Yenicami Mahfili ve Mimar
( Hezarfen İbrahim)
M i m a r K e m a l A l t a n
Koca Kasımın çıraklarından hezarfen üstad tbrahirni, Ye-nicamiin ingaatını tamamlıyan mimarlar arasında buluyoruz. Yenicamiin (Hicri 1006 dan 1071) tarihine kadar muattal kalan inşaatına devam edildiği zaman taşçı ustalarının Çenti tâbir ettikleri taşçı kalemlerile vücude gelen cevherin tıraşlar, müşebbekeler, oymalar ve şekiller hep mimar İbrahimin ter-sim çeşnisinden çıkmıştır.
Yenicamiin ilk mimar Davud tarafından tatbik edilen -plânı, tıpkı Şehzade camiinin esasını andırır. Sultanahmed camii de böyledir. Yalnız Sultanahmed camiinin içindeki ayak-lar, Edirnedeki şaheser Selimiyenin merkezî kubbesini tutan «Kavalier. oluklu ve müdevver pilpayeleri gibidir. Yenica-mide ise bu pilpayelerin maktaı murabbaîdri.
Yenicamiin yan cephelerinde bulunan revaklı dehlizler-le tabakalara ait hünkâr mahfili geçidini teşkil eden kısım ü-zerinde müstesna bir tafsilât güzelliği vardır. Mahfilin tam revak kemeri ortasına tesadüf ettirilen bir kapı ile kapının iki yanında çok musanna pencereler bulunmaktadır. Bunların frontonlarındaki mermerden kafesli oymalar, rozetlerde, sil-melerde ve kemer özengi satıhlarında görülen ince işlerin ek-serisi hezarfen ibrahimin sanat ruhundan çıkmıştır.
Esasen Yenicami gibi yalnız bir mimarın değil, bir kaç Türk mimarının zevklerile husule gelen mimarî bir msmzu-ce üzerinde ayni zamanda her türlü tafsilât ve teferruat işçi sanat erbabının sayılır.
—v . Türk işçilerinin seğirtme adı verdikleri rampa münhanile-rile tesis edilen sathı mailli yol ile verev kemerli bir geçide malik mahfil inşası ilk Yenicamide yapılmıştır. Mahfilin mi-silsiz iç tezyinatında da muhakkak hezarfen ibrahim çalış-Bugün yeni bulunan vesikalar isbat ediyor ki 1076 da in-şaatı biten Yenicamiden tam bir sene sonra 1077 tarihinde Bursada Muradiye, Yeşil gibi dekorasyonu mühim eserlerimi-zin restorasyon tamirlerini yapabilecek mimarlar arasında bil-hassa üstad mimar ibrahim -meslek itibarile mimaride daha zi-yade bir dekoratör olduğundan dolayı- seçilmiş ve istanbuldan Bursaya gönderilmişti. Mimar ibrahim Bursaya getirildiği zaman II inci Murad camisi ile medrese ve imaretinin
tami-ratı için »iki yük kırk bin beş yüz on iki akçe» üzerine keş fini yapmıştı.
Üstad ibrahim bu vaziyette bir mimar olmakla beraber ayni zamanda inşaat kudretine de malik olduğundan dolayı, bu vadide diğer kıymetli-bir eser olarak Divanyolu caddesi üzerinde Sadrazam Merzifoni Karamustafapaşaya ait sebil, medrese, mektep ve darülhâdisten ibaret manzumeyi de
