Ders 12
Dersin Konusu: ՁԱՅՆԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆ ԽՈՍՔԻ ՄԱՍ ( ) (ÜNLEM)
( )
ՁԱՅՆԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆ ԽՈՍՔԻ ՄԱՍ ÜNLEM
Ermenicede gündelik konuşmalar, çeşitli anlamlar taşıyan ancak tek başına işlev gören ve bir cümle yapısının parçası olmayan marjinal konuşma parçaları bulunur. Bunlar duygusal ve durumsal olan kısa dilbilimsel birimlerdir ve çoğunlukla birkaç ses içeren bir heceden (bazen bir heceden uzun olabilirler) oluşmalarına rağmen ifade ettikleri anlam yelpazeleri geniştir. Ermenice ünlemler farklı işlevler üstlenen dört grupta toplanabilir.
1. Güçlü bir duygu aktarımı:
Օրինակ՝
Օ՜
ա՜
օ՜յ
ո՜ւյ
վա՜յ
ջա՜ն
պա՜հ
Sık kullanılan ve güçlü duygu aktarımı yansıtan bazı ünlemler, aktardıkları duygulara göre aşağıda verilmektedir:
Sevinç, mutluluk: ջա՜ն ուհա՜յ
օ՜հ ա՜խ օխա՜յ ուխա՜յ վա՜յ ա՜խ օ՜
ո՜ւյ
Şaşkınlık: օհո՜
օ՜
օ ՜ հ բա՜
ա՜
պա ՜ հ պա՜
հո՜
վա՜
վա ՜ յ պա հո՜
վա՜հ
Üzüntü, acı, kaygı: վո՜ւյ վո՜ւշ ամա՜ն վա՜յ ա՜խ փահ , փու ախ օ թյու թուհ թու ուհ
İğrenme: փո՜ւ ի՜հ ո՜ւհ թյո՜ւ թո՜ւ
Memnuniyetsizlik: օ օ՜հ
է՜հ
օ՜ֆ
հը՜
ախ
հը
Sitem, kınama: ա՜յ ա՜յ ա՜յ - - էհե՜յ
ը՜հ վույ վույ - ախ ահ ուհ էխ օֆ
Pişmanlık: ավա՜ղ վա՜խ է՜խ ա՜խ օհ վայ
Kayıtsızlık, ilgisizlik: է Էհ Ահ ըհ
Bazı sesler de konuşmacının eyleme tepkisini gösterir:
« Պարո ն Փաշինյան էս մեր բանկի փողերը ընչի՞ չեն ´ , տալիս »:,
« Ըհը հասանք բանկի փողերին , »,- ասաց վարչապետը : ( Մամուլից )
Bu ünlemlerin her birinin kendine özel bir tonlaması vardır ve bu tonlama çok önemlidir. Ա՜խ ya da օ՜խ örneklerinde olduğu gibi, tonlamaya bağlı olarak, ünlemler farklı anlamlar ifade edebilirler.
2. Dikkat çekmek için de ünlemler kullanılır. Bu ünlemlerin çoğu günlük konuşmada kullanılır ve düşük bir üsluba aittir.
Genel olarak bir insanın dikkatini çekmek için: ո՜վ է՜յ հե՜ հե՜յ , , , , էհե՜յ ünlemleri kullanılabilir.
Bir erkeğe seslenerek dikkatini çekmek için: տո՜ ծո՜ արա՜ , , ünlemleri kullanılabilir.
Bir kadına seslenerek dikkatini çekmek için: քա՜ աղջի՜ ünlemleri , kullanılabilir.
3. Hayvanları çağırmak ya da onları hareket ettirmek için de ünlemler kullanılır.
Tavuklar ve kuşları çağırmak için: ջո՜ւ ջո՜ւ -
Kedileri çağırmak için: փիսի՜ փիսի՜ փիշի՜ փիշի՜ - , -
Kedileri kaçırtmak için: փի՜շտ
Tavukları, kuşları ve uçan diğer hayvanları kaçırtmak için: քշա՜
Bir köpeği birine saldırmaya kışkırtmak için: քը՜ս քը՜ս -
4. Hayvan ve nesnelerin seslerini yankılamak için de ünlemler kullanılır:
Köpek sesi: հա՜ֆ հա՜ֆ -
Kuş sesi: ծի՜վ ծի՜վ -
Kedi sesi: միաո՜ւ
Horoz sesi: ծուղրուղո՜ւ
Arı sesi: բը՜զ
Kapanan kapı sesi: չրը՜խկ
