3.4. AVRUPA BİRLİĞİ SÜRECİNDE TÜRKİYE’DE DOĞRUDAN YABANC
4.1.4. Çokuluslu Bankaların Yabancı Ülkelere Girişlerinin Olumlu ve Olumsuz Etkileri
Bankacılık sektöründe yabancı banka girişleri yerel bankacılık sektörü ve yerel bankalar üzerinde olumlu ve olumsuz etkiler meydana getirmektedir. Genel olarak incelendiğinde, literatürdeki pek çok çalışmada yabancı banka girişlerinin bankacılık
349 http://www.answers.com/topic/subsidiary-bank?cat=biz-fin
350 Mauro Guillen, Adrian E. Tschoegl, “At Last The Internalization of Retail Banking? The Case of The
Spanish Banks in Latin America”, Working Paper, The Wharton Financial Institutions Center, 1999, s. 36
sektöründe rekabeti artırarak ve yerel bankaların etkinliğini geliştirerek yerel bankacılık sistemini olumlu yönde etkilediği ifade edilmiştir. Yabancı banka girişlerinin yerel bankacılık sektörü ve yerel bankalar üzerinde ki olumlu etkilerini dört ana başlık altında toplamak mümkündür:352
İlk olarak; yabancı banka girişi meydana getirdiği rekabetle yerli bankaların maliyetlerini düşürmeleri ve hali hazırda kullandıkları finansal hizmetlerdeki verimliliklerinin artması için uyarıcı etki yapar. Ayrıca yerel bankaların piyasa paylarını korumak için hizmet kalitelerini yükseltmeleri konusunda da baskı yapar. Bu durum yerli bankaların sundukları finansal hizmetlerin kalitesini artırır.
Yabancı banka girişinin ikinci olumlu etkisi ise “pozitif dışsallıklar”a (spillover effect) neden olmasıdır. Şöyle ki; yabancı bankalar yeni finansal hizmetler sunarlar. Bu tür hizmetlerin sunulması yerli bankaların da benzer yeni hizmetler sunmasına ve yerli finans sistemindeki verimliliğin artmasına aracılık eder. Bununla birlikte, yabancı bankalar yerli bankalar için yeni sayılabilecek modern ve daha verimli teknikler sunabilirler. Bu teknikler de yerli bankalar tarafından kopyalanabilir. Buna ek olarak; yabancı bir bankanın yerli bir bankanın yönetimine katılması da yerli bankanın yönetimini geliştirebilir. Ayrıca yabancı bankalar, yatırım yaptıkları ülkelerdeki bankacılık düzenleme kurullarından gelişmiş bankacılık düzenleme ve denetleme sistemleri talep ettikleri için yabancı banka varlığı bankacılık düzenleme ve denetleme sistemlerinin gelişmesine de katkı sağlayacaktır. Bu düzenlemeler de yerli bankaların faaliyetlerinin kalitesinde artış meydana getirecektir. Tüm bu pozitif dışsallıklar, yerli bankacılık işlemlerinin daha verimli ve daha az maliyetli olmasına katkı sağlayacaktır.
Yabancı banka girişlerinin üçüncü etkisi ise işgücü üzerinde meydana getirdiği olumlu etkidir. Yabancı bankalar birçok şekilde yerli bankacılık sektöründeki insan kalitesinde de artış meydana getirir. Eğer yabancı bankalar, yatırım yaptıkları ülkelere bankacılık konusunda deneyimli ve yetenekli yöneticileri beraberlerinde getirirlerse, yerli yöneticiler onlardan bankacılık konusunda pek çok şey öğrenirler. Bununla birlikte; yabancı bankalar, yerel bankacıların eğitimine de yatırım yaparlar. Böylece bankacılık sektöründe daha eğitimli ve kaliteli işgücü, daha etkin yerel bankacılık işlemlerini ortaya çıkarır ve dolayısıyla maliyetler düşer.
