Hemşirelik. Stoma Hemşireliği. Dersin Haftası: 10. Hafta Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Dr. Öğr. Üyesi Mahruk RASHIDI E-Posta:

(1)

(2)

Hemşirelik

Stoma Hemşireliği

Dersin Haftası: 10 . Hafta

Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Dr. Öğr. Üyesi Mahruk RASHIDI E-Posta:mrashidi@gelişim.edu.tr

Bölüm Adı

DersinAdı

(3)

Salı 12:20-14:40 3 Kredi

Pazartesi- Salı - Çarşamba

https://gbs.gelisim.edu.tr/ders-detay-5-51-12121-1

B Blok Sağlık Bilimleri Fakültesi Kat: Giriş 406 Numara 21.Oda

Ders Günü ve Saati

Görüşme Gün ve Saatleri

Dersin Öğretim Üyesinin Konumu Dersin Kredisi

GBS Linki

DERS BİLGİLERİ

gelisimedu igugelisim

(4)

• Üriner sistem stomaları ve bakım

• Ürostomili Hastada Taburculuk Eğitimi ve Evde Bakım

• Ürostomili Hastada Hemşirelik Bakım Planı

(5)

• Ürostomili Hastada Taburculuk Eğitimi ve Evde Bakım

• Hastaların ameliyat sonrası en az 3 ay düzenli stoma hemşiresine gereksinimleri olur

• Hastaların stoma hemşirelerinin kendilerinin ne zaman ziyaret edeceğini ve bu durumun ne

zaman sonlanacağını bilmeleri gerekir.

(6)

• Ameliyat öncesi dönemde olası komplikasyonlar konusunda bilgilendirilmesi gereken hasta

• Taburcu olurken de sık görülen komplikasyonlar ve bu komplikasyonlar oluştuğunda ne yapılması gerektiği konusunda sözel ya da yazılı olarak

bilgilendirilmelidir.

(7)

• Bilgilendirme kapsamında

• Beslenme

• Cilt bakımı

• İdrar yolu infeksiyonunun belirtileri

• Peristomal herninin önlenmesi

• Olası komplikasyonlar

• Cinsel işlev bozukluğu

• Seyahat sırasında dikkat edilmesi gereken konularda bilgi verilmelidir

(8)

• Beslenme

• Ürostomili hastaların yemesinde sakıncalı olan herhangi bir gıda olmadığı belirtilmelidir

• Bazı yiyecekler idrarda kötü koku ve renk verebilir ( pancar , kuşkonmaz)

• Hastalara bu tür yiyeceklerden uzak durması söyleniliyor.

(9)

• Hastaya ürostomi materyallerinin çoğunlukla cilt dostu olduğu ve alerjinin az görüldüğü

konusunda güvence verilir.

• Peristomal ciltteki idrarı temizlemek için su ve pamuklu bez kullanılmasının uygun olduğu

açıklanır

• Parfüm yada allerjen içeren bezlerin kullanılması önerilmez

(10)

• Hasta ıslak mendil kullanmak istiyorsa ostomili hastalara özel yapılmış ıslak mendil kullanması önerilir.

• Torbasını çıkararak banyo yapan hastalarda

yağsız , parfümsüz duş jelleri kullanması önerilir

(11)

• Uygun olmayan losyon ve kremler farklı cilt problemlerine yol açacağı hastaya söylenilir

• Sızıntıyı önlemek için torba stomaya uygun büyüklükte ve şekilde kesilmelidir

• Stomanın temasla kolayca kanıyacağı hastaya açıklanır

(12)

• Torbanın etrafında peristomal alandaki kıllar , yapışkan kısma yapışarak çıkartılırken acımaya neden olduğundan ,çoğu hasta bölgeyi traş

etmeyi tercih edebilir.

• Bölge haftada bir kereden fazla traş edilmemelidir

• Temiz bir traş kullanılmalıdır.

(13)

• Olası cilt sorunlarını önlemek için, yıkama ve kurulamayı içeren stoma bakımı olabildiğince basit ve pratik olmalıdır.

