P a s i f K o r u n m a
T a l i m a t n a m e s i
B A Ş L A N G I ÇM a d d e 1 — Pasif k o r u n m a mecburiyetine tâbi
tutulan şehir v e k a s a b a l a r d a , b u b a k ı m d a n riayet o l u n a c a k yapı şartları ile h a v a taarruzlarına karşı v ü c u d a getirilecek sığınakların plânları, şekilleri, in-şa tarzları v e diğer hususları b u n i z a m n a m e d e gös-terilmiştir.
B Ö L Ü M I Yapı şartları
M a d d e 2 — Çatılar şu t a r z d a inşa edilecektir :
Çatı zeminleri, 3 0 0 kilogram çimento d o z a j l ı ve en az 10 santim kalınlığında b e t o n a r m e d e n ola-caktır. Çatı kısımları, tutuşmaz v e y a tutuşmaz hale getirilmiş m a l z e m e d e n inşa olunacaktır. Eğer kirişler v e direkkirişler a h ş a p ise, kolayca tutuşmalarına m â -ni o l m a k için hiç olmazsa 2 santim kalınlığında alçı v e y a b u n u n yerini tutacak kireç, çimento gibi malz e m e ile sıvanacak v e y a ümalzerlerine kimyevî m a d d e -ler sürülecektir.
M a d d e 3 — Biribirine bitişik binaların ara du-varları, çatının her yerinde kiremitten itibaren en az 5 0 santim yukarıya k a d a r çıkarılacaktır.
Madde 4 -— Binalarda, b ü t ü n cepheleri kapalı
avlu yaptırılmıyacaktır. Bunlar a n c a k m a h a l l î pasif k o r u n m a komisyonlarınca k a b u l v e tasdik edilecek zaruret halinde, v e avlu içindeki h a v a cereyanı te-min edilmek şartile yapılabilir.
M a d d e 5 — Merdivenler, b e t o n a r m e d ö ş e m e
ü-zerine kârgir olarak inşa edilecektir.
Madde 6 — Y a p ı şartlarına ait y u k a r ı d a yazılı
m a d d e l e r , pasif k o r u n m a mecburiyetine tâbi şehir ve k a s a b a l a r d a k i resmî v e hususî daire ve müessese-lerle halkın toplu bir surette bulunabileceği yerler-d e (sinema, tiyatro, kulüp, otel, gazino, l o k a n t a v e benzerleri gibi) a y n e n tatbik olunacaktır. Bu gibi şehir v e k a s a b a l a r d a , hususî şahıslar t a r a f ı n d a n y a p -tırılacak b i n a l a r d a ise b u m a d d e l e r i n tatbiki keyfi-yeti mahallî pasif k o r u n m a k o m i s y o n u n c a kanunî h ü k ü m l e r ve mahallî ihtiyaç ve icablar n a z a r a alı-n a r a k u m u m î surette tayialı-n olualı-nur.
Hımış, kerpiç v e a h ş a p inşaatta m ü s a a d e olu-nan y e r l e r d e b u kabil inşaatta bu h ü k ü m l e r tatbik edilmez.
B Ö L Ü M II Sığınaklar
1 — Sığınakların nevileri
Madde 7 — Pasif k o r u n m a mecburiyetine tâbi
şehir ve k a s a b a l a r d a , i m a r plânlarına göre, civarında derhal d a ğ ı l m a ğ a müsaid saha o l m a y a n kalabalık m ı n t a k a l a r d a , H ü k ü m e t v e belediyeler t a r a f ı n d a n hususî sığınaklar yaptırılır.
Civarında, derhal d a ğ ı l m a ğ a müsait saha olan yerlerde, halk için u m u m î sığınaklar yaptırılmayıp,
b u r a l a r d a k i halk d a ğ ı l m a ğ a tâbi tutulur. V e b u yer-lerde, mahalî idareler v e belediyeler t a r a f ı n d a n si-p e r tarzında sığmaklar yasi-ptırılır.
M a d d e 8 — H a n g i mıntıkalarda v e hangi ev-lerde sığmak yapılabileceğini tayin e d e n h a v a r u n m a plânları hazar z a m a n ı n d a , mahallî pasif ko-r u n m a komisyonlako-rınca ihzako-r ve tesbit ve v ü c u d a ge-tirilecek sığmaklar tescil olunur.
Yaptırılacak b u sığınaklar, aşağıdaki m a d d e l e -rin hükümle-rine tâbi tutulur:
Madde 9 — Hususî sığınaklar :
Ailelerin tek v e y a bir k a ç ailenin birlikte olarak, k e n d i aileleri efradını k o r u m a k maksadile y a -pacakları sığmaklarla resmî v e hususî daire ve mües-seselerin k e n d i m e m u r ve müstahdemlerini k o r u m a k üzere yaptıracakları sığınaklara (hususî sığmak) . de-nir.
M a d d e 1 0 — Hususî sığmaklar iki kısma
ay-1 ) Mevcut v e sığmak y a p m a ğ a elverişli olan resmî ve hususî b i n a l a r d a b o d r u m veya zemin katlarının bir v e y a bir k a ç odası, yangına, gaza, b o m -b a v e enkaz parçalarına karşı koruya-bilecek şekilde, takviye v e tertip edilmek suretile v ü c u d a getirilen sığmaklardır.
2) Y e n i d e n yapılacak resmî daire ve müesse-selerle mahallî h a v a k o r u n m a p l â n l a r ı n d a sığmak tesisi mecburiyetine tâbi tutulan hususî binaların b o d -rum v e y a zemin k a t ı n d a yapılacak sığınaklardır. Bunlar yangın ve gaz b o m b a l a r i l e G e n e l k u r m a y Başkanlığınca tesbit edilecek ağırlıktaki tahrip b o m -balarının t a m isabetlerine karşı k o r u m a k üzere, ih-tiyaç nisbetinde yaptırılır. A r z u edenler, Genelkur-m a y Başkanlığının tesbit edeceği ağırlıktan d a h a bü-yük ağırlıktaki tahrip b o m b a l a r ı n ı n t a m isabetlerine karsı koruyabilecek sığınak yaptırabilirler.
M a d d e 11 — U m u m î sığınaklar :
U m u m î veya m ü l h a k v e hususî bütçeler ile ida-re olunan daiida-reler v e mahallî belediyeler tarafın-dan, ihtiyaç görülen yerlerde, h a l k için yaptırılacak sığınaklara ( u m u m î sığınak) denir.
M a d d e 12 — G e r e k hususî v e gerek u m u m î
sığmaklar, m u k a v e m e t derecelerine göre, basit ve t a m sığınaklar o l m a k üzere ikiye ayrılır.
M a d d e 1 3 — Basit sığınaklar :
Bunlar m e v c u t binaların takviyesi suretile vü-c u d a getirilen sığmaklarla açıkta vazife g ö r m e y e m e c b u r olan nöbetçi, bekçi v e emniyet memurları için yapılan bir v e y a iki kişilik b e t o n ve çelik sığı-naklar, k o r u n m a siperleri v e sığınaklarda bulunması lâzımgelen vasıf ve ş a r t l a n t a m a m i l e haiz olmıyan sığınaklardır.