352 Niels Hermes, Robert Lensink, “The Impact of Foreign Bank Entry on Domestic Banking Markets: A Note”, SOM-ThemeE: Financial Markets and Instutions, Universty of Groningen, Germany, 2001, s. 5
Son olarak, yabancı banka girişi hükümetlerin yerli finansal sistem üzerindeki etkisini de en aza indirdiği söylenebilir. Bu durum faiz oranı kontrolleri ve doğrudan kredi politikaları gibi finansal baskı politikalarının önemini azaltır. Gelişmekte olan ülkeler bu tür politikaları kullanmaktadırlar. Ancak pek çok çalışma bu tür politikaların bankaların verimliliğini azalttığını ortaya koymuştur. Dolayısıyla, yabancı banka girişi ile finansal sistemdeki hükümetlerin rolünün azalması, yerel bankaların etkinliğini artırır.
Yabancı banka girişlerinin yerel bankacılık sektörü ve yerel bankalar üzerindeki diğer olumlu etkileri ise aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir. Bunlar;353
• Yerel bankaların yeni banka teknolojisi ve finansal teknikleri tanıma imkânı sağlaması,
• Ölçek ekonomilerinden yararlanma imkânı elde edilebilmesi, • Rekabet ortamının güçlenerek yerel bankaların etkinliğinin artması, • Finansal piyasaların gelişmesi,
• Finansal regülasyon/denetim ve kanuni/yaptırım yetersizlikleri gibi kurumsal altyapı eksikliklerinin giderilmesi,
• Kriz dönemlerinde yabancı bankaların iştirak ettikleri bankaları koruyarak, prestij kaybını önlemesi,
• Ülkelerin dış sermaye piyasalarına açılmalarının sağlanması,
• Giriş yapılan ülkeye yönelik doğrudan yabancı yatırımların artmasıdır.
Yabancı banka girişlerinin bu olumlu etkilerinin yanı sıra, yerel bankacılık sektörü ve yerel bankalar üzerinde olumsuz etkileri de vardır. Bu etkilerden ilki; yabancı banka girişinin yerli bankaların maliyetlerinin artmasına neden olmasıdır. Şöyle ki; yerli bankaların, çokuluslu bankaları takip edebilmek için yeni hizmetler sunmaları, var olan hizmetlerinin kalitesini artırmaları ve yeni bankacılık tekniklerini uygulamaları maliyetlerini artıracaktır.
Yabancı banka girişi yerli bankacılık sektörünü istikrarsızlığa da sürükleyebilmektedir. Yabancı bankalar, risk yönetim politikaları çerçevesinde fonlarını bir ülkeden diğer bir ülkeye ani kararlarla aktarabilmektedirler. Finansal kriz dönemlerinde, yabancı bankaların faaliyetlerini askıya alması krizi daha da derinleştirmekte ve yerel bankacılık sektörünün istikrarsızlığa sürüklenmesine neden olmaktadır.354
353 G. B. Dages, L. S. Goldberg, D. Kinney, “Foreign and Domestic Bank Participation in Emerging Markets:
Lessons from Mexico and Argentina”, FRBNY Economic Policy Review, Vol:6, Issue:3, 2002, s. 19
Yabancı banka girişinin bir diğer olumsuz etkisi ise, yetersiz yasal altyapı, denetim ve zayıf piyasa disiplinine sahip ülkelerde ortaya çıkmaktadır. Bu tür ülkelerde yeteri kadar denetlenemeyen yabancı banka girişleri sistematik riskin artmasına neden olmaktadır. Yabancı banka girişlerinin diğer olumsuz etkileri ise aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir. Bunlar;355
• Yabancı bankaların rekabeti nedeniyle kısa dönemde yerel bankalar sıkıntıya düşebilir,
• Yabancı bankaların sektöre girişiyle artan rekabet ortamında yerel bankalar daha fazla risk alabilirler,
• Yabancı bankalar gelişmiş ürün ve hizmet yelpazesiyle yerel piyasaların en kârlı sektörlerine hizmet sunarlarken, yerel bankalar daha çok riskli sektörlerle çalışmak zorunda kalabilirler,
• Yabancı bankalar önceliklerinin farklı olması nedeniyle ulusal ülke çıkarlarına yerel bankalar kadar esnek yaklaşıp destek vermeyebilirler,
• Eğer yabancı bankalar, bankacılık sektörünün önemli bir kısmını ele geçirmişlerse, yabancı bankalar daha çok büyük veya yabancı şirketlerle çalıştıkları için küçük yerel firmalar kredi bulmakta zorlanabilirler,
• Yabancı bankalar kendi ülkelerindeki ekonomik sıkıntılar sebebiyle yatırım yaptıkları ülkeden çekilerek yerel bankacılık sektörünü sıkıntıya sokabilirler, • Yerel para ve finansal denetleme otoritelerinin stratejik planlama ve risk yönetimi
gibi temel karar alma fonksiyonlarında bilgi ve kontrol eksikliğine neden olabilir, • Yerel finansal sistem dışsal ekonomik ve finansal şoklara daha çok maruz
kalabilir.
