Ç A N A K K A L E Z A F E R V E M E Ç H U L A S K E R A N I T I M Ü S A B A K A S I 1. ci mükâfat: Y. Mimar Feridun KİP

1. ci mükâfat

Ç A N A K K A L E Z A F E R V E M E Ç H U L A S K E R A N I T I M Ü S A B A K A S I 1. ci mükâfat: Y. Mimar Feridun KİP

Çanakkale Zafer ve Meçhûl Asker Anıtına ait müsabaka projeleri hakkında Jüri Raporu

1 — Yüksek iradelerine tevfikan teşkil edilen Jüri 1 5 / 3 / 9 4 4 tarihinde Ordu Evindeki salonda

toplanarak mesaisine başlamış ve 2 9 / 3 / 9 4 4 de in- celemelerine nihayet vermiştir.

2 İncelemeler sonunda M.M.V. ne gönderil-

miş olan ( 3 7 ) projeden ( 2 8 ) kayıt ve ( 9 8 2 0 1 ) ru-

Birinci mükâfat — İç görünüş

plân Vaziyet plânı

2. ci Mükâfat — Dış görünüş

Y. M İ M A R K A D R İ D U N A , F. METEGİL, S. C E Y H A N , N. A C E M , M. Ö N A L

Plân

muz numaralı proje şartname ahkâmına uygun olma- dığından ihraç edilmiş, diğer ( 3 6 ) proje üç katago- riye ayrılmıştır.

3 — Birinci katagoriye ayrılan: (1, 2, 4, 7, I I , 1 3, 20, 2 7 ve 3 2 ) kayıt numaralı ( 9 ) proje kıymetsiz görülmüştür.

4 — ikinci katagoriye dahil olan: (3, 5, 8, 12, 15, 19, 22, 24, 25, 26, 30, 3 1 ) kayıt numaralı ( 1 2 ) proje de tamamen maksadı temin edecek kıymette görülmemiş olmakla bunlar üzerinde fazla durulma- mıştır.

5 — Üçüncü katagoriye kalan: (6, 9, 10, 14, 16, 17, 18, 21, 23, 29, 33, 34, 35, 36; 37) kayıt numaralı ( 1 5 ) proje üzerinde ayrı ayrı ve sıkı bir in- celeme yapılmış ve neticede:

( 6 ) kayıt v-e ( 1 0 1 0 9 ) rumuz numaralı ve ( 1 4 ) » ve ( 4 7 7 7 4 ) rumuz numaralı İki proje en iyi bulunmuş ve üçüncülüğü de ( 2 9 ) kayıt ve

( 8 1 1 0 3 ) rumuz numaralı proje kazanmıştır.

6 — En iyi olarak seçilen iki projeden (birisinin-

2 ci Mükâfat — İç görünüş birinci olarak ayırt edilmesi şartname mucibince V e -

kâlet. Yüksek Reyine bırakılmıştır.

Bununla beraber Jüri ( 6 ) kayıt ve ( 1 0 1 0 9 ) rumuz numaralı proje en kıymetli olarak telâkki etmektedir.

7 — ( 9 ) kayıt ve ( 1 2 5 0 3 ) rumuz numaralı, ( 1 6 ) » ve ( 1 1 7 1 1 ) » » ( 3 6 ) » ve ( 1 2 3 4 5 ) » »

projelerin sahiplerine de mansiyon verilmesi uygun görülmüştür.

8 — Bu projelerden maada:

( 1 0 ) kayıt ve ( 1 3 1 3 1 ) rumuz numaralı ,

( 1 7 ) » ve ( 3 2 0 8 7 ) » »

( 1 8 ) » ve ( 4 4 7 9 1 ) » »

( 2 1 ) » ve (7525 7) » »

( 2 3 ) » ve ( 1 0 4 1 4 ) » »

3. cü Mükâfat

Y. M İ M A R EYÜP KÖMÜRCÜOĞLU PROJESİ

( 3 3 ) » ve ( 1 8 7 0 3 ) » ( 3 4 ) » ve ( 8 8 7 4 9 ) » ( 3 5 ) » ve ( 5 4 3 2 1 ) » ( 3 7 ) » ve ( 3 3 1 3 3 ) »

» »

» »

Projelerin taşıdıkları kıymet de mükâfata lâyik görülmüştür. Ancak şartnamede bu projeler için her- hangi bir para mükâfatı işaret edilmediğinden bu hu- susta kat'î bir teiklif yapılamamıştır. Bununla beraber bu projelerde görülen mesai bu uğurda sarfedilen e- mekleri kıymetlendirmek ve sanatkârlarımızı tenhip ve teşvik etmek için yukarıda, kayıt ve rumuz numa- raları yazılan ( 9 ) proje sahibinin aynı derecede de münasip görülecek miktarda para mükâfatı ile taltif kılınmaları lüzumunun vekâlet Yüksek makamına ar- zı kararlaştırılmıştır.

