SUUDİ ARABİSTAN KRALLIĞI ÜLKE RAPORU
İŞ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ Aralık, 2019
Hazırlayan: Hande ÜNALP Araştırma ve Geliştirme Uzmanı
1 1. GENEL BİLGİLER
Ülke Adı : Suudi Arabistan Krallığı
Yüzölçümü : 2.149.690 km²
Yönetim Biçimi : Krallık
Devlet Başkanı : Kral Selman bin Abdülaziz El Suud
(Başbakanlık görevini de uhdesinde bulundurmaktadır.) Başbakan Yardımcısı : Veliaht Prens Muhammed bin Selman bin Abdülaziz El Suud Başkent : Riyad (13 yönetim bölgesi bulunmaktadır.)
Din : Müslüman
Etnik gruplar : Arap (% 70), Yabancı (% 30)
Dil : Arapça
2. DEMOGRAFİK VERİLER
Nüfus : 33,4 Milyon (2018)
Nüfus Artış Hızı : % 1,8 Nüfus Yapısı :
Suudi Arabistan Krallığı’nda nüfusun yaklaşık %38’i yabancılardan oluşmaktadır. Suudi vatandaşların % 65,5’i 15-64 yaş aralığında çalışabilecek kişilerdir. Bu durumda ülke genç nüfusa sahiptir. Bu kişilerin de %49’u kadınlardan oluşmaktadır. Toplam nüfusun % 83,6’sı şehirlerde yaşamaktadır.
3. DİPLOMATİK TEMSİLCİLER
Suudi Arabistan Ankara Büyükelçisi :Walid Bin Abdul Karim El Khereiji T.C Riyad Büyükelçisi : Erdoğan KÖK
T.C Cidde Başkonsolosu : Mete ZAİMOĞLU
4. TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER
Para Birimi : Suudi Arabistan Riyali
GSYH : 782 Milyar Dolar
Büyüme : % 2,2
Kişi Başına Düşen Milli Gelir : 49.728 ABD Dolar Ort. Tüketici Enflasyon Oranı : % 2,5
İhracat : 295 Milyar Dolar
İthalat : 135,2 Milyar Dolar
Kaynak: T.C. Riyad Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği (Eylül 2019)
2 5. GENEL EKONOMİK DURUM
Ülke ekonomisi çoğunlukla ham petrol üretimine dayanan Suudi Arabistan dünyanın en büyük petrol üreticisi konumundadır. Ekonomik büyümede petrol fiyatları ve petrol üretimi etkilidir.
Petrolün ülke GSYH’sı içindeki ağırlığının (%42-45) azaltılması amacıyla “2030 Vizyonu” ile
“2020 Ulusal Değişim Planı” açıklanmıştır. Bu plan ile özel sektörün büyümesi teşvik edilecek, ülkenin sermaye piyasaları geliştirilecek, yenilenebilir enerji sektörü inşa edilecek, bilgi ve iletişim teknolojileri ile madencilik sektörleri geliştirilecek, toplu taşıma ve demiryolu ağının gelişimi hızlandırılacaktır.
Suudi Arabistan petrol kaynaklarının yanı sıra ucuz enerji kaynağı kullanarak tarım sektörünün ve diğer sanayilerin (demir çelik ürünleri, inşaat malzemeleri, gıda işleme, mühendislik, kimyasallar ve metal üretimi gibi) gelişmesini sağlamaktadır. Bununla birlikte son yıllarda petro kimya sektörü de gelişme göstermektedir. Petrol dışındaki sektörlerde özel sektörün ağırlığı bulunmakla birlikte özel sektörün ithalat, toptancılık ve perakendecilik, finans, inşaat, ziraat, madencilik ve hizmet sektöründe yoğunlaştığı görülmektedir.
Riyad ve Krallık ailesinin geldiği Necid ülkenin sermaye ve finans merkezleri konumundadır.
Petrol ve doğal gaz yatakları ile sanayi doğu (Körfez) kıyılarında bulunmaktadır. Kızıldeniz kıyısındaki Hicaz bölgesinde yer alan Cidde Limanı ile Mekke ve Medine de diğer önemli bölgelerdir. Abqaiq-Yanbu petrol boru hattının kurulması ile birlikte Batı’daki kıyılarda da endüstriyel gelişim başlamıştır. Ülkenin batısındaki Hicaz bölgesi ise Mekke’ye yapılan hac ziyaretleri sebebiyle gelişmeyi sürdürmektedir.
Günümüzde özellikle rafineri, petrokimyasallar ve metal işleme gibi alanlarda şirket birleşmeleri yaşanmakta, bu yolla petrol dışı sektörlerin gelişimini sağlamak amacıyla yabancı firmaların deneyimlerinden ve bilgilerinden faydalanılmaktadır.
Şirket kurma prosedürleri ve yabancı firmalara sağlanan kolaylıklar konusunda Suudi Arabistan Genel Yatırım İdaresi’nden (Saudi Arabian General Investment Authority-SAGIA) bilgi alınabilmektedir. Ayrıca SAGIA One-Stop-Shops (OSS) adıyla iş merkezleri kurmuştur. Ülkede yatırım yapmak isteyenler bu merkezlere başvurabilir. (www.sagia.gov.sa)
Son yıllarda işgücünde Suudileştirme politikası gereğince yerli ve yabancı şirketlere, sektöre ve şirketin büyüklüğüne göre değişen oranlarda Suudi personel çalıştırma zorunluluğu getirildiği belirtilmektedir.
6. SUUDİ ARABİSTAN’IN DIŞ TİCARETİ
Suudi Arabistan 1960’lı yıllardan itibaren dış ticaret fazlası veren ülkelerden biridir. İhracatta en büyük pay petrol ve petrol ürünlerinindir.
3 BAŞLICA İHRACAT YAPTIĞI ÜLKELER (2018)
1. BELLİ OLMAYAN ÜLKELER (231,5 Milyar Dolar) 2. ÇİN (9,7 Milyar Dolar)
3. BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ (8,1 Milyar Dolar)
**TÜRKİYE 2,2 Milyar Dolar (7. sıra)
Başlıca İhraç Ürünleri
Petrol
Plastik ve mamülleri
Organik kimyasallar
Kaynak: https://www.trademap.org
BAŞLICA İTHALAT YAPTIĞI ÜLKELER (2018)
1. ÇİN (22,2 Milyar Dolar) 2. A.B.D. (18 Milyar Dolar) 3. BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ
(12 Milyar Dolar)
**TÜRKİYE 2,6 Milyar Dolar (11. sıra)
Başlıca İthal Ürünleri
Makine, mekanik aletler, nükleer reaktörler, kazanlar; bunların parçaları
Elektronik makine, ekipman ve makine parçaları
Demiryolu veya tramvay vagonları dışındaki araçlar ve bunların parça ve aksesuarları
Kaynak: https://www.trademap.org
7. SUUDİ ARABİSTAN VE TÜRKİYE ARASINDA İMZALANAN ANLAŞMALAR
Anlaşma/Protokol İmza Tarihi
Ticaret Anlaşması 01.05.1974
Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması 01.05.1974
Deniz Taşımacılığı İşletmeciliğinin Koordine Edilmesi ve
Düzenlenmesi için Anlaşma 19.03.1986
Karayolu Ulaşımının Koordinasyonu ve Düzenlenmesi Hakkında
Anlaşma 19.03.1986
Hava Taşımacılık Teşebbüslerinin Faaliyetleri Dolayısıyla Alınan
Vergilerde Muafiyet Anlaşması 11.01.1989
KEK VII. Dönem Protokolü 24.05.2000
KEK VIII. Dönem Protokolü 19.05.2004
Türk Standartlar Enstitüsü (TSE) ve Suudi Standartlar Kurumu
(SASO) Arasında Teknik İşbirliği Programı 2005
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 08.08.2006
4
Karayoluyla Yolcu ve Yük Taşımacılığının Düzenlenmesi Hakkında
Anlaşma 08.08.2006
Sağlık Alanında İşbirliği Anlaşması 08.08.2006
Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması 08.08.2006
Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma
Anlaşması 09.11.2007
Karma Ekonomik Komisyon (KEK) IX. Dönem Protokolü 26.11.2008
Deniz Taşımacılığı Anlaşması 03.02.2009
Gençlik ve Spor Alanlarında İşbirliği Anlaşması 03.02.2009
11. Dönem Karma Ekonomik Komisyon Toplantısı 4-6 Kasım 2013 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
Türk-Suudi İş Konseyi, DEİK çatısı altında 2003 yılında kurulmuştur. İş Konseyi, iki ülke arasındaki ticaret hacminin geliştirilmesi ile birlikte taahhüt, turizm ve karşılıklı yatırım alanlarında işbirliğinin ve ortak yatırımların artırılması, üçüncü ülkelerde Türk-Suud işbirliği imkanlarının değerlendirilmesi, ticareti ve ortak girişimleri kısıtlayıcı mevzuat ve uygulamaları tespit ederek bunların iyileştirilmesinin sağlanması, Türkiye’nin ve Türk ekonomisinin Suudi Arabistan’da tanıtımına katkıda bulunulması amacıyla çalışmalarını sürdürmektedir.
Türk-Suudi İş Konseyi DEİK ev sahipliğinde 30 Kasım 2016 tarihinde İstanbul’da toplanmıştır.
Ayrıca Türkiye-Suudi Arabistan İş Konseyi Yürütme Kurulu Üyeleri 25 Şubat 2018 tarihinde Riyad’a ziyaret gerçekleştirmiştir. Ziyarette; Türkiye ve Suudi Arabistan arasında ekonomik, siyasi ve sosyal ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla ortak bir girişim (proje veya yatırım) yapılması fikri ortaya çıkmıştır. Suudi Arabistan, özelleştirmelerle ilgili yapacakları Roadshow ile ilgili bilgilendirme yapmıştır.
8. SUUDİ ARABİSTAN VE TÜRKİYE ARASINDA TİCARET
TÜRKİYE – SUUDİ ARABİSTAN ARASI DIŞ TİCARET VERİLERİ (ABD DOLAR)
YILLAR İHRACAT İTHALAT DIŞ TİCARET
DENGESİ
DIŞ TİCARET HACMİ 2014 3.047.133.914 2.343.143.861 703.990.053 5.390.277.775 2015 3.472.514.340 2.117.220.038 1.355.294.302 5.589.734.378 2016 3.172.081.105 1.835.228.976 1.336.852.129 5.007.310.081 2017 2.734.522.344 2.110.160.660 624.361.684 4.844.683.004 2018 2.635.999.737 2.318.410.526 317.589.211 4.954.410.263 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
5 TÜRKİYE’NİN SUUDİ ARABİSTAN’A
İHRAÇ ETTİĞİ BAŞLICA ÜRÜNLER
TÜRKİYE’NİN SUUDİ ARABİSTAN’DAN İTHAL ETTİĞİ BAŞLICA ÜRÜNLER 1. Halılar ve diğer dokumaya elverişli
maddelerden yer kaplamaları
2. Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb., prefabrik yapılar
3. Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü- ses kaydetme-verme cihazları, aksam- parça-aksesuarı
4. 1. Plastikler ve mamulleri 2. Organik kimyasal ürünler
3. Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
Suudi Arabistan’ın Türkiye’den ithalatında daha çok son kullanıcıya dönük yatırım ve tüketim mallarının, Türkiye’ye ihracatta ise üretimi yakından ilgilendiren ara mallarının ağırlıkta olduğu belirtilmektedir.
9. İZMİR-SUUDİ ARABİSTAN DIŞ TİCARET VERİLERİ
Ege İhracatçı Birlikleri’nin verilerine göre; 2019 yılında Suudi Arabistan’a gerçekleştirilen ihracat değeri 151.037.593 ABD Dolardır. En çok ihraç edilen 10 ürün ve ihracat değerleri ise şu şekildedir:
1-Tütün 52.713.611 $
2-Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 20.081.281 $
3-Su Ürünleri Ve Hayvancılık Mamulleri 15.825.696 $ 4-Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri 12.338.560 $
5-Makine ve Aksamları 11.279.215 $
6-Çelik 8.247.727 $
7-Elektrik - Elektronik 5.224.347 $
8-Taşıt Araçları ve Yan Sanayi 3.985.571 $
9-Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 3.435.563 $
10-İklimlendirme Sanayi 3.294.717 $
Kaynak: Ege İhracatçılar Birliği 2019 Yılı İstatistikleri
İzmir’in yıllar itibariyle Suudi Arabistan ile ticaret verileri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
6
İZMİR – SUUDİ ARABİSTAN DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ ($)
YILLAR İHRACAT İTHALAT DIŞ TİCARET HACMİ
2014 155.936.030 43.743.236 199.679.266
2015 132.786.350 64.328.792 197.115.142
2016 156.590.927 72.784.522 229.375.449
2017 136.704.614 95.034.388 231.739.002
2018 133.765.809 61.124.860 194.890.669
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, Dış Ticaret İstatistikleri Veri Tabanı
10. YATIRIM İLİŞKİLERİ
Suudi Arabistan Genel Yatırım İdaresi (SAGIA) verilerine göre; Türkiye’nin Suudi Arabistan’da gerçekleştirdiği yatırım tutarının yaklaşık 660 milyon ABD Dolar, Suudi Arabistan’da faaliyet gösteren Türk sermayeli şirket sayısı 200’ün üzerinde olduğu belirtilmektedir. Bununla birlikte Türk müteahhitlerin en fazla proje yaptığı ülkelerden biri Suudi Arabistan’dır.
Suudi Arabistan’ın Türkiye’deki yatırımlarının 2 milyar Dolar düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir.
30.06.2019 tarihi itibariyle, Türkiye’de 1.368 adet Suudi Arabistan sermayeli firma bulunmaktadır. Ekim 2019 itibariyle, İzmir’de Suudi Arabistan ortaklı 18 firma bulunmaktadır.
(Odamız Ticaret Sicil Müdürlüğü Kayıtları)
Türk Hava Yolları’nın (THY) İstanbul’dan Suudi Arabistan’ın 11 şehrine/bölgesine (Abha, Cidde, Damman, El Kasım, Hail, Jizan, Medine, Riyad, Taif, Tebük ve Yenbu), Pegasus havayollarının ise 4 şehrine (Cidde, Dammam, Medine ve Riyad) uçuşları bulunmaktadır.
2018 yılında Suudi Arabistan’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı 747.233’tür. 2017 yılına göre gelen turist sayısında % 14,8 artış yaşanmıştır. 2018 yılında İzmir’e gelen Suudili turist sayısı ise 6.595’tir.
Suudi vatandaşları 2018 yılında Türkiye’de 2.718 konut satın almıştır. Irak ve İran’ın ardından en fazla konut alımı yapan ülke Suudi Arabistan’dır.
