GGY471 YAPILI ÇEVRE İLKELERİ

(1)

GGY471

YAPILI ÇEVRE İLKELERİ

Doç. Dr. Arzuhan Burcu GÜNTEKİN

Ankara Üniversitesi UBF Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü

(2)

Mekan Kavramı

Her bina, toplumun belirli bir gereksinimine cevap vermek üzere,

çağın inşaat tekniğine dayalı olarak bazı malzemelerle belirli bir fiziki

mekanın etrafının çevrilmesiyle oluşmuştur. İşte insanın fiziksel

mekana yönelip orada belli bir kesimi belirginleştirmesi,

sınırlandırması ile mimari mekan oluşur. Başka bir deyimle mimari

mekan özellikle hissedilir, izlenir duruma gelir.

(3)

YAPILI ÇEVRE KAVRAMI VE KAPSAMI

Mekan kavramını daha iyi anlayabilmek için kendimizi üç farklı ortamda bulunduğumuzu kabul ederek bir gözlem yapmak yerinde olacaktır : birincisinde her yönde açık, göz alabildiğine uzanan, hudutsuz, sonsuz görünen bir tabiatın ortasında olduğumuzu, ikinci olarak kısmen ağaç ve ağaç gruplarının ve kısmen de muhtelif yükseklikte çalılarla kuşatılmış bir ortamda, üçüncü olarak da ağaç gövdelerinin çok sık olduğu bir orman da bulunduğumuzu tahayyül edelim. İşte ağaç ve çalılarla çevrelenmiş olan ikinci ortam bizde ilk mekan kavramım düşünmemizi sağlar. Bir anlamda mekan hissi korunmuştuk ve çevrelenmiştik duygularıyla ortaya çıkmaktadır.

Mekan kavramım kolay anlaşılabilmesi için doğal mekandan

örneklerle açıklamayı uygun gördüm.

(4)

YAPILI ÇEVRE KAVRAMI VE KAPSAMI

Yalnız ikinci ortamdaki ağaç ve çalıların bizde mekan hissi

uyandırabilmesi için hangi yükseklikte ve nasıl konumlandırılmış

olmalarının ve ne kadar büyüklükte bir alam kuşatmaları gerektiği

sorusu akla gelebilir. Bu sorulara matematiksel bir cevap vermenin

imkansızlığı mekan olgusunun aslında -daha ileri kısımlarda da

görüleceği gibi- pek çok değişkene bağlı olmasındandır.

(5)

Mekanların Sınıflandırılması ve Yapılı Çevrede Mekanların Oluşturulması

İç Mekan-Dış Mekan

Mekanın öğeleri kısmında, mekanı sınırlandıran öğelerin niteliğine bağlı olarak, doğal mekan, yapay mekan ve karma sınıflandırması yapılmıştı. Bunun haricinde mimarın fiziki mekanın bir kısmım duvarlar ve tavanla kapatması sonucu meydana gelen mekana iç mekan, bunun dışında kalan hacme ise dış mekan kavramları verilmiştir.

 Her yapı iki çeşit mekan oluşturmaktadır. Birisi yapının kendi

tarafından sınırlanan iç mekan veya mekanlar, diğeri ise söz konusu

yapının dış yüzeylerinin etrafındaki başka yapılarınkilerle beraber

oluşturdukları (sınırlandırdıkları) dış mekandır.

(6)

Mekanların Sınıflandırılması ve Yapılı Çevrede Mekanların Oluşturulması

Mekanın Öğeleri

Doğal ve yapay elemanlar ile belli mekan kuruluşları genelde şöyle tanımlanabilir :

 Doğal elemanlar ile (yeryüzü, gökyüzü, ufuk, çalılık, ağaçlar) DOĞAL MEKAN,

 Yapay elemanlar ile (duvarlar, tavanlar, kirişler, kolonlar) YAPAY MEKAN (MİMARİ MEKAN, ŞEHİRSEL MEKAN)

Doğal ve yapay elemanlarla KARMA MEKAN.

(7)

Mekanların Sınıflandırılması ve Yapılı Çevrede Mekanların Oluşturulması

Mekanın Öğeleri

Mekanı sınırlandıran Öğelerin farklılığına göre mimari mekan ve doğal mekan ayırımı yaparız. Bu Öğeler duvarlar, tavanlar ve döşemeler, sütunlar, kolonlar ve kirişler ise mimari mekandan, söz ederiz. Bu öğeler yeryüzü, gökyüzü, ufuk, çalılık, ağaçlar ve bulutlar ise doğanın oluşturduğu, doğal mekandan söz ederiz. Mimari mekanın veya doğal ve mimari mekanın özel durumu olan şehirsel mekanlar, sokaklar, binalar veya bunlarla birlikte yeşil sahalar, ağaçlar vb ile sınırlanır.

 Doğal ve yapay elemanlar ile belli mekan kuruluşları genelde şöyle tanımlanabilir :

Doğal elemanlar ile (yeryüzü, gökyüzü, ufuk, çalılık, ağaçlar) DOĞAL MEKAN,

- Yapay elemanlar ile (duvarlar, tavanlar, kirişler, kolonlar) YAPAY MEKAN (MİMARİ MEKAN, ŞEHİRSEL MEKAN)

 - Doğal ve yapay elemanlarla KARMA MEKAN.

(8)

Anderson, J., 2011. Mimari Tasarım, Literatür Yayıncılık, ISBN:

9789750405976, İstanbul.

Ataöv, A. ve Tekeli, İ., 2017. Sürdürülebilir Toplum ve Yapılı Çevre, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, ISBN: 9786053994893, İstanbul.

 Ching, F.D.K., 2012. Mimarlık, Biçim, Mekan ve Düzen, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, ISBN: 9789758599202, İstanbul.

Çelebi, G., Gültekin, A.B., Bedir, M., Tereci, A. ve Harputlugil, G., 2008. Yapı Çevre İlişkileri, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi SMGM Koruma Programı Eğitimi Ders Notları, Çizgi Basım Yayın Ltd.Şti., ISBN / ISSN: 978-9944-89-645-0, İstanbul.

 Gültekin, A.B. ve Yavaşbatmaz, S., 2013. Sustainable Tall Building Design, LAP Lambert Academic Publishing, ISBN: 978-3-659-36665- 9, Saarbrücken – Germany.

Kaynakça

(9)

Müller, W., 2012. Mimarlık Atlası I-II, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, ISBN: 9789944757683, İstanbul.

Neufert, E., 2016. Yapı Tasarımı, Beta Yayınları, Ankara.

 Yüceer, N.S., 2015. Yapıda Çevre ve Enerji, Nobel Akademik Yayıncılık, ISBN: 9786053201151, Ankara.

Joedicke, J., Bir Mimari Mekan Kuramına Giriş ve Aynı Zamanda Mimarinin Durumunun Saptanması İçin Deneme, Bauen-t-Wohnen 1968/9, çev.: Doç. Attila Arpat, İTü Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Matbaası.

Kaynakça