• Tüm önerilere karşın yine de cilt sorunları oluştuğunda mutlaka stoma hemşiresine danışılması önerilir.

(14)

• İdrar Yolu İnfeksiyonu

• Hastalar idrar infeksiyonu durumunda ne yapması konusunda mutlaka eğitilmelidir.

• Normal idrar rengi açıklanarak, kırmızı veya

bulanık ya da kötü kokulu idrar olduğunda neler yapacağı konusunda bilgi verilir.

(15)

• Hasta grip tarzı belirtiler , yüksek ateş , böbrek hassasiyeti ve duyarlılığı , bulantı ve kusma gibi idrar yolu infeksiyonu semptomları konusunda dikkatlı olması için uyarılır.

• Yeterli sıvı alımı idrar yolu infeksiyonunu azaltacağına dair hastaya bilgi verilir.

(16)

• Tüm idrar testi yeni alınan idrar örneği ile yapılmalıdır.

• Hastadan idrar yolu infeksiyonunu izlemek için belirli aralıklarla idrar örnekleri alarak , kültür ve antibiyogram yaptırması istenir.

• Kültür sonucu ortaya çıkan bakteriye uygun hekim tarafından antibiyotik tedavisi uygulanır.

(17)

• Peristomal Herni( PSH)

• Peristomal herni çoğunlukla ameliyattan aylar ya da yıllar sonra ortaya çıkar .

• Hasta herhangi bir rahatsızlık hissetmeyebilir

• Bazen şiddetli ağrı ve idrar akımında kesme ortaya çıkabilir, acil ameliyat gerektirebilir.

(18)

• Peristomal herni gelişimini önlemek için

hastalara , abdominal egzersiz yöntemleri, karın içi basıncı arttıran aktivitelerden kaçınılmalı , ve gerektiğinde bel korsesi takması gerektiği

hakkında hastaya bilgi verilmelidir.

(19)

• Cinsel yaşam

• Hastaya , cinsel yaşamla ilgili olası

komplikasyonlar ve ne tür önlemler alacağına ilişkin açıklama yapılır.

(20)

• Seyahat Ederken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Hastalara , seyahat ederken mutlaka yanlarında fazla ürostomi seti bulundurması söylenir

• Uçak ile seyahatte , kayıp ya da gecikme olasılığına karşı mutlaka el bagajında yedek malzeme

taşınmalıdır

• Acil durumlarda iletişim için bir telefon numarası verilir.

(21)

• Ürostomili Hastada Hemşirelik Bakım Planı

(22)

• Ameliyat Öncesi Dönem

• Tanılama

• Üriner diversiyon uygulanacak bireyin ameliyat öncesi hemşirelik bakımı , birey ve ailenin eğitimi üzerine temellendirilir

• Birey ve ailenin , tanıya yardımcı testler , üriner diversiyon ve planlanan cerrahi girişim ile ilgili bilgi ve anlayışı tanımlar.

(23)

• Cerrahi girişim , beden imajının bozulma

olasılığına ilişkin hissettiklerini ifade etme ve hastane dışındaki destek sistemler konusunda soru sorma fırsatı sağlanarak bireyin anksiyete düzeyi değerlendirilir.

(24)

• Yaşam bulguları izlenir

• Aldığı ve çıkardığı sıvı izlemi yapılır

• Cilt renk, morluk, peteşi ve hidrasyon açısından değerlendirilir

• Kalp ve akciğer sesleri dinlenir

(25)

• Hemşirelik Tanısı

• Hastalığı ve tanıya yardımcı testler, cerrahi girişim öncesi olası bağırsak hastalığı ve tedavinin

beklenen dönemine ilişkin cerrahi girişimle ilgili bilgi eksikliği

• Hedef

• Ameliyat sonrası dönemde öz bakım hakkında bilgi verilerek bireyin farkındalığına artış ile

ameliyat öncesi ve sonrası anksiyete durumunda azalma görülecek

(26)

• Hemşirelik Girişimleri

• Ameliyat öncesi eğitim verilir

• Birey içinde bulunduğu durumla ilgili tartışma için cesaretlendirilmelidir

• hastalığı , planlanan tedavi ve beklenen sonuçlara ilişkin eğitim eksikleri tanılanır.

• Tanıya yönelik testler ameliyat öncesi ve sonrası tedavi ve beklentilerin değerlendirilmesinde aile tartışmaya dahil edilmelidir

(27)

• IV yol , nazogastrik tüp , dren ve kateter gibi

ameliyat sonrası var olacak çeşitli tüplerin hangi amaçla takıldığı ve ne zaman çıkarılacağı

açıklanır.

• Gerektiğinde , taburculuk sonrası var olan destek hizmetleri konusunda da bilgi verilir.

(28)

• Ameliyat öncesi bağırsak hazırlığı konusunda bilgi verilir.

• Bağırsak hazırlığı için 1 ile 3 gün sulu gıda alması bağırsağı temizlemek için laksatif ve lavman uygulaması

• Bağırsaktaki bakteri sayısını düşürmek için

antibiyotik tedavisinin gerekli olduğu açıklanır.

(29)

• Stoma hemşiresinin hastayı ziyaret etmesi sağlanır

• Stoma hemşiresinin ziyareti , hasta ve ailesine beklenen ameliyat dönemine ilişkin bilgi edinme ve etkileşimde bulunma olanağı verir.

(30)

• Hastada stoma açma planlanmışsa , ameliyat öncesi stoma hemşiresi , ostomi için en iyi yeri seçer ve işaretler

(31)

• Stoma bireyin kolaylıkla görebileceği, göbek, kosta uçları , pubis, skar ve kırışık ya da çatlaklardan

uzak bir yerde olmalıdır.

• Stoma yeri seçimi sırasında birey , yatarak , ayakta ve oturma pozisyonlarında gözlenir.

(32)

• Değerlendirme

• Hasta ameliyata ilişkin anksiyete ve korkularını ifade ederek ameliyata yönelik olumlu davranış sergilemeli

• Üriner sistemin anatomi ve fizyolojisini ve nasıl etkilendiğini tanımlayabilmeli

(33)

• Yaranın ve stomanın yeri , görünümü ve büyüklüğü hakkında bilgi sahibi olmalı

• İdrar drenajını boşaltmayı bilmelidir.

(34)

• Cerrahi girişime bağlı beden imajında bozulma , olası stoma oluşumu, olası cinsel fonksiyonda bozulma ve üriner

eliminasyonda olası değişim riskine bağlı beden imajında bozulma riski

(35)

• Hedefler

• Birey , değişen beden imajı , stoma yerleşimi ,

üriner sistemde değişme , cinsel işlev bozukluğu riskine ilişkin korku ve endişelerinin tartışabilecek.

(36)

• Beden imajında beklenen değişikliklerle baş

etmede , bireyi zorlayan sıkıntısını ortaya çıkaran faktörler tanımlanır.

• Stoma hemşiresinin ziyaretine ek olarak benzer tanı ve işleme sahip bir bireyin ziyareti önerilir.

(37)

• Bu ziyaretler , soru sorma , rahatlama , destek

duygusu hissetme ve bilgi alma konusunda bireyi rahatlatır ve destekler

(38)

• Ameliyat öncesi eğitim ,beklenen anatomik ve fizyolojik değişimler ve olası etkilerine ilişkin açıklamaları içermelidir.

• Ürostomi ile ilgili cerrahi girişimin getirdiği

yaşam şekli değişiklikleri nedeniyle gerektiğinde ek danışmanlık yapılır

• Bireye destek sağlanır ve yönlendirilir.

(39)

• Radikal mesane cerrahisi , cinsel işlev

bozukluklarına yol açabilir. Bu uygulanan cerrahi girişime bağlı olarak hastalarda radikal cerrahiyi takiben cinsel işlev bozukluğu riskini tartışmak için fırsat yaratılmalıdır

• Bireyler cerrahi girişim sonrası gelişen cinsel ilişkide sıkıntı yaşadıklarında var olan

kaynaklardan yararlana bilmeleri için eğitim verilmelidir.

