GGY471 YAPILI ÇEVRE İLKELERİ

(1)

GGY471

YAPILI ÇEVRE İLKELERİ

Doç. Dr. Arzuhan Burcu GÜNTEKİN

Ankara Üniversitesi UBF Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü

(2)

Yapılı Çevre Tasarımını Etkileyen Faktörler

 YAPILI ÇEVRENİN BİLEŞENLERİ

Yapılı çevrenin bileşenleri, mekânsal, morfolojik, bağlamsal, görsel, algısal, sosyal, işlevsel, sürdürülebilirlik ve tasarım-planlama süreci olarak dokuz başlık altında toplamaktadır [Carmona, 1999].

Hall ve Doe yapılı çevrenin bileşenlerini üç seviyede tanımlamaktadır. Bu bileşenler Çizelge ’de verilmiştir.

(3)

Yapılı Çevre Tasarımını Etkileyen Faktörler

 YAPILI ÇEVRENİN BİLEŞENLERİ

Yapılı çevrenin bileşenleri, mekânsal, morfolojik, bağlamsal, görsel, algısal, sosyal, işlevsel, sürdürülebilirlik ve tasarım-planlama süreci olarak dokuz başlık altında toplamaktadır [Carmona, 1999].

Hall ve Doe yapılı çevrenin bileşenlerini üç seviyede tanımlamaktadır. Bu bileşenler Çizelge ’de verilmiştir.

(4)

Yapılı Çevre Tasarımını Etkileyen Faktörler

 YAPILI ÇEVRENİN BİLEŞENLERİ

(5)

Yapılı Çevre Tasarımını Etkileyen Faktörler

YAPILI ÇEVRENİN BİLEŞENLERİ

Seviye 1’de yer alan yerleşim bileşenleri yapılı çevredeki değişimin ana bileşenlerini barındırmaktadır.

Bu seviyenin ‘yerleşim’ olarak tanımlanması, her bir alanın ana omurgasını oluşturan bileşenleri içermesinden kaynaklanmaktadır.

Seviye 2 alan morfolojisi olarak tanımlanmaktadır.

Seviye 3 alanın parsel detayındaki özelliklerini içermektedir. [Hall ve Doe, 2000].

(6)

Yapılı Çevre Tasarımını Etkileyen Faktörler

YAPILI ÇEVRENİN BİLEŞENLERİ

Seviye 1’de yer alan yerleşim bileşenleri yapılı çevredeki değişimin ana bileşenlerini barındırmaktadır.

Bu seviyenin ‘yerleşim’ olarak tanımlanması, her bir alanın ana omurgasını oluşturan bileşenleri içermesinden kaynaklanmaktadır.

Seviye 2 alan morfolojisi olarak tanımlanmaktadır.

Seviye 3 alanın parsel detayındaki özelliklerini içermektedir. [Hall ve Doe, 2000].

(7)

Yapılı Çevrenin Tasarım ve Üretim Sürecinde Yer Alan Aktörler

Yapılı çevreler farklı amaç ve beklentilere sahip aktörler tarafından oluşturulmakta ve şekillenmektedir.

Yapılı çevrenin kavranabilmesi veya anlaşılabilmesi için kilit aktörlerin tanınması, bu aktörlerin amaç ve hedefleri ile yapılı çevrenin oluşmasında ne kadar beklenti içerisinde olduklarının, birbirleri ile girdikleri ilişki biçimlerinin tanımlanması gerekmektedir [Knox ve Ozolins, 2007].

(8)

Yapılı Çevrenin Tasarım ve Üretim Sürecinde Yer Alan Aktörler

Yapılı çevre, arsa sahipleri, yatırımcılar, müteahhitler, geliştiriciler, politikacılar ve bürokratlar gibi değişik aktörlerin bir araya gelmesi veya aktörlerin belirli bir sıralama içinde kendi rollerini oynaması ile meydana gelmektedir.

Ülkemizde sürecin sadece teknik bir şekilde işlemesi, süreçte yer alan aktörlerin birbirinden bağımsız ve kopuk bir şekilde davranması sonucunu da beraberinde getirmektedir.

(9)

Yapılı Çevrenin Tasarım ve Üretim Sürecinde Yer Alan Aktörler

Kentsel yapılı çevrede değişikliklerle ilgili bir öneri, plancılar ya da mimarlar tarafından ilgili yönetime sunulmakta, öneri, yönetimde çalışan meslek adamları tarafından değerlendirilmekte, belediye meclislerinde tartışılmakta, değerlendirme sonrası kabul edilen öneri askıya çıkarılmakta ve halkın bilgisine sunulmaktadır.

Tüm bunların sonucunda, öneri kabul edilmekte ya da reddedilmektedir. Bu süreçte, tüm aktörler birbirinden bağımsız ve ayrı bir şekilde kendilerine tanınmış sınırlar içinde davranmaktadırlar. Sürecin işleyişi, aktörlerin bireysel olarak davranış geliştirmelerini özendirmekte, sonuçta kentsel yapılı çevre bireysel eylemler ile biçimlendirilmektedir [Ünlü, 2006].

(10)

Anderson, J., 2011. Mimari Tasarım, Literatür Yayıncılık, ISBN:

9789750405976, İstanbul.

Ataöv, A. ve Tekeli, İ., 2017. Sürdürülebilir Toplum ve Yapılı Çevre, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, ISBN: 9786053994893, İstanbul.

Ching, F.D.K., 2012. Mimarlık, Biçim, Mekan ve Düzen, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, ISBN: 9789758599202, İstanbul.

Çelebi, G., Gültekin, A.B., Bedir, M., Tereci, A. ve Harputlugil, G., 2008. Yapı Çevre İlişkileri, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi SMGM Koruma Programı Eğitimi Ders Notları, Çizgi Basım Yayın Ltd.Şti., ISBN / ISSN: 978-9944-89-645-0, İstanbul.

Ersoy, M.2007. Kentsel Planlama Kuramları, İmge Yayınevi, ODTÜ Ankara

Forester, J. 1989 Palning in the force of power, University of California Press, Berkeley

Kaynakça

(11)

Forester, J. 2001. Planing in the Face of Conflict, Le Gates, R.T. and Stout, F. Magazine.

Freiedman, J. 1987. Planing in the Public Domain, From Knowledge to Action Princeton University, New Jersey.

Gültekin, A.B. ve Yavaşbatmaz, S., 2013. Sustainable Tall Building Design, LAP Lambert Academic Publishing, ISBN: 978-3-659-36665- 9, Saarbrücken – Germany.

 Habraken N. J. 1998. The Structure of the Ordinary Form and Control in the Built Environment.

Knox P., Ozolins P. 2007 The Built Environment, Urban Design Reader.

Kaynakça

(12)

Müller, W., 2012. Mimarlık Atlası I-II, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, ISBN: 9789944757683, İstanbul.

Neufert, E., 2016. Yapı Tasarımı, Beta Yayınları, Ankara.

Yüceer, N.S., 2015. Yapıda Çevre ve Enerji, Nobel Akademik Yayıncılık, ISBN: 9786053201151, Ankara.