, A., 2006. Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, s. 194-197, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Kuban, D., 2005: “Đstanbul 1600 Yıllık Bir Müzedir”, Yapı Dergisi, Sayı 288. Kurtluş, H., 2005. Đstanbul’da Kentsel Ayrışma, Bağlam Yayıncılık, Ankara.
Kütükoğlu, Đ., 2006. “Mimarlıkta Seçkinleştirme: Cihangir Örneği”, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, ĐTÜ.
Lambert, C. and Boddy, M., 2002. “Transforming the City: Post-recession gentrification and re-urbanisation”, Upward Neighbourhood Trajectories: Gentrification in a New Centry Conference, September 26-27, University of Glasgow.
Lees, L., 1994: “Rethinking gentrification: beyond the positions of economics or culture”, Progress in Human Geography 18, 2, p. 137-150.
Lees, L., 2000: “A Re-appraisal of gentrification: towards a geography of gentrification”, Progress in Human Geography, 24: 3, p. 389-408. Lees, L. ve diğ., 2006. Gentrification, Routledge.
Ley, D., 1981: “Inner-city revitalization in Canada: a Vancouver case study”, Canadian Geographer, 25, p.124-148.
Ley, D., 1993: “Gentrification in Recession: Social Change in Six Canadian Inner Cities, 1981-1986”, Urban Geography, 13 (3), p. 230 -256.
Ley, D., 1994: “Gentrification and the Politics of the New Middle Class”, Environment and Planning D: Society and Space, Vol. 12, p.53-74. Ley, D., 1996. The New Class and the Remaking of the Central City, Oxford
University Yayınları, Oxford.
Ley, D., 2002: “Artists, aestheticisation, and the field of gentrification”, Urban Studies, Vol. 40, 2003, p. 2525- 2542.
Lyons, M., 1995: “Employment, Feminisation and Gentrification in London, 1981- 93”, Environment and Planning A 1996,Vol. 28, p. 341-356.
Magnusson, L., 2005: Gentrification- The Prospect For European Cities?, Open House International ,Vol. 30, no.3, p.54-60.
Marcuse, P., 1985: “Gentrification abandonment, and displacement: connections, causes and policy responses in New York City”, Journal of Urban and Contemporary Law 28, p. 195-240.
Marcuse, P., 1986. “Abandonment, gentrification and displacement- the linkage in New York City”, p.153-177, Eds. Smith, N. and Williams, P., Gentrification of the City, Unwin Hyman, London.
Marcuse, P., 1989: Dual City: A Muddy Metaphor for a Quartered City, International Journal of Urban and Regional Research, 13, p. 697- 708.
Marcuse, P., 1995. “Not Chaos, but Walls: Postmodernism and the Partitioned City”, Eds. Watson, S. and Gibson, K., In Postmodern Cities and Spaces, Oxford, Blackwell.
Mc Dowell, L., 1997. Capital Culture: Gender at Work in the City, Oxford, Blackwell.
Merriam-Webster Dictionary, 1989. Franklin Launguage Master Dictionary Thesaurus and Gramer Guide, Franklin Electronic Publisher Inc., Burlington, N. J. 08016-4907, ABD.
Mills, A., 2006. “Đlya’nın Bostanını Korumak: Kuzguncuk’ta Bir Mahalle ‘Landscape’i Özlemini Gerçekleştirmek”, s.87-99, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Morgül, T., 2006. Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, s.169-200, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Munt, I., 1987: “Economics Restructuring, Culture, and Gentrification: a Case Study in Battersea, London”, Environment and Planning A, 19, p. 1175- 1197.
Myles, J., 1988: “The Expanding Middle: Some Canadian Evidence On the Deskilling Debate”, Canadian Review of Sociology and Anthropology 25, p. 335-364.
Narlı, N., 2006. “Tecride Uğrayan Bir Bölgede Yaşayan Ailelerin Soylulaştırma Projesine Yaklaşımı: Balat- Fener Vaka Çalışması”, s.113-127, Ed. Behar, D. ve Đslam, T., Đstanbul’da Soylulaştırma Eski Kentin Yeni Sahipleri, Đstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Đstanbul.
Oxford American Dictionary, 1980. Oxford University Press. Özden, P. P., 2008. Kentsel Yenileme, Đmge Kitabevi, Ankara.
Park, R. E., 1967. The City, In: R.E. Park, E.W. Burgess and R.D. McKenzie, The city: With an introduction by Morris Janowitz, p. 1-46, Chicago: University of Chicago University Press, 5th Impression. (First impression in 1925).
Rose, D., 1984: Rethinking Gentrification : Beyond The Uneven Development of Marxist Urban Theory, Envirement and Planning D: Society and Space, Vol: 1, p. 47-74.
Sassen, S., 1991. The Global City: New York, London, Tokyo, Princeton University Yayınları, Princeton, Mew Jersey.
Saunders, P., 2007. Urban Politics, A Sociological Interpretation, Routledge, London (First impression in 1979).
Shaw, K., 2005. “Local limits to gentrification, Implıcations for a new urban policy”, p. 168-185, Eds. Atkinson, R. and Bridge, G., Gentrification in a Global Context: The New Urban Colonialism, Routledge,