Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
IFRS Vakfı: IFRS
®for SMEs Eğitim Materyali
IFRS Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs
including the full text of Section 28 Employee Benefits
of the International Financial Reporting Standard (IFRS) for Small and Medium-sized Entities (SMEs)
issued by the International Accounting Standards Board on 9 July 2009
with extensive explanations, self-assessment questions and case studies
IFRS Foundation® 30 Cannon Street London EC4M 6XH
United Kingdom
Telephone: +44 (0)20 7246 6410 Fax: +44 (0)20 7246 6411
Email:info@ifrs.org
Publications Telephone: +44 (0)20 7332 2730 Publications Fax: +44 (0)20 7332 2749
This training material has been prepared by IFRS Foundation education staff. It has not been approved by the
International Accounting Standards Board (IASB). The training material is designed to assist those training others to implement and consistently apply the IFRS for SMEs. For more information about the IFRS education initiative visit http://www.ifrs.org/Use+around+the+world/Education/Education.htm.
IFRS Foundation®
30 Cannon Street | London EC4M 6XH | United Kingdom Telephone: +44 (0)20 7246 6410 | Fax: +44 (0)20 7246 6411 Email: info@ifrs.org Web: ww.ifrs.org
Copyright © 2010 IFRS Foundation®
Right of use
Although the IFRS Foundation encourages you to use this training material, as a whole or in part, for educational purposes, you must do so in accordance with the copyright terms below.
Please note that the use of this module of training material is not subject to the payment of a fee.
Copyright notice
All rights, including copyright, in the content of this module of training material are owned or controlled by the IFRS Foundation.
Unless you are reproducing the training module in whole or in part to be used in a stand-alone document, you must not use or reproduce, or allow anyone else to use or reproduce, any trade marks that appear on or in the training material. For the avoidance of any doubt, you must not use or reproduce any trade mark that appears on or in the training material if you are using all or part of the training materials to incorporate into your own documentation.
These trade marks include, but are not limited to, the IFRS Foundation and IASB names and logos.
When you copy any extract, in whole or in part, from a module of the IFRS Foundation training material, you must ensure that your documentation includes a copyright acknowledgement that the IFRS Foundation is the source of your training material. You must ensure that any extract you are copying from the IFRS Foundation training material is reproduced accurately and is not used in a misleading context. Any other proposed use of the IFRS Foundation training materials will require a licence in writing.
Please address publication and copyright matters to:
IFRS Foundation Publications Department
30 Cannon Street London EC4M 6XH United Kingdom Telephone: +44 (0)20 7332 2730 Fax: +44 (0)20 7332 2749 Email: publications@ifrs.org Web: www.ifrs.org
The IFRS Foundation, the authors and the publishers do not accept responsibility for loss caused to any person who acts or refrains from acting in reliance on the material in this publication, whether such loss is caused by negligence or otherwise.
The Turkish translation of the Training Material for the IFRS® for SMEs contained in this publication has not been approved by a review committee appointed by the IFRS Foundation. The Turkish translation is copyright of the IFRS Foundation.
The IFRS Foundation logo, the IASB logo, the IFRS for SMEs logo, the ‘Hexagon Device’, ‘IFRS Foundation’,
IFRS Vakfı: IFRS ® for SME Eğitim Materyali
Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’nun 9 Temmuz 2009 tarihinde yayımlamış olduğu Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (SMEs) için Uluslararası Finansal Raporlama Standardı (IFRS)’nın
Bölüm 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar’ın tam metni ile
genişletilmiş açıklamalar, değerlendirme soruları ve vaka çalışmaları içermektedir.
IFRS Foundation® 30 Cannon Street London EC4M 6XH
İngiltere
Telefon: +44 (0)20 7246 6410 Fax: +44 (0)20 7246 6411
E-posta:info@ifrs.org
Bu eğitim materyali IFRS Vakfı eğitim personeli tarafından hazırlanmıştır. Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) tarafından onaylanmamıştır. Eğitim materyali, IFRS for SMEs’i devamlı olarak uygulayacak kullanıcılara eğitim verelere yardımcı olmak için tasarlanmıştır. IFRS eğitim girişimi hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki web sayfasını ziyaret ediniz:
http://www.ifrs.org/Use+around+the+world/Education/Education.htm.
IFRS Foundation®
30 Cannon Street | London EC4M 6XH | İngiltere
Telefon: +44 (0)20 7246 6410 | Faks: +44 (0)20 7246 6411 E-posta: info@ifrs.org Web: ww.ifrs.org
Telif Hakkı © IFRS Foundation®
Kullanım Hakkı
IFRS Vakfı bu eğitim materyalinin kısmen ya da tamamen kullanımını teşvik etse de, aşağıda verilen telif hakkı koşulları uyarınca kullanılması gerekmektedir.
Bu eğitim materyali modülünün kullanılması herhangi bir ücret ödemesine tabi değildir.
Telif hakkı bildirimi
Telif hakkı da dahil bu eğitim materyali modülü kapsamındaki tüm haklar IFRS Vakfına ait olup, yine IFRS Vakfı tarafından kontrol edilmektedir.
Eğitim modülü bağımsız bir belgede kullanılacak şekilde tamamen veya kısmen çoğaltılmadıkça, kullanılamaz veya çoğaltılamaz, üçüncü kişilerin kullanmasına veya çoğaltmasına, üzerindeki ve eğitim materyalindeki ticari markaların gösterilmesine izin verilemez. Şüpheye mahal vermemek için, eğitim materyallerinin tamamını veya bir kısmını kendi belgelerinizin bir parçası olarak kullanacaksanız üzerinde veya eğitim materyalinde yer alan herhangi bir ticari markayı kullanamaz ve çoğaltamazsınız. Bu ticari markalar IFRS Vakfı ve IASB adları ve logolarını kapsamakta olup bunlarla kısıtlı değildir.
IFRS Vakfı eğitim materyali modülünün tamamı ve bir kısmından alıntı yapmanız durumunda, belgelerinizin eğitim materyali modülünüzün kaynağının IFRS Vakfı olduğuna ilişkin bir telif hakkı onayı içermesini temin etmeniz gerekecektir.
IFRS Vakfı eğitim materyalinden kopyalayacağınız herhangi bir alıntının doğru bir şekilde çoğaltıldığından ve yanıltıcı bir bağlamda kullanılmadığından emin olmanız gerekmektedir. IFRS Vakfı eğitim materyalleri için önerilecek herhangi bir diğer kullanım yazılı lisans gerektirmektedir.
Lütfen yayınlar ve telif hakkı ile ilgili konuları aşağıdaki adrese bildiriniz:
IFRS Vakfı Yayın Departmanı
30 Cannon Street, Londra, EC4M 6XH, İngiltere
Telefon: +44 (0)20 7332 2730 Faks: +44 (0)20 7332 7249 E-posta: publications@ifrs.org Web: www.ifrs.org
Bu zarar ihmalden veya diğer nedenlerden kaynaklansın veya kaynaklanmasın, IFRS Vakfı, yazarlar ve yayıncılar bu yayında yer alan materyale dayalı olarak hareket eden veya hareket etmekten kaçınan herhangi bir şahsa yönelik zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmez.
Bu yayında yer alan KOBİ’ler için IFRS® Eğitim Materyalinin Türkçe tercümesi IFRS Vakfı tarafından atanmış bir inceleme komitesi tarafından onaylanmıştır. Türkçe tercümesinin telif hakları IFRS Vakfına aittir.
İçindekiler
GİRİŞ Öğrenim çıktıları IFRS for SMEs Hükümlere giriş HÜKÜMLER VE ÖRNEKLER Bu bölümün kapsamı Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin genel muhasebeleştirme ilkesi Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar İşten ayrılma sonrası sağlanan faydalar: tanımlanmış katkı planları ile tanımlanmış fayda planlarının ayrımı İşten ayrılma sonrasında sağlanan faydalar: tanımlanmış katkı planları İşten ayrılma sonrasında sağlanan faydalar: tanımlanmış fayda planları Hak edilmiş ve hak edilmemiş faydalarla birlikte yer verilmesi Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar İşten çıkarma tazminatları Grup planları Açıklamalar Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalara ilişkin açıklamalar ÖNEMLİ TAHMİNLER ve DİĞER DEĞERLENDİRMELER Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar İşten ayrılma sonrasında sağlanan faydalar Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar İşten çıkarma tazminatları TAM SET IFRS’LER İLE KARŞILAŞTIRMA Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar İşten ayrılma sonrasında sağlanan faydalar Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar İşten çıkarma tazminatları BİLGİNİZİ TEST EDİN BİLGİNİZİ UYGULAYIN Vaka çalışması 1 Vaka çalışması 1’in cevabı Vaka çalışması 2 Vaka çalışması 2’nin cevabı Vaka çalışması 3 Vaka çalışması 3’ün cevabı 1 1 22 4 4 56
16 1820 22 38 4246 46 53 5757 58 59 6064 61 61 6263 64 70 7073 76 78 8284
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Bu eğitim materyali IASC Vakfı’nın eğitim personeli tarafından hazırlanmış olup Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) tarafından onaylanmamıştır.
Küçük ve orta büyüklükteki işletmelere (KOBİ) uygulanacak muhasebe hükümleri, IASB tarafından Temmuz 2009 tarihinde yayımlanan KOBİ’ler için Uluslararası FinansalRaporlama Standardı’nda (IFRS) düzenlenmiştir.
GİRİŞ
Bu modül IFRS for SMEs kapsamındaki Bölüm 28’i oluşturan Çalışanlara Sağlanan Faydalar konusuna uygun olarak, çalışanlara sağlanan faydaların muhasebeleştirilmesi ve raporlanması üzerine odaklanmaktadır. Söz konusu eğitim materyali öğreniciye konuyu tanıtmakta, resmi metin dâhilinde öğreniciyi yönlendirmekte, örneklerin kullanılması vasıtasıyla öğrenicinin hükümleri kavrayışını geliştirmekte ve çalışanların sosyal haklarının muhasebeleştirilmesi hususunda gereken önemli değerlendirmelere işaret etmektedir. Ayrıca, bu modül, öğrenicinin IFRS for SMEs’e uygun olarak öğrenicinin hükümler hakkındaki bilgisini test etmek amacıyla sorular içermekte; öğrenicinin çalışanların sosyal hakları konusunda açıklama yapma yeteneğini geliştirmek için de örnek olaylar içermektedir.
Öğrenim çıktıları
Bu modülün başarıyla tamamlanması sonucunda, IFRS for SMEs’e uygun olarak çalışanlara sağlanan faydalara dair finansal raporlama hükümlerini bilmeniz gerekmektedir. Ayrıca, gerçek dünya
uygulamasıyla ilgili özellikleri yansıtan örnek olayların tamamlanması vasıtasıyla, IFRS for SMEs’e uygun olarak çalışanlara sağlanan faydaları muhasebeleştirme konusundaki yeteneğinizi artırmanız gerekmektedir. Özellikle, IFRS for SMEs bağlamında aşağıdakileri yapabilmeniz gerekmektedir:
Bölüm 28’e uygun olarak çalışanlara sağlanan dört tip fayda olan kısa vadeli faydaları, işten
• ayrılma sonrası sağlanan faydaları, diğer uzun vadeli faydaları ve işten çıkarma tazminatlarını tanımlayabilmek
Çalışanlara sağlanan faydaların maliyetinin nasıl ve ne zaman muhasebeleştirileceğini
• tanımlayabilmek
Çalışanlara sağlanan faydaları ölçebilmek
•
Finansal tablolarda çalışanlara sağlanan faydaları gösterebilmek ve açıklayabilmek
•
Çalışanlara sağlanan faydaları muhasebeleştirirken gerekli olan önemli değerlendirmeleri
• anlayabilmek
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
IFRS for SMEs
IFRS for SMEs’in, kamuya hesap verme sorumluluğu bulunmayan işletmelerin (Bakınız Bölüm 1 Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler) finansal tablolarına uygulanması amaçlanmaktadır.
IFRS for SMEs, zorunlu hükümleri ve kendisiyle birlikte yayımlanan diğer materyalleri (zorunlu olmayan) kapsamaktadır.
Bu zorunlu olmayan materyallerin içeriği aşağıda verilmektedir:
IFRS for SMEs
• ’e genel bir giriş sağlayan ve amacını, yapısını ve yetkisini açıklayan bir önsöz kısmı.
Örnek finansal tabloları ve bir açıklama kontrol listesini içeren uygulama rehberi.
•
IFRS for SMEs
• ’deki sonuçlarına ulaşırken başvurduğu IASB’nin temel mülahazalarını özetleyen Karar Gerekçeleri.
IFRS for SMEs
• ’in yayımlanmasına ilişkin mutabakat içinde olmayan bir IASB üyesinin muhalif görüşü.
IFRS for SMEs’de Terimler Sözlüğü zorunlu hükümlerin bir parçasını oluşturmaktadır.
IFRS for SMEs’de Bölüm 21 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar, Bölüm 22 Borçlar ve Özkaynaklar Bölüm 23 Hasılat’ta ekler mevcuttur. Bu ekler zorunlu olmayan rehber niteliğindedir.
Hükümlere giriş
Küçük veya orta ölçekli bir işletmenin genel amaçlı finansal tablolarının hedefi, kendi özel bilgi ihtiyaçlarını karşılamak için uygun hale getirilmiş raporları talep edecek konumda olmayan geniş yelpazeli bir kullanıcı kitlesi tarafından ekonomik açıdan karar alma konusunda son derece faydalı olan işletmenin finansal durumu, performansı ve nakit akışı hakkında bilgi temin etmektir. Bölüm 28’in amacı çalışanlara sağlanan faydalara (Hisse Bazlı Ödemeler başlıklı Bölüm 26’nın hükümleri ile uyumlu olacak şekilde açıklanan hisse bazlı ödemeler hariç) ilişkin muhasebeleştirme işlemlerini belirtmektir. Bu şekilde finansal tabloları kullananlar, bir işletmenin çalışanlarına sağlanan faydaları hakkındaki bilgileri görebilir.
Çalışanlara sağlanan faydalar, idareciler ve yönetim de dâhil olmak üzere, çalışanlar tarafından sunulan hizmetler karşılığında, işletme tarafından sağlanan her türlü bedeli ifade eder. Bir işletme, bu IFRS’in diğer bir bölümünün maliyetin stoklar, mülkler, tesis ve donanım gibi bir aktifin bir parçası olarak tanınmasını gerektirmediği takdirde, çalışanların dönem içerisinde işletmeye sundukları hizmet sonucu yararlanmaya hak kazandığı çalışanlara sağlanan tüm faydaların maliyetini bir masraf olarak tanıyacaktır.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalara yönelik yükümlülükler iskonto edilmemiş tutarlar üzerinden ölçülür. İşten ayrılma sonrası tanımlanmış fayda planları kapsamındaki borçlara yönelik yükümlülükler ve diğer çalışanlara sağlanan uzun vadeli faydalar; raporlama tarihi itibariyle, tanımlanmış uzun vadeli faydalar (veya diğer çalışanlara sağlanan uzun vadeli fayda planı)
kapsamındaki yükümlülüklerin cari değerinden, plan varlıklarının (mevcut olduğu takdirde) raporlama tarihindeki gerçeğe uygun değerinin çıkarılması suretiyle ölçülür. İşten çıkarma tazminatları,
raporlama tarihinde yükümlülüğün yerine getirilmesi için yapılması gereken ödemeye ilişkin en gerçekçi tahmin üzerinden ölçülür.
Bölüm, ayrıca çalışanlara sağlanan faydalara dair açıklamaları da belirtmektedir.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
HÜKÜMLER VE ÖRNEKLER
IFRS for SMEs dâhilindeki Çalışanlara Sağlanan Faydalar başlıklı 28. Bölümün içeriği aşağıda verilmektedir ve gri renkle gölgelendirilmiştir. IFRS for SMEs’in Terimler Sözlüğünde tanımlanan terimler de hükümlerin bir parçasıdır. Bunlar ilk kullanıldıkları 28.Bölüm metninde kalın karakterlerle gösterilmektedir. IASC Vakfı eğitim personeli tarafından girilen notlar ve örnekler gölgelendirilmemiştir.
IASC Vakfı personeli tarafından girilen diğer açıklamalar köşeli parantezler arasında kalın italik karakterlerle gösterilmektedir. Personel tarafından yapılan girişler IFRS for SMEs’in bir parçasını teşkil etmemektedir ve IASB tarafından onaylanmamıştır.
Bu bölümün kapsamı
28.1 Çalışanlara sağlanan faydalar, idareciler ve yönetim de dâhil olmak üzere çalışanlar tarafından sunulan hizmetler karşılığında işletme tarafından sağlanan her türlü bedeli ifade eder. Bu bölüm, Bölüm 26 Hisse Bazlı Ödemeler kapsamında yer alan hisse bazlı ödeme işlemleri dışında çalışanlara sağlanan her türlü faydanın muhasebeleştirilmesinde uygulanır. Bu bölüm kapsamında yer alan çalışanlara sağlanan faydalar, aşağıda belirtilen dört sınıfa ayrılmıştır:
(a) Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar: Çalışanların hizmet sundukları dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde tamamı ödenecek olan faydalardır (işten çıkarma tazminatları dışındaki).
(b) İşten ayrılma sonrası sağlanan faydalar: Çalışmanın sona ermesinden sonra ödenebilir hale gelen faydalardır (işten çıkarma tazminatları dışındaki).
(c) Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar: Çalışanların hizmet sundukları dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde tamamı ödenmeyecek faydalardır (işten ayrılma sonrası sağlanan faydalar ve işten çıkarma tazminatları dışındaki).
(d) İşten çıkarma tazminatları: Aşağıda belirtilenlerden herhangi biri sonucunda ödenebilir duruma gelen faydalardır:
(i) Normal emeklilik tarihinden önce işverenin kararı ile çalışanın işine son verilmesi veya
(ii) Çalışanın gönüllü olarak, söz konusu faydalar karşılığında işten ayrılmaya karar vermesi.
[Atıf: paragraflar 28.31 - 28.37, 28.43 ve 28.44]
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Notlar
Çalışanlara sağlanan faydalar, ya çalışanlara ya da çalışanlara ekonomik açıdan bağımlı kişilere sağlanan faydaları içerir ve bu faydalar doğrudan çalışanlara, eşlerine, çocuklarına veya diğer
ekonomik açıdan çalışanlara bağımlı kişilere veya sigorta şirketleri gibi diğerlerine yapılan ödemelerle (veya mal veya hizmet sağlanarak) sağlanır. Ayrıca, bir çalışan bir kuruluşa tam zamanlı, yarı-zamanlı, sürekli, gündelik veya geçici temelde hizmet sağlayabilir. Bu bölümün amacına yönelik olarak, çalışanlar yöneticileri ve diğer yönetim personelini de kapsar.
28.2 Çalışanlara sağlanan faydalar; ayrıca, çalışanlara, işletmenin paylarının veya diğer özkaynağa dayalı finansal araçlarının fiyatlarına göre belirlenen tutarlarda özkaynağa dayalı finansal aracın (paylar veya hisse opsiyonları gibi), nakdin veya diğer varlıkların verildiği hisse bazlı ödeme işlemlerini de içerir. Hisse bazlı ödemelerin muhasebeleştirilmesinde Bölüm 26’da yer alan hükümler uygulanır.
Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin genel muhasebeleştirme ilkesi
28.3 Çalışanların raporlama dönemi boyunca işletme için sundukları hizmetler sonucunda almaya hak kazandıkları tüm faydaların maliyeti aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilir:
(a) Çalışanın doğrudan kendisine ya da çalışanlara sağlanan fayda fonuna katkı olarak ödenmiş tutarlar düşüldükten sonra, borç olarak muhasebeleştirilir. Hâlihazırda ödenmiş bulunan katkıların raporlama tarihinden önceki hizmetten kaynaklanan yükümlülüğü aştığı durumlarda, fazla ödeme, söz konusu fazla ödenen tutarın gelecekteki ödemelerin azalması sonucunu doğurması veya geri alınabilecek olması koşuluyla, varlık olarak muhasebeleştirilir.
(b) Bu Standardın diğer bir bölümünün ilgili maliyetin stoklar veya maddi duran varlıklar gibi herhangi bir varlığın maliyetinin parçası olarak muhasebeleştirilmesini gerektirmediği durumlarda, gider olarak muhasebeleştirilir.
Örnekler - çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin genel muhasebeleştirme ilkesi
Ör 1 1 Ocak 20X2 tarihinde, bir işletme çalışanlarından birine Aralık 20X1 tarihinde işletmenin mallarının üretilmesine yönelik olarak yaptığı iş karşılığında 1.000 PB(1) ödemiştir. Personel tarafından Aralık ayında üretilen tüm mallar işletmenin müşterilerine 31 Aralık 20X1 tarihine kadar satılmıştır.
(1) Bu örnekte ve bu modül dahilindeki tüm örneklerde parasal tutarlar ‘para birimi (PB)’ cinsinden ifade edilmektedir.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
İşletme, 31 Aralık 20X1 tarihinde çalışana ödenecek tutar olarak 1.000 PB tutarında bir yükümlülüğü (çalışanlara sağlanan faydaların tahakkuku) muhasebeleştirmek zorundadır. Bu tutar, bir gider olarak (satılan malların maliyetinin bir parçası – Bölüm 13 Stoklar Paragraf 13.5, 13.8 ve 13.20) muhasebeleştirilir.
Ör 2 Koşullar 1. örnektekilerle aynıdır. Ancak, bu örnekte, Aralık ayında üretilen mallar 31 Aralık 20X1 tarihi itibariyle şirketin stokları içerisindedir.
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletme, personele ödenecek olan tutarı ve yapılan işi onaylamak için 1.000 PB değerinde bir varlığı (stoklar) muhasebeleştirmek amacıyla bir yükümlülük (çalışanlara sağlanan faydaların tahakkuku) muhasebeleştirmelidir.
Ör 3 Koşullar 1. örnektekilerle aynıdır. Ancak, personel, gelecekteki dönemlerde mal üretiminde işletme tarafından kullanılması için bir cihaz üretmiştir.
İşletme, 31 Aralık 20X1 tarihinde çalışana ödenecek tutar olarak 1.000 PB tutarında bir yükümlülüğü (çalışanlara sağlanan faydaların tahakkuku) muhasebeleştirmek zorundadır. Bu tutar, ayrıca yapım süresince kâr veya zarar içerisinde gösterilmek yerine 17.10 (b) paragrafına uygun olarak cihaz (varlık) maliyetine dâhil edilecektir.
Not: Varlığın maliyetine dahil edilen tutar, varlığın kullanım ömrü boyunca amortisman gideri veya bir değer düşüklüğü zararı olarak kâr veya zarar içerisinde ya da cihazın finansal durum tablosu dışı bırakılması üzerine kâr veya zarara ulaşılması amacıyla muhasebeleştirilecektir (bakınız Bölüm 17 Maddi Duran Varlık). Üretim cihazının amortismanı genellikle üretilen stokların maliyetine eklenecektir (bakınız Bölüm 13). Üretilen stokların maliyeti, ilgili hasılat tutarı muhasebeleştirildiğinde kâr veya zarar içerisinde muhasebeleştirilecektir.
Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar Örnekler
28.4 Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalara aşağıda belirtilenler örnek olarak gösterilebilir:
(a) Maaşlar, ücretler ve sosyal sigorta yardımları,
(b) Çalışanların hizmet sunduğu dönem sonundan itibaren on iki ay içinde kullanılması beklenen kısa süreli ücretli izinler (örneğin; ücretli yıllık izin ya da ücretli hastalık izni),
(c) Çalışanların hizmet sunduğu dönem sonundan itibaren on iki ay içinde ödenebilir duruma gelecek kâr paylaşımı ve ikramiyeler ile
(d) Mevcut çalışanlara sağlanan parasal olmayan faydalar (sağlık yardımı, lojman, araç, ücretsiz ya da indirimli olarak verilen mal veya hizmetler gibi).
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Notlar
Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydaların muhasebeleştirilmesi, yükümlülük tutarını veya maliyeti ölçmek için hiçbir aktüaryel varsayım gerekmediği ve hiçbir aktüaryel kâr veya zarar mevcut olmadığı için genellikle basit ve açıktır. Üstelik çalışanlara sağlanan kısa vadeli fayda yükümlülükleri iskonto edilmeden ölçülür (bakınız Paragraf 28.5).
Örnekler - çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar
Ör 4 Bir perakendeci, 31 Aralık 20X1 tarihinde çalışanlarına, Aralık 20X1 tarihinde yapılan işler için 1.000.000 PB (net 400.000 PB gelir vergisi çalışanların ücretinden kesilmiş ve çalışanların adına vergi dairelerine perakendeci tarafından ödenmiştir) ödemiştir.
İşletme, Ocak 20X2 tarihinde devlete çalışanlarının ücretinden kestiği 400.000 PB’yi ödemiştir.
Perakendeci, 2 Ocak 20X2 tarihinde vergi dairesine 20.000 PB daha ödemiştir. Bu vergi, vergi dairesi tarafından, doğrudan perakendeciden Aralık 20X1 tarihi itibariyle alınan istihdam vergisi niteliğindedir.(yani perakendeci bordro vergisini kendi çalışanlarından geri alamamaktadır).
Perakendeci Aralık 20X1 tarihinde 1.400.000 PB tutarında çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalara yönelik gider yapmıştır (yani 1.000.000 PB çalışanlara ödemiştir. 400.000 PB tutarı gelir idaresine çalışanlar adına ödemiştir).
Not: Doğrudan perakendeciden alınan 20.000 PB’lik istihdam vergisi çalışanlara sağlanan bir fayda değildir - bu tutar çalışanlar tarafından yapılan hizmetlerin karşılığında şirket tarafından verilen bir karşılık niteliğinde değildir.
Perakendeci, işlemleri aşağıdaki şekilde muhasebeleştirebilir:
31 Aralık 20X1
Kâr veya Zarar 1.400.000 PB
Kasa 1.000.000 PB
Borç (tahakkuk eden gider) 400.000 PB
Aralık 20X1 tarihinde yapılan çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalara yönelik giderlerin muhasebeleştirilmesi.
Kâr veya Zarar 20.000 PB
Borç (tahakkuk eden gider) 20.000 PB
Aralık 20X1 tarihinde tahakkuk ettirilen istihdam vergisinin muhasebeleştirilmesi.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
1 Ocak 20X2
Borç (tahakkuk eden gider) 400.000 PB
Kasa 400.000 PB
20X1 yılında tahakkuk eden ve şirketin çalışanları adına toplanan vergilerin devlete ödenmesinin muhasebeleştirilmesi.
2 Ocak 20X2
Borç (tahakkuk eden gider) 20.000 PB
Kasa 20.000 PB
Aralık 20X1 tarihinde tahakkuk ettirilen istihdam vergilerin muhasebeleştirilmesi.
Ör 5 Bir işletmenin çalışanlarının her biri, her yıl beş iş günü hastalık izni alma hakkına sahiptir. Kullanılmayan hastalık izinleri bir takvim yılı ileri taşınabilir.
Hastalık izni personele sağlanan kısa vadeli bir faydadır- ücretli izin, ilgili personel hizmet verdiği dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde oluşacaktır.
Ör 6 Bir kâr-paylaşım planı, bir şirketin tüm yıl boyunca çalışan ve hizmet gören çalışanlarına o yıl için kârının belirlenen bir oranını ödemesini gerektirir.
Kâr-paylaşım planı, personele sağlanan kısa vadeli bir faydadır- kâr paylaşımı, finansal
raporlama döneminin sonunda tüm yıl boyunca çalışan ve hizmet gören çalışanlar için muaccel olacaktır (yani, ilgili personelin hizmet verdiği dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde).
Ör 7 Bir şirket, yabancı bir ülkede çalışan personeline, bağımsız üçüncü kişilerden kiraladığı konaklama yeri sağlamaktadır.
Bu konut planı çalışanlara sağlanan kısa vadeli bir faydadır- konut hakkı, çalışanların ilgili hizmeti gördüğü dönemde muaccel olmaktadır.
Örnekler - çalışanlara sağlanan kısa vadeli olmayan faydalar
Ör 8 Koşullar 5.örnektekilerle aynıdır. Ancak, bu örnekte, kullanılmayan hastalık izni üç takvim yılı taşınabilmektedir. Birçok personelin 10 günden fazla kullanılmayan hastalık izni bulunmaktadır.
Hastalık izni, ücretli hastalık izninin, ilgili personelin hizmet verdiği dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde tamamen gerçekleşmesi beklenmediği için, çalışanlara sağlanan kısa vadeli olmayan bir faydadır. Hastalık izni, çalışanlara sağlanan uzun vadeli faydalar kapsamında muhasebeleştirilecektir (Paragraf 28.29 ve 28.30’a bakın).
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Ör 9 Bir kâr-paylaşım planı, bir şirketin beş yıl boyunca çalışan ve hizmet gören çalışanlarına beş yıllık bir süre için birikimli kârının belirlenen bir oranını ödemesini gerekmektedir.
Kâr paylaşım planı, ücretli hastalık izni, ilgili personelin hizmet verdiği dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde tahakkuk etmediği için çalışanlara sağlanan kısa vadeli olmayan bir faydadır. Kâr paylaşımı, çalışanlara sağlanan uzun vadeli faydalar kapsamında muhasebeleştirilecektir (bakınız: 28.29 ve 28.30 Paragrafları).
Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydaların ölçümüne ilişkin genel hüküm
28.5 Çalışanların raporlama dönemi boyunca sunmuş olduğu hizmetler ile ilgili olarak paragraf 28.3 uyarınca muhasebeleştirilen tutarlar, bu hizmetler karşılığında ödenmesi beklenen çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydaların iskonto edilmemiş tutarları üzerinden ölçülür.
Notlar
Bir işletme, tatil, hastalık, kısa vadeli iş göremezlik, annelik veya babalık veya askerlik gibi çeşitli nedenlerden dolayı personele izinde olduğu dönemde tahakkuk eden ücretini ödeyebilir.
Bu gibi ücretli izinlerde, hak, iki kategoriye ayrılır:
(a) biriken (bakınız: 28.6 paragrafı) ve (b) birikmeyen (bakınız: 28.7 paragrafı).
Muhasebeleştirme ve ölçme – kısa vadeli ücretli izinler
28.6 Çalışanlara yıllık ücretli izin ve hastalık izni gibi çeşitli nedenlerle işte bulunmadıkları dönemler için de ödeme yapılabilir. Bazı kısa vadeli ücretli izinler birikebilmektedir – çalışanın mevcut dönemdeki hakkını tam olarak kullanmaması halinde, ileriye taşınabilir ve gelecek dönemlerde kullanılabilir. Bu duruma, yıllık izin ve hastalık izni örnek gösterilebilir. Çalışanların gelecekteki ücretli izin haklarını artıran hizmetleri sunmaları durumunda, biriken ücretli izinlerin beklenen maliyeti muhasebeleştirilir. Biriken ücretli izinlerin beklenen maliyeti, işletmenin raporlama dönemi sonunda kullanılmamış hakkın bir sonucu olarak ödemeyi beklediği iskonto edilmemiş ek tutar üzerinden ölçülür. Bu tutar, raporlama tarihinde kısa vadeli borç olarak muhasebeleştirilir.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Örnekler - biriken ücretli izinler
Ör 10 Bir işletmenin çalışanlarının her biri, her yıl beş iş günü hastalık izni alma hakkına sahiptir. Kullanılmayan hastalık izinleri bir takvim yılı ileri taşınabilmektedir.
Hastalık izni önce önceki yıldan kalan bakiyeden ve daha sonra da mevcut yılın hakkından çıkarılır (FIFO=ilk giren ilk çıkar yöntemi).
İşletme, kullanılmayan hastalık izinlerinin zamanının geçmesinden dolayı, gelecekte bir tasarruf beklememektedir.
1 Ocak 20X1 tarihinde, işletmenin hastalık iznine yönelik yükümlülüğü (mevcut borcu) 2.600 PB olarak hesaplanmıştır.
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin hastalık izni kayıtları aşağıdaki gibidir:
Çalışan Ücret haddi (20X1 yılındaki iş günü başına)
01/01/20X1 tarihinde hak edilen birikimli hastalık izni gün sayısı
20X1 yılında kazanılan hastalık izni gün sayısı
20X1 yılında alınan hastalık izni günleri
01/01/20X2 tarihinden itibaren geçerli olan ücret artış oranı
1 400 PB 4.5 5 2 %5
2 310 PB 2 5 3 %2
3 250 PB 0 5 9 %2
4 180 PB 1 5 4.5 %6
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin hastalık izni yükümlülüğü olan 3.651 PB (yani 1.çalışan için 2.000 PB +2.çalışan için 1.265 PB + 4.çalışan için 286 PB), aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır:
1.Çalışan: İş günü başına 400 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
• muhasebeleştirmek için 1.05 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 5 (azami) gün ve 20X2 tarihinde alınması beklenen gün sayısı = 2.100 PB.
2.Çalışan: İş günü başına 310 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
• muhasebeleştirmek için 1,02 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 4 (azami) gün ve 20X2 tarihinde alınması beklenen gün sayısı: 1.265 PB.
3.Çalışan: İş günü başına 250 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
• muhasebeleştirmek için 1,02 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 0 gün sayısı: 0 PB.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
4.Çalışan: İş günü başına 180 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
• muhasebeleştirmek için 1,06 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 1,5 (azami) gün ve 20X2 tarihinde alınması beklenen gün sayısı: 286 PB.
İşletme, hastalık izni yükümlülüğüne karşılık, 20X0 yılında tahakkuk eden ve 20X1 yılında çalışanlar tarafından alınan hastalık iznini muhasebeleştirmediyse, sonradan 31 Aralık 20X1 tarihli hastalık izni yükümlülüğü aşağıdaki gibi muhasebeleştirebilir:
Kâr veya zarar (veya varlıklar— bakınız:
28.3(b) paragrafı) 1.051 PB(a)
Kısa vadeli ücretli izinler (hastalık izni) 1.051 PB
Hastalık izni ile ilgili birikimli ücretli izinlerdeki artışın muhasebeleştirilmesi.
(a) 31 Aralık 20X1 tarihindeki 3.651 PB tutarındaki hastalık izni borcu eksi 1 Ocak 20X1 tarihindeki 2.600 PB hastalık izni borcu.
Ör 11 Koşullar 10. örnektekilerle aynıdır. Ancak bu örnekte, çalışanlar, ilgili hizmeti gördükleri dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde alınmayan hastalık izni için işletmeden ödeme almaktadır. İşletme, çalışanın hizmet gördüğü yılı takip eden yılın son gününde bu tür kullanılmayan hastalık izinleri için çalışanlara ödeme yapmaktadır.
İşletme, 31 Aralık 20X1 tarihinde personele 1.000 PB tutarında ödeme yapmıştır (yani her iş günü için ücret haddi 400 PB x 31 Aralık 20X1 tarihinde kullanılmamış ve 20X0 yılında tahakkuk eden 2,5 günlük kazanılmış hastalık izni).
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin hastalık izni yükümlülüğü 3.651 PB (yani 1.çalışan için 2.100 PB +2.çalışan için 1.265 PB + 4.çalışan için 286 PB) aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır:
1.Çalışan: İş günü başına 400 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
• muhasebeleştirmek için 1.05 × 31 Aralık 20X1 yılında hak kazanılan 5 gün ve 20X2 yılında alınması beklenen gün sayısı: 2.100 PB.
2.Çalışan: İş günü başına 310 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
• muhasebeleştirmek için 1,02 × 31 Aralık 20X1 yılında hak kazanılan 4 (azami) gün ve 20X2 yılında alınması beklenen gün sayısı: 1.265 PB.
3.Çalışan: İş günü başına 250 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
• muhasebeleştirmek için 1,02 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 0 gün ve 20X2 yılında alınması beklenen gün sayısı: 0 PB.
4.Çalışan: İş günü başına 180 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
• muhasebeleştirmek için 1,06 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 1,5 gün ve 20X2 yılında alınması beklenen gün sayısı: 286 PB.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
İşletme, hastalık izni yükümlülüğüne karşılık, 20X0 yılında tahakkuk eden ve 20X1 yılında çalışanlar tarafından alınan hastalık iznini muhasebeleştirmediyse, sonradan 31 Aralık 20X1 tarihli hastalık izni yükümlülüğü aşağıdaki gibi muhasebeleştirebilir:
31 Aralık 20X1
Kısa vadeli ücretli izinler (hastalık izni) 1.000 PB(a)
Kasa 1.000 PB
Kullanılmayan hastalık iznine ilişkin yükümlülüğün ödenmesinin muhasebeleştirilmesi.
Kâr veya zarar (veya varlıklar— paragraf
28.3(b)’ye bakın) 2.051 PB(b)
Kısa vadeli ücretli izinler (hastalık izni) 2.051 PB
Hastalık izni ile ilgili birikimli ücretli izinlerdeki artışnı muhasebeleştirilmesi.
(a) Her iş günü için 400 PB ücret haddi × 31 Aralık 20X1 tarihinde kullanılmayan ve 20X0 tarihinde tahakkuk eden 2.5 gün kazanılmış hastalık izni.
(b) 31 Aralık 20X1 tarihi itibariyle 3.651 PB hastalık izni borcu eksi 1.600 PB (yani, 1 Ocak 20X1 tarihinde 2.600 PB hastalık izni borcu eksi 31 Aralık 20X1 tarihinde ödenen 1.000 PB).
Ör 12 100 çalışana sahip bir işletmenin çalışanlarının her biri, her yıl beş iş günü hastalık izni alma hakkına sahiptir. Kullanılmayan hastalık izinleri bir takvim yılı ileri taşınabilir.
Hastalık izni önce mevcut yıldaki haktan ve daha sonra da geçen yıldan aktarılan herhangi bir bakiyeden çıkarılır (LIFO=son giren ilk çıkar yöntemi). 30 Aralık 20X1 tarihi itibariyle kullanılmayan izin hakkı, her çalışan için ortalama iki gündür. İşletme, deneyimlerine dayanarak 92 çalışanın 20X2 yılında beş günden fazla hastalık izni almayacağı ve kalan sekiz çalışanın da ortalama altı buçuk gün hastalık izni alacağını öngörmektedir.
İşletme, 31 Aralık 20X1 tarihinde birikmiş olan kullanılmayan haklardan ötürü, ilave 12 günlük hastalık izni parası ödeyeceğini (sekiz çalışan için birer buçuk gün) tahmin etmektedir.
Bu yüzden, işletme hastalık izni için 12 güne denk gelen bir borcu muhasebeleştirir.
28.7 Diğer (birikmeyen) ücretli izinlerin maliyeti, izinler kullanıldığında muhasebeleştirilir.
Birikmeyen ücretli izinlerin maliyeti, izin süresince ödenen veya ödenecek olan maaş ve ücretlerin iskonto edilmemiş tutarı üzerinden ölçülür.
Örnekler - birikmeyen ücretli izinler
Ör 13 Koşullar 10. örnektekilerle aynıdır. Ancak, bu örnekte, hastalık izni gelecek takvim yılına aktarılamamaktadır.
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin hiçbir hastalık izni borcu yoktur - tüm kullanılmayan hastalık izinleri her takvim yılının sonunda sona ermektedir.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Ör 14 Koşullar 12. örnektekilerle aynıdır. Ancak, bu örnekte, hastalık izni gelecek takvim yılına aktarılmamaktadır.
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin hiçbir hastalık izni borcu yoktur - tüm kullanılmayan hastalık izinleri her takvim yılının sonunda sona ermektedir.
Ör 15 Bir işletmenin her çalışanı, her yıl için 25 iş günü tatil iznine hak kazanmaktadır. Her takvim yılı sonunda kullanılmayan tatil izni hakları temlik edilmektedir. Çalışanlara önceki yılın maaş hadleri üzerinden, takvim yılının bitişini takip eden ay içinde hak kazanılan tüm tatil izinleri için ödeme yapılmaktadır.
1 Ocak 20X1 tarihinde, işletmenin kazanılmış tatil iznine yönelik yükümlülüğü (mevcut borcu) 2.600 PB olarak hesaplanmıştır.
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin tatil izni kayıtları aşağıdaki gibidir:
Çalışan Ücret haddi (20X1 yılındaki iş günü başına)
01/01/20X1 tarihinde hak kazanılan tatil izin günleri (a)
20X1 yılında alınan tatil izin günleri
01/01/20X1 tarihinden itibaren geçerli olan ücret artış oranı
1 400 PB 4.5 20 %5
2 310 PB 2 22 %2
3 250 PB 0 25 %2
4 180 PB 1 10 %6
(a) 31/01/20X1 tarihinde nakit olarak ödenmiştir.
İşletme, 31 Ocak 20X1 tarihinde çalışanlarına hak kazandıkları tatil izinleri için 2.600 PB (yani 1. çalışan için 1.800 PB + 2. çalışan için 620 PB + 4. çalışan için 180 PB) ödemiştir.
1.Çalışan: Her iş günü için 400 PB ücret haddi × 31 Aralık 20X1 tarihinde birikimli
• olmayan 4.5 gün hak kazanılmış tatil izni = 1.800 PB.
2.Çalışan: Her iş günü için 310 PB ücret haddi × 31 Aralık 20X1 tarihinde birikimli
• olmayan 2 gün hak kazanılmış tatil izni = 620 PB.
3.Çalışan: Her iş günü için 250 PB ücret haddi × 31 Aralık 20X1 tarihinde birikimli
• olmayan 0 gün hak kazanılmış tatil izni = 0 PB.
4.Çalışan: Her iş günü için 180 PB ücret haddi × 31 Aralık 20X1 tarihinde birikimli
• olmayan 1 gün hak kazanılmış tatil izni = 180 PB.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
İşletme, 31 Ocak 20X1 tarihinde tatil iznine yönelik borçlarının itfasını, aşağıdaki şekilde muhasebeleştirebilir:
Kısa vadeli ücretli izinler (tatil izni) 2.600 PB
Kasa 2.600 PB
Birikmiş ücretli tatil izninin ödenmesinin muhasebeleştirilmesi.
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin tatil izni yükümlülüğü 5.911 PB (yani 1. çalışan için 2.100 PB +2. çalışan için 949 PB + 4. çalışan için 2.862 PB) aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır:
1. Çalışan: İş günü başına 400 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
muhasebeleştirmek için 1,05 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 5 birikimli olmayan tatil izni = 2.100 PB.
2. Çalışan: İş günü başına 310 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
muhasebeleştirmek için 1,02 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 3 birikimli olmayan tatil izni = 949 PB.
3. Çalışan: İş günü başına 250 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
muhasebeleştirmek için 1,02 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 0 birikimli olmayan tatil izni = 0 PB.
4. Çalışan: İş günü başına 180 PB cari ücret haddi × maaşta beklenen artışı
muhasebeleştirmek için 1,06 × 31 Aralık 20X1 tarihinde hak kazanılan 15 birikimli olmayan tatil izni: 2.862 PB.
İşletme, 31Aralık 20X1 tarihinde tatil iznine yönelik borçlarının itfasını, aşağıdaki şekilde muhasebeleştirebilir:
Kâr veya zarar (veya varlıklar— bakınız:
28.3(b) paragrafı) 5.911 PB
Cr Kısa vadeli ücretli izinler (tatil izni) 5.911 PB
Birikmeyen ücretli tatil izni ödemesinin muhasebeleştirilmesi.
Muhasebeleştirme - kâr paylaşımı ve ikramiye planları
28.8 Kâr paylaşımına ve ikramiyeye ilişkin tahmini maliyetler, sadece aşağıda belirtilen durumlarda muhasebeleştirilir:
(a) Geçmiş dönemlerde ortaya çıkmış olaylar sonucunda işletmenin, bu tür ödemelere ilişkin yasal veya zımni kabulden doğan mevcut bir yükümlülüğünün bulunması (bunun anlamı; işletmenin bu ödemeyi yapmaktan başka gerçekçi bir seçeneğinin olmamasıdır) ve
(b) Yükümlülüğün güvenilir bir şekilde tahmin edilebilmesi.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Notlar
Zımni kabulden doğan yükümlülük, aşağıdaki durumlardan doğan bir yükümlülüktür:
(a) Geçmişteki bir uygulamanın yerleşik modeli, yayımlanan politikalar veya yeterli derecede özel bir mevcut durum ile, bir işletmenin, diğer taraflara belirli sorumlulukları kabul edeceğini gösterdiği ve
(b) sonuç olarak, diğer taraflarda bu sorumlulukların ifa edileceğine yönelik geçerli bir beklentinin yaratıldığı durumlarda.
Örnekler - kâr paylaşımı ve ikramiye planları
Ör 16 Bir kâr-paylaşım planı, şirketin, kâr paylaşım ikramiyelerinden önce o yılın kârından çalışanlara %5 kâr payı ödemesini gerektirmektedir. 31 Aralık 20X1 tarihinde sona eren yıl için, işletme, kâr-paylaşım ikramiyeleri öncesinde 2 milyon PB kâr elde etmiştir.
İkramiyeler Ocak ayında ödenmektedir.
İşletme, 31 Aralık 20X1 tarihinde, kâr-paylaşım planı yükümlülüğünü aşağıdaki şekilde muhasebeleştirebilir:
Kâr veya zarar (veya varlıklar— bakınız:
28.3(b) paragrafı) 100.000 PB(a)
Kâr-paylaşım ikramiyeleri planı 100.000 PB
Kar-paylaşım ikramiye planı yükümlülüğünün muhasebeleştirilmesi.
(a) %5 × 2.000.000 PB. Tutarda iskonto yapılmaz (paragraf 28.5’e bakın).
Ör 17 Bir işletme 20X1 yılında bir kâr-paylaşım planı uygulamıştır. Plan, işletmenin, cari yıl boyunca hizmet gören ve gelecek yıl boyunca da hizmet görecek olan çalışanlarına, kâr- paylaşım ikramiyelerinden önce o yıla ait kârının %3’ünü ödemesini gerektirmektedir.
İşletme, 31 Aralık 20X1 tarihinde sona eren yıl için, kâr-paylaşım ikramiyeleri öncesinde 1 milyon PB kâr elde etmiştir. İşletme, çalışanların işten ayrılması yoluyla m ikramiye ödemesinin maksimum %10’u tutarında tasarruf edilmesini beklemektedir. İkramiye 31 Aralık 20X2 tarihinde ödenecektir.
İşletme, 31 Aralık 20X1 tarihinde, kâr-paylaşım planı yükümlülüğünü aşağıdaki şekilde muhasebeleştirebilir:
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Kâr veya zarar (veya varlıklar— bakınız:
28.3(b) paragrafı) 27.000 PB(a)
Kâr-paylaşım ikramiyeleri planı 27.000 PB
Kar-paylaşım ikramiye planı yükümlülüğünün muhasebeleştirilmesi.
(a) %3 × 1.000.000 PB = 30.000 PB mümkün olan azami ikramiye.
30.000 PB eksi %10 × 30,000 PB personel değişiklik hızından dolayı tasarruf = 27.000 PB. Bu tutara iskonto uygulanmamıştır (bakınız: 28.5 paragrafı).
İşten ayrılma sonrası sağlanan faydalar: tanımlanmış katkı planları ile tanımlanmış fayda planlarının ayrımı
28.9 İşten ayrılma sonrası sağlanan faydalara aşağıda belirtilenler örnek olarak gösterilebilir:
(a) Emekli aylığı gibi emeklilik faydaları ve
(b) Hizmet sonrası emeklilik hayat sigortası ve sağlık yardımı gibi işten ayrılma sonrasına ilişkin diğer faydalar.
İşten ayrılma sonrası sağlanan faydalara yer verilen düzenlemeler, işten ayrılma sonrası sağlanan fayda planlarıdır. Katkıları tahsil eden ve faydaları ödeyen ayrı bir işletme oluşturulmuş olsun ya da olmasın, bu bölümdeki hükümler, bu tür tüm düzenlemeler için uygulanır. Bazı durumlarda, anılan düzenlemeler işletmenin uygulamalarından ziyade yasal düzenlemeler ile hüküm altına alınmış olabilir. Bazı durumlarda ise bu planlar, resmi olarak belgelendirilmiş olmasalar da işletmenin uygulamalarından kaynaklanabilir.
28.10 İşten ayrılma sonrası sağlanan fayda planları, planın temel esaslarına ve koşullarına bağlı olarak tanımlanmış katkı planları ya da tanımlanmış fayda planları olarak sınıflandırılır.
(a) Tanımlanmış katkı planları; işletmenin ayrı bir işletmeye (fona) sabit katkı payları ödediği ve söz konusu fonun, çalışanların mevcut ve geçmiş dönemlerde sunmuş oldukları hizmetlerle ilgili olarak sağlanan faydaların tamamını ödemeye yeterli varlıklarının bulunmaması durumunda, işletmenin ek katkı payı ödemek konusunda herhangi bir yasal veya zımni kabulden doğan yükümlülüğünün olmayacağı, çalışma dönemi sonrasına ilişkin çalışanlara sağlanan fayda planlarıdır. Dolayısıyla, çalışan tarafından alınan işten ayrılma sonrası sağlanan fayda tutarı, işletme (ve belki çalışanın kendisi) tarafından işten ayrılma sonrası sağlanan fayda planına veya bir sigorta şirketine ödenen katkı tutarları ile bu katkılardan elde edilen yatırım getirileri birlikte dikkate alınarak belirlenir.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
(b) Tanımlanmış fayda planları; tanımlanmış katkı planları dışında kalan işten ayrılma sonrasına ilişkin fayda planlarıdır. Tanımlanmış fayda planları uyarınca üzerinde anlaşılmış faydaları mevcut ve önceki çalışanlara sağlama yükümlülüğü, aktüeryal risk (faydaların maliyetinin tahmin edilenden fazla veya düşük olacağı) ve yatırım riski (faydaları fonlamak üzere tahsis edilmiş varlıkların getirilerinin tahminlerden farklı olacağı), esasen işletmeye aittir. Bahsi geçen yükümlülüklere ilişkin tutar, aktüeryal veya yatırım varsayımlarının, tahmin edilenden iyi gerçekleşmesi durumunda azalabilir; aksi söz konusu olduğunda ise artabilir.
Notlar
Bir işletmenin yükümlülüğünün, fona katkıda bulunmayı kabul ettiği tutarla sınırlı olmadığı durumlara yönelik örnekler; işletmenin aşağıdaki hususlar vasıtasıyla yasal veya zımni olarak kabul ettiği bir yükümlülüğe sahip olduğu durumlardır:
(a) Yalnızca katkıların tutarlarına bağlı olmayan bir plan fayda formülü;
(b) katkıların belirlenmiş getirilerine dair bir geri ödeme bir planı vasıtasıyla dolaylı olarak veya doğrudan bir garanti ya da
(c) zımni olarak kabul edilen bir yükümlülüğün ortaya çıkmasına sebep olan resmi olmayan uygulamalar. Örneğin, zımni olarak kabul edilen bir yükümlülük, bir işletmenin,
bunu yapmak için yasal bir yükümlülüğü bulunmadığında bile enflasyona ayak
uydurmak amacıyla eski çalışanları için sağladığı faydaları artırmasına yönelik geçmiş uygulamalarının bulunduğu durumlarda ortaya çıkabilir.
Bu gibi durumlar tanımlanmış fayda planlarıdır.
Çok sayıda işverenin dâhil olduğu fayda planları ve devlet planları
28.11 Çok sayıda işverenin dâhil olduğu planlar ve devlet planları; resmi koşulların da ötesine geçen zımni kabulden doğan yükümlülükleri de içeren plan koşulları çerçevesinde tanımlanmış katkı planları ya da tanımlanmış fayda planları olarak sınıflandırılır. Ancak, tanımlanmış fayda planı kapsamında değerlendirilen çok sayıda işverenin dâhil olduğu bir plana ilişkin tanımlanmış fayda muhasebesini kullanmak üzere yeterli bilgi mevcut olmadığında, söz konusu plan, paragraf 28.13’e göre tanımlanmış katkı planı olarak değerlendirilir ve bu çerçevede muhasebeleştirilir; ayrıca paragraf 28.40 uyarınca gerekli açıklamalar yapılır.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Notlar
Çok sayıda işverenin dâhil olduğu tanımlanmış fayda planına yönelik bir örnek aşağıdaki gibidir:
(a) Plan, anında ödeme temelinde finanse edilir: Katkılar aynı dönemde muaccel olacak faydaların ödenmesi için yeterli olması beklenen bir seviyeye ayarlanır ve cari dönemde hak kazanılan gelecekteki faydalar, gelecekte tahakkuk edecek katkılardan ödenir ve (b) çalışanlara sağlanan faydalar, çalışanların verdikleri hizmetin uzunluğuna göre belirlenir
ve katılımcı işletmeler geri çekilme tarihine kadar çalışanlar tarafından kazanılan faydalar için bir katkı payı ödemeksizin, plandan kendilerini çekmek için hiçbir geçerli araca sahip değildir. Bu tür bir plan şirket için aktüeryal risk yaratır: Raporlama döneminin sonunda kazanılan faydaların nihai maliyetinin beklenenden fazla olması halinde, işletme ya katkı payını yükseltecek ya da çalışanları, sağlanan faydalarda bir indirime gidilmesi konusunda ikna edecektir. Bu yüzden, bu tür bir plan tanımlanmış bir fayda planıdır.
Sigorta edilen faydalar
28.12 İşletmeler, işten ayrılma sonrası fayda planlarını fonlamak amacıyla sigorta primi ödeyebilir. Aşağıda yer alan hususlara ilişkin yasal veya zımni kabulden doğan bir yükümlülüğün bulunmaması durumunda, bu tür bir plan tanımlanmış katkı planı olarak dikkate alınır:
(a) Çalışanlara sağlanan faydaların vadesinde doğrudan ödenmesi veya
(b) Sigortacı tarafından mevcut ve geçmiş dönemlerdeki hizmetleri karşılığında çalışanlara gelecekte sağlanacak faydaların tamamı ödenmediğinde, işletmenin ek ödemede bulunmak durumunda olması.
Zımni kabulden doğan yükümlülük; plandan, gelecekteki primleri belirleme mekanizmasından veya sigortacı ile ilişkili taraf ilişkisinden dolaylı olarak kaynaklanabilir. Bu türden bir yasal veya zımni kabulden doğan yükümlülük taşınması durumunda, söz konusu plan, tanımlanmış fayda planı olarak dikkate alınır.
İşten ayrılma sonrasında sağlanan faydalar: tanımlanmış katkı planları Muhasebeleştirme ve ölçme
28.13 Bir döneme ilişkin ödenebilir duruma gelen katkı tutarları:
(a) Hâlihazırda ödenmiş olan tutarlar düşüldükten sonra, borç olarak muhasebeleştirilir.
Katkı ödemeleri tutarının, raporlama tarihinden önce sunulan hizmetler için ödenebilir duruma gelen katkı payını aşması durumunda, söz konusu fazla tutar, varlık olarak muhasebeleştirilir.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
(b) Bu Standardın diğer bir bölümünün, ilgili maliyetin stoklar veya maddi duran varlıklar gibi herhangi bir varlığın maliyetinin parçası olarak muhasebeleştirilmesini gerektirmediği durumlarda, gider olarak muhasebeleştirilir.
Örnekler - tanımlanmış katkı planları
Ör 18 Bir perakendeci 8 Ocak 20X2 tarihinde, Aralık 20X1’de şirketin çalışanları tarafından yerine getirilen hizmetlerin kısmi karşılığı olarak belirlenen bir katkı planına 10.000 PB tutarında katkı payı ödemesinde bulunmuştur.
Perakendeci, 31 Aralık 20X1 tarihinde 10.000 PB tutarında bir yükümlülük (çalışanlara işten ayrılma sonrası sağlanan faydalara ilişkin tanımlanmış katkı planı çerçevesinde tahakkuk) ve 31 Aralık 20X1 tarihinde sona eren yıl için kâr veya zarar belirlenmesinde 10.000 PB’lik gider tutarı muhasebeleştirmelidir.
Perakendeci, 31 Aralık 20X1 tarihinde aşağıdaki yevmiye kaydını yapabilir:
Kâr veya Zarar 10.000 PB
İşten ayrılma sonrası sağlanan
faydalar - tanımlanmış katkı 10.000 PB
Aralık ayında ödenen, işten ayrılma sonrası faydalara ilişkin giderlerin tahakkukunun muhasebeleştirilmesi.
Perakendeci 8 Ocak 20X2 tarihinde aşağıdaki yevmiye kaydını yapabilir:
İşten ayrılma sonrası sağlanan faydalar -
tanımlanmış katkı 10.000 PB
Kasa 10.000 PB
20X1 yılında tahakkuk eden, işten ayrılma sonrası sağlanan faydalara ilişkin tanımlanmış katkı planı giderinin ödenmesinin muhasebeleştirilmesi
Ör 19 Koşullar 18. örnektekilerle aynıdır. Ancak, bu örnekte, işletme bir üreticidir ve Aralık ayında üretilen mallar 31 Aralık 20X1 tarihi itibariyle şirketin stokları içersindedir.
31 Aralık 20X1 tarihinde, üretici 10.000 PB tutarında bir borç (çalışanlara işten ayrılma sonrası sağlanan faydalara ilişkin tanımlanmış katkı planı çerçevesinde tahakkuk) ve bir varlık (stok) muhasebeleştirmelidir. Stoklar bozulduğunda veya satıldığında, kâr veya zararın belirlenmesi çerçevesinde muhasebeleştirilecektir (bakınız: 13.19 ve 13.20 paragrafları).
Ör 20 Koşullar 18. örnektekilerle aynıdır. Ancak, bu örnekte personel, Aralık ayında gelecek dönemlerde malların üretimi için işletme tarafından kullanılması için bir cihaz
üretmiştir.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
İşletme, 31 Aralık 20X1 tarihinde, 10.000 PB tutarında bir borç (çalışanlara işten ayrılma sonrası sağlanan faydalara ilişkin tanımlanmış katkı planı çerçevesinde tahakkuk) ve bir varlık (maddi duran varlık) muhasebeleştirmelidir. Maddi duran varlık, yeniden değer kaybettiğinde (bakınız: Paragraf 17.17), bozulduğunda (bakınız: Paragraf 17.24) veya satıldığında (bakınız:
Paragraf 17.28) kâr veya zararın belirlenmesi çerçevesinde muhasebeleştirilecektir.
Ör 21 Bir perakendeci 20 Aralık 20X1 tarihinde, tanımlanmış bir katkı planına 10.000 PB katkı ödemesinde bulunmuştur. Bu tutarın 7.800 PB’lik kısmı Aralık 20X1 tarihinde şirketin çalışanları tarafından görülen hizmetlere karşılık olarak ve kalan 2.200 PB’lik kısmı da 20X2 yılında görülecek hizmetlere karşılık olarak ödenmiştir.
Perakendeci, Aralık 20X1 tarihinde 2.200 PB’lik bir varlık (tanımlanmış katkı planı
çerçevesinde çalışanlara işten ayrılma sonrası sağlanan faydalara ilişkin olarak peşin yapılmış ödemeler) ve 31 Aralık 20X1 tarihinde sona eren yıl için 7.800 PB personel maliyetini muhasebeleştirmelidir.
Not: Personel maliyeti bir gider olarak veya Paragraf 28.3(b) çerçevesinde bir varlık maliyetinin parçası olarak muhasebeleştirilir.
İşten ayrılma sonrasında sağlanan faydalar: tanımlanmış fayda planları Muhasebeleştirme
28.14 Paragraf 28.3’te belirtilen genel muhasebeleştirme ilkelerinin tanımlanmış fayda planlarına uygulanmasında:
(a) Tanımlanmış fayda planları kapsamındaki yükümlülüklerden plan varlıklarının düşülmesi suretiyle bulunan tutar borç olarak muhasebeleştirilir – “tanımlanmış fayda borcu” (bakınız: 28.15-28.23 paragrafları).
(b) Dönem içerisinde ilgili borç tutarında gerçekleşen net değişim, tanımlanmış fayda planlarının dönem içerisindeki maliyeti olarak muhasebeleştirilir (bakınız: 28.24- 28.27 paragrafları).
Tanımlanmış fayda borcunun ölçülmesi
28.15 Tanımlanmış fayda planları kapsamındaki yükümlülüklere ilişkin olarak muhasebeleştirilen tanımlanmış fayda borcu aşağıdaki tutarların net toplamıdır:
(a) Tanımlanmış fayda planları kapsamındaki yükümlülüklerin (tanımlanmış fayda yükümlülüğü) raporlama tarihindeki bugünkü değeri (söz konusu yükümlülüğün ölçülmesi, 28.16-28.22 paragraflarında açıklanmaktadır),
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
(b) Eksi, yükümlülükleri doğrudan ödenecekler dışındaki plan varlıklarının (mevcut olması durumunda) raporlama tarihindeki gerçeğe uygun değeri. Finansal varlıklar olarak nitelendirilen bu varlıkların gerçeğe uygun değerlerinin belirlenmesine ilişkin hükümler, 11.27-11.32 paragraflarında yer almaktadır.
Notlar
Tanımlanmış fayda borcu, yükümlülükleri doğrudan ödenecekler dışındaki plan varlıklarının (mevcut olması durumunda) raporlama tarihindeki gerçeğe uygun değeri aşan raporlama tarihindeki tanımlanmış fayda yükümlülüğünün cari değeridir.
Tanımlanmış fayda yükümlülüğünün cari değeri, hiçbir plan varlığını tenzil etmeden, çalışanların mevcut ve önceki dönemlerdeki verdikleri hizmetlerden doğan yükümlülüğü ödemek için gereken beklenen gelecek ödemelerin cari değeridir.
Plan varlıkları, çalışanlara sağlanan uzun vadeli fayda fonu tarafından tutulan varlıklar ve özellikli sigorta poliçeleridir. Özellikli sigorta poliçeleri IFRS for SMEs dâhilinde tanımlanmamıştır. IFRS for SMEs kapsamında bir kılavuz bulunmaması durumunda, bir işletmeye tam set IFRS’ler bağlamındaki yönlendirici ilkeleri göz önünde bulundurma imkânı tanınmaktadır (ancak gerekli değildir). IAS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar (9 Temmuz 2009’da yayımlandığı üzere), özellikli sigorta poliçelerini, poliçenin getirisinin aşağıdaki gibi olduğu durumda raporlama yapan şirketin ilgili bir tarafı olmayan bir sigortacı tarafından çıkarılan bir sigorta poliçesi(2) olarak tanımlar ( IAS 24 İlişkili Taraf Açıklamaları dâhilinde tanımlandığı gibi) :
(a) tanımlanmış bir fayda planı kapsamında çalışanlara sağlanan faydaları ödemek veya finanse etmek amacıyla kullanılabilir ve
(b) raporlayan işletmenin kendi alacaklılarına (iflas durumunda bile) ödenebilir durumda değildir ve aşağıdaki hususlar bulunmadığı takdirde raporlayan işletmeye ödenemez:
(i) getiriler, tüm ilgili çalışanlara sağlanan faydaları karşılamak amacıyla poliçe için gereken fazla varlıkları temsil etmediği veya
(ii) getiriler, çoktan ödenmiş olan çalışanlara sağlanan faydaların tazmini için raporlayan işletmeye geri ödendiği taktirde.
Finanse edilmiş tanımlanmış fayda planları açısından, raporlama tarihinde plan varlıklarının gerçeğe uygun değeri, plan yükümlülüklerinin cari değerini aştığında, artık, belirli koşullar karşılandığında bir varlık olarak muhasebeleştirilir (Paragraf 28.22’ye bakın).
(2) Özellikli sigorta poliçesi, IFRS 4 Sigorta Sözleşmeleri Standardı kapsamındaki bir sigorta sözleşmesi değildir.Bir özellikli sigorta poliçesi IFRS 4 Sigorta Sözleşmeleri dâhilinde tanımlandığı üzere mutlaka bir sigorta sözleşmesi olmak zorunda değildir
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Örnekler - tanımlanmış fayda planları
Ör 22 Tanımlanmış bir fayda planı her hizmet yılı için son maaşın % 0,2’si oranında aylık bir emekli maaşı sağlamaktadır. Bu emekli maaşı 65 yaşından itibaren ödenir. 31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin plan yükümlülüklerinin cari değeri gereğine uygun olarak 200.000 PB olarak hesaplanmıştır. Ayrıca, doğrudan ödenecek olan yükümlülükler dışında yatırım varlıklarının gerçeğe uygun değeri 31 Aralık 20X1 tarihi itibariyle 180.000 PB olarak belirlenmiştir.
