Tat alma duyusuna yönelik duyusal deneyimler, gelişimi ve desteklenmesi
Prof. Dr. Müdriye YILDIZ BIÇAKÇI
Tat alma duyusuna yönelik duyusal deneyimler
Selin bebeğin babaannesi, Selin’nin iştahsızlığından yakınmakta;
-“Bu gidişle bu bebek hiç gelişmeyecek” topu topu bir muz, bir kaşık yoğurt, iki bebe bisküvi ve az haşlanmış sebzeleri püre haline getirdim, hatta içine az da şeker koydum yesin diye, ama yemiyor. Böylesi çok sağlıklı, babasını da böyle beslerdim. Ama Selin inatçı. Muzu yalnız yiyor ama bu şekilde yemiyor… Selin bebek, bulamaç halindeki yiyeceklerden hoşlanmamaktadır. Her yiyeceği ayrı ayrı keşfetmek istemektedir.
Tat alma duyusunun gelişimi
Tat duyusunun doğumdan önce bile bulunduğu düşünülmektedir.
Bebeklerin tatlımsı ve tuzsuz sıvılara karşı gösterdikleri tercih anne sütü ile beslenmelerine yardımcı olur. Bazı tatlara karşı açıkça tercih gösteririler. Örneğin; yeni doğanlar tatlı sıvıları bir gurmenin yemeklerin tadını çıkararak yemesi gibi daha uzun ve yavaş emerler.
Buna karşı tuzlu sıvıları sevmezler, hızlı hızlı ve kısa periyotlarla emerler. (Trawick-Swith, 2013). Başlangıçta tatlı gıdaları seçen bebek giderek tuzlu gıdaları tercih etmeye başlar. Altı-yedi ay civarında değişik tatları, hatta acı olanları bile kabul etmeye başlar.
Bir yaşından sonra çoğu çocuk çok tatlı, çok tuzlu yiyeceklerden hoşlanır (Bee ve Boyd, 2009; Santrock, 2014).
Aşağıda anne baba ve eğitimcilere tat alma duyusunun
gelişimine yönelik duyusal deneyim önerileri sunulmuştur (Avcı, 2003; Fox ve Schirrmacher, 2012 ve MEBb, 2013):
• Ek besinlere geçilmesiyle birlikte çocuğa değişik yiyecekler tattırılabilir.
• Ek besinlere geçildiğinde, bebeğe yeni besinler tek tek verilmeli ve bir besine alışıldıktan sonra diğer besine geçilmelidir. Bu dönemde tat duyusunun gelişimi için çocuğa bulamaç halinde yiyecekler verilmemelidir.
• Çocuğa hazırlanan yiyeceklerin lezzetli olmasına özen gösterilmelidir. Çocuklara bir tepsi besin örnekleri hazırlanabilir ve bu tatlar tatlı, ekşi sıcak, soğuk, ya da tuzlu olarak sınıflandırılabilir. Acı, tatsız ve baharatlı besinler küçük çocuklar için tatması zor olabilir. Çocuk temel tatlarda uzmanlaştıkça, buna eklemeler ya da çeşitlendirmeler yapılabilir. Her çocuğun kendi kaşığının olması gerekir. Bir damlalık kullanarak, her çocuğun kaşığına şekerli su gibi tatlı bir madde damlatılabilir ve bunun ne olduğu söylenmeden çocuk, tadı hakkında düşünmeye teşvik edilebilir.
Portakal suyu, tuzlu su, limon suyu, tarçın sirkeli su, çikolata şurubu gibi farklı tatlar da kullanılabilir. Bu tatları tattırırken alerjik durumlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Tat duyusu ile ilgili olan materyallerin öncelikle çocuğun yaş ve gelişim düzeyine uygunluğu dikkate alınmalıdır.
Bunun ardından çocuğu çeşitli tat uyaranlarına maruz bırakarak tat duyusunun gelişimine destek olunmalıdır
Tat duyusunun gelişimini desteklemek için kullanılabilecek materyaller;
• Esanslı çiğneme topları
• Üfleme topu
• Su flüdü
• Ağız fırçası
• Çeşitli tatlardaki gıda maddeleri
Kaynak
• Çetin Sultanoğlu, S. ve Aral, N. (2015). “Duyuların Gelişimi”, Bebeklik ve İlk Çocukluk Döneminde (0-36 ay) Gelişim Duyuların Gelişimi ve Desteklenmesi, ed.
M. Yıldız Bıçakçı, 205-225, Eğiten Kitap, Ankara.
• PEKŞEN AKÇA, R., (2015). Bebeklik ve İlk Çocukluk Dönem, Atipik Gelişim Gösteren Çocukların
Gelişimsel Özellikleri. Bebeklik ve İlk Çocukluk
Döneminde (0-36 ay)Gelişim, Duyuların Gelişimi ve Desteklenmesi (pp.91-142), Ankara: Eğiten Kitap.
