M a n a z ı r a n g ö r ü n ü ş
1939 Nev-York dünya sergisinde türk pavyonu projesi
Y. M i m a r M u a l l i m S e d a t H a k k ı E l d e m
1(J30 Nevvork sergisiııdeki pavyonlarımız iki adettir : Türk
sitesi, ve devlet paviyonu. Ayrıca bir de Türk çeşmesi inşa edilmiştir.
Türk sitesi binası ve çeşme daha inşası esnasında şöhret bulmağa başlamış, binanın kendisine hâs milli karakteri her milletin paviyonundan fazla nazarı dikkati celbetmiştir.
Site, umumiyetle tek katlıdır, yalnız esas cephenin sağına isabet eden kısım iki katlı düşünülmüştür. Eski sivil mimari-mizin hünkâr köşklerinin güzel bir numunesi olan bu kısım ayni zamanda, sergi binasının abidevî uzvunu, adeta bir kalesi-ni teşkil etmektedir. iBnanın harici bütün zeng'nliği bu köşk üzerinde toplanmıştır: Geniş altın yaldızlı saçakları, alçı pen-cereleri, kapakları, ve hususî surette hazırlanan ve başlı ba-şına bir kompozisyon olan çinilerile bu paviyon çok nazarı dik-kati celbetmiştir.
Binanın diğer kısımları söylenildiği gibi tek katlıdır: Mer-kezde havuzlu bir avlu ve bunun etrafını hetogonale bir
ga-leri çevirir, muhtelif mahalga-leri bu gaga-leri birbirine bağlar. Binada bulunan kısımlar şunlardır: Lokanta, kahve, ban-ka servisi, inhisarlar, dükkânlar ve kütüphane. Loban-kanta, ban- kah-ve, tanka (plânda inhisarların yerindedir.) Binanın sağ kıs-mında bir hol etrafında toplanmıştır. Yine bu holden bir mer-divenle kütüphaneye çıkılır, burası daha ziyade periodique sergilere tahsis olunmuş bir mahaldir: Müzelerden getirilen muhtelif tarihi eşya burada teşhir olunmuştur. Binanın sol tarafında inhisarlar (plânda banka olarak yazılıdır.) ve dük-kânlar bulunmaktadır. İnhisarlarda, idarenin muhtelif ma-mulâtı satılmıştır; standlarda ise Türkiyede yetişen mahsulât, sanat 'eşyaları ve saire satılmıştır.
be-Zemin kat p l â n
leöiyesine hediye olarak bir çeşme yapılmıştır. Bu çeşme de Türk karakterinde düşünülmüştür, çeşmenin ortası havuzdur. Türk sitesi binasının çinileri Kütabyada, alçı pencereleri, tavan göbekleri, havuz taşlan, bronz parmaklıkları, İstanbul -da Türk san'atkâr'arı tarafın-dan hazırlanmıştır.
Çeşmenin bronş, (âlemi), ve havuz taşı İstanbulda imâl edilmiştir.
Sitenin ve devlet pavyonunun fotoğrafları henüz Nevyork-tan dergimize vasıl olmadığından bu nüshamızda, yalnız pro-jesini neşiı ile iktifa ediyoruz. Dokümanların elimize geçme-sinden sonra Nevyork sergisindeki Türk pavyonundan mufas-salan bahsedeceğiz,
S e r g i d e Türk ç e ş m e s i
