Ders 10
Dersin Konusu: ՎԱՂԱԿԱՏԱՐ ՆԵՐԿԱ ԺԱՄԱՆԱԿ (BELİRSİZ GEÇMİŞ ZAMAN)
ՎԱՂԱԿԱՏԱՐ ՆԵՐԿԱ ԺԱՄԱՆԱԿ (Belirsiz Geçmiş Zaman)
Վաղակատար ներկա ժամանակ geçmişte tamamlanmış ancak konuşma anıyla bağlantısı olan bir zamandır. Türkçede gramer olarak bu zamanı karşılayacak bir yapı olmasa da, anlamsal açıdan bazı fiillerde bu etki bulunmaktadır. Örneğin, “özledim” derken olmuş bitmiş bir geçmiş zamandan söz edemeyiz, özlemimiz “özledim” dediğimiz anda hala sürmektedir.
Օրինակ՝
:
Ձյունը եկել է ու ծածկել ամեն ինչ
Kar yağdı ve her yeri kapladı.
Bu cümlede, kar yağması eylemi tamamlanmıştır ancak konuşulan zamanda hala her yerde kar olduğu için konuşma zamanına etki etmektedir.
Günlük kullanımda վաղակատար ներկա ժամանակ zaman zaman, անցյալ կատարյալ ժամանակ ile yer değiştirebilmektedir. Ancak anlamda ufak farklar bulunur.
Օրինակ՝
:
Ընկերդ եկել է քեզ տեսնելու
Arkadaşın seni görmeye geldi. (Bu cümlede, arkadaş hala konuşmanın geçtiği yerde bulunmaktadır.)
Ընկերդ եկավ քեզ տեսնելու:
Arkadaşın seni görmeye geldi. (Bu cümlede, arkadaşının hala orada olup olmadığına dair bir veri bulunmamaktadır.)
Konuşmacının kişisel olarak tanık olmadığı, başkalarından duyduğu eylemleri ifade ederken genellikle վաղակատար ներկա ժամանակ kullanılır.
Օրինակ՝
: :
Լսեցի՞ր Նա ավարտել է համալսարանը
Duydun mu? O, üniversiteyi bitirdi. (Վաղակատար ներկա ժամանակ kullanımıyla başkasından duyulmuş bir haber olduğu ifade edilmektedir.)
Biyografik ve tarihsel olaylar aktarılırken genellikle վաղակատար ներկա ժամանակ kullanılır.
Օրինակ՝
405
Հայերենի այբուբենը ստեղծվել է Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից թվականին:
Ermeni alfabesi Mesrop Maştots tarafından 405 yılında bulunmuştur.
Sıklıkla, արդեն դեռ երբևէ երբեք հենց նոր վերջերս այսօր, , , , , , gibi zaman zarflarıyla birlikte kullanılır.
Օրինակ՝
Երբևէ եղե՞լ ես Ֆրանսիայում :Ես հենց նոր եմ եկել Փարիզից:
Hiç Fransa’da bulundun mu? Ben Paris’ten yeni geldim.
Վաղակատար ներկա ժամանակ çekimi
“-ել” ile biten düzenli fiillerde, fiilin mastar haline yardımcı fiilin şimdiki zaman çekimi (եմ ես է ենք եք են ) eklenir. Olumsuz çekimi için, olumsuzluk öneki -, , , , , չ yardımcı fiilin önüne getirilir. Bu durumda yardımcı fiil, ana fiilden önce gelir.
Օրինակ՝
Սիրել
Olumlu Olumsuz
Ես սիրել եմ Ես չեմ սիրել
Դու սիրել ես Դու չես սիրել
Նա սիրել է Նա չի սիրել
Մենք սիրել ենք Մենք չենք սիրել
Դուք սիրել եք Դուք չեք սիրել
Նրանք սիրել են Նրանք չեն սիրել
“-ալ” ile biten düzenli fiillerde, fiilin mastar eki ալ atılarak yerine ացել getirilir ve yardımcı fiilin şimdiki zaman çekimi (եմ ես է ենք եք են ) eklenir. , , , , ,
Օրինակ՝
Գնալ
Olumlu Olumsuz
Ես գնացել եմ Ես չեմ գնացել
Դու գնացել ես Դու չես գնացել
Նա գնացել է Նա չի գնացել
Մենք գնացել ենք Մենք չենք գնացել
Դուք գնացել եք Դուք չեք գնացել
Նրանք գնացել են Նրանք չեն գնացել
Düzensiz fiillerin վաղակատար ներկա ժամանակ çekimleri sırasında kökleri tamamen değişir. Çekimi yapabilmek için bu kökü bilmek gerekir. Վաղակատար ներկա ժամանակ çekimi geçmiş zaman belirten köke – ել eki getirildikten sonra yardımcı fiilin şimdiki zaman çekiminin (եմ ես է ենք եք են ) eklenmesiyle, , , , , yapılır.
Օրինակ՝
( + + , , , , , ) Ուտել կեր ել եմ ես է ենք եք են
Olumlu Olumsuz
Ես կերել եմ Ես չեմ կերել
Դու կերել ես Դու չես կերել
Նա կերել է Նա չի կերել
Մենք կերել ենք Մենք չենք կերել
Դուք կերել եք Դուք չեք կերել
Նրանք կերել են Նրանք չեն կերել
Bazı düzensiz fiiller ve geçmiş zaman kökleri aşağıda verilmiştir:
Գալ => եկ ել +
Տալ => տվ ել+
Անել => ար ել+
Լինել => եղ ել+
Դառնալ => դարձ ել+
