Ders 4
Dersin Konusu: ERMENİCEDE İSMİN HALLERİ: ՈՒՂՂԱԿԱՆ ՀՈԼՈՎ
ERMENİCEDE İSMİN HALLERİ: ՈՒՂՂԱԿԱՆ ՀՈԼՈՎ
Bir cümledeki çeşitli sözdizimsel işlevleri yerine getirmek için, bazı dillerdeki isimler ve zamirlerin geniş bir çekim sistemi vardır. Bazı dillerde ise bu işlevler edatlar tarafından yerine getirilir. Ermenice, ayrıntılı bir isim ve zamir çekim sistemine sahip dillerdendir.
Ermenicede isimlerin Ermenice öğrenenleri zorlayabilecek ayrıntılı bir çekim sistemi bulunmaktadır. Biçimleri, çekim eklerini alırken, sesli harf değişimlerine uğrayabilirler, iç çekim ekleri alabilirler ya da hem sesli harf değişimlerine uğrayıp hem de iç çekim eki alabilirler.
ՀՈԼՈՎՆԵՐ (İSMİN HALLERİ)
Ermenicede adların 7 hali vardır.
(Yalın Hali) Ուղղական հոլով
(İyelik Durumu) Սեռական հոլով
(Yönelme Hali) Տրական հոլով
(Belirtme Hali) Հայցական հոլով
(Ayrılma Hali) Բացառական հոլով
(Araç Durumu) Գործիական հոլով
1
(Bulunma Hali/ -de, -da Hali) Ներգոյական հոլով
Bu durum adın hallerinin Türkçeyle her zaman örtüşmediğini gösterir.
Aşağıda, Ermenicede İsmin hallerini gösteren örnekler verilmektedir:
Haller Canlı Cansız
Ուղղ․ ո՞վ ի՞նչ ը ( )
Սեռ․ ո՞ւմ ինչի՞
Տր․ ո՞ւմ ինչի՞ ն ( )
Հայց․ ո՞ւմ ի՞նչ ը ( )
Բաց․ ումի՞ց ինչի՞ց
Գործ․ - ինչո՞վ
Ներ . - ինչո՞ւմ
Tekil Çoğul Tekil Çoğul
Ուղղ․ ուսանող ը ( ) ուսանողներ ը ( ) դպրոց ը ( ) դպրոցներ ը ( )
Սեռ․ ուսանողի ուսանողների դպրոցի
դպրոցների
Տր․ ուսանողի ն ( ) ուսանողների ն ( ) դպրոցի ն ( ) դպրոցների ն ( )
2
Հայց․ ուսանողին ուսանողներին դպրոցին դպրոցներին
Բաց․ ուսանողից ուսանողներից դպրոցից
դպրոցներից
Գործ․ ուսանողով ուսանողներով դպրոցով դպրոցներով
Ներ . - - դպրոցում դպրոցներում
Ուղղական հոլով
İsmin yalın hali, yani herhangi bir ek almamış olarak sözlükte bulabildiğimiz halidir.
İsmin hallerinde belirtilen ilk biçimdir ve isim çekim eki yoktur. Yine de belirleyici, yani - /- ը ն tanımlıkları ya da iyelik sonekleri olan – ve – ս դ ekleri gibi farklı ekler alabilirler.
Ուղղական հոլով ո՞վ ովքե՞ր ի՞նչ ը ինչե՞ր ը , , ( ), ( ) sorularına cevap verir.
Ուղղական հոլով ’daki isim cümlenin öznesi olabilir.
Օրինակ՝
Արմենը սիրում է պարել: ( ո՞վ ) Armen dans etmeyi seviyor.
Գրիչս նոր է ( : ի՞նչ ) Kalemim yenidir.
3
Ուղղական հոլով ’daki isim cümlenin yüklemi olabilir.
Օրինակ՝
Ծառի ստվերում կանգնածը իմ հայրն է:
Ağacın gölgesinde duran babamdır.
Ուղղական հոլով ’daki isim adı niteleyen bir işlev görebilir
Օրինակ՝
Խեցեգործ Շահե Հարությունյանը ծնվել է Հալեպում։
( Մամուլից )
Seramikçi Şahe Harutyunyan Halep’de doğdu.
Hitap sözü Ուղղական հոլով ’da olur.
Օրինակ՝
Տիկի՛ն Աննա, քեզ մի հեքիաթ պիտի պատմեմ: Նախքան մի քիչ ել իմ մասին պատմեմ
Hanımefendi Anna, sana bir hikâye anlatmalıyım. Önce biraz kendimden bahsedeyim.
4