Yabancı bankaların en büyük etkisi ülke ekonomisi üzerindeki makro ekonomik etkileridir. Bu bankalar ekonominin ihtiyaç duyduğu fonları ülkenin ekonomik birimlerine sağlarken ekonomide bir genişleme ve büyümeye katkı sağlamalarına karşılık, elde ettikleri kârları kendi ülkelerine transfer etmeleri milli gelir yani milli refah seviyesinde bir azalmaya sebebiyet verecektir. Bu sebeple ülke hükümetleri bankaların ekonomiye hangi ölçüde katkıda bulundukları ve hangi ölçüde kâr transfer ettikleri noktasını çok iyi dengelemeleri gerekir. Ülke ekonomisine katkıda bulunduğu ölçüde yabancı bankalara izin verilmeli, kâr transferleri ekonomik katkılarına eşit olduğu noktaya kadar bu politikaya uyulmalı ve o noktaya
355 Pelin A. Erdönmez, “Finansal Krizler Sonrası Gelişmekte Olan Ülkelerde Yabancı Bankalar”, Bankacılar Dergisi, Sayı:51, Ankara, 2004, s. 22
yaklaşıldığında yabancı bankaların girişleri yasaklanmalıdır. Ayrıca finans sektörüne yabancıların hakimiyetinin doğurabileceği politik riskler de göz önünde bulundurmalıdır.
4.1.5. Çokuluslu Bankaların Yabancı Ülke Bankaları ve Bankacılık Sistemleri Üzerindeki Etkilerini Ölçmeye Yönelik Çalışmalar
Çokuluslu bankacılığa ilişkin yapılan uluslararası çalışmalar; yabancı banka girişlerinin nedenlerini belirleme ve yabancı banka girişlerinin yerel bankalar ve bankacılık sektörü üzerindeki etkileri üzerine yoğunlaşmıştır.
Fieleke tarafından yapılan çalışmada ABD bankalarının deniz aşırı büyümesinin nedenleri incelenmiştir. Bu çalışmaya göre; ABD bankalarının dış ülkelere yatırım yapmalarının temel nedeni, çokuluslu müşterilerini yatırım yaptıkları ülkelerde izlemeleri olarak belirlenmiştir.356 Bu sonuç ABD bankalarının İngiltere’ye giriş nedenleri üzerine Goldberg ve Sounders tarafından yapılan çalışma ile de desteklenmiştir.
Goldberg ve Sounders yaptıkları çalışmada 1972–1979 yılları arasında ABD piyasasında yabancı bankaların büyümesini modellemişlerdir. Model sonuçları, ABD’ne yabancı firmalar tarafından yapılan doğrudan yabancı yatırımların ABD’deki yabancı bankaların piyasa paylarındaki büyümede pozitif bir belirleyici olduğunu göstermiştir.357 Grosse ve Golberg’de yaptıkları çalışmada, ABD piyasasına giriş yapan yabancı bankaların, kendi ülkelerindeki çokuluslu müşterilerinin uluslararası ticaret ve doğrudan yatırım ihtiyaçlarını karşıladıklarını bulmuşlardır. Ayrıca yabancı bankanın ülke riski ne kadar yüksek olursa, göreceli olarak daha düşük olan ABD piyasasında yabancı banka girişinin o kadar yüksek olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Coğrafi uzaklığın da yabancı banka girişi ile pozitif ilişkiye sahip olduğunu belirtmişlerdir.358
Fischer ve Molyneux İngiltere’yi dikkate aldıkları çalışmalarında, yabancı banka girişlerinin doğrudan yabancı yatırım ve ticaret akışlarıyla yakından ilişkili olduğunu ortaya koymuşlardır.359
356 Norman S. Fieleke, “The Growth of US Banking Abroad: An Analytical Survey”, Federal Reserve Bank of Boston Conference Series, No:18, 1977, s. 9–40
357 Lawrence G. Goldberg, Anthony Saunders, “The Growth of Organizational Forms of Foreign Banks in
U.S.:Note”, Journal of Money, Credit and Banking, Vol:13, Issue:3, 1981, s. 365-374
358 Robert Grosse, Lawrence G. Goldberg, “Foreign Bank Activity in the United States: An Analysis by Country
of Origin”, Journal of Banking and Finance, Vol:15, Issue:16, 1991, s. 1093–1112
359 Philip Molyneux, “A Note on The Determinants of Foreign Bank Activity in London Between 1980 and
Yabancı banka girişlerinin nedenlerine odaklanan diğer çalışmalarda da “Müşteriyi İzle” stratejisinin çokuluslu bankalar tarafından yabancı ülkelere giriş için temel nedenlerden biri olduğu vurgulanmaktadır.
Bu sonuçların aksine Mohantany ve diğerleri yaptıkları çalışmada ABD’deki yabancı bankalar tarafından verilen kredi miktarının, yabancı şirketler tarafından alınan kredi miktarını aştığını belirtmişlerdir. Bu durum, yabancı bankaların ABD firmalarına kredi verdiklerini ve “Müşteriyi İzle” stratejisinin yabancı piyasaya girmek için tek neden olmadığını göstermektedir.360
Yabancı bankaların Estonya, Litvanya, Polonya ve Romanya bankacılık sistemlerine girişlerini konu alan bir araştırmada; yabancı bankaların bu ülkelere girişlerindeki temel nedenin ilgili ülke piyasalarında ortaya çıkan yeni fırsatların değerlendirilmesi ve pazar paylarını genişletme stratejilerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.361
Focarelli ve Pozzolo, bankaların yabancı yatırım kararlarıyla ilgili kapsamlı bir çalışma yapmışlardır. Bu çalışmada 1994–1997 yılları arasında 29 OECD ülkesinde faaliyet gösteren 2499 bankaya ilişkin veriler kullanılarak ilgili bankaların yatırım kararlarını etkileyen faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Analiz sonuçlarına göre yatırım kararını etkileyen en önemli faktör, yatırım yapılacak ülke bankacılık sektöründeki kâr olanaklarıdır. İkili ticaret ilişkileri ise istatistiksel açıdan anlamlı olsa da bankaların yatırım kararlarında çok büyük marjinal etkiye sahip değildir.362
Engwall ve Wallenstal ise İsveç bankaları üzerine yaptıkları çalışmada, bu bankaların yabancı yatırım yaparken “Lideri İzle” stratejisine uygun olarak hareket ettikleri sonucuna ulaşmışlardır.363
Latin Amerika’da ülkelerine yoğun olarak giriş yapan İspanyol bankaları üzerine araştırma yapan Guillen ve Tschoegl ise; bu bankaların dış yatırım yapmalarındaki temel nedenin yerel piyasada oluşan doygunluk olduğunu belirtmişlerdir.364