M a d d e 1 4 — K o r u n m a siperleri, G e n e l k u r m a y
K o r u n m a siperlerinin yapılış tarzlarına ait esas-lar, H a v a Taarruzlarına Karşı Pasif K o r u n m a Tali-m a t n a Tali-m e s i n d e gösterilTali-miştir.
Madde 15 — T a m sığınaklar :
G a z v e yangın b o m b a l a r i l e ehemmiyetleri de-recesine göre G e n e l k u r m a y Başkanlığının tesbit ede-ceği ağırlıktaki tahrip b o m b a l a r ı n ı n tam isabetlerine karşı k o r u m a k ve sığmaklarda bulunması lâzımgelen b ü t ü n tertibat v e şartları haiz o l m a k üzere yaptırıla-cak sığınaklara ( t a m sığınak) denir.
Madde 16 — Sığmaklar yapılırken, m ü m k ü n
olduğu k a d a r arazinin tabiî mânilerinden istifade e-dilmelidir.
II — Sığınak plânlarında göz ö n ü n d e tutula-cak esaslar.
A . Mevkileri :
Madde 1 7 — Yeni yapılacak binaların, p r o
-j e l e r i n d e b o d r u m u olan yerlerde, b u n l a r d a n isti-f a d e ederek, sığmaklar v ü c u d a getirilir.
B o d r u m katı b u l u n m a y a n v e y a h u t b u l u n u p ta sığınak haline getirilmesi m ü m k ü n o l m a y a n yerler-de, zemin k a t ı n d a d a sığmak yapılır. Bu takdiryerler-de, hariçle irtibatı az olan o d a v e holler ( s o f a l a r ) ter-cih edilmelidir.
A h ş a p e v l e r d e sığmak yapılmaz.
B. Giriş v e çıkış yerleri:
M a d d e 1 8 — Sığınakların giriş yerleri,
kolay-lıkla bulunabilecek surette intihap edilecek ve bi-nalar içindeki b ü t ü n k a t l a r d a n inen merdivenlerin, giriş yeri ile yakın bir irtibatı olacaktır. Sığmak giriş ve çıkış yerleri ayrı ayrı tertip v e tanzim edilecektir.
Madde 1 9 — Giriş yerine gelen merdivenlerin,
sığmakta b u l u n a c a k kimselerin 'kolayca inip çıka-bilecekleri tarz v e genişlikte olması lâzımdır.
C. Bir tam sığmağın 'taksimatı: Madde 2 0 — Bir t a m sığınakta aşağıda
göste-rilen taksimat bulunacaktır : I) Sığmak antresi,
II) G a z temizleme odası v e y a odaları, III) Esas sığmak yeri,
I V ) Sıhhî y a r d ı m odası, V ) Helâlar,
V I ) İcabında muhtelif şekillerde kullanılmak ü-zere müstakil o d a l a r .
D. Sığınakların eb'adı:
Madde 2 1 — A n t r e d e v e gaz temizleme o d a
-sında ebat 2 , 5 X 3 m. d e n aşağı olmamalıdır. H a v a l a n d ı r m a tertibatı olan sığmaklarda, te-miz h a v a bacaları esas Sığınak y e r i n d e ve pis h a v a bacaları ve otomatik klâpeler gaz temizleme o d a -sında bulunacak v e b u tertibat sığmakların inşası esnasında yapılacaktır.
Madde 2 2 — Esas sığmak yerine verilecek
e-bat, h a v a l a n d ı r m a tertibatı olup olmadığına göre değişir.
H a v a l a n d ı r m a tertibatı olmadığına ' göre, çalış-m a y a n bir insan için 3 çalış-m e t r e çalış-m i k â b ı ve çalışan bir in-san için 5 m e t r e mikâbı, h a v a l a n d ı r m a tertibatı oldu-ğ u n a göre, çalışmayan bir insan için 2 m e t r e mikâbı
Ve çalışan bir insan için 3 m e t r e mikâbı hacim h e s a p e t m e k lâzımdır. Bu miktarlar, sığınakta e n çok "bir saat kalınacağına göredir.
M a d d e 2 3 — Bir sığınak, en fazla 5 0 kişilik
ola-caktır. D a h a b ü y ü k b i r sığmak yapılması zarureti ha-linde, b u sığınak 50 şer kişilik b ö l m e l e r e ayrılır.
Bu gibi sığmaklar, b ö l m e l e r e ayrılmış olduğu h a l d e dahi 3 0 0 kişilikten fazla yapılmaz. (Tüneller m ü s t e s n a ) .
S ı ğ m a k l a r d a insan başına 0 , 8 0 m e t r e m u r a b b a ı saha hesap edilmelidir. ( G e ç i t yerleri, sıra ve m a s a a-ralarındaki mesafeler gibi zarurî boşluklar, b u mik-tara d a h i l d i r ) .
Madde 2 4 — H a l â a d e d i 50 kişiye k a d a r olan
s ı ğ m a k l a r d a 20 v e küsuratı için bir halâ v e d a h a kala-balık s ı ğ m a k l a r d a 25 kişi için bir h a l â yapılması lâ-zımdır. Halâlar, gaz temizleme o d a l a r ı n d a k i tuvalet kısmında yapılır.
M a d d e 2 5 — İcabında y a p ı l a c a k müstakil o d a
-lara, kullanış m a k s a d ı n a göre, e b a t verilmesi lâzımdır. Bu odaların birisi, sığınak âmiri locası o l a r a k kullanılır. Diğer bir o d a da, revir tesis olunur. Revirlerin y a -tak a d e d i , sığınak m e v c u d u n u n % 2 si nisbetinde ola-caktır. Ç o k yer işgal etmemesi için, yataklar ranza ha-line konulur.
Revirler, giriş ve çıkış yerlerinin tuvalet yeri o-lan t a r a f ı n a yakın olmalıdır. Sıhhî m a l z e m e revirlerde bulundurulur.
III — T a m sığınakların inşa tarzları.
A . Duvarlar:
M a d d e 2 6 — Sığınaklarda üç türlü d u v a r
bulu-n u r :
I — Sığmağı ihata e d e n haricî d u v a r l a r d ı r . Bu duvarlar, aynı z a m a n d a , sığmak tavanı.
II — Sığınak dahilinde, aynı z a m a n d a t a v a n a m e s n e t vazifesi gören, iç duvarlardır.
IIII — Sığınak dahilinde talî taksimatı v ü c u d a g e t i r m e k üzere y a p ı l a n v e üzerine sığınak tavanının oturmadığı, b ö l m e duvarıdır. Bu d u v a r l a r a verilecek kalınlıklarda aşağıdaki hususlar nazarı itibara alınma-lıdır.
