Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 85, Aralık 2018, s

(1)

_____________________________________________________________________________________

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 85, Aralık 2018, s. 649-659

Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 30.11.2018 26.12.2018

Ahmet YIKILMAZ Iğdır Üniversitesi, BESYO ahmetyikilmaz84@gmail.com

Tuğba TURAK

Gaziantep Üniversitesi, BESYO tbturak@gmail.com

Hüseyin ÜZÜM

Gaziantep Orhan Sevinç Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi hsyn_27@hotmail.com

Zeki KARABAŞ 8 Şubat Anadolu Lisesi zekikarabas1989@gmail.com

SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ENGELLİ ÖĞRENCİLER AÇISINDAN OYUN ve FİZİKİ ETKİNLİKLER DERSİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Öz

Ülkelerin hızla gelişen ve değişen yaşamıyla çocuklar ister istemez yeri geldiği zaman bir takım olumsuz olgularla karşı karşıya kalmaktadırlar. Çocukların bu yaş dönemlerinde oyun kavramı önem kazanmaktadır. Genellikle toplumdan soyutlan- mış olarak yaşayan ve öz bakımlarında yetersiz kalan engelli çocuklar için kapsam- lı bir eğitim verilmesi önem taşımaktadır. Engelli olmak bir anlamda yaşamın tü- münü engelle birlikte yaşamaktır. Engelli ebeveyne ve öğretmene çok büyük gö- revler düşmektedir. Bu gelişmelerin etkisi altında çocuk temel eğitiminde önemli bir yeri olan oyun ve fiziki etkinlikler dersi özel ihtiyaçları olan çocukların eğiti- minde de oldukça etkili ve önemli hale gelmiştir. Bu derslerde yer alan etkinliklerin; normal çocukların gelişiminin yanında engelli çocukların gelişiminde ve ken- dini topluma kabul ettirmesinde olumlu yararlar sağlamaktadır. Bu çalışma, sınıf öğretmenlerinin engelli öğrenciler açısından oyun ve fiziki etkinlikler dersine yö- nelik görüşlerini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada nitel araştırma

(2)

Sınıf Öğretmenlerinin Engelli Öğrenciler Açısından Oyun ve Fiziki Etkinlikler Dersine Yönelik Görüşleri

The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 85, Aralık 2018, s. 649-659

650 yöntemlerinden olan mülakat yöntemi kullanılarak, Gaziantep ilinde Milli Eğitim

Bakanlığına bağlı resmi okullarda görev yapan 20 öğretmenden elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Sonuç olarak, öğretmenlerin çoğunluğu- nun derslerde engelli öğrencilerin eğitimine yönelik olarak kullanılan araç- gereçlere ulaşma konusunda bir takım problemlerle karşılaştıkları, engellilere yö- nelik olarak daha önce herhangi bir eğitim almadıklarını ve bundan dolayı yapılan etkinliklerin verimsiz geçtiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışmaya katılan öğ- retmenler oyun ve fiziki etkinlikler dersinin engellilere dönük olarak, daha etkili ve verimli olabilmesi için; ders araç-gereçlerinin temini konusunda okullara destek olunması, fiziki ve çevre şartlarının giderilmesi, engelliler için özel oyun alanları- nın açılması, dersin daha verimli hale getirilmesi için bu derse beden eğitimi öğ- retmenlerinin ya da özel eğitim uzmanlarının girmesi, sınıf öğretmenlerinin konuyla alakalı hizmeti içi eğitim kursları alması, engellilere yönelik yapılan etkinliklerin çeşitlendirilmesi ve engellilere yönelik olarak oyun kitaplarının müfredatta olması gerektiği yönünde görüş belirtmişlerdir.

Anahtar kelimeler: Sınıf öğretmeni, engelliler, oyun, fiziki etkinlik EVALUATION OF THE VIEWS OF CLASSROOM TEACHERS ABOUT

THE TEACHING WITH GAME Abstract

Play I game has an important effect on individual’s development. Children domina- te their daily life with their knowledge about the games .Children identify their en- vironment with the game. They go on their relation ship with their pears according to those games. In this way children meet their needs. It is very well known that the games have very important part in children’s life. For this reason appreciating the games and the education enable archiving the goals of education undoubtly. This learning process comes true in a very easy and fast way. This research is done for evaluating the views of class teachers about teaching with games. In this study, the views of class teachers about teaching with games, the games effect on learning, the types of games used in education, and the advices of teacher about teaching with games are tried to determine this research, the interview method of qualitative research is used in primary schools in Gaziantep. These data got from 50 class teacher are analyzed according to content analysis method. The research group repot- ted those other lessons should teached write the games. Also, the teacher in this study expressed their pinion that the program should be rearranged. In service training courses should be gamed the equipments and physical conditions should be arranged the activities should be appropriate for teaching, course material should be about the games and lastly themes should be priorities. Consequently the class teachers in this research indicated that games have very sign picot part on children’s development. They also stated that the games increased children’s success in the school and learning can be easier and faster with the games. They also remar- ked that the games increased the attention toward the lessons. As a summary, the class teachers in this study, stated that they use the technique of teaching with games in the lessons.