360 Daniel E. Nolle, Rama Seth, “Do Banks Follow Their Customers Abroad?”, Financial Markets, Institutions &Instruments, 1998, Vol:7, Issue:4, s. 1–25
361 Robert Lensink, “Foreign Banks and Economic Transition”, Journal of Emerging Market Finance, Vol:3,
2004, s. 95–98
362 Dario Focarelli, Alberto F. Pozzolo, “Where Do Banks Expand Abroad? An Empirical Analysis”, SSRN Electronic Paper Collection, 2002, s. 1–36
363 Lars Engwall, Maria Wallenstal, “Tit For That in Small Steps: The Internationalization of Swedish Banks”, Scandinavian Journal of Management, Vol:4, Issue:3, 1988, s. 147–155
Magri ve digerleri, İtalya bankacılık sektöründe 1983–1998 yılları arasında faaliyette bulunan 22 ülke kaynaklı yabancı banka giriş nedenlerini tespit etmeye çalışmışlardır. Çalışmanın bulgularına göre, Avrupa Birliği ile ekonomik bütünleşme sürecinin, ticaret hacminin, yabancı banka girişi önündeki düzenleyici engellerin kaldırılmasının, İtalya’ya olan coğrafi yakınlığın ve İtalya bankacılık sektörünün göreli olarak kârlı olmasının yabancı banka girişlerini olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.365
Konopielko’nun çalışması Merkez ve Doğu Avrupa’ya uygulanan ilk çalışma olarak bilinmektedir. Çalışma sonuçlarına göre, yabancı bankaların Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne girişlerinin temel nedeni, “Müşteri Tabanını Desteklemek” iken Macaristan’a giriş nedeni ise “Yeni İş İmkânları Arayışı” olarak tespit edilmiştir.366
Hırvatistan’da yapılan anket çalışmasında ise; bu ülkeye giriş yapan yabancı bankaların “Pazar Arama” stratejisine uygun olarak bu ülkeye giriş yaptıkları sonucuna ulaşılmıştır.367
Akhtar ise Pakistan’da faaliyet gösteren yabancı bankalar üzerine yaptığı anket çalışmasında ilgili bankaların Pakistan’da faaliyet göstermelerinin nedenlerini belirlemeye çalışmıştır. Çalışma sonuçlarına göre yabancı bankaların Pakistan’da faaliyette bulunmalarının temel gerekçesinin ülkedeki yüksek kârlılık olduğu tespit edilmiştir. Bu nedeni dış ticaretin finansmanı ve müşterilerin izlenme gerekçeleri takip etmektedir.368
Literatür incelendiğinde yabancı banka girişlerinin nedenleri üzerine yapılan çalışmalar üç ana grup altında toplanabilir: Birinci grup; müşteriyi izle stratejisi doğrultusunda; doğrudan yabancı yatırım yapan mevcut müşterilerin izlenmesi ile mal ve hizmet ihracatı yapan diğer müşterilerin izlenmesidir. İkinci grup ise; beklenen göreceli kârlılık üzerine yoğunlaşan çalışmalardır. Bu çalışmalar yatırım yapılacak ülkedeki beklenen ekonomik büyüme, vergi rejimi, döviz kuru etkisi ile ana ülkedeki rekabet baskısı üzerinde durmuşlardır. Son grup çalışmalar ise kurumsal şartlar ve çevre ile yabancı bankaların bilgi maliyeti üzerinde durmuşlardır. Kurumsal parametreler; yatırım yapılan ülkedeki finansal denetim kalitesi, mevzuat kalitesi ve yabancı banka girişine karşı ev sahibi ülke otoritesinin
365 S. Magri, A. Mori, P. Rossi, “The Entry and the Activity Level of Foreign Banks in Italy: An Analysis of the
Determinants”, Journal of Banking and Finance, Vol:29, Issue:5, 2005, s. 1295–1310
366 Lukasz Konopielko, “Foreign Banks’ Entry into Central and Eastern European Markets: Motives and
Activities”, Post-Communist Economies, Vol:11 Issue:4, 1999, s: 463–486
367 Evan Kraft, “Foreign Banks in Croatia: Reasons for Entry, Performance and Impacts”, Journal of Emerging Markets Finance, Vol:3, Issue:153, 2004, s. 159
368 Mohammad H. Akhtar, “Multinational Banking in Pakistan”, Global Business Review, Vol:2, Issue:2, 2001,
tutumudur. Bilgi maliyeti ise giriş yapan banka ülkesi ile ev sahibi ülke arasındaki uzaklık ve her iki ülke arasındaki kültürel benzerliktir.
Bu doğrultuda yabancı banka girişlerinin nedenleri üzerine yapılan çalışmalar ve elde edilen sonuçlar aşağıdaki tablo 4.5’te gösterilmiştir.
