GGY471 YAPILI ÇEVRE İLKELERİ

GGY471

YAPILI ÇEVRE İLKELERİ

Doç. Dr. Arzuhan Burcu GÜNTEKİN

Ankara Üniversitesi UBF Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü

KARMA İŞLEVLİ YAPILAR

 “Karma işlevli yapılar” sosyal karmanın oluşturulduğu daha bütünleşik, ekonomik anlamda daha karlı, ekolojik anlamda daha gelişmiş ve sürdürülebilir ortamlar yaratmayı amaçlamaktadır.

 Ölçeklerinin büyüklüğü ve içlerinde bulundurdukları çok çeşitli

kullanımlarla adeta kent içinde kent yaratan karma işlevli yapılar,

kent içindeki dinamikler üzerinde ciddi etkiler yaratmaktadır.

KARMA İŞLEVLİ YAPILAR

 Karma işlevli yapıların farklı sosyal grupları içine dahil ederek

bulunduğu çevre ve kentle bütünleşmesi ve ortaya çıkış amacında

olduğu gibi sosyal karma yaratması ve canlı bir çekim merkezi

oluşturmaları yani sosyal ve fiziksel anlamda sürdürülebilir olmaları

ancak karma işlevli kullanımın salt bina olarak değil, belli bir alan

ölçeğinde bütünleşik bir tasarım yaklaşımıyla ele alınmasıyla

mümkündür.

KARMA İŞLEVLİ YAPILAR

 Modernist yaklaşımlarda, kentsel tasarım yalnızca arazi

kullanımlarının mekânsal ayrımıyla ve hızlı bir kentsel büyüme

sağlayabilmek ve yapım maliyetlerini minimize etmek amacıyla

minimum kentsel mekan standartları ve maksimum inşaat alanına

dayalı kentsel form üretimiyle ilgilenirler (Akgün 2010).

KARMA İŞLEVLİ YAPILAR

 Modernist planlama prensipleri ve bu prensiplere göre şekillenmiş kentsel mekanlar da, özellikle 1960’lardan sonra kentsel tasarım kuramcıları tarafından eleştirilmektedir.

 Kuramcılar modernist yaklaşımının yerine, insan ihtiyaçlarına daha

fazla önem veren kentsel mekan anlayışını önermişlerdir.

KARMA İŞLEVLİ YAPILAR

 İmarda küçük olan arazi parçasında kısıtlı seçenekler olabilirken ve dolayısıyla tahmin edilebilir bina formları ortaya çıkarken, parseller büyüdükçe bina şeklini ve arsa üzerindeki yerleşimini tahmin etme olasılığı azalmaktadır. Arazinin alt bölümlere ayrılması modern şehirde kentsel bir yapı oluşturmak için önemli bir mekanizmadır.

Dolayısıyla, tasarım sürecinde bina ölçeğini göz önünde

bulundurmak ihmal edilmemelidir. Jacobs’ın da değindiği gibi, blok

yapılar daha fazla yaya dolaşımına olanak sağlayacak şekilde, duvar

etkisi yaratmadan geçirgen şekilde tasarlanmalıdır.

ÇEŞİTLİLİK KAVRAMI VE KARMA İŞLEV KULLANIMI

 Çeşitlilik, farklı gruplara eşit erişim imkanı sağlar. Bu açıdan bakıldığında, şehirlerin yarar kazanımı, dolayısıyla da ekonomik başarıya ulaşmanın yolu, toplumda ekonomik altyapıda ve yapılı çevrede çeşitliliği sağlamaktan geçer.

 Kent literatüründe “çeşitlilik” teriminin birçok anlamı

bulunmaktadır. Çeşitlilik kentsel tasarımcılar arasında bina (işlev)

tiplerini karıştırmaya karşılık gelirken, plancılar arasında karma

işlevli yapılara ya da sınıf ve ırksal-etnik heterojenlik anlamına

gelebilir.

KARMA İŞLEVLİ YAPILARIN TASARIM KRİTERLERİ

 Bütün geliştirmeler sürdürülebilir tasarım ölçütlerine uymak

zorundadır. Karma işlevli yapılar eğer yüksek yapılarda yer alıyorsa

yüksek yapı politikalarına, büyük kentsel projelerde yer alıyorsa

bunlarla ilgili politikalara uymak zorundadır. Karma işlevli yapıların

detaylı tasarım rehberleri alt ölçekte bölge tekil imar planlarında

unitary development plan (bütüncül geliştirme planı)

oluşturulmaktadır (Akgün 2010).

KARMA İŞLEVLİ YAPILARIN TASARIM KRİTERLERİ

 Karma işlevli yapılar aynı mekanın farklı işlevlerce kullanılması sayesinde başarılı yoğun yapılaşmalar oluşturabilir. Bu sayede güvenliğin artmasına yardımcı olur.

 Büyük ölçekli binaların karma işlevli yapı şeklinde tasarlanmaları desteklenmelidir.

 Bu geliştirmelerin tasarımında geliştirmenin çevresiyle, suyla,

kamusal ve açık alanlarla ilişkileri irdelenmelidir. Karma işlevli

yapıların ağırlıklı olarak konut veya istihdam sağlayıcı geliştirmeler

olmasına çalışılmalıdır (Akgün 2010).

Akgün, T. D. 2010. Karma İşlevli Yapıların Kentsel ve Mimari Tasarım Arakesitinde Kamu Yararı Gözetilerek İrdelenmesi:

Zincirlikuyu-levent Aksı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.

Anderson, J., 2011. Mimari Tasarım, Literatür Yayıncılık, ISBN:

9789750405976, İstanbul.

Ataöv, A. ve Tekeli, İ., 2017. Sürdürülebilir Toplum ve Yapılı Çevre, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, ISBN: 9786053994893, İstanbul.

Ching, F.D.K., 2012. Mimarlık, Biçim, Mekan ve Düzen, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, ISBN: 9789758599202, İstanbul.

Çelebi, G., Gültekin, A.B., Bedir, M., Tereci, A. ve Harputlugil, G., 2008. Yapı Çevre İlişkileri, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi SMGM Koruma Programı Eğitimi Ders Notları, Çizgi Basım Yayın Ltd.Şti., ISBN / ISSN: 978-9944-89-645-0, İstanbul.

Kaynakça

Ersoy, M.2007. Kentsel Planlama Kuramları, İmge Yayınevi, ODTÜ Ankara

Forester, J. 1989 Palning in the force of power, University of California Press, Berkeley

Forester, J. 2001. Planing in the Face of Conflict, Le Gates, R.T. and Stout, F. Magazine.

Freiedman, J. 1987. Planing in the Public Domain, From Knowledge to Action Princeton University, New Jersey.

Gültekin, A.B. ve Yavaşbatmaz, S., 2013. Sustainable Tall Building Design, LAP Lambert Academic Publishing, ISBN: 978-3-659-36665- 9, Saarbrücken – Germany.

 Habraken N. J. 1998. The Structure of the Ordinary Form and Control in the Built Environment.

Knox P., Ozolins P. 2007 The Built Environment, Urban Design Reader.

Kaynakça

Müller, W., 2012. Mimarlık Atlası I-II, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, ISBN: 9789944757683, İstanbul.

Neufert, E., 2016. Yapı Tasarımı, Beta Yayınları, Ankara.

Yüceer, N.S., 2015. Yapıda Çevre ve Enerji, Nobel Akademik Yayıncılık, ISBN: 9786053201151, Ankara.

Kaynakça