(40)

• Birey , seçilen cerrahi için hazırlıklı olmalı ,

hastalığı , tanıya yardımcı testler, bağırsak hazırlığı ve cerrahi girişim konusunda verilen bilgiyi

kavramış olmalı

• Cerrahi sonrası cinsel işlev bozukluğu ve beden imajı bozukluğu konusundaki endişelerinin ifade etmeli

(41)

• Ameliyat Sonrası Dönem

• Tanılama

• Rutin ameliyat sonrası değerlendirme ve bakım, majör abdominal cerrahi sonrası birey için

alışılmış hemşirelik tanılarını içerir

(42)

• Üriner diversiyona özel tanılamada izlenecek adımlar:

• İdrar atımı ilk 24 saat, saatte bir , daha sonra en azından 8 saatte bir ölçülür

• Ostomi rezervuarı başlangıçta 4 saatte bir daha sonra 8 saatte bir , sızıntı ve altındaki cilt

açısından kontrol edilir.

(43)

• Stoma cerrahi sonrası , ilk 24 saat , saat başı gözlenir . Herhangi bir sorun yoksa , gözlem aralığı 4 saatte bire , giderek 8 saatte bire

çıkarılır.

• Stomanın büyüklüğü , şekli ve rengi kaydedilir farklı değişiklikler derhal cerrahın müdahalesi gerektiren durumlar olabilir

(44)

• Stomanın siyahımsı renkte ya da siyanotik

görünümde olması yetersiz kan akımı nekroz başlangıcının belirtisidir. Acil bir durum olarak değerlendirilir

• Anastomoz yerinde sızıntı ya da üreteral ayrılma

• İdrarın peritoneal boşluk içine sızması sonucu görülen peritonit değerlendirilir

• Peritonit sonucu ateş , abdominal ağrı ve sertlik gibi belirtiler gözlenir.

(45)

• Kanama bulguları gözlenir . kanama cerrahi bir sorunu , stoma torbasının kötü uygulanması ve bağırsak mukozasının yapısı nedeniyle

görülebilir.

(46)

• Bağırsağın ellenmesi ve rezeksiyonu nedeniyle birkaç gün bağırsak hareketleri olmaz .

• Bağırsak hareketleri dönünceye kadar ,

nazogastrik tüp ve IV yolu bulunan hasta ağızdan hiçbir şey almaz.

• Bağırsak sesleri ve nazogastrik içeriğin yanı sıra gaz çıkarma durumu da tanımlanmalıdır.

(47)

• Hematüri , pıhıtı oluşumu ve cerrahi girişime bağlı kateterin tıkanması sonucu yaralanma riski

• Hedef

• Kateter ve diğer drenaj tüpleri tıkanmış olmayacak ve idrar rahat boşaltılacak

(48)

• Mesanenin çıkarılmasına bağlı yeni oluşturulan mesanede sürekli idrar drenajı sürdürülmesi

hedeflenir

• Birey kateter ile taburcu edilir ve kateter tam iyileşme sağlanıncaya kadar yaklaşık 2 hafta yerinde kalır.

(49)

• Radikal sistektomi ve üriner diversiyon geçiren bireylerde kanama riski görülür

• Bireylerin yaşam bulguları izlenmelidir

• Yara bölgesi ve drenaj tüpleri aşırı kanamanın erken belirtileri açısından izlenmelidir.

(50)

• Kateterden gelen idrar yakından izlenir ve irrigasyonlar istem doğrultusunda düzenli aralıklarla yapılır.

• Kateter irrigasyonu, yaklaşık30 ile 60 ml serum fizyolojik kullanılarak erken ameliyat sonrası dönemde nazikçe yapılır

• İrrigasyon pıhıtı ya da mukusu önlemek için gereklidir.

(51)

• Cerrahi girişimden sonra yeni oluşturulan

mesanenin aşırı gerilmesini önlemek için takılan kateter ve suprapubik dren kapalı derenaj

sistemine bağlanır.

• Yeni mesane obstrüksiyon olasılığı için dikkatle izlenir.

(52)

• Üreteral stentler ya da kateterler kullanıldığında hidronefroz ve pyelonefriti önlemek için

kateterin açık olması önemlidir.

• Böbreklerden idrara mukus gelmediği zaman pyelonefrit ve hidronefrozu önlemek için

gerekmediği sürece irrigasyon uygulanmaz

(53)

• Kateter ve drenaj tüpleri düzenli aralıklarla boşaltılmalı

• Belirli aralıklarla irigasyon yapılmalı

• İdrar akımında sorun yaşanmamalıdır

(54)

• Oral alamama ve beden sıvılarının kaybına bağlı sıvı volüm eksikliği riski

• Hedef

• Sıvı dengesi sağlanacak ve sürdürülecek

(55)

• Yaşam bulguları izlenir

• Mukus membran, cilt turgoru ve periferal nabızlar değerlendirilir

• İlk 24 saatte saatte bir daha sonra günlerde 4-8 saatte bir idrar izlemi yapılır

• Hastanın aldığı sıvılar ölçülür ve kaydedilir

(56)

• Elektrolit içeren parenteral sıvılar hekim istemine göre uygulanır.

• Laboratuvar bulguları değerlendirilir

• Drenaj tüplerinden gelen miktar ölçülür ve kaydedilir

• Sıkışma ve bükülme yönünden drenaj kontrol edilir.

• Drenajın özelliğinde bir değişiklik olup olmadığı

(57)

• Kan ve idrarda sodyum ve potasyum değerleri kontrol edilir.

• Hasta ve ailesine sıvı alımının artırılmasının nedeni / gerekliliği açıklanır

• Aldığı – çıkardığı sıvı izlemi anlatılır

• Kusma, ishal, ateş ve drenlerle ilgili ek sıvı kayıpları dikkate alınarak hastanın alması gereken sıvı miktarı hesaplanır.

(58)

• Laboratuvar testleri ( BUN- Kreatinin- Elektrolit düzeyleri) izlenerek , gözlenen değişiklikler

rapor edilir.

(59)

• Sıvı dengesi sürdürülmeli

• Serum ve idrardaki sodyum ve potasyum değerleri , cilt turgoru normal olmalı

• Dil yüzeyi pembe ve mukoz membranlar nemli olmalıdır.

(60)

• İdrarın cilde temasına bağlı cilt bütünlüğünde bozulma riski

• Hedef

• Cilt bütünlüğünün devamlılığını sağlamak

(61)

• Hastaya peristomal ciltte meydana gelebilecek komplikasyonlar hakkında bilgi verilir

• Cilt irritasyonu ve enflamasyonunun belirtileri açıklanır.

• Stoma çevresindeki cildin nasıl temizleneceği

• Cilt bariyerlerinin nasıl kullanılacağı

• Torbanın nasıl çıkarılması gerektiği öğretilir.

(62)

• Sağlıklı cildin görünümünü tanımlayabilmeli

• Cildi doğru temizleyebilmeli

• Stoma bakımını sürdürebilmeli

(63)

• Öz bakım iyileştirme isteği

• Hedef

• Birey stomayı tanımlayabilecek ve gereken bakımı başarıyla yapabilecek

• Üriner diversiyon ya da yeni mesaneyi etkin olarak yönetecek

(64)

• Stoma bakımı ve cilt bakımı öğretilir

• Koku önlenir

• GYA’ de kendi kendine yeterli ve bağımsız olması sağlanır

• Stoma torbasının değiştirilmesi öğretilir

• Torbanın idrar dolduğunda boşaltılması konusunda eğitim verilir.

(65)

• Bireye rezervuarın 3/1 ya da 2/1 dolduğunda boşaltılması öğretilir.

• Üriner stomalarda idrar kokusu yaygın bir sorundur. kötü kokular çoğunlukla hijyen , alkalen idrarda bozulma, yetersiz sıvı alımı nedeniyle yoğun idrar ve çemen gibi bazı yiyeceklerin sindiriminden oluşur.

(66)

• Birey yeterli sıvı alımı konusunda bilgilendirilir

• Tekrar kullanılabilen aparatlar yumuşak sabun ve su ile yıkanabilir.

• Hastaya hijyenine dikkat etmesi konusunda bilgi verilir.

(67)

• Taburculuk sonrası izlem için cesaretlendirme

• Mesane kanseri, taş ve stenoz gibi

komplikasyonları olan birey , kontrol için düzenli aralıklarla izlenmelidir

• Birey , ayrıca ostomi ile ilgili sorunları kontrol etmek amacıyla hemşire tarafından izlenmelidir.

(68)

• Sağlıklı cildin görünümünü tanımlayabilmeli

• Stoma çevresindeki cilt bütünlüğünün sağlandığı görülmelidir

• Bağımsız olarak stoma bakımını sürdürebilmeli ve gelişebilecek komplikasyonları

tanıyabilmelidir.

(69)

Haftalık Öğrenim Kazanımları

• Taburcu olduktan sonra hastaya evde bakım konularının ne olduğunu öğrendik

• Ürostomili hastada ameliyat öncesi hemşirelik tanılarını ve gereken girişimleri öğrendik.

• Ürostomili hastada ameliyat sonrası hemşirelik tanıları ve gereken hemşirelik girişimlerinin

öğrendik

(70)

Haftanın özeti

• Bilgilendirme kapsamında

• Beslenme

• İdrar yolu infeksiyonunun belirtileri

• Peristomal herninin önlenmesi

• Olası komplikasyonlar

• Cinsel işlev bozukluğu

(71)

• Üriner diversiyon uygulanacak bireyin ameliyat öncesi hemşirelik bakımı , birey ve ailenin

eğitimi üzerine temellendirilir

• Birey ve ailenin , tanıya yardımcı testler , üriner diversiyon ve planlanan cerrahi girişim ile ilgili bilgi ve anlayışı tanımlar.

(72)

• Ameliyat öncesi hemşirelik tanıları

• Bilgi eksikliği

• Beden imajında bozulma

(73)

• Üriner diversiyona özel tanılamada izlenecek adımlar:

• İdrar atımı ilk 24 saat, saatte bir , daha sonra en azından 8 saatte bir ölçülür

• Ostomi rezervuarı başlangıçta 4 saatte bir daha sonra 8 saatte bir , sızıntı ve altındaki cilt

açısından kontrol edilir.

(74)

• Ürostomili hastada ameliyat sonrası ortaya çıkan hemşirelik tanıları

• Yaralanma riski

• Sıvı volüm eksikliği riski

• Cilt bütünlüğünde bozulma riski

• Öz bakım iyileştirme isteği

(75)

Önerilen Haftalık Çalışmalar

• Her öğrencinin konu ile ilgili bir araştırma çalışması ve literatür taraması yapması gerekiyor.

(76)

Başvurulan Kaynaklar

1. Cerrahi hemşireliği I Prof.Dr.Nermin Akyolcu Prof.Dr.Güler Aksoy, Prof.Dr.

Nevin Kanan

2. Cerrahi hemşireliği II Prof.Dr.Nermin Akyolcu Prof.Dr.Güler Aksoy, Prof.Dr.

Nevin Kanan

3. Cerrahi hemşireliği uygulama rehberi Prof.Dr.Nermin Akyolcu Prof.Dr.Güler Aksoy, Prof.Dr. Nevin Kanan

4.Yara ve Stoma Bakımı Prof.Dr.Nermin Akyolcu Prof.Dr.Nermin Akyolcu, 5. karadağ, A.Ve ark .(2003). Kolostomi ve İleostomili Hastaların Bakımına Yönelik Rehber Kitap , Aytun Ofset, Ankara

5. Acıbedem Sağlık Grubu Stoma Bakım Talmatı

6. Çelik sş .Yaşlı Bireylerin Ürostomi Öncesi ve Sonrası Bakımı Haccettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 59,2009

(77)

Bir Sonraki Ders Hakkında

• Solunum sistem temel anatomi ve fizyolojisi

• Larenjektomi cerrahisi

• Larenjektomi endikasyonları

• Larenjektomi bakımı

(78)