Tablo 4.5. Yabancı Banka Giriş Nedenleri Üzerine Yapılan Uluslararası Çalışmalar
Destekleyen Çalışmalar Desteklemeyen Çalışmalar
Müşteriyi İzle Doğrudan Yabancı Yatırım Yapan Mevcut Müşterilerin İzlenmesi
Brealey and Kaplanis (1996), Buch (2000), Goldberg and Johnson (1990), Goldberg and Saunders (1981), Grosse and Goldberg (1991), Hultman and McGee (1989), Miller and Parkhe (1998), Moshirian (2001), Wezel (2004), Yamori (1998), Berger et al. (2003), Dubauskas (2002), Farabullini and Ferri (2004), Galac and Kraft (2000), Konopielko (1999), Kowalski(2002)
Berger et al. (2003), Kindleberger (1983), Seth, Nolle and Mohany (1998), Clarke et al. (2003), Miller and Parkhe (1998), Wezel (2004) İhracat Yapan Müşterilerin İzlenmesi
Brealey and Kaplanis (1996), Buch (2000) Goldberg and Johnson (1990), Grosse and Goldberg (1991), Heinkel and Levi (1992),Magri (2005), Moshirian (2001), Kowalski (2002)
Focarelli and Pozzolo (2001), Galac and Kraft (2000), Wezel (2004)
Beklenen Göreceli Kârlılık Yabancı Ülke Ekonomisinde Büyüme
Buch (2000), Claessens (2000), ECB (2005), Focarelli and Pozzolo (2001), Magri (2005), Moshirian (2001), Kraft (2004), Wezel (2004)
Buch (2000), Buch and DeLong (2004), Wezel (2004)
Döviz Kuru Etkisi Goldberg and Saunders (1981), Hultman and McGee (1989), Moshirian (2001)
Vergi Rejimi Claessens (2000) Papi and Revoltella (2000)
Ana Ülkedeki Rekabet
Dubauskas (2002), Florescu (2002), Galac and Kraft (2000), Konopielko (1999), Kowalski(2002), Kraft (2004), Tschoegl (2004), Mathieson and Roldos (2001)
Galac and Kraft (2000)
Kurumsal Şartlar ve Çevre İle Yabancı Bankaların Bilgi Maliyeti Kurumsal Şartlar
ve Çevre
Berger (2004), Buch (2003), Buch and DeLong (2004), Focarelli and Pozzolo (2001), Goldberg and Saunders (1981), Goldberg and Johnson (1990), Hultman & McGee (1989), Magri et al. (2005), Clarke et al. (2003) Papi and Revoltella (2000), Lensink and de Haan (2002)
Bilgi Maliyeti Berger (2004), Buch (2003), Buch and De Long (2004), Magri et al. (2005), Mathieson and Roldos (2001), Wezel (2004)
Buch (2000), Grosse and Goldberg (1991).
Kaynak: Literatürdeki çalışmalardan derlenmiştir.
Yabancı banka girişlerinin yerel bankalar ve bankacılık sektörü üzerindeki etkilerine yönelik çalışmalar da ise; bir veya daha fazla ülke verisi kullanılarak yabancı banka girişlerinin yerel bankacılık sektörü üzerindeki etkileri rekabet, kârlılık ve etkinlik kriterleri dikkate alınarak incelenmiştir.