9 — Üçüncü kategoriye dahil olan ( 1 5 ) proje- ye ait Jürinin noktai nazarı ilşik No: 1 listede arz edilmiştir.

1 0 — Projeler üzerinde rey sahiplerile yapılan bu seçimi müteakip son toplantıya kadar Inş. D. si

kasasında mahfuz tutulmuş olan beyannamelerden yalnız mükâfat ve mansiyon: (6, 14, 29, 9, 16, 36) kayıt numaralı projelere ait beyannameler Jüri hu- zurunda açılmış ve diğerleri açılmamıştır.

1 — Raporun 8 inci maddesi mucibince ( 9 ) proje sahibinin de para. mükâfatile taltifi tensip buy- rulduğu takdirde sahiplerinin belli olması için beyan- namelerinin vekâlet inşaat dairesince açılacak M.M.V.

Yüksek Maka mına sunulması karar altına alınmıştır.

12 — Jüri huzurunda, açılan beyannamelerin tetkiki neticesinde kazananların isimleri ilişik olarak No: 2 listede arz edilmiştir.

2 9 / 3 / 9 4 4

— N o : 2 liste — Mükâfat Kapananlar

Rumuzu 10109 47774 81 103

Mansiyon Kazananlar 12503

Kayıt Numarası

6

14

29

Dış görünüş

P R O F . S E D A T H A K K I E L D E N V E R A H M İ E D İ . Z , S A M I M O K T A Y D E M İ R T A S K A M C I L P R O J E S İ

16 11711

36 12345

Proje sahibinin ismi 1 — Y. Mimar Ferudun Kip 2 — Y.Mimar Kadri Duna.

Y.Mimar Fasih Metegil Y.Mimar Nobar Acemoğiu Y. Mimar Maruf Önal Y.Mimar Sermet A. Ceylan 3 — Y.Mimar Eyyiip Kömürcü

Mansiyon Kazananlar.

4 — Y.Mimar Sedat Hakkı Eldem Y.Mimar Samim Oktay

Y.Mimar Rahmi Bediz Y.Mimar Demirtaş Kamçıl 5 Y. Mimar Leyâ A. Turgut

Y. Mimar Asım Mutlu

6 — Y. Miımar Bekir İhsan Ünal Plân

îç görünüş

Sıra N o :

( 6 ) İstanbul Taksim Cumhuriyet Apartımanı N o : 2

( 1 4 ) 1 — Güzel San'atlar Akademisi Mimarî Şubesi Asistanı. Fındıklı ^ İstanbul

2 — Güezl San'atlar Aks,demişi Mimarî Şubesi Asistanı. Fındıklı _ İstanbul

4 — Beşiktaş Yeni Mahalle Sokak N b : 2

( 2 9 ) 1 — Y.Mühendis Okulu (Gümüşsüyü _ İstanbul

Y. Mimar Leylâ Turgut ve Asım Mutlu projesi

( 9 ) 2 — Güzel Sanatlar Akademisi Asistanı. Fin- 4 — Moda Cadde Ağabey Sokak No: 23

dıklı . İstanbul Kadıköy.

( 1 6 ) 1 — İstanbul Ayazpaşa Saadet Ap. No: 3

3 İstanbul Üniversite Fen Fakültesi Inş. ( 3

) Memurlar Kooperatifi arkası Ali Nazmı Kontrol Mimarı. Ap. No: 1 4

Bekir İhsan projesi plânı Plân

Dış görünüş

Y . M İ M A R A B İ D İ N M O R T A Ş \'E N İ Z A M E T T İ N D O Ğ U PROJESİ

1 Numaralı liste

Jürinin projelerdeki gördükleri.

6 Sıra numaralı proje :

Basitliği, olgunlujğu ve çok güzel görünüşü d o - layısile şaheser (bir projedir. Teksif kabiliyeti ç o k mü- kemmeldir.

Bu projede her şeyden ziyade anut kabirdir, ikinci derecede olan müştemilâtın bir kısmı göze çarp- mayacak bir şekilde anıtın kaidesi altına, bir kısmı da tepesinin eteğine yerleştirilmiştir.

Vaziyet çok sade ve tabii bir şekil lau.zetmekte ve insanı çok güzel cezbetmektedir. Toplantı mahalli

de münasip büyüklüktedir. Plân

«NAtCKAU ZAFER .« MCÇUÛt. ASKSR ANITI

& » ; . . < / . ' "IFMUM! T . ,t : ¥.1

Y. M'.mar H. Kemali Söylemezoğlu projesi

A. Mortaş N. Doğu projesi Şeref holü

33133 No. proje

75257 Rumuzlu proje. Y. Mimar Nihal Sanlı projesi

Y. Mimar B. İhsan Hıfzı Kuptan projesi

13131 Rumuzlu projenin iç ve dış görünüşleri

Asıl anıt yüksek ıbir dört köşedir. Dört tarafın- da ıbüyük delikler vardır.

Bu anıt Meçhul Asker için çok asil ibir öritü şek- lidir. Yegâne büyük tesir kudretini haiz, yeni Ibir şe- kil ve' buluştur. İnşası kolay ve mümkündür. Diğer projelere nisbetle masrafı % 5 0 dir.

9 Sıra numaralı proje:

Bu proje ( 6 ) numara ile mukayese edildiği tak- dirde ( 6 ) numaranın üstünlüğü meydana çıkmış olur.

Anıt daha alçak ve daha geniştir. Kuvvetli bir ifade- si olmakla beraber parabol (Kat-ı mükâfi) kemerler güzel değildir. İstinat dıvarları çok maildir. Direkler- le çevrilmiş büyük ıbir avlusu vardır. Bu direkler al -

. -

tındaki yan odalar ziyalarını avludan almaktadır.

Masraf ( 6 ) numaradan yüksektir.

1 0 Sıra numaralı proje:

Bu proje her ne kadar inşai evsafa haiz ise de karekterıinıde birlik yoktur. Kurunu vusta ve klasik motifler birbirine uymamıştır. İki büyük asker heyke- li yerinde değildir. Yalnız bu projenin dahilî kısmı çok güzeldir.

1 4 Sıra numaralı proje:

Şekli dört köşe müstatildir. Görünüş bakımın- dan tesir edici ve çok abidevî bir eserdir. Kuvvetli ve yerinde yi oturmuştur. Yan dıvarları kapalıdır. Gi- riş tarafında küçük bir kapı vardır, içeride ve (bu ka- pının karşısında muazzam ve tam Türk kajrekterinde parmaklıklı bir pencere vardır ki küçük kapı ile gü- zel bir tezat teşkil etmektedir.

Bu pencereden dahile güzel bir ziya temin edil- miştir. Dahildeki yan kabartmalar için yandan ça.r- pian bu ziya en münasip ve en iyi bir tarzdır.

Müştemilât talî derecede olduğundan bunlar girişteki geniş merdivenin yanlarına yerleştirilmiştir.

1 6 Sıra numaralı proje:

Yükselen güzel bir cisimdir. Fakaıt haricî kısmı ile dahilî tezat teşkil etmektedir. Yanlarındaki ka- natlar esas kısmın tesirini bozmaktadır.

1 7 Sıra numaralı proj.e:

Kapalı ve kale şeklinde, mustatil dıvarlardan yükselen ince bir kuledir. Harice karşı tamamen ka- palıdır. Her şey beş avluya inkişaf etmektedir. Ku- lenin içindeki avlu çok dardır. Uzaktan tesiri güzel ve cazip olabilir. Kulenin içinde bir merdivenden başka bir şey yolkltur.

1 8 Sıra numaralı proje:

Bu proje de kuleli bir abidedir. Vaziyet plânının

hendesî şekli açık bir itepeye yakışmaktadır. Kule ( U ) şeklinde bir avlunun iarka plânına yerleştirilmiştir.

Cenubu Garbiye doğru kulenin ebadları güzel ise de arka tarafın muSkavvesliği dekoratif olup orijinal de - ğildir. Salonun üstündeki ışıktan vaz geçilmelidir. ( U ) şeklindeki avlu çok ince ve zayıf kolonatlarla niha- yeti erimektedir.

2 1 Sıra numaralı proje:

Mustatilî bir kule, mustatilî bir avlu ortasına yerleştirilmiştir. Tuhaftır ki İçtimaî mahalli bu avlu- nun haricinde kalmaktadır. Etrafındaki binalar ge- nişlik ve yükseklik cihetinden çok büyüktür. Bu yükseklik kuleyi kuvvetle kesip abide tesirini azalt- maktadır. Şeref salonunun iç kubbesi sivri ise de in- şası mümkündür. Yalnız çok dekoratiftir.

2 3 Sıra numaralı proje:

Ağır ve geniş kule, dairevî kaideler güzel ve te- sirli bir silüet temin etmektedir. Fakat bu silüet ka- natlar tarafından tesirini kaybetmektedir. Dahilî sa- lonun tesiri iyidir. Bu taş inşaatın dıvarları daha ka- lın olmalıdır. Kalenin ve kaidenin üst dıvarları müp- hemdir. Ne yazıkki bu proje iyi eserlerden biri olma- sına rağmen, musabikın gönