28.18 Tanımlanmış fayda yükümlülüklerini ve bunlara ilişkin gideri ölçmek üzere, aşırı maliyete ve çabaya katlanmadan uygulanabilmesi durumunda, öngörülen birim kredi yöntemi kullanılır. Öngörülen birim kredi yöntemi uyarınca tanımlanmış faydaların gelecekteki maaşlara bağlı olarak belirlenmesi durumunda, tanımlanmış fayda yükümlülükleri, tahmini maaş artışlarını yansıtacak şekilde ölçülür. Ayrıca, tanımlanmış fayda yükümlülüğünün öngörülen birim kredi yöntemine göre ölçülmesinde; iskonto oranları, plan varlıklarının beklenen getiri oranları, beklenen maaş artış oranları, çalışanların ayrılma (devir) oranları, ölüm ve sağlık yardımı maliyet eğilim oranları (tanımlanmış sağlık fayda planları için) gibi çeşitli aktüeryal varsayımların kullanılması gerekir.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Notlar
Öngörülen birim kredi yöntemi, hizmet sağlanan her dönemin, ek bir birim fayda hakkını doğuracağını öngören ve her birimi nihai yükümlülüğü oluşturmak için (bazen hizmete orantılı tahakkuk etmiş fayda yöntemi ya da fayda, hizmet yılı yöntemi olarak da bilinir) ayrı ayrı ölçen bir aktüeryal değerlendirme yöntemidir.
Örnek – öngörülen birim maliyet yöntemi
Ör 30 Hizmetin sona ermesi üzerine ve her hizmet yılı için son maaşın %1’ine denk bir toplu fayda ödemesi yapılır. 1. yıldaki maaş 10.000 PB’dir ve her yıl %7 oranında artacağı (bileşik) farz edilmektedir. Kullanılan iskonto oranı her yıl için %10’dur. Aşağıdaki tablo, aktüeryal varsayımlarda hiçbir değişim olmayacağı farz edilerek, 5. yılın sonunda ayrılması beklenen bir personel için yükümlülüğün nasıl inşa edileceğini göstermektedir.
Bu örnek, basitlik adına personelin işletmeden daha erken veya daha geç bir tarihte ayrılması ihtimalini yansıtmak için ihtiyaç duyulan ilave ayarlamayı göz ardı etmektedir.
Yıl 1 2 3 4 5
Atfedilen faydalar:
– önceki yıllar – 131.08 262.16 393.24 524.32
– cari yıl (%1 × son maaş)(a) 131.08 131.08 131.08 131.08 131.08 – cari ve önceki yıllar(b) 131.08 262.16 393.24 524.32 655.40
Açılış yükümlülüğü – 89.53 196.96 324.99 476.65
%10 oranında faiz – 8.95 19.70 32.50 47.67
Cari hizmet maliyeti 89.53 98.48 108.33 119.16 131.08
Kapanış yükümlülüğü(c) 89.53 196.96 324.99 476.65 655.40
(a) 131 PB = %1 × 13.108 son yıllık maaş (yani 1.yıldaki 10.000 PB maaş × (1 + 0,07 yıllık artış) 4 (yani 2.yıldan 5.yıla dönem sayısı)).
(b) Cari hizmet maliyeti, cari yıla atfedilen sağlanan faydaların cari değeridir:
Yıl 1—131.08 PB × 1/(1.1)4 = 131.08 PB× 0.683013 = 89.53 PB Yıl 2—131.08 PB × 1/(1.1)3 = 131.08 PB× 0,751315 = 98.48 PB Yıl 3— 131.08 PB × 1/(1.1)2 = 131.08 PB × 0.826446 = 108.33 PB Yıl 4— 131.08 PB × 1/(1.1)1 = 131.08 PB × 0.909091= 119.16 PB Yıl 5— 131.08 PB × 1/(1.1)0 = 131.08 PB × 1 = 131.08 PB.