Yabancı banka girişlerinin rekabet ve verimlilik etkisi üzerindeki en kapsamlı çalışma 2001 yılında Claessens ve diğerleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Söz konusu çalışmada 1988–1995 yılları arasında 80 ülkedeki bireysel banka hesap numaralarını içeren çok geniş bir bilgi kullanılarak, yabancı banka payları ile yerel bankacılık sistemindeki kârlılık, faiz dışı gelirler ve genel yönetim giderleri arasında kuvvetli bir ilişki olduğu gösterilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre yabancı bankaların rekabet baskısı, yerel bankaların verimliliği üzerinde pozitif bir etki meydana getirmektedir. Üstelik bu verimlilik etkisi yabancı bankaların belirli bir pazar payı kazanmasından sonra değil, yabancı girişinin başlamasıyla birlikte meydana gelmektedir.369
2000 yılında da Barajas ve diğerleri Kolombiya bankacılık sektörü üzerine benzeri bir çalışma yapmışlardır. Çalışma bulgularına göre yabancı banka girişleri yerli bankacılık sektöründe rekabeti artırmıştır. Artan rekabet baskısı nedeniyle yerel bankalar bankacılık hizmetlerini güncellemişlerdir. Bu durum yönetim maliyetlerinin artmasına neden olmuştur. Bu yüzden genel olarak yabancı banka girişleri Kolombiya’daki yerel bankacılık sektöründeki maliyetlerin artmasıyla ilişkilendirilmiştir.370
Clarke ve diğerleri 2000 yılında yaptıkları çalışmada 1995–1997 yılları arasında Arjantin bankacılık sektörüne yabancı bankaların girmesiyle yaşanan etkiyi araştırmışlardır. İlgili yıllar arasında birçok yabancı banka Arjantin bankacılık sektörüne giriş yapmıştır. Araştırma sonuçları yabancı bankaların sadece nispeten avantajlı oldukları durumlarda yerli bankalar üzerinde rekabet baskısı kurduklarını göstermektedir. Bu nedenle, yerli bankalar yabancı bankaların aktif olarak faaliyet gösterdikleri ipotekli konut kredisi (mortgage) piyasasında artan genel yönetim giderleri ve azalan kâr marjlarıyla karşılaşmışlardır. Yabancı bankaların aktif olmadığı bireysel tüketici kredileri piyasasında ise yerel bankaların faiz oranları marjı, genel yönetim giderleri ve kârlılıkları göreceli olarak değişmemiştir.371
Pastor ve diğerleri ise 2000 yılında 1985–1998 yılları arasındaki verileri kullanarak İspanya bankacılık sektörüne yabancı girişlerine izin verilmesinin bankacılık sektörü üzerindeki etkilerini analiz etmişlerdir. Yabancı girişine izin verilmesine karşın İspanya bankacılık sistemine yoğun bir şekilde yabancı banka girişi olmamıştır. Ancak giriş yapan yabancı bankaların toptan bankacılık faaliyetlerinde yoğunlaşmaları ve aynı zamanda yeni
369 S. Claessens, A. Demirgüç-Kunt, H. Huinzinga, “How Does Foreign Entry Affect Domestic Banking
Markets”, Journal of Banking and Finance, Vol:25, Issue:5, 2001, s. 891–911
370 A. Barajas, R. Steiner, N. Salazar, “Foreign Investment in Colombia’s Financial Sector”, IMF Working Paper, No:WP/99/150, 1999, s. 1–39
371 G. Clarke, R. Cull, L. D’Amato, A. Molinari, “The Effect of Foreign Entry on Argentina’s Domestic Banking
ürün ve hizmetler oluşturmalarından dolayı yerel bankaların verimliliklerinin artmasında etkili olmuşlardır.372
1990–1996 yılları arasında 48 ülkedeki 990 bankanın verilerini kullanarak araştırma yapan Lensink ve Hermes, yabancı banka girişlerinin kısa vadede yerel bankacılık sektörü üzerindeki etkilerini ortaya koymaya çalışmışlardır. Lensink ve Hermes’e göre bu etki yatırım yapılan ülkenin ekonomik gelişmişlik düzeyiyle doğrudan ilişkilidir. Düşük seviyede ekonomik gelişme yaşayan ülkelerde yabancı banka girişleri yerli bankaların maliyetlerinin ve faiz marjlarının artmasına yol açmaktadır. Hızlı ekonomik büyüme yaşayan ülkelerde ise etki çok net değildir. Yani yabancı banka girişi; maliyetlerin, kârların ve faiz marjlarının düşüşüne neden olabileceği gibi bu değişkenler üzerinde herhangi bir değişiklikte meydana getirmeyebilir.373
Zajk ise Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Slovakya ve Slovenya ülkelerinin 1995–2000 yılları arasındaki verilerini kullanarak yabancı banka girişlerinin yerel bankalar üzerindeki etkilerini analiz etmiştir. Analiz sonuçları Claessens ve diğerlerinin yaptığı çalışmadan biraz farklıdır. Analiz sonuçlarına göre yabancı banka girişleri faiz dışı gelirleri azaltmakta fakat genel yönetim giderlerini artırmaktadır.374
Çoğunlukla Afrika ülkeleri olmak üzere Hindistan, Bangladeş ve Ukrayna gibi düşük