Keywords: Class teacher, game, education with game

(3)

651 GİRİŞ

Eğitim sisteminin en temel hedefi; bütün çocukların yaşam sürecinde karşılaştıkları tüm sorun- larını çözme konusunda destekte bulunmak ve ihtiyaç duydukları alanlarda çocuklara doğrudan iyi bir eğitim hizmeti sağlamaktır. Özellikle burada özel eğitimin temel hedefi; herhangi bir sebepten dolayı normal eğitiminden yararlanamayan kişilere yardımcı olarak eğitim sürecinde fırsat eşitliği sağlamaktır. Bu nedenle özel eğitime muhtaç bireylere, destek olunması açısından özel eğitim hizmeti kurumlarının kurulması ve buradaki hazırlanan eğitim program ve planları- nın doğrudan bu bireylere yönelik olarak yapılması gerekmektedir (Gündoğan, 2002). Özel eğitime gereksinim duyan bireylere engeli, özrü, yaşı ve cinsiyeti ne olursa olsun eğitimi hizmeti verilmesi bu insanların en temel hakkıdır. Ülkelerin en temel görevi özel eğitime gereksinim duyan bireylere yönelik olarak eğitim programları ve hizmeti sunmaktır. Engellilere dönük olarak yapılan eğitim; bireysellik, kendi akran grupları ile birlikte eğitim alma, özel hizmetin ço- cuklara sağlanması, devamlılık arz etmesi ve planlamanın tek elden yürütülmesine imkân veril- melidir (Koparan, 2003). Bundan dolayı, engelli bireyler için yapılan etkinliklerin uzun vadede amaçlar şeklinde ele alındığında; engelli çocuklarda; kişilik gelişimi, sosyalleşme, beceri geli- şimi, motor uygunluk, serbest zaman faaliyetleri, oyun oynama, kendisini geliştirme ve yaratıcı yönünün geliştirilmesi hedeflenmiştir (Morris ve Schulz, 1989). Bireylerin oyun faaliyetleri içerisinde amaçlarına ulaşmaya yönelik farklı davranışlar sergiledikleri görülür (Abakay, 2010;

Alıncak, 2015). Bireylerin sağlıklı yaşam konusunda kendilerini geliştirmeleri ve sağlıklı olma konusunda şüphesiz oyun ve fiziki etkinlikler önemli bir yere sahiptir. İlköğretim çağındaki çocukların sağlıklı olmaları açısından ve oyun oynama ihtiyaçlarını karşılama açısından oyun ve fiziksel etkinlikleri faaliyetlerine katılmaları yapılan birçok bilimsel araştırmalarla ortaya ko- nulmuştur (Janssen ve Leblanc, 2010;MEB, 2012). Günümüzde fiziksel aktivite hakkındaki toplumda yer alan bilgi yetersizliği fiziksel aktivitenin öneminin ve fiziksel aktivite ile sağlık arasındaki bağın anlaşılamamasına neden olmaktadır (Alıncak, 2017). Oyun ve fiziki etkinlikler özellikle yetişmekte olan bireylerin fiziksel, ruhsal, duygusal ve sosyal gelişimi açısından, planlı bir biçimde yapılan ve eğitimin önemli olan faaliyetlerinden birisidir. Eğitim sürecinde oyun, öğretim yöntemi olarak kullanıldığında, birey diğer zamanlara oranla daha serbest hareket et- mekte ve iç dünyasını gerçekçi bir biçimde yansıtmaktadır. Öğretim oyunla yapıldığı zaman öğrenmenin daha kolay ve hızlı olmakta, daha ayrıntılı düşünme, karar verme özelliği kazan- dırma ve bireylerin davranışlarını olumlu yönde geliştirdiği gözlemlenmektedir (Demirci ve ark.

2006; Memiş, 2006). Ayan ve ark. (2017) yapmış oldukları çalışmasında düzenli olarak beden eğitimi ve sor faaliyetlerine katılan bireylerin duygusal zekâ düzeylerinin daha yüksek olduğunu tespit etmişlerdir. İnsanlar fiziksel, mental ve ruhsal olarak sağlıklı ve mutlu olmak amacında- dırlar ve bu amacın gerçekleştirilmesinde en etkili yollardan biri de beden eğitimi, spor ve fiziksel aktivitedir (Abakay ve ark., 2015; Alıncak, 2016). Eğitsel oyunlar bazı motorik özellikleri ve oyunun doğasında var olan psikolojik ve sosyal davranışları geliştirmektedir (Ayan ve ark, 2015). Oyunun özel eğitime muhtaç bireylerin doğumdan sonraki dönemde engeli olmayan diğer bireylerle, gelişim özellikleri aynı sürede olmasa da enerjilerini dışarıya atmalarında ortak nokta olduğu belirtilmektedir (Ayan ve ark. 2012). Engelli olan bireyler sağlıklı yaşam ve eg- zersiz yapma konusunda gerekli olan bilgi ve becerileri tek başına kendiliğinden geliştiremezler.

Bu gelişim yalnız öğrenme süreci içinde olmaktadır. Bunun için eğitimciler öğrenme konusunda üzerine düşeni yapmalı, öğrenme doğrudan çocukluk çağında başlamalı ve eğitimciler normal bireylerin yanında engelli bireylere dönük olarak programlar hazırlamalıdır (Education, 2006).

(4)

652 Sınıf öğretmenlerinin, amaçlara ulaşma konusunda işlerini iyi yapmaları ve üstlendiği rollerini

etkili bir biçimde yerine getirmesi eğitim sürecinde öğrencilere birçok katkı sağlayacaktır, Sınıf öğretmenleri Eğitim, öğretim sürecinde, oyun ve fiziki etkinlikler dersini verirken özellikle engelli öğrencilerin eğitim süreçleri içerisinde programın uygulanabilirliğiyle ilgili olarak bir ta- kım sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bundan dolayı engelli bireyler açısından büyük bir öneme sahip olan oyun ve fiziki etkinlikler dersinin kazanımları doğrudan öğretmenlerin davra- nış ve tutumları ile ön plana çıkmaktadır. Burada sınıf öğretmenlerinin engellilere yönelik yak- laşımı oldukça önemlidir (Kargın, 2004).

Bu nedenle oyun engelli öğrencilerin diğer öğrencilerle bir araya gelmelerinde ve birlikte faali- yette bulunmaları, özelliklede kaynaştırma eğitimi açısından oyun ve fiziki etkinlikler dersi hedeflere ulaşma konusunda işlevini yerine getirerek önemli hale gelmektedir (Özer, 2010).

Öğretmekte zorlandığımız birçok kuralı oyun yoluyla çocuğa öğretebiliriz. Çocuklar oyun içe- rinde; öğrenme, karar verme, birlikte iş yapma, düzenleme, paylaşma, başkalarının saygı duy- ma, birbirine destek olma özelliklerini geliştirerek kendi kendilerini de rahat bir biçimde ifade etmeyi öğrenirler (Çoban ve Nacar, 2006, Memiş, 2006). Çocuk çevresini oyun ile tanır ve ak- ranlarıyla olan ilişkilerini böylece devam ettirir. Böylece bir takım ihtiyaçlarını oyunla giderme yoluna gider (Alıncak ve ark. 2017). Oyun; çocuğu hayata hazırlayan, yön veren, sosyal yaşantı içerisinde doğru davranışlar kalıplarının benimsenmesindeki en önemli unsurdur (Alıncak ve Tuzcuoğulları, 2016). Oyun oynama normal çocuklarda etkili olduğu kadar, engelli çocukların- da gelişimi ve oyuna katılma ve anlamlandırmasında önemlidir (Stahmer,1999).

Alan ile ilgili olarak yapılan çalışmalara baktığımızda, farklı özel eğitime ihtiyaç duyan çocuk- ların eğitim amaçlarına ulaşmalarını sağlamak amacı ile farklı oyun türlerine, çocukların oyuncak tercihlerine ve anne-babaların bu faaliyetlerdeki etkinlikleri incelenmiştir (Case-Smith ve Kuhaneck, 2008; Hamm ve ark., 2006).

Genellikle çocuk oyun içindeki hareketlerle bir takım yetenekler elde ederek kaslarını kullana- bilmeyi önemli düzeyde geliştirebilmektedir Oyun yoluyla engellilere kazandırılmış olan psi- komotor beceri ve özellikler, daha sonra ki süreçte düzenli olarak yapılacak fiziksel etkinliklere geçişini sağlayacak temeli oluşturacaktır (Gallahue, D, 1987).

Hiç şüphesiz ki gelişimsel gecikmesi olan çocuklarda diğer normal gelişim gösteren çocuklar gibi oyun oynamayı sevmektedirler. Bu sebeple engelli olan çocuklarda oyun ile gelişme sağla- yıp, eğitilebilirler. Buradan hareketle engelli öğrenciler açısından oyun ve fiziki etkinlikler dersine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi amacı ile aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır.

Oyun ve fiziki etkinlikler dersinde (Sınıf Öğretmenleri) nin;

1.Sınıfındaki öğrencilerin engel türleri hangileridir?

2.Oyun ve fiziki etkinlikler dersinde engellilere yönelik yaptırdığı etkinlikler nelerdir?

3.Oyun ve fiziki etkinlikler dersinde karşılaştıkları sorunlar nelerdir?

4. Oyun ve fiziki etkinlikler dersine yönelik olarak ders ile ilgili önerileri nelerdir?

YÖNTEM

Çalışmanın bu bölümünde araştırmanın yöntemine ilişkin araştırma modeli, çalışma gurubu, ölçme aracının hazırlanması ve uygulanması, verilerin analizine yönelik bilgilere yer verilmiştir.

Araştırma Modeli

(5)

653 Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olan durum çalışması deseni kullanılmıştır. Nitel

araştırma yöntemi, nicel araştırma yöntemlerine göre araştırmacıya daha esnek hareket imkânı sunan, araştırmanın desenlenmesi, veri toplama yöntemi ile analizi konularında daha farklı yak- laşımlar sunan bir yöntemdir (Gay, Mills ve Airasian, 2006).

Durum çalışması, araştırılan olguyu kendi yaşam çerçevesi içinde inceleyen, olgu ve içinde bulunduğu ortam arasındaki sınırların kesin hatlarla belirgin olmadığı ve birden fazla kanıt veya veri kaynağının mevcut olduğu durumlarda kullanılan bir araştırma desenidir (Yin, 1984; Yıldı- rım ve Şimşek, 2006).

Araştırma Gurubu

Sınıf öğretmenlerinin engelli öğrenciler açısından oyun ve fiziki etkinlikler dersi hakkındaki görüşlerini belirlemek amacıyla hazırlanan açık uçlu soru formu, Gaziantep il Milli Eğitim Mü- dürlüğüne bağlı resmi okullarda görev yapan 20 sınıf öğretmenine uygulanmıştır. Araştırma grubu ile ilgili veriler Tablo 1’de yer almaktadır.

Tablo 1: Araştırma Grubuna (N = 20) Ait Kişisel Özellikler

Değişkenler Guruplar n %

Görev Süreleri

1 – 5 Yıl 3 15

6 – 10 Yıl 4 20

11 – 15 Yıl 5 25

16 – 20 Yıl 6 30

21 – 30 Yıl 2 10

Cinsiyet

Kadın 13 65

Erkek 7 35

Eğitim Lisans 18 90

Lisansüstü 2 10

N:20

Tablo 1’de araştırma grubuna ait bazı kişisel özellikler verilmektedir. Araştırmaya katılan öğ- retmenlerin görev sürelerine baktığımızda, 3 (% 15) öğretmen 1–5 yıl arası, 4 (% 20) öğretmen 6–10 yıl arası, 5 (% 25) öğretmen 11–15 yıl arası, 6 (% 30) öğretmen 16–20yıl arası, 2 (% 10) öğretmenin ise 21-30 yıl arasında görev yaptığı görülmektedir. Cinsiyete baktığımızda 13 (%

65) öğretmenin kadın, 7 (% 35) öğretmenin erkek olduğu görülmektedir. Eğitim durumuna bak- tığımızda 18 (% 90) öğretmenin lisans mezunu olduğu, 2 (% 10) öğretmenin de lisansüstü eği- time sahip olduğu görülmektedir.

Görüşme Formunun Hazırlanması ve Uygulanması

Araştırmada kullanılacak görüşme formunun oluşturulması amacıyla, öncelikli olarak 70 sınıf öğretmeni ile yüz yüze görüşerek oyun ve fiziki etkinlikler dersinde engellilere yönelik olarak yaptırdıkları etkinliklere ilişkin kompozisyon yazmaları istenmiştir. Toplanan kompozisyonlar- dan ve literatürden edinilen bilgiler sonucunda görüşme formunun taslak hali elde edilmiştir.

Görüşme formunun geçerliğini belirlemek amacı ile alan uzmanlarının görüşlerine sunulmuş

(6)

654 (Kapsam geçerliğini test etmede kullanılan mantıksal yollardan biri uzman görüşüne başvur-

maktır (Büyüköztürk, 2006, s.168)) ve alınan görüşler doğrultusunda gerekli düzenlemeler yapı- larak 3adet kişisel özellikleri belirleyici soru ve 4 adet açık uçlu sorudan oluşan görüşme for- muna son hali verilmiştir. Açık uçlu sorularda öğretmenler görüşlerini yazarken birden fazla ifade kullanabilmektedir. Program ile alakalı ortaya çıkan her ifade tema olarak tanımlanmıştır.

Hazırlanan görüşme formu Gaziantep İlinde görev yapan toplam 20 öğretmene tekrar uygulana- rak veriler elde edilmiştir. Uygulama esnasında araştırmanın amacı katılımcılara açıklanmış, verecekleri cevapların önemi hakkında bilgilendirilmişlerdir.

Verilerin Analizi

Araştırmada kullanılan görüşme formundan elde edilen veriler, nitel araştırmalarda kullanılan içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Nitel araştırmalarda içerik analizi kuramsal anlamda belirgin olmayan temalar ve eğer varsa alt temaların oluşturularak analiz edilmesinde kullanıl- maktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Toplanan veriler her soru için ayrı ayrı kaydedilmiş ve gruplandırılıp kodlanmıştır. Bu gruplama ve kodlamalar alan uzmanlarına sunulmuş onların değerlendirilmelerine göre son halleri verilip analize hazırlanmıştır. Analize başlarken her soru için temalar belirlenmiş ve verilen temaların frekans ve yüzdeleri hesaplanmış tablolar oluştu- rulmuştur. Verilerin değerlendirilmesinde betimsel analiz kullanılmıştır. En son raporlama ya- pılmış ve bulgular ortaya konulmuştur.

BULGULAR VE YORUM

Bu bölümde, oyun ve fiziki etkinlikler dersinde engellilere yönelik olarak yapılan etkinliklerin Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullarda nasıl uygulandığına yönelik olarak sınıf öğret- menleri ile yapılan görüşmeler neticesinde elde edilen bulgulara yer verilmiştir.

Tablo 2: Araştırma gurubunun sınıfında bulunan öğrencilerinin engel türlerine ilişkin görüşlerinin dağılımı.

Temalar n %

Zihinsel engelli 9 45

Öğrenme güçlüğü çeken 8 40

Bedensel engelli 2 10

Hafif düzeyde görme engelli 1 5

Toplam 20 100

Tablo 2’de araştırma gurubunun öğrencilerin engel türleri hakkındaki görüşlerinin dağılımı verilmektedir. Katılımcıların öğrencilerinin engel türlerine ilişkin görüşlerinden 4 tema ortaya çıkmıştır. Buna göre öğretmenler; (%45) zihinsel engelli öğrencisi, (%40) öğrenme güçlüğü çeken, (%10) bedensel engelli, (%5) hafif düzeyde görme engelli öğrencisinin olduğunu belirt- mişlerdir.

Tablo 3.Araştırma gurubunun derste engelli öğrencilere yönelik olarak yaptırdıkları et- kinlikler hakkındaki görüşlerinin dağılımı.

(7)

655

Temalar n %

Engeli ön plana çıkarmayacak etkinlikler yapıyoruz 10 29.5

Engeli aşacak etkinlikler yapıyoruz 9 26.5

Sınıf içi oyunlar oynatıyoruz 8 23.5

Engel durumuna göre etkinlikler yaptırıyoruz 7 20.5

Toplam 34 100

Tablo 3’de araştırma gurubunun engelli öğrencilere yönelik olarak yaptırdıkları etkinlikler hak- kındaki görüşlerinin dağılımı verilmektedir. Katılımcıların derste engellilere yönelik olarak yaptırdıkları etkinlikler hakkındaki görüşlerinden 4 tema ortaya çıkmıştır. Katılımcıların birden fazla tema ifade ettikleri görülmüştür. Buna göre öğretmenler; (%29.5) engeli ön plana çıkar- mayacak etkinlik yapıyoruz, (%26.5) engeli aşacak etkinlik yapıyoruz, (%23.5) sınıf içi oyunlar oynatıyoruz, (%20.5) engel durumuna göre etkinlik yapıyoruz, şeklinde görüş bildirmişlerdir.

Tablo 4.Araştırma gurubunun derslerde karşılaştığı sorunlar hakkındaki görüşlerinin dağılımı.

Temalar n %

Öğrenme ve algılama eksikliği 9 45

Akranları tarafından dışlanmaları 6 30

Derse etkin katılım sağlayamamaları 5 25

Toplam 20 100

Tablo 4’de araştırma gurubunun derslerde karşılaştığı sorunlar hakkındaki görüşlerinin dağılımı verilmektedir. Katılımcıların derslerin işlenişinde karşılaştığı sorunlar hakkındaki görüşlerinden 3 tema ortaya çıkmıştır. Buna göre öğretmenler; (%45) derste öğrencilerin öğrenme ve algılama sorunu yaşadığını, (%30) engelli öğrencilerin akranları tarafından dışlandığını, (%25) engelli öğrencilerin derse etkin katılım sağlayamadıklarını ifade etmişlerdir.

Tablo 5.Araştırma gurubunun ders ile ilgili olarak önerileri hakkındaki görüşlerinin dağı- lımı.

Temalar n %

Engellilere yönelik yapılan etkinlikler çeşitlendirilmeli 12 22.7 Engellilere yönelik ders materyalleri temin edilmeli 10 18.8 Sınıf öğretmenleri engelli eğitimine yönelik hizmet içi

eğitim kursu almalı

9 17

Beden eğitimi öğretmeni ya da özel eğitim uzmanı derse girmeli

9 17

Engellilere yönelik özel oyun alanları ve odaları yapılmalı 8 15.1

(8)

656 Dersin müfredatında engellilere yönelik oyun kitapları

hazırlanmalı

5 9.4

Toplam 53 100

Tablo 5’de araştırma gurubunun ders ile ilgili önerileri hakkındaki görüşlerinin dağılımı verilmektedir. Katılımcıların ders ile ilgili önerileri hakkındaki görüşlerinden 6 tema ortaya çıkmış- tır. Katılımcıların birden fazla tema ifade ettikleri görülmüştür. Buna göre öğretmenler;

(%22.7) engellilere yönelik yapılan etkinlikler çeşitlendirilmeli, (%18.8) engellilere yönelik ders materyalleri temin edilmeli , (%17) sınıf öğretmenleri engelli eğitimine yönelik hizmet içi eği- tim kursu almalı, (%17) beden eğitimi öğretmeni ya da özel eğitim uzmanı derse girmeli, (%15.1) engellilere yönelik özel oyun alanları ve odaları yapılmalı, (%9.4) dersin müfredatında engellilere yönelik oyun kitapları hazırlanmalı yönünde önerilerde bulunmuşlardır. Demirci ve Demirci (2014) yapmış olduğu çalışmasında; özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerin oyun ve fiziki etkinlikler dersine katılımının teşvik edilmesi ve sınıf öğretmenlerinin hizmet içi eğitim seminerlerine alınması gerektiğini belirtmişlerdir.

TARTIŞMA VE SONUÇ

Çalışmanın bu bölümünde, oyun ve fiziki etkinlikler dersinde engellilere ilişkin olarak oynatılan oyunların resmi okullarda nasıl uygulandığını tespit etmek amacıyla sınıf öğretmenleri ile yapı- lan görüşmeler neticesinde elde edilen sonuçlara yer verilmiştir.

Araştırma gurubunun öğrencilerin engel türleri hakkındaki görüşlerine baktığımızda; beş tema ortaya çıkmıştır. Buna göre öğretmenler; zihinsel engelli öğrencisi, öğrenme güçlüğü çeken, bedensel engelli ve hafif düzeyde görme engelli öğrencisinin olduğunu belirtmişlerdir.

Araştırma gurubunun engelli öğrencilere yönelik olarak yaptırdıkları etkinlikler hakkındaki görüşlerine baktığımızda, ön plana çıkan temalar öğretmenlerin; engeli ön plana çıkarmayacak etkinlikler yaptıklarını belirmişlerdir. Ayrıca öğretmenler, engeli aşacak etkinlik yaptıklarını, sınıf içi oyunlar oynattıklarını, engel durumuna göre etkinlik yaptıklarını bildirmişlerdir. Buna göre öğretmenlerin engelli bireyleri normal olanlarla birlikte aktivite yaptırması onları topluma kazandırma yolunda etkili söylenebilir. Ayrıca öğrencilerin engel durumlarını da göz önünde bulundurarak farklı etkinlikler yaptırdıklarını söyleyebiliriz.

Araştırma gurubunun derslerin işlenişinde karşılaştığı sorunlar hakkındaki görüşlerinden öğret- menler sırasıyla; derste öğrencilerin öğrenme ve algılama sorunu yaşadığını, engelli öğrencilerin akranları tarafından dışlandığını, engelli öğrencilerin derse etkin katılım sağlayamadıklarını ifade etmişlerdir. Buradan hareketle öğrencilerin bu tür durumlarından dolayı derse yeterince katılım sağlayamadıkları söylenebilir. Kirchner ve diğ. (2008), Rimmer ve diğ. (2004) çalışma- larında da fiziki şartların yetersiz olması ve engelli olmayan bireylerin tutum ve algılarından dolayı derslerde sorun yaşanıldığı ortaya çıkmıştır.

Araştırma gurubunun ders ile ilgili önerileri hakkındaki görüşlerine baktığımızda 6 tema ortaya çıkmıştır. Buna göre araştırma grubunun çoğunluğu; engellilere yönelik olarak yapılan etkinliklerin çeşitlendirilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Ayrıca araştırmaya katılan öğretmenler; engellilere yönelik ders materyallerinin temin edilmesi gerektiğini belirtirken, sınıf öğretmenlerinin engelli eğitimine yönelik hizmet içi eğitim kursu alması gerektiğini ve beden eğitimi öğretmeni ya da özel eğitim uzmanlarının derse girmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Bunun yanında araş-

(9)

657 tırmaya katılan öğretmenler; engellilere yönelik özel oyun alanları ve odalarının yapılması, der-

sin müfredatında engellilere yönelik oyun kitaplarının bulunması yönünde önerilerde bulunmuş- lardır.

Sonuç olarak, öğretmenlerin çoğunluğunun derslerde engelli öğrencilerin eğitimine yönelik olarak kullanılan araç-gereçlere ulaşma konusunda bir takım problemlerle karşılaştıkları, engellilere yönelik olarak daha önce herhangi bir eğitim almadıklarını ve bundan dolayı yapılan etkinliklerin verimsiz geçtiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışmaya katılan öğretmenler oyun ve fiziki etkinlikler dersinin engellilere dönük olarak, daha etkili ve verimli olabilmesi için; ders araç-gereçlerinin temini konusunda okullara destek olunması, fiziki ve çevre şartlarının giderilmesi, engelliler için özel oyun alanlarının açılması, dersin daha verimli hale getirilmesi için bu derse beden eğitimi öğretmenlerinin ya da özel eğitim uzmanlarının girmesi, sınıf öğretmenleri- nin konuyla alakalı hizmeti içi eğitim kursları alması, engellilere yönelik yapılan etkinliklerin çeşitlendirilmesi ve engellilere yönelik olarak oyun kitaplarının müfredatta olması gerektiği yönünde görüş belirtmişlerdir.

KAYNAKLAR

Abakay, U. (2010). Futbolcu-Antrenör İletişiminin Farklı Statüdeki Futbolcuların Başarı Moti- vasyonu İle İlişkisi. Doktora Tezi Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Abakay, U., Alıncak, F., Akyel, Y., Yetiş, Ü. (2015). Ortaokul Beden Eğitimi ve Spor Dersine Yönelik Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Route Educational and Social Sci- ence Journal, 2(4), 1-9.

Alıncak, F. (2016). Attitudes Of Secondary School Students İncluding Physical Activity İnvol- ving Playing Games. European Journal Of Physical Education And Sport Science, 2(3), 1-14.

Alıncak, F. (2017). Attitudes Of Primary School Teachers Towards Playing Games That İnvol- ve Physical Activity. European Journal Of Education Studies, 3(1), 202- 2016.

Alıncak, F., Abakay, U. (2015). Ferdi ve Takım Sporlarıyla Uğraşan Bireylerin Strese Karşı Koyabilme Düzeylerinin Karşılaştırması, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 16, Eylül 2015, s. 333-345.

Alıncak, F., Tuzcuoğulları, T. (2016). The Evaluatıon Of Vıolent Content Games For Chıldren's Development, European Journal of Physical Education and Sport Science, 2(5):61-67.

Alıncak, F., Yıkılmaz, A., Uğurlu, M.F. (2017). Evaluatıon Of Pre-School Teachers` Opınıons On Teachıng Wıth Games, European Journal of Alternative Education Studies, 2(1):83- 100.

Ayan S, Alıncak F, Tuzcuoğulları Ö T (2015) Gaziantep’te Oynanan Bazı Yöresel Oyunların Hentbol Branşının Teknik Çalışmasına Yönelik Eğitsel Oyunlar Olarak Değerlendiril- mesi, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4, 252-257.

Ayan S, Soylu Y, Bozdal Ö, Alıncak F. (2017). Investigation of Emotional Intelligence Level of University Students, Europan Journal of Physical Education and Sport Science, 3 (5).

Ayan, S., Memiş, U.A., Eynur, B.R. ve Kabakçı, A. (2012). Özel Eğitime İhtiyaç Duyan Çocuk- larda Oyuncak ve Oyunun Önemi. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık Ve Tıp Bilimleri Dergisi, (2): 4, 80-89.

(10)

658 Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi.

Case-Smith, J., Kuhaneck, H.M. (2008). “Play Preferences Of Typically Developing Children And Children With Developmental Delays Between Ages 3 And 7 Years”. OTJR Occu- pation, Participation And Health, Winter 2008, Vol.28,(1), 19-29.

Çoban, B., Nacar, E. (2006). “Okul Öncesi Eğitimde Eğitsel Oyunlar”, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, s.18-23.

Demirci, N. ve Demirci, Toptaş, P. (2006). İlköğretim I. Kademe Sınıf Öğretmenlerinin Oyunla Eğitimin Önemine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. 9. Uluslar Arası Spor Bil.

Kongresi. Muğla. 614–616.

Demirci, N., Demirci, T.P. (2014). Özel Eğitime Gereksinim Duyan Öğrencilerin Oyun Ve Fi- ziki Etkinlikler Dersinde Elde Ettikleri Kazanımların İncelenmesi. İnönü Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2014, 1(1), 25-34.

Education, A. (2006). Daily Physical Activity: A Hand Book For Grades 1- Schools. Alberta, Canada.

Eripek, S. (2011). Okulöncesi Dönemde Özel Eğitim. S.Eripek (Ed.).Okul Öncesi Dönemde Özel Eğitim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.

Gallahue, D. (1987). Understanding Motor Development in Children John Wiley & Sons Newyork.USA.

Gay, L., Mills, G., Airasian, P. (2006). Educational research: Competencies for Analysis and Application (8th ed.). New York: PrenticeHall.

Gündoğan, S.G. (2002). Bakanlığımızca Yürütülen Özel Eğitim Hizmetleri. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi Sayı, 27: 43-46.

Janssen, I., Leblanc, A.G. (2010). Systematic Review of the Health Benefşts of Physical Acti- vity and Fitness in School- Aged Children and Youth. International Journal of Behavi- roal Nutrition and Physical Activity, 7 (40), 1-16.

Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, Gelişimi ve İlkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bi- limleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (2) 1-13.

Kırcaali-İftar, G. (2005). Okulöncesi Dönemde Özel Eğitim. S.Eripek (Ed.). Özel Eğitim. Eski- şehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.

Kirchner CE, Gerber EG, Smith BC. (2008). Designed To Deter: Community Barriers To Phy- sical Activity For People With Visual Or Motor İmpairments. American Journal For Preventive Medicine, 34 (4), 349- 352.

Koparan, Ş. (2003). Özel İhtiyaçları Olan Çocuklarda Spor. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakül- tesi Dergisi, 17 (1), 153-160.

MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) (2012). Oyun Ve Fiziki Etkinlikler Dersi Öğretim Program (İl- kokul 1-4. Sınıflar), Ankara, MEB.

Memiş, D.A. (2006). Oyunun Çocuk Gelişimine Etkisi ve Eğitimdeki Önemi. Ulusal Sınıf Öğ- retmenliği Kongresi, 14-16 Nisan, Gazi Üniversitesi, Ankara.

(11)

659 Millî Eğitim Bakanlığı (2000). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. 18.01.2000 tarih ve 23937

Sayılı Resmi Gazete.

Morris, L.R., Schulz, L. (1989). Creative Play Activities For Childeren With Disabilities. Hu- man Kinetics Publishers, USA.

Özer, D.S. (2010). Engelliler İçin Beden Eğitimi ve Spor. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Rimmer J.H., Rubin, S.S., Braddock, D. (2000). Barriers To Exercise İn African American Women With Physical Disabilities. Archieves Of Physical Medicine And Rehabilita- tion, 81 (2) , 182-188.

Sazak, P. E.(2006). Dünyada Ve Türkiye’de Erken Çocukluk Özel Eğitiminin Gelişimi Ve Er- ken Çocukluk Özel Eğitim Uygulamaları. Özel Eğitim Dergisi, 7(2), 71-83.

Stahmer, A. C. (1999). “Using Pivotal Response Training to Facilitate Appropriate Play in Children with autistic Spectrum Disorders.” Child Language Teaching and Theraphy, p.29-40.

Yamaner, F. (2001). “Beden Eğitimi ve Sporda Temel İlkeler”, Ekin Kitabevi, s.5,6, Bursa.

Yıldırım, A., Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (6. baskı) An- kara: Seçkin.

Yin, R.K. (1984). Case Studyresearch: Design Andmethods. Newbury Park, CA: Sage.