Ders 7 Dersin Konusu:

(1)

Ders 7

Dersin Konusu: ԹՎԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ (SAYILAR)

Թվական անունը որպես հոսքի մաս

(Cümlenin Bir Ögesi Olarak Kullanılan Sayılar)

a) Դասական թվաքաններ (Sıra Sayıları)

b) Կոտորակային թվականներ (Kesir Sayı Sıfatları)

(SAYILAR) ԹՎԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ

(Sıra Sayıları) Դասական թվաքաններ

Sıra sayıları, nesnelerin, kişilerin ve olayların, dizilere, sınıflara, sıralara vs. bağlı konumunu belirtir. Ermenicede, sıra sayıları asıl sayıların sonuna – րորդ ya da – երորդ eki getirilerek yapılır.

 Ermenicede ilk dört sıra sayısı istisnaidir:

1 մեկ - առաջին

2 երկու երկրորդ –

3 երեք երրորդ –

4 չորս չորրորդ –

 Geri kalan sayılar düzenli bir şekilde ek alırlar:

5 հինգ հինգերորդ –

6 վեց վեցերորդ –

(2)

7 յոթ յոթերորդ –

8 ութ ութերորդ –

9 ինն ya da ինը – իններորդ

10 տասն ya da տասը տասներորդ –

11 տասնմեկ տասնմեկերորդ –

12 տասներկու տասներկուերորրդ –

13 տասներեք տասներեքերորդ –

15 տասնհինգ տասնհինգերորդ –

20 քսան քսաներորդ –

21 քսանմեկ քսանմեկերորդ –

30 երեսուն երեսուներորդ –

40 քառասուն քառասուներորդ –

50 հիսուն հիսուներորդ –

60 վաթսուն վաթսուներորդ –

70 յոթանասուն յոթանասուներորդ –

80 ութսուն ութսուներորդ –

90 իննսուն իննսուներորդ –

100 հարյուր հարյուրերորդ –

101 հարյուր մեկ հարյուրմեկերորդ –

հինգ հարյուր հինգհարյուրերորդ

(3)

1000 հազար հազարերեոդ –

İki basamaklı sayılarda, düzenli biçim olan – մեկերորդ , - երկուերորդ , - երեքերորդ չորսերորդ vs. formu , առաջին երկրորդ երրորդ չորրորդ , , , formundan daha fazla kullanılır.

 Bu kullanıma uygun olarak քանի՞ kaç?) soru kelimesinden քանիերո՞րդ ( (kaçıncı?) sorusu türetilmiştir.

 Ermenicede, ayın günlerini belirtmek için Türkçede olduğu gibi asıl sayılar kullanılır. Ancak ifade şekli Türkçedekinden farklıdır. Ayın günlerini belirtmek amacıyla, asıl sayılar (gövdenin sonuna – ը eki eklenerek) isimleştirilir ve ay adının iyelik halinden sonra kullanılır:

Մայիսի մեկը Mayısın biri Bir Mayıs

Հունվարի վեցը Ocağın biri Bir Ocak

 İsimleştirilmiş asıl sayılar -ի ile çekilen isimler gibi çekimlenir:

Ապրիլի երեքին Nisanın üçünde Üç Nisanda

Մայիսի մեկից հետո Mayısın birinden sonra Bir Mayıstan sonra

Üleştirme sayı sıfatları

(4)

Üleştirme sayı sıfatları, ögenin sayısal dağıtımını ya da tahsisini gösterir. Bunun yapılabilmesi için kullanılan ekler şu şekildedir:

a) – ական son eki, asıl sayı sıfatının sonuna getirilir:

Մեկ 1 մեկական birer

Երկու 2 երկուական ikişer

Տասը 10 տասական onar

Քսան 20 քսանական yirmişer

Հարյուր 100 հարյուրական yüzer

Bunların kısaltılmış hali olan 5- ական 20-ական, 35-ական vs. daha yaygın , olarak kullanılır.

b) Asıl sayı sıfatları ikilenir:

Մեկ 1 մեկ մեկ - bir bir/birer birer

Երկու 2 երկու երկու - iki iki/ikişer ikişer

Հարյուր 100 հարյուր հարյուր - yüz yüz/yüzer yüzer

Հազար 1000 հազար հազար bin bin/biner biner -

Üleştirme sayı sıfatları için քանիակա՞ն (kaçar?) sorusu sorulabilir.

(5)

Օրինակ՝

- Քանիակա՞ն դոլար ստացաք : - Քսանական :

-Kaçar dolar aldınız? -Yirmişer.

- երկու երկու շարքի կանգնեցինք - :

-İkişerli sıra oluşturduk.

(Kesir Sayı Sıfatları) Կոտորակային թվականներ

Kesir sayı sıfatları, bir kesri ya da sayı terimleri içeren bir birimin kesirlerini ifade etmek için kullanılır. Pay asıl sayı sıfatı ile, payda ise genellikle sonuna – ական son eki eklenen bir sıralama sayı sıfatı (-( ) ե րորդ ile biten) gösterilir.

Payda örnekleri:

(5) հինգ հինգերորդya da հինգերորդական

(9) ինը իններորդ ya da իններորդական

(7) յոթ յոթերորդ ya da յոթերորդական

(20) քսան քսաներորդ ya da քսաներորդական

Bunun üç istisnası bulunmaktadır:

(2) երկու կես yarım

(6)

(3) Երեք երրորդ üçte (Türkçede özel bir karşılığı yoktur)

(4) չորս քառորդ çeyrek

Kesir Sayı Sıfatları için Örnekler:

2/3 երկու երրորդ ya da երկու երրորդական

3/5 երեք հինգերորդ ya da երեք հինգերորդական

¾ երեք կառորդ ya da երեք կառորդական

6/8 վեց ութերորդ ya da վեց ութերորդական

12/20 տասներկու քսաներորդ ya da տասներկու

քսաներորդական