Ders 9
Dersin Konusu: ERMENİCEDE ՀՈԼՈՎՆԵՐ (ADIN HALLERİ): ԲԱՑԱՌԱԿԱՆ ՀՈԼՈՎ (İSMİN AYRILMA HALİ)
(ADIN HALLERİ) ՀՈԼՈՎՆԵՐ
Ermenicede Հոլովներ (Adın Halleri):
Ermenicede adların 7 hali vardır.
(Yalın Hali) Ուղղական հոլով
(İyelik Durumu) Սեռական հոլով
(Yönelme Hali) Տրական հոլով
(Belirtme Hali) Հայցական հոլով
(Ayrılma Hali) Բացառական հոլով
(Araç Durumu) Գործիական հոլով
(Bulunma Hali/-de, -da Hali) Ներգոյական հոլով
Ermenicede adın halleri Türkçeyle her zaman örtüşmez.
ԲԱՑԱՌԱԿԱՆ ՀՈԼՈՎ
İSMİN AYRILMA HALİ
“Բացառական հոլով” Türkçe’de -den, -dan son ekleriyle belirtilen ayrılma halini ifade eder.
Բացառական հոլով, ումի՞ց, ինչի՞ց, որտեղի՞ց, երբվանի՞ց sorularına cevap verir.
Բացառական հոլով’ da çekim ekleri –ից ve -ուց’tur.
Օրինակ՝
Տուն => տն ից- Մարդ => մարդ ուց-
Բացառական հոլով’da çekim eki, adın սեռական հոլով’da aldığı çekim eki baz alınarak kullanılır:
Օրինակ՝
Ուղղական հոլով Սեռական հոլով Բացառական հոլով
Հայր Հոր Հոր ից-
Քույր Քրոջ Քրոջ ից-
Adın սեռական հոլով’da aldığı çekimi –ա ile bitiyorsa, բացառական հոլով’da kullanılacak olan -ից/-ուց çekim ekinden önce “-ն” eklenir.
Օրինակ՝
Ուղղական հոլով Սեռական հոլով Բացառական հոլով
Աղջիկ Աղջկա Աղջկա ն- -
ից
Օր Օրվա Օրվա ն- -
ից
Սեռական հոլով çekimlerinde harf düşmesine maruz kalan kelimelerin
“բացառական հոլով” çekimlerinde, harf düşmesi durumu korunur.
Օրինակ՝
Ուղղական հոլով Սեռական հոլով Բացառական հոլով
Գիրք Գրքի Գրքիգ
Սուտ Ստի Ստից
Kelimenin çoğul eki aldığı durumlarda բացառական հոլով çekim eki “-ից”
çoğul ekinden sonra kullanılır.
Օրինակ՝
Քույր եր- => Քույր եր ից- - Այգի ներ- => Այգի ներ ից- -
İSTİSNA: Eğer kelime – , -ք ենք ոնք իկ ya da –, - , - այք çoğul eklerinden birini alıyorsa, սեռական հոլով çekiminden sonra բացառական հոլով çekim eki getirilir.
Օրինակ՝
Հոգնակի թիվ Սեռական հոլով Բացառական հոլով
Կանայք => Կանանց => Կանանց ից- Մարդիկ => Մարդկանց => Մարդկանց ից-
Բացառական հոլով genel kullanım alanları:
Բացառական հոլով, cümle içinde ումի՞ց, ինչի՞ց, որտեղի՞ց, ինչքա՞ն ժամանակից երբվանի՞ց gibi sorulara cevap verir. ,
Բացառական հոլով, cümle içinde eylem ya da sıfat tarafından yönetiliyorsa kullanılır.
Օրինակ՝
Թիթերներից վախենում եմ: Kelebeklerden korkuyorum.
Yukarıdaki örnekte բացառական հոլով'da kullanılmış olan
“Թիթերներից” kelimesi վախենալ eylemi belirlememiştir.
Աչքից հեռու մտք, իցհեռու: Gözden uzak, düşünceden uzak.
Bu atasözünde ise բացառական հոլով'da kullanılan kelimeler, “հեռու”
sıfatı belirlemiştir.
Hareket fiilinin çıkış noktasını ifade etmek için բացառական հոլով kullanılır.
Hareket fiilinin çıkış noktasında bir kişi varsa ումի՞ց soru zamirine cevap verir ve kullanımı şöyledir.
Օրինակ՝
Ստացել եմ այս նվերը իմ ընկերոջից:
Bu hediyeyi arkadaşımdan aldım.
Eylemin başladığı yeri belirtir.
Օրինակ՝
Որտեղի՞ցեք եկել: Ես եկել էմ Նեվշեհիրից:
Nereden geldiniz? Nevşehir’den geldim.
Bir eşyanın anamaddesini belirtir.
Օրինակ՝
Այս տունը կառուցեցին քարից:
Bu evi taştan yapıltılar
Bir eylemin başlangıç zamanını ifade eder.
Օրինակ՝
Տասնմեկ տարվանից աշխատում եմ այստեղ: On bir yıldır burada çalışıyorum.
Երկու ժամից կգանք: İki saate geleceğiz.
Bir eylemin nedenini belirtir.
Օրինակ՝
Շատերը վարակիչ հիվանդություններիցմահացան:
Çoğu bulaşıcı hastalıklardan öldü.
Bütünün bir parçasını ifade eder.
Օրինակ՝
Երեխաներից մեկը եկավ իր մոր կողքին: Çocuklardan biri annesinin yanına geldi.
Karşılaştırma cümlelerinde kullanılır.
Օրինակ՝
Նա քեզանից ավելի բարձրահասակ է : O senden daha uzun boylu.