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletme tanımlanmış fayda planı için (yani 200.000 PB yükümlülük eksi, 180.000 PB plan varlıkları tanımlanmış fayda yükümlülüklerini finanse etmek için ayrılır) 20.000 PB tutarında bir borç (işten ayrılma sonrası sağlanan faydalar) muhasebeleştirmelidir.
Ör 23 Koşullar 22. örnektekilerle aynıdır. Ancak, bu örnekte, işletmenin tanımlanmış fayda planı ile ilgili yükümlülükleri finanse edilmemiştir.
31 Aralık 20X1 tarihinde, işletme tanımlanmış fayda planı için 200.000 PB tutarında bir borç (işten ayrılma sonrası sağlanan faydalar) muhasebeleştirmelidir.
Hak edilmiş ve hak edilmemiş faydalara birlikte yer verilmesi
28.16 Tanımlanmış fayda planları kapsamındaki yükümlülüklerin raporlama tarihindeki bugünkü değeri, çalışanların mevcut ve geçmiş dönemlerde sunmuş oldukları hizmetlerine karşılık kazanmış oldukları ve henüz hak edilmemiş faydalar (bakınız:
paragraf 28.26) ile çalışanlara gelecekteki yıllarda sunacakları hizmetleri için daha fazla fayda sağlayan fayda formüllerinin etkilerini içeren tahmini fayda tutarını yansıtır. Bu durum, planın fayda formülü uyarınca söz konusu fayda tutarının ne kadarının cari ve önceki döneme isabet ettiğinin belirlenmesini ve anılan faydanın maliyetine etki eden demografik (çalışanların işten ayrılma ve ölüm oranları gibi) ve finansal (maaşlarda ve sağlık maliyetlerinde ileride gerçekleşecek artışlar) değişkenler hakkında tahminler (aktüeryal varsayımlar) yapılmasını gerektirir. Aktüeryal varsayımlar; önyargısız (aşırı korumacı olunmadan ihtiyatlı bir yaklaşım) ve karşılıklı uyum içinde olmalı, ayrıca plan kapsamında ortaya çıkacak gelecekteki nakit akışlarının en gerçekçi tahminini verecek şekilde seçilmelidir.
Notlar
Bir emeklilik planının koşulları kapsamında hak edilmiş faydalara ilişkin haklar devam etmekte olan istihdam çerçevesinde koşula bağlı değildir.
Bir işletmenin tanımlanmış fayda yükümlülüğünün gerçeğe uygun değerinin ölçülmesi bağlamında, Paragraf 28.16 demografik değişkenler (örneğin çalışanların işten ayrılması
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
ve ölümü) ve faydaların maliyetini etkileyen finansal değişkenler (maaşlarda ve sağlık
maliyetlerinde gelecekte gerçekleşecek artışlar) hakkında aktüeryal varsayımları tanımlar. IAS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar’da (Temmuz 2009’da yayımlanan) aktüeryal varsayımlar hakkında yol gösterici hükümler bulunmaktadır. IFRS for SMEs’i uygularken, bir işletmeye tüm IAS 19 dâhilindeki yönlendirici ilkeleri göz önünde bulundurma imkânı da tanınmaktadır (ancak zorunlu değildir).
IAS 19’un 73. paragrafı aktüaryel varsayımların aşağıdaki hususları içerdiğini belirtmektedir:
(a) Sağlanan faydalar için hak sahibi olan eski ve mevcut personelin (ve onlara ekonomik açıdan bağımlı kişiler) gelecek nitelikleri hakkında demografik varsayımlar. Demografik varsayımlar aşağıdaki gibi hususları ele almaktadır:
(i) istihdam süresi boyunca veya sonrasında ölüm;
(ii) çalışanların işten ayrılma, sakatlık ve erken emeklilik oranları;
(iii) sağlanan faydalar için hak sahibi olacak bağımlı kişilerle birlikte plan üyelerinin oranı; ve
(iv) sağlık planları çerçevesindeki tazminat oranları ve (b) aşağıdaki hususlara ilişkin finansal varsayımlar:
(i) iskonto oranı;
(ii) gelecekteki maaş ve fayda seviyeleri;
(iii) sağlıkla ilgili faydalar durumunda, önemli olması halinde tazminatları ve fayda ödemelerini verme maliyeti dahil olmak üzere gelecekteki sağlık maliyetleri ve (iv) plan varlıklarının beklenen getiri oranı.
Örnekler - hak edilmiş ve edilmemiş faydalar
Ör 24 Tanımlanmış bir fayda planı, her hizmet yılı için, işletmeden ayrıldıktan sonra hemen ödenecek olan 10.000 PB tutarında toplu ödeme şeklinde bir fayda sağlamaktadır.
Her yıl için 100 PB’lik bir tutar öngörülmektedir. Tanımlanmış fayda yükümlülüğünün gerçeğe uygun değeri, 100 PB’lik gerçeğe uygun değerin, raporlama döneminin sonuna kadar olan hizmet yılı sayısı ile çarpılmasıyla elde edilir.
Sağlanan faydaların, personel şirketten ayrılır ayrılmaz ödenmesinden dolayı, tanımlanmış fayda yükümlülüğünün gerçeğe uygun değeri, personelin ayrılmasının beklendiği tarihi yansıtmaktadır. Böylece, söz konusu değer, iskonto etkisinden dolayı, personeli raporlama dönemi sonunda ayrıldığında belirlenecek olan tutarlardan daha düşüktür.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Ör 25 Bir plan her hizmet yılı için son maaşın % 0,2’si oranında aylık emekli maaşı sağlamaktadır. Bu emekli maaşı 65 yaşından itibaren ödenmektedir.
İşletme, her hizmet yılı için, beklenen emeklilik tarihinde, beklenen emeklilik tarihinden beklenen ölüm tarihine kadar ödenecek olan tahmini son maaşın %0,2’si oranındaki aylık emekli maaşının gerçeğe uygun değerine eşit bir faydayı atfeder. Tanımlanmış fayda
yükümlülüğünün gerçeğe uygun değeri, raporlama döneminin sonuna kadar olan hizmet yılı ile çarpılan son maaşın3 %0,2’si oranında aylık emekli maaşı ödemesinin gerçeğe uygun değeridir. Tanımlanmış fayda yükümlülüğünün cari değeri, emekli maaş ödemeleri 65 yaşında başladığı için indirilmiştir.
Ör 26 Bir plan her hizmet yılı için 100 PB tutarında fayda ödemesi yapmaktadır. Sağlanan faydalara on hizmet yılı sonrasında hak kazanılmaktadır.
Her yıl için 100 PB’lik tutar öngörülmektedir. İlk on yıl boyunca her yıl, yükümlülüğün gerçeğe uygun değeri, personelin on hizmet yılını tamamlayamayabileceği ihtimalini de yansıtmaktadır.
Ör 27 Bir plan, on yıllık hizmet süresi sonrasında hak kazanılan ve toplu ödenen 1.000 PB tutarında bir fayda ödemesinde bulunmaktadır. Plan, sonradan sağlanan hizmet için başka bir fayda sağlamamaktadır.
On yıllık hizmet süresinin her yılı için 100 PB’lik tutar (1.000 PB tutarının ona bölünmesiyle elde edilen) atfedilmektedir. Tanımlanmış fayda yükümlülüğünün gerçeğe uygun değeri, 100 PB’lik gerçeğe uygun değerin raporlama döneminin sonuna kadar hizmet yılı sayısı ile çarpılmasıyla elde edilir. Yükümlülüğün gerçeğe uygun değeri, personelin on hizmet yılını tamamlayamayabileceği ihtimalini de yansıtmaktadır. Sonraki yıllar için hiçbir fayda atfedilmemektedir.
Ör 28 Bir plan, 20 yıl kesintisiz hizmet süresine sahip olan 55 yaşında ve halen çalışmakta olan tüm personeline, 2.000 PB tutarında toptan emeklilik fayda ödemesi yapmaktadır.
İşletmeye 35 yaşından önce giren personel için, hizmet, öncelikle 35 yaş itibariyle mevcut plan çerçevesinde sağlanan faydalar (bir personel 30 yaşında ayrılıp, 33 yaşında geri dönebilir, bu durumun sağlanan faydaların zamanlaması veya tutarı üzerinde bir etkisi olmaz) getirmektedir.
Bu faydalar, gelecekte sağlanacak hizmet üzerindeki koşula bağlıdır. Ayrıca, 55 yaş
sonrasındaki hizmet, gelecekte sağlanan faydalarla ilgili hiçbir maddi tutara yol açmayacaktır.
İşletme, bu personele ilişkin olarak, 35 yaşından 55 yaşına kadar her yıl için 100 PB (2.000 PB tutarının 20’ye bölünmesi ile elde edilir) atfetmektedir.
Sağlanan faydalar, işletmeye 35 yaşından sonra katılan personele uygulanmaz. Tüm nitelikleri karşılayan personel için, yükümlülüğün gerçeğe uygun değeri, personelin gerekli hizmet süresini tamamlayamayabileceği ihtimalini de yansıtmaktadır.