(c) Kapanış yükümlülüğü mevcut ve önceki yıllara atfedilen sağlanan faydaların cari değeridir.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Örnekler - gelecek maaşlara dayalı tanımlanmış faydalar
Ör 31 Bir plan her hizmet yılı için son maaşın % 0,2’si oranında aylık bir emekli maaşı sağlamaktadır. Bu emekli maaşı 65 yaşından itibaren ödenmektedir.
Bir işletme her hizmet yılı için, beklenen emeklilik tarihinde, beklenen emeklilik tarihinden beklenen ölüm tarihine kadar ödenecek olan tahmini son maaşın %0,2’si oranında aylık emekli maaşının cari değerine eşit bir fayda atfeder. Cari hizmet maliyeti bu sağlanan faydanın cari değeridir. Tanımlanmış fayda yükümlülüğünün cari değeri, raporlama döneminin sonuna kadar olan hizmet yılı ile çarpılan son maaşın %0,2’si oranında aylık emekli maaşı ödemesinin cari değeridir. Cari hizmet maliyeti ve tanımlanmış fayda yükümlülüğünün cari değeri, emekli maaşı ödemeleri 65 yaşında başladığı için indirilmiştir.
Ör 32 Çalışanlar 55 yaşından önceki her hizmet yılı için son maaşlarının %3’ü oranında bir fayda elde etme hakkına sahiptir.
Tahmini son maaşın %3’ü oranında sağlanan faydalar, 55 yaşına kadar geçen her yıl için uygulanır. Bu tarih, çalışanın gelecekte sunacağı hizmetin, plan kapsamında gelecekte
sağlanan faydalar üzerinde hiçbir maddi tutara yol açmayacağı tarihtir. Bu yaştan sonra hiçbir fayda uygulanmayacaktır.
28.19 Tanımlanmış fayda planları kapsamındaki yükümlülüğün ve maliyetin ölçülmesinde öngörülen birim kredi yöntemi kullanılması, aşırı çaba ve maliyete katlanılmasını gerektirdiğinde, mevcut çalışanlara ilişkin tanımlanmış fayda yükümlülüklerinin ölçülmesinde aşağıdaki basitleştirmelerin yapılmasına izin verilir:
(a) Gelecekteki tahmini maaş artışlarının dikkate alınmaması (mevcut çalışanların işten ayrılma sonrası sağlanan faydaları almaya başlayacaklarının beklendiği zamana kadar cari maaşlarını almaya devam edeceğinin varsayılması),
(b) Mevcut çalışanlar tarafından gelecekte sunulacak hizmetlerin dikkate alınmaması (planın mevcut çalışanlar ve yeni çalışanlar için kapandığının varsayılması) ve (c) Mevcut çalışanların hizmet süresi esnasında ölüm oranının, raporlama tarihi ile
işten ayrılma sonrası sağlanan faydaların alınmaya başlanacağının beklendiği tarih arasında dikkate alınmaması (mevcut çalışanların tamamının işten ayrılma sonrası faydaları alacağının varsayılması). Ancak; yine de hizmet süresi sonrası ölüm oranının (yani, ortalama ömür süresi) dikkate alınması gerekecektir.
Yukarıda belirtilen ölçüm basitleştirmelerinden faydalanan işletmeler, tanımlanmış fayda yükümlülüğünün ölçülmesinde hak edilmiş ve hak edilmemiş faydaları birlikte dikkate almalıdır.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
Notlar
Basitleştirilen hesaplamalar zaman zaman birikimli fayda yükümlülüğü olarak adlandırılan (muhtemel fayda yükümlülüğünün tersine) benzer yükümlülüğün ölçümü sonucunu da vermektedir.
Örnekler - basitleştirilmiş tanımlanmış fayda planı hesaplamaları
Ör 33 Koşullar 30. örnektekilerle aynıdır.
Yıl 1 2 3 4 5
%1 × cari maaş (her yıl %7
oranında artış)(a) 100 107 114.49 122.50 131.08
Yıl sonundaki hizmet yılları 1 2 3 4 5
Yükümlülüğün gelecekteki
değeri 100 214 343.47 490.02 655.40
İskonto faktörü (%10) 0.683013 0.751315 0.826446 0.909091 1 Yükümlülüğün cari değeri 68.30 160.78 283.86 445.47 655.40
Açılış yükümlülüğü – 68.30 160.78 283.86 445.47
Faiz (%10) – 6.83 16.08 28.39 44.55
Cari hizmet maliyeti(b) 68.30 80.39 94.62 111.37 131.08
Aktüeryal kazanç veya zarar
(denkleştirme rakamı) – 5.26 12.38 21.85 34.30
Kapanış yükümlülüğü(c) 68.30 160.78 283.86 445.47 655.40
(a) %1 × her bir yıla ait cari maaş:
Yıl 1—10.000 PB × %1 = 100 PB Yıl 2— 10.000 PB × 1.07 × %1 = 107 PB Yıl 3— 10.000PB × 1.072 × % 1 = 114.49 PB Yıl 4— 10.000 PB × 1.073 × % 1 = 122.50 PB Yıl 5— 10.000 PB × 1.074 × %1 = 131.08 PB.
Modül 28 – Çalışanlara Sağlanan Faydalar
(b) Cari hizmet maliyeti, cari yıla atfedilen sağlanan faydaların cari değeridir:
Yı11 —100 PB × 1/(1.1)4 = 100 PB × 0.683013 = 68.30 PB Yıl 2— PB107 × 1/(1.1)3 = 107 PB × 0.751315 = 80.39 PB Yıl 3— 114.49 PB × 1/(1.1)2 = 114.49 PB × 0.826446 = 94.62 PB Yıl 4— 122.50 PB × 1/(1.1)1 = 122.50 PB × 0.909091= 111.37 PB Yıl 5— 131.08 PB × 1/(1.1)0 = 131.08 PB × 1 = 131.08 PB.
(c) Kapanış yükümlülüğü, mevcut ve önceki yıllara atfedilen faydaların cari değeridir:
Yıl 1—100 PB × 1 yıllık hizmet × 1/(1.1)4 = 68.30 PB Yıl 2— 107 PB × 2 yıllık hizmet × 1/(1.1)3 = 160.78 PB Yıl 3— 114.49 PB × 3 yıllık hizmet × 1/(1.1)2 = 283.86 PB Yıl 4— 122.50 PB × 4 yıllık hizmet × 1/(1.1)1 = 445.47 PB Yıl 5— 131.08 PB × 5 yıllık hizmet × 1/(1.1)0 = 655.40 PB.
Ör 34 Koşullar 31. örnektekilerle aynıdır (yani plan, her hizmet yılı için son maaşın %0,2’si oranında aylık emekli maaşı sağlamaktadır. Bu emekli maaşı 65 yaşından itibaren ödenmektedir).
Öngörülen birim kredi yöntemini, vadesi gelmemiş maliyet veya harcamalar olmadan kullanamayan bir işletmenin, ölçüm basitleştirmelerine uygun olarak, tanımlanmış fayda yükümlülüklerini aşağıdaki şekilde ölçmesine izin verilir-tahmin edilen emekli maaş ödemelerinin cari değeri raporlama döneminin sonuna kadarki hizmet yılı sayısı ile çarpılan mevcut maaşın %0,2’si oranında hesaplanmış ve tüm mevcut çalışanların, sağlanan faydaları alacağı varsayılmıştır.
Tanımlanmış fayda yükümlülüğünün cari değeri, emekli maaş ödemeleri 65 yaşında başladığı için indirilmiştir.
28.20 Bu Standart, tanımlanmış fayda yükümlülüğünün hesaplanması için gerekli olan kapsamlı aktüeryal değerlemeyi yapmak üzere bağımsız bir aktüerden hizmet alınmasını gerektirmez. Ayrıca, söz konusu değerlemenin her yıl yapılması da gerekli değildir.
Tanımlanmış fayda yükümlülüğü; yapılan değerlemeler arasındaki dönemlerde ana aktüeryal varsayımlarda önemli değişiklikler olmadığı sürece, önceki dönemde yapılan ölçümün, çalışan sayısı ve maaş düzeyi gibi demografik faktörlerdeki değişiklikleri yansıtacak şekilde düzeltilmiş tutarı üzerinden ölçülebilir.