A — Binalar haricinde müstakil yapılacak sığı-n a k l a r d a :
I — Haricî d u v a r kalınlıkları,
a ) Sığınak t o p r a k dahilinde g ö m ü l ü ise, t a v a n kalınlığının 5 / 4 ü,
b ) Sığmak t o p r a k haricinde ise, t a v a n kalınlığı-nın 1 / 2 si alınmalıdır.
II — Sığmak tavanının o t u r d u ğ u iç d u v a r l a r : Bu d u v a r l a r a , t a v a n d a n intikal e d e c e k şakulî sikletlere m u k a v e m e t e t m e k üzere, e b a t verilecektir. Yukarıdaki, verilecek b u kalınlık, 27 inci m a d -d e -d e gösterilen kalınlıktan az olacaktır.
III — Sığınak tavanının o t u r m a d ı ğ ı b ö l m e du-varlara, a d î inşaattaki gibi kalınlıklar verilir.
Bu gibi d u v a r l a r d a , tavanı teşkil e d e n dalin (dal-le) şekil değiştirerek d u v a r a o t u r m a m a s ı için d a l d e n kâfi m i k t a r d a aralık b ı r a k m a l ı v e devrilmesine m â n i olacak tedbirler alınmalıdır.
B — Bina dahilinde yapılacak sığınaklarda aşa-ğıdaki hususata riayet o l u n m a l ı d ı r :
t a m a m e n b i n a n ı n t e m e l d u v a r l a r ı n d a n i s t i f a d e e t m e k v e b i n n e t i c e b u d u v a r l a r a , i ş b u m a d d e n i n A k ı s m ı n -d a k i k a l ı n l ı k l a r ı v e r m e k ( b u k a l ı n l ı k l a r ı n a l e l û m u m ş a k u l î tesislere k a r ş ı k i f a y e t i t a h k i k e d i l m e l i d i r ) v e p l â n ı m ü m k ü n m e r t e b e s ı ğ ı n a k o d a l a r ı n ı d ö r d e r m e t -r e a ç ı k l ı k t a teşkil e d e c e k s u -r e t t e t e -r t i p e t m e k , II — S ı ğ ı n a k d u v a r t a v a n l a r ı n ı y e k p a r e h a l d e y a p m a k , f a r a z a b e t o n ise b e r a b e r d ö k m e k b e t o n a r -m e ise iki k ı s -m ı n d e -m i r l e r l e i r t i b a t ı n ı t e -m i n e t -m e k , III — K a t i r t i f a ı n ı v e p l â n ı n ı t e s b i t e d e r k e n , sı-ğ m a k t a v a n ı n ı n k a l ı n l ı sı-ğ ı n a z a r ı i t i b a r a a l ı n m a k , I V — İ n c e d u v a r l ı v e m e s e l â çatı v e d u v a r d a n i b a r e t y a p ı l a r d a , s ı ğ ı n a k , b i n a m e v c u d d e ğ i l m i ş gibi m ü t a l e a e d i l m e k . M a d d e 2 7 — 2 6 ıncı m a d d e d e k i e s a s l a r a g ö r e s ı ğ m a k d u v a r l a r ı n a v e r i l e c e k k a l ı n l ı k l a r a ş a ğ ı d a y a -zılan m i k d a r l a r d a n e k s i k o l a m a z : I — Z e m i n d e n e n f a z l a b i r m e t r e y ü k s e k l i ğ e k a -d a r o l a n -d u v a r l a r -d a : Ç i m e n t o h a r ç l ı d u v a r l a r d a 0 , 3 7 m e t r e , 2 0 0 k i l o g r a m ç i m e n t o d o z a j l ı a d î b e t o n d u v a r -l a r d a 0 , 8 0 m e t r e , 3 0 0 k i l o g r a m ç i m e n t o d o z a j l ı 0 . 0 0 5 a r m a t ü r l ü b e t o n d u v a r d a 0 , 3 0 m e t r e , M o l o z taşı v e ç i m e n t o h a r ç l ı d u v a r l a r d a 0 , 5 5 II — Z e m i n d e n i t i b a r e n b i r m e t r e d e n f a z l a y ü k -sekliği o l a n d u v a r l a r d a : T u ğ l a d u v a r l a r d a ( ç i m e n t o h a r ç l ı ) 0 , 4 8 , 2 0 0 k i l o g r a m ç i m e n t o d a z a j l ı b e t o n d u v a r l a r d a 0 , 5 0 , m e t r e , 3 0 0 k i l o g r a m ç i m e n t o d o z a j l ı 0 , 0 0 5 a r m a t ü r l ü b e t o n d u v a r l a r d a 0 , 4 0 m e t r e , Ç i m e n t o h a r ç l ı k â r ğ i r d u v a r l a r d a 0 , 6 5 m e t r e . M a d d e 2 8 — S ı ğ ı n a k iç d u v a r l a r ı n ı n a s g a r î e-b a d ı : Ç i m e n t o h a r ç l ı t u ğ l a d u v a r l a r d a 0 , 3 7 m e t r e , 2 0 0 k i l o g r a m d o z a j l ı b e t o n 0 , 3 0 m e t r e , 3 0 0 k i l o g r a m d o z a j l ı 0 , 0 0 5 a r m a t ü r l ü b e t o n 0,1 5 m e t r e . H a l â v e talî b ö l m e d u v a r l a r ı k a l ı n l ı k l a r ı n ı n , a d î i n ş a a t t a k i g i b i y a p ı l m a l a r ı n d a m a h z u r y o k t u r . Ş u k a -d a r ki y a r ı m t u ğ l a -d u v a r y a p ı l m a z . B — ( T a v a n l a r M a d d e 2 9 — S ı ğ m a k t a v a n l a r ı , k a l ı n l ı ğ ı n a g ö r e m ü t e h a m m i l o l d u ğ u m u n z a m s i k l e t v e z a t î siklet ile b i n a n ı n d i ğ e r k a t l a r ı n ı n y ı k ı l m a s ı h a l i n d e hasıl o l a c a k s a d m e y e v e k a b u l e d i l e c e k a ğ ı r l ı k t a k i t a h r i p b o m b a -sının n ü f u z u n a m â n i o l a c a k k a l ı n l ı k t a y a p ı l a c a k t ı r . M a d d e — 3 0 M u h t e l i f a ğ ı r l ı k t a k i t a h r i p b o m b a -l a r ı n a k a r ş ı k o r u n m a k için, m u h t e -l i f cins m a -l z e m e y e v e r i l e c e k a s g a r î kalınlık, a ş a ğ ı d a k i c e t v e l d e g ö s t e r i l -miştir. E b a t m e t r e c i n s i n d e n y a z ı l m ı ş t ı r . ) Betonarme veya
Bomba ağırlığı sert kaya Adi beton Toprak Kilo Metre Metre Metre
10 0 . 3 0 0 , 4 5 3 , 0 0 5 0 0 , 8 0 1 , 1 0 6 , 5 0 1 0 0 1 , 2 0 1 , 8 0 9 , 0 0 3 0 0 1 , 5 0 2 , 2 0 1 3 , 0 0 1 0 0 0 2 , 1 0 3 , 1 0 2 0 , 0 0 2 0 0 0 3 , 5 0 5 , 0 0 3 0 , 0 0 A r a z i n i n t o p o ğ r a f i k v a z i y e t i o l d u ğ u t a k d i r d e , y u k a r ı d a k i e b ' a t g ö z ö n ü n d e t u t u l a m a k şartile, y e r a l t ı n d a t ü n e l v e y a g a l e r i l e r ş e k l i n d e , s ı ğ m a k l a r y a p ı l -m a s ı t e r c i h o l u n u r . M a d d e 3 1 — M ü t e a d d i t k a t l a r ı o l a n b i n a l a r d a d ö ş e m e k a l ı n l ı k l a r ı n a g ö r e , s ı ğ m a k t a v a n ı n ı n kalınlı-ğ ı n d a y a p ı l a c a k t e n z i l â t m i k t a r ı , a ş a kalınlı-ğ ı d a k i c e t v e l d e g ö s t e r i l m i ş t i r :
Çatı tavanı demirden ki-Ahşap veya rişli tavanlar Sığınak tavanlarında betonun kalınlığına göre yapıncak tenzi-lât :
B) 220 normnl be-jonarme B) Betonun 28 gün
sonra ezilme muka-vemeti.
Betonarme döşeme kalınlığı lOsm. I2sm. i5ssm. Sığınak t sihanında tenzilât yapıM a d d e 3 2 — B i n a l a r ı n b o m b a i s a b e t i l e y ı k ı l m a sı h a l i n d e , s ı ğ m a k t a v a n ı n d a h u s u l e g e t i r e c e k l e r i s a d -m e tesirleri, a ş a ğ ı d a k i c e t v e l d e g ö s t e r i l -m i ş t i r : K a t a d e d i B e t o n A h ş a p kirişli ( Z e m i n k a t v e ç a t ı d a h i l ) D ö ş e m e l e r d e D ö ş e m e l e r d e 1 2 2 0 0 k g s . / M . 2 0 0 0 k g s . / M . 2 3 3 0 0 k g s . / M . 3 0 0 0 k g s . / M . 3 4 4 0 0 k g s . / M . 4 0 0 0 k g s . / M . 4 5 5 0 0 k g s . / M . 5 0 0 0 k g s . / M . Y u k a r ı d a k i c e t v e l d e yazılı e n k a z ı n y ı k ı l m a s ı n d a n hasıl o l a n s a d m e tesirlerinin t e k a b ü l ettiği s i h a n -lar, a ş a ğ ı d a k i c e t v e l d e g ö s t e r i l m i ş t i r :
B e t o n a r m e k a r k a s ( i s k e l e t ) h a l i n d e y a p ı l a n b i n a l a r d a , k a t a d e d i n e b a k ı l m ı y a r a k , e n k a z sikleti m e t -r e m u -r a b b a ı n a 1 5 0 0 k i l o g -r a m alını-r.
A ç ı k l ı k D ö ş e m e kalınlığı
M a d d e 37 — Antre, esas sığmak yeri v e diğer odalar kapılarının, ayni m i h v e r üzerinde b u l u n m a -malarına dikkat edilecektir.
M a d d e 38 — Sığmak kapıları, çıkış istikame-tinde dışarıya d o ğ r u açılacak t a r z d a yapılacaktır.
M a d e 39 — Kapıların vasıfları: Kapılar, asgarî 3 milimetre kalınlığında prese ile b o m b e l e n m i ş çelik l e v h a l a r d a n yapılır.
Bu k a p ı l a n a üzerinde, hiç bir surette perçk-, civata ile nokta kaynağı gibi şeyler bulunmıyacak ve irtibat yerleri t a m kaynaklı olacaktır.
M a d d e 40 — G a z geçirmez kapıların, ayni ga-m a n d a p a r ç a tesirlerine karşı ga-m u k a v i ga-m olga-maları için 52 St. çeliğinden olursa en az 15 M m . ve 37 St. çe-liğinden olursa asgarî 2 0 M m . kalınlığında olması lâzımdır.
M a d d e 4 1 — H e r sığınak karşısında, bir gö-zetleme deliği olacaktır. G ö z yüksekliğinde yapılacak olan b u gözetleme deliğinin kutru 4 0 milimetre
M a d d e 42 — G ö z e t l e m e delikleri, k a t k a t ola-rak imal edilen kırılmaz ve en az 6 m m . kalınlığın-daki c a m l a r d a n yapılmış olacaktır.
M a d d e 4 3 — K a s a l a r :
K a p ı ve p e n c e r e kasaları, k ö ş e b e n t d e m i r i n d e n (cornieıe) yapılıp, kârgir ü z e r i n d e kapı ve pencere-ye tahsis edilmiş olan açıklıkla t a m bir surette inti-b a k edecek e inti-b a d d a olacaktır.
Bu kasalar ile p e n c e r e ve k a p ı boşlukları ara-sında kalması ihtimali olan fazlalıkların, sıva ile dol-durulması caiz olamaz. A n c a k zaruret halinde, bu boşlukların ç a t l a m a y a n ve çabuk sertleşip d ö k ü l m e -yen m a l z e m e d e n yapılması lâzımdır.
M a d d e 4 4 — Kapı ve pencerelerin tecridi : K a p ı v e pencerelerin kasa ile t a m a m e n intibak edip gaz geçmez bir hale gelmesi için kapı v e pen-cere kenarları üzerine, hususî mevkilere yerleştiril-miş tecrit malzemesi konacaktır. Bu malzeme, tecrü-be ile, h a v a tesirlerile sertleşip çatlamıyan, bozulmıyan lâstik v e y a bunların yerlerini t u t a n v e y a b e n -zerleri şeylerden ibarettir. Bu cins malzemenin, ica-b ı n d a ica-belli yerlerine konulması için, ihtisasa ihtiyaç göstermiyecek bir d u r u m d a yapılması lâzımdır. Bu malzeme, kapı v e y a p e n c e r e köşelerine k o n u r k e n çatlamaması v e y a kırılmaması için, kapı veya p e n -cere kasalarının köşelerini m ü n h a n î bir t a r z d a imâl etmek lâzımdır. Bu tecrit malzemesinin - oksijen temasından k o r u n m a k v e b o z u l d u k ç a değiştirmek şartile lâstikten imali m u v a f ı k olup, her z a m a n b u -lunmaması ihtimaline b i n a e n hususî yani patenteli bir m a l z e m e kullanılmamalıdır.
M a d d e 45 — K a p ı v e pencerelerin kilitleri: Kilitlerin gayet basit yapılmış olması lâzımdır. En iyi kilitler, manivelalı kilitlerdir. H e r kapıya iki a d e t konacaktır. Bu, kollar y u k a r ı d a olduğu vakit m a n d a l l a r açık ve kollar aşağıda olduğu vakit m a n -dallar kapıyı k a p a m ı ş bir vaziyette olmalıdır. K a p ı
ve pencereler, resmî bir t e c r ü b e h a n e d e m u a y e n e ve tecrübeleri yapıldıktan sonra k a b u l ve tesellüm edilmelidir.
M a d d e 4 6 — U m u m î sığmaklarda - galeri ve tünel şeklindekiler hariç o l m a k üezere - ihtiyat çıkış kapıları yapılması lâzımdır. Bu kapılar için, sığınak-ların dış d u v a r l a r ı n d a , hususî surette küçük k a p ı şek-linde bir boşluk bırakılıp, b u boşluklar s o n r a d a n sığı-n a k duvarlarısığı-nısığı-n şeraitisığı-nde d u v a r isığı-nşası suretile ka-patılacaktır. Bu kapılar, sığmakların giriş v e çıkış yerleri her hangi bir vaziyet neticesinde tıkandığı takdirde, sığmakta b u l u n a n l a r t a r a f ı n d a n k a z m a v e kürek yardımile yıkılarak dışarıya çıkmaları imkânı-nın temini içindir.
M ü t e a d d i t b ö l m e l e r e ayrılmış olan sığmaklarda-ki b ö l m e duvarlarına, bölmelerin birinden diğerine geçmek üzere, sığmak kapısı şartlarında o l m a k üze-re, kapılar konacaktır.
M a d d e 47 — Duvarların b o y a n m a s ı : U m u m i y e t l e sığmakların d u v a r v e tavanları gaz geçirmez yağlı b o y a ile b o y a n a c a k t ı r .
M a d d e 4 8 — 35-47 inci m a d d e l e r d e yazılı şart-ların, u m u m î t a m sığmaklarla resmî v e hususî daire ve müesseselerde yapılacak t a m sığınaklarda v e m a -liyet fiatı 2 0 , 0 0 0 lirayı a ş m a k üzere yeni yapılacak ev ve a p a r t ı m a n sığmaklarında tatbiki m e c b u r î d i r .
IV — Sıhhiye sığmakları:
M a d d e 49 — H a l k t a n gazlanmış v e y a r a l a n m ı ş olanlara ilk sıhhî y a r d ı m ı temin için, mahallî idareler (belediye ve hususî m u h a s e b e c e sıhhiye ve iperit bakım m e r k e z l e r i n d e tesis edilecek sığınaklara (sıh-hiye sığmakları) denir.
Bunlar, y a y e n i d e n yapılır v e y a h u t s a ğ l a m kâr-gir binaların takviyesi suretile v ü c u d a getirilir. Bun-ların m u k a v e m e t kuvvetleri, G e n e l k u r m a y Başkanlı-ğınca tesbit edilerek ilgili m a k a m l a r a bildirilir.
V — Sığınaklarda sıhhî tesisler.
A — H A V A L A N D I R M A
M a d d e 50 — Esas sığınak yerleri, h a v a l a n d ı r m a imkânının k o l a y c a temini için, kullanılmasından ev-vel ve sonra, k a p ı l a r v e pencereler açılmak suretile h a v a değiştirilmesi m ü m k ü n olacak surette y a p ı l m a -lıdır.
M a d d e 51 — Sun'î h a v a l a n d ı r m a : a ) Sığmağın koruyacağı her insan başına 3 met-re m i k ' a b ı n d a n aşağı h a c ı m d a h a v a isabet ettiği tak-dirde, b u s ı ğ m a k l a r d a sun'î h a v a l a n d ı r m a tertipleri yapılması icap eder.
a ğ ı z y e r e b a k a c a k ) v e b u a ğ ı z a t o z g e ç m e m e k için b i r e l e k k o n a c a k t ı r . İstenirse, iç b o r u ağzı ile s ü z g e ç a r a s ı n d a k i i r t i b a t n o k t a s ı n a , b i r e l e k d a h a i l â v e edi-lebilir. B u b a c a l a r ı n s ı ğ ı n a k d ı ş ı n d a k i y ü k s e k l i ğ i , b i n a h a r i c i n d e k i s ı ğ ı n a k l a r d a t o p r a k s e v i y e s i n d e n i t i b a r e n en az 3 m e t r e , b i n a l a r d a k i s ı ğ m a k l a r d a ise h a l e g ö -r e ç a t ı s a t h ı m a i l i n e k a d a -r v e y a e n a z i ç i n d e s ı ğ ı n a k b u l u n a n k a t ı n t a v a n ı h i z a s ı n a k a d a r çıkartılır. b ) H a v a b a c a l a r ı n ı n iç k u t r u , i ç e r i s i n d e n g e -ç i r i l e c e k h a v a m i k d a r ı v e b o r u n u n u z u n l u ğ u g ö z ö n ü n d e t u t u l m a k s u r e t i l e a ş a ğ ı d a g ö s t e r i l e n c e t v e l e g ö r e h e s a p edilir.
1311 uaıvlhau* utyııııtv-ca ııava ıııınuaıı İJ
Boru ^ uzunluğu i-^oOML® 600 M3 1200M8 2400M3 SOOOM8
IOM.ye kadar ?0 mm. 70mm. 70mm. lOOram. 150 mm 5 Iû-15„ „ 70 mm. : 0 m m . lO.ımm. î25mm. 150 mm 15-20 „ „ 70 mm. 70 mm. lOOmm. 125 mm. İOO mm. ğ " M a d d e 5 2 —r- H a v a b a c a s ı n ı n s ü z g e ç ile i r t i b a t yeri, b o r u n u n k u t r u n a g ö r e b i r v l i b i l e z i k ile t e ç h i b e d i l e c e k t i r . Bu bilezik, s ı ğ m a k d u v a r ı n ı n i ç s a t h ı n -d a n 2 5 s a n t i m m e s a f e -d e o l a r a k takılı b u l u n u r . M a d d e 5 3 — O c a k b a c a l a r ı v e b i n a l a r d a m e v -c u t t e -c d i d i h a v a b a -c a l a r ı , s ı ğ m a k t e m i z h a v a b a -c a s ı o l a r a k k u l l a n ı l m a z . M a d d e 5 4 — S ı ğ m a k s ü z g e ç l e r i , h e m e l e k t r i k l e h e m d e el v e y a a y a k l a işler ş e k i l d e m o t ö r t e r t i b a t ı -nı h a i z o l a c a k t ı r . S ı ğ m a k l a r d a m o t ö r l ü s ü z g e ç l e r i n t a k a t i , s ı ğ m a k -l a r ı n h a c m ı n a v e i ç i n d e b a r ı n a c a k k i m s e -l e r i n a d e d i n e g ö r e t a y i n edilir. M a d d e 5 5 — Ç o k b ü y ü k s ı ğ m a k l a r ı ( t ü n e l l e r g i b i ) v e y a b i r b ö l g e d e m e v c u t m ü t e a d d i t s ı ğ ı n a k ları h a v a l a n d ı r m a k ü z e r e b ü y ü k bir m e r k e z i h a v a l a n -d ı r m a tesisi y a p ı l ı r . B u r a l a r -d a e l e k t r i k istihsali için i h t i y a t k u v v e i m u h a r r i k e b u l u n d u r u l u r .
M a d d e 5 6 — K u l l a n ı l m ı ş h a v a n ı n d ı ş a r ı y a çı-k a r ı l m a s ı , 7 - 1 5 m i l i m e t r e l i çı-k su s ü t u n u t a z y i çı-k i n d e , o t o m a t i k o l a r a k i ş l e y e c e k k l â p e l e r l e t e m i n edilir.
B u y ü k s e k t a z y i k , s ı ğ m a k s ü z g e ç i n d e n s ı ğ ı n a k içine g e l e c e k k u v v e t l i h a v a ile s ı ğ ı n a k t a v a n ı n d a iş-l e y e n v a n t i iş-l â t ö r iş-l e r iş-l e t e m i n ediiş-lir. K l â p e l e r , g a z t e m i z l e m e o d a l a r ı n d a k i kirli h a v a b a c a l a r ı n ı n d e l i k l e r i n e yerleştirilir. M a d d e 5 7 — T a v a n v a n t i l â t ö r ü : S ı ğ m a k l a r d a s ü z g e ç t e r t i b a t ı b u l u n s u n b u l u n m a -sın s ı ğ ı n a k i ç i n d e k i h a v a y ı m u n t a z a m a n k a r ı ş t ı r a r a k o k s i j e n i t a k s i m v e t e v z i v e serinliği t e m i n e t m e k v e a y n i z a m a n d a d a h i l î h a v a t a z y i k i n i a r t t ı r m a k ü z e r e , sığınak t a v a n l a r ı n d a v a n t i l â t ö r b u l u n u r . B — Sıhhî t u v a l e t M a d d e 5 8 — S ı ğ ı n a k l a r d a , g a z t e m i z l e m e o d a -l a r ı n a bitişik o -l a n t u v a -l e t m a h a -l -l e r i n d e , d u ş , -l â v a b o v e l â ğ a m s i f o n l a r ı n ı n i ş l e m e s i için, t e m i z su tesisatı l â z ı m d ı r . T e m i z su tesisatı o l m ı y a n y e r l e r d e , i ç m e k v e t e m i z l i k için, d o l u o l a r a k i h t i y a t su k a p l a n b u l u n -d u r u l u r .
P i s sulatan h a r i c e a t ı l m a s ı için, p i s su tesisatı d a b u l u n m a l ı d ı r . P i s v e t e m i z su b o r u l a r ı , s ı ğ m a ğ ı n g a z t e m i z l e m e o d a l a r ı k ı s m ı n a a m u d e n girip ç ı k a r ı l m a -lıdır. B u s u r e t l e u m u m î k a n a l i z a s y o n a b a ğ l ı su tesisatı y a p m a k m ü m k ü n o l m ı y a n y e r l e r d e , k i m y e v î k a b i n e l e r ( s a f i h a v î s u d k o s t i k l e i ş l e r ) y a p m a k l â z ı m -dır. K i m y e v î k a b i n e d a h i y a p m a k m ü m k ü n o l m ı y a n k ü ç ü k s ı ğ ı n a k l a r d a , p o r t a t i f k i m y e v î b ü y ü k o t u r a k -l a r b u -l u n d u r u -l u r . M a d d e 5 9 —- G a z l a n a n l a r ı t e m i z l e m e k üzere, s ı ğ ı n a k l a r d a tesisi l â z ı m g e l e n d u ş l a r , l â v a b o l a r , g a z t e m i z l e m e tesisatı, h e l â l a r l a m ü ş t e r e k e n m ü s t a k i l b i r d a i r e h a l i n d e g a z t e m i z l e m e o d a s ı n a bitişik o l a r a k tesis o l u n u r . İ ş b u d a i r e , g a z t e m i z l e m e o d a s ı n a o t o -m a t i k b i r k a p ı ile i ş t i r â k t e b u l u n u r . C — T a m sığmaklarda bulunacak d e m i r b a ş e ş y a v e m a l z e m e M a d d e 6 0 — T a m s ı ğ ı n a k l a r d a , a ş a ğ ı d a yazılı d e m i r b a ş e ş y a v e m a l z e m e b u l u n u r : a ) O t u r m a k için sıralar, b ) Ü z e r i n e e ş y a k o n m a k için d a r m a s a l a r v e y a e t a j e r l e r , c ) H a r a r e t d e r e c e s i n i ö l ç m e k için d u v a r t e r m o -ç ) R u t u b e t , d e r e c e s i n i ö l -ç m e k i-çin d u v a r iğrod ) D a h i l î h a v a t a z y i k i n i ö l ç m e k için m a n o m e t -re ( s ı ğ ı n a k i ç i n d e b u l u n u r ) . e ) H a r i c î h a v a t a z y i k i n i ö l ç m e k için m e n o m e t r e ( s ı ğ m a k k a p ı s ı n d a k i g ö z e t l e m e d e l i ğ i n d e n g ö r ü n e c e k ş e k i l d e s ı ğ ı n a k d ı ş ı n d a b u l u n u r ) . f ) S ı ğ m a ğ ı n h a c m ı n a v e i ç i n d e k i l e r i n a d e d i n e g ö r e b ü y ü k l ü k t e i h t i y a t o k s i j e n b o m b a l a r ı ( a d a m b a ş ı n a s a a t t e e n az 2 5 litre o k s i j e n t e m i n e d e c e k k a d a r ) ğ ) H a v a n ı n r u t u b e t i n i c e z b e t m e k için, k l o r ü k a l s i y u m k a p l a r ı , g ) S ı ğ m a k h a v a s ı n d a b i r i k e c e k k a r b o n d i o k -siti ç e k m e k için, s u d k a p l a r ı ,
h ) Bir i m d a t zili ( b u zil sığınağın, h e r h a n g i b i r t e h l i k e y e m a r u z k a l m a s ı h a l i n d e , h a r i ç t e n i m d a t is-t e m e k için kullanılır. V e d ü ğ m e s i s ı ğ ı n a ğ ı n i ç i n d e zili s ı ğ m a ğ ı n ü s t ü n d e v e c a d d e y e n a z ı r b i r m a h a l l e k o n u r . ) i) Bir t e l e f o n ( m a h a l l î pasif k o r u n m a v e y a b ö l g e k o r u n m a â m i r i ile e n y a k ı n s ı h h i y e b a k ı m m e r -k e z i n e b a ğ l ı ) , ı ) T e n v i r a t v e zil için i h t i y a t k u r u p i l v e l â m -Bir dakikada geçirilecek hava mikdarı
1-300M3 600 M3 I200M8' 2400M3 rOOOıM3
b a l a n ve elektrik el fenerleri (kuru pillerin takati en az 3 saat d e v a m e t m e l i d i r ) ,
j ) K â f i m i k d a r d a k a z m a , kürek, kanca, balta, ip m e r d i v e n vesaire,
k ) Sığmak âmirliğinin emir ve talimat tahtası (bu t a h t a sığmak âmiri locasının ö n ü n d e herkes ta-r a f ı n d a n o k u n m a k üzeta-re asılıta-r v e bita-r l â m b a ile ten-vir olunur.)
( U m u m î sığmaklarda bir m i k d a r yiyecek ve içecek, sıhhî m a l z e m e v e k o r u n m a malzemesi d e b u l u n d u r u l u r . )
VI — Sığmakların tenviri:
M a d d e 61 — Sığınaklarda, umumiyetle, oksi-jen sarf e d e n i ziya vasıtaları kullanılmaz. Bu sebep-le, gerek u m u m a mahsus v e gerek hususî sığınak-larda, n o r m a l olarak elektrik tenviratı kullanılır. Elektrik tesisatı o l m a y a n yerlerde, elektrik el ve cep fenerleri kullanılır.
M a d d e 62 — Elektrik cereyanının temini: Tenviratın imkân dairesinde emniyet altında bu-lundurulabilmesi için, sığmağa sevkedilecek cereyan, b i n a d a k i diğer tenvirat şebekesile a l â k a d a r olmaksı-zın, d o ğ r u d a n d o ğ r u y a a n a tevzi t a b l o s u n d a n alın-m a k suretile veya u alın-m u alın-m î s a n t r a l d a n çekilecek husu-sî bir hat vasıtasile temin edilmelidir. M e v c u t cere-yan üç safhalı cerecere-yan ise, üç fazla h a t çekilerek ce-reyan verilmelidir.
Sığmağın heyeti mecmuası, bir istikamette 2 0 m e t r e d e n fazla uzunluğa malik olduğu takdirde, sı-ğınağın her iki cephesi t a r a f ı n d a n v e y e k d i ğ e r i n d e n ayrı olmak üzere, biribirile alâkası olmıyan hatlar çekilmelidir. Sığmakların m e c m u tenviratı b u hatlar üzerine, imkân nisbetinde, 1 5 m e t r e d e n fazla u z a n a n ayrı ayrı u m u m î sığmaklar, h e r biri k e n d i başına ol-m a k üzere, her iki cereyan tağdiye hattına bağlan-malıdır.
Tenvirat, her cereyan şevkine v e h e r u m u m î sığınağa mahsus o l m a k üzere üç safhalı cereyan m a n -zumesinin üç hattı üzerine taksim edilmelidir. H e r iki cereyan hattı, a n a tevzi t a b l o s u n d a n v e y a b a ğ l a n d ı k -ları n o k t a d a n itibaren muhtelif y o l l a r d a n geçirilerek sığınağa getirilmelidir.
Tevzi tablosu üzerindeki b u n l a r a mahsus şal-terler, kırmızıya b o y a n a r a k ilk n a z a r d a görülebilecek şekilde işaretlenmelidir.
M a d d e 6 3 — T e n v i r a t :
P e k şümullü olarak inkisam ettirilmelidir. T e n -viratın vasatî kıymeti 1 0 lüks derecesinden aşağı ol-mamalıdır. Bu derece, takriben m e t r e m u r a b b a m a 2 , 0 0 v a t a tekabül eder. Sığmak olarak kullanıldıkları esnada içlerinde çalışan v e y a n o r m a l şartlar altında b a ş k a m a k s a t l a r için kullanılan sığmaklar, tenvir de-receleri b a k ı m ı n d a n , kullanış maksatlarının icap et-tirdiği esaslara tâbidirler.
M a d d e 64 — Tesisat :
Sığmaklar için, prensip itibarile, antigron te-sisat ,anthygron - installation) kullanılmalıdır. Bu
m a l z e m e n i n h a v a üzerine ferşedilmiş olan kısımlarile irtibatmdaki alâstikiyet hassasından dolayı d u v a r d a çok ihtimalle b o m b a ile z e d e l e n m e k t e n m a h f u z kalır. Tesisatın d u v a r a r a s ı n d a n geçtiği yerlerin bir şey sızdırmayacak surette, tıkanması lâzımdır. Sığı-nağın kullanış m a k s a d ı v e y a sair sebepler dolayısile, tesisatın antigron malzemesile yapılmasına i m k â n bu-lunmadığı takdirde, sıva üzerine ferşedilebilen berğ-m a n borusu kullanılberğ-ması berğ-münasiptir. Boruların ge-rek sıvanın altına a n k a s t r e olarak ferşi gege-rek tavan-ların üzerine v e y a sığmak d u v a r arasının dışına kon-ması yasaktır. Çekilecek bakır hatların asgarî m a k t a ı 2,5 milimetre m u r a b b a ı olmalıdır. Sığmaklara cere-y a n v e r m e ğ e m a h s u s olan b a k ı r hatların m a k t a ı 6 m m . m u r a b b a ı n d a n aşağı olmamalıdır. M u k a v e m e t -lerinin fazla o l m a s ı n d a n dolayı, b u n l a r b o r u içeri-sinde olduğu h a l d e sıvanın altına a n k a s t r e olarak ferşedilebilirler.
M a d d e 65 — L â m b a l a r :
Yalnız kalın ve sağlam armatürlerin kullanılması caizdir. Sığmak ittihaz olunan m a h a l l e r n o r m a l ola-rak b a ş k a m a k s a t l a r için kullanılsalar dahi, buralar-d a avize şeklinburalar-deki tenvirat armatürleri v e k o m p l i k t e tevzi bağlantıları yapılması m u v a f ı k değildir. Bu ka-bil tesisat h a v a tehlikelerinden k o r u n m a ğ a m a h s u s olan sığınak için yapılan tesisattan ayrı olarak v e ayrı bir hatla c e r e y a n verilmek suretile yapılmadı-dır.
M a d d e 66 — Z a r u r î vaziyette istimale m a h s u s t e n v i r a t :
Z a r u r e t t e kullanılmak üzere a l e l û m u m taşınabilir, az valtlı ( 5 1 0 v o l t l u k ) l â m b a l a r b u l u n d u -rulmalıdır. Bunlar d o ğ r u d a n d o ğ r u y a l â m b a n ı n ar-m a t ü r ü içerinsine yerleştirilen kuru b a t a r y a l a r l a yakı-lır. Fenerlerin d u v a r a v e t a v a n a a s m a ğ a elverişli olması lâzımdır. Fenerlere m a h s u s k u r u pil b a t a r y a -larından h e r birisinin feneri en az üç saat yakabile-cek k u d r e t t e olması lâzımdır. Z a r u r e t t e y a k ı l m a ğ a mahsus her f e n e r için üç a d e t kuru pil b u l u n d u r u l -ması ve b u n l a r sığmağın m ü n a s i p bir yerine d e p o edilmelidir. K u r u pil bataryalarının pratik bir surette uzun z a m a n için k o r u n m a l a r ı m ü m k ü n olmalı v e ancak ihtiyaç hasıl olunca, içerisine su akıtılmak suretile çalışmağa başlamalıdırlar. Z a r u r î vaziyetlerde kullanılmağa m a h s u s olan lâmbaların ( f e n e r -lerin) asılacakları yerler e v v e l d e n tesbit edilerek işa-ret edilmelidir. S ı ğ m a k t a her 25 m e t r e m u r a b b a ı saha için, zarurette kullanılmağa m a h s u s bir fener bulundurulmalıdır.
hava-landırılması d a temin edilmeliidr. T e v e t t ü r mikdarı, n o r m a l olarak 40 voltu geçmemelidir.
Bu gibi zarurî bir vaziyette kullanılmağa m a h -sus tenvir tesisatı vesaire için y u k a r ı d a k i esaslar göz ö n ü n d e tutulur.
M a d d e 6 7 — M o t ö r tahrik tertibatı : Sığınakların sun'î bir şekilde havalandırılmala-rına m a h s u s olan motörleri tahrike m a h s u s elektrik tesisatı tesis tarzları itibarile 62, 6 4 v e 6 6 mcı m a d -delerdeki esaslara tabidirler.
Bu tesisata, tenvirattan ayrı olarak, kendilerine m a h s u s hatlar vasıtasile c e r e y a n evrilir.
H a v a y ı değiştirmek için b i r d e n fazla h a v a l a n -d ı r m a m o t ö r ü k o n u l -d u ğ u tak-dir-de, m o t ö r l e r e cere-y a n v e r m e k için, birbirinden e p e cere-y aralıkla acere-yrılmış v e muhtelif y o l l a r d a n geçirilen iki hat kullanılma-lıdır.
M a d d e 6 8 — Z a r u r e t t e kullanılmağa mahsus işaret tertibatı:
H e r sığmak camiası için, z a r u r e t t e kullanılma-ğa mahsus bir d ü ğ m e ile alçak tevettürle çalışır bir k l a k s o n d a n ibaret bulunan en az bir i m d a t tesisatı yapılır. Bu i m d a t tesisatı da, z a r u r e t t e kullanılmağa mahsus olan tenvir tasisatında tarif olunan k u r u pil bataryası vasıtasile işletilir. K u r u pil bataryası, işaret b u t o n u ile b e r a b e r m o n t e edilmelidir. B u t o n üzerin-d e k i bir işaret ampulü, b u t o n u n karanlıkta ne va-ziyette o l d u ğ u n u gösterir.
Batarya, klâsonun en az üç saat fasılasız çalış-masını temin etmelidir. K ü ç ü k işaret lâmbası sar-fiyatı 2 , 0 0 v a t t a n fazla olmamalıdır. Klâkson, h a v a tesirlerinden müteessir olmıyacak tarzda, d u v a r ı n dış t a r a f ı n d a m a h f u z bir oyuğa yerleştirilmelidir. İç avlulara k o n u l m a k t a n sakınılmalıdır. Buton ile klâk-son arasındaki k a b l o m ü m k ü n olduğu k a d a r kısa olmalı v e b u k a b l o d u v a r ı n iç t a r a f ı n a a n k a s t r e ola-rak ferşedilmelidir. K a b l o n u n duvarın a r a s ı n d a n geçtiği yerler, bir şey sızdırmıyacak surette iyice tı-kanmalıdır. Ferşiyat b e r ğ m a n borusu içerisinden ge-çirilmek suretile yapılır. H e r sığmak grubu için en az bir i m d a t b u t o n u bulunmalıdır. H e r iki yüz m e t r e m u r a b b a l ı k sığınak sathı için ayrıca bir i m d a t tesisatı yapılmalı v e b u tesisat diğerlerile ilgili o l m a m a lıdır. H e r i m d a t b u t o n u için üç a d e t k u r u pil b a t a r -yası bulundurulmalıdır.
M a d d e 69 — Sığınaktan k a ç m a ğ a m a h s u s yol-lar :
Sığmağa giden v e sığınaktan çıkan k a ç m a yol-larına, mevkiin vaziyetine göre, z a r u r e t t e kullanıl-m a ğ a kullanıl-m a h s u s o l kullanıl-m a k üzere, tenvirat yapılkullanıl-malıdır. Bu
tenvir tesisatı, binanın n o r m a l tenvirat şebekesinden ayrı olarak yapılmalıdır.
VII — Sığmak eşhası.
M a d d e 70 — U m u m î sığınaklarda giriş, çıkış v e oturuş nizam v e intizamını temin için, bir sığı-n a k âmiri bulusığı-nur. Sığmak âmirleri, mevkiisığı-n pasif k o r u n m a amirliği t a r a f ı n d a n tayin olunur. Sığınak âmirinin ayrıca bir m u a v i n heyeti bulunur. Bu he-yet şunlardır:
a ) Giriş v e çıkış yerlerinin intizam ve inziba-tını temin e d e n muavinler,
b ) Sıhhiye yardımcıları v e gaz temizleyicileri. M a d d e 71 —• Sığmak âmirleri, pasif h a v a ko-r u n m a esaslako-rını, sığınak ve sığmak malzemesinin tekniğini bilen v e emir v e k o m u t a y a m u k t e d i r kim-selerden seçilmelidir.
Sıhhî y a r d ı m ve gaz temizleyicileri de, b u hu-susta yetişmiş v e y a yetiştirilmiş kimselerden intihap olunur.
VIII — M e v c u t binaların takviyesi suretile vücu-d a getirilecek sığmaklar.
M a d d e 72 — Evvelce m e v c u t binaların, b o d -r u m k a t ı n d a sığmak v ü c u d a geti-rmek için, sığınak yapılacak kısmın tavanının v e yan duvarlarının tak-viye edilmesi lâzımdır.
M a d d e 7 3 — T a v a n ı n takviyesi: T a v a n ı n takviyesi, demir v e y a a h ş a p d i k m e l e r üzerine k o n m u ş d e m i r v e y a a h ş a p atkı v e çatkı şe-bekesile v e y a k e m e r tarzında kârgirle yapılır. Bu hususta yapılacak hesaplar, n i z a m n a m e n i n 2 9 , 30, 31 v e 32 inci m a d d e l e r i n d e k i esaslara tâbidir.
M a d d e 74 — Duvarların takviyesi : Dış d u v a r l a r l a iç duvarları, b u n i z a m n a m e n i 26, 2 7 ve 2 8 inci m a d d e l e r i n d e yazıh h ü k ü m l e r dahi-linde, m u n z a m b e t o n a r m e v e y a kârgir duvarlarla takviye e t m e k lâzımdır.
M a d d e 75 — Sığmakların zemini kabili n ü f u z ise, 3 0 0 kilogram d o z a j l ı asgarî 5 santim kalınlığın-d a bir b e t o n kalınlığın-d ö ş e m e ile gazlara karşı gayri kabili n ü f u z hale getirilmelidir.
M a d d e 76 — Duvarların iç satıhlarını, gaz g e ç i r m e m e k üzere, yağlı b o y a ile b o y a m a k tercih olunur.
M a d d e 77 — 3 5 0 2 sayılı k a n u n u n 6 mcı m a d -desine m a y a n a r a k hazırlanmış v e Devlet Şûrasınca görülmüş olan b u n i z a m n a m e hükümleri Resmî G a -z e t e d e basıldığının ertesi g ü n ü n d e n itibaren yürü-m e ğ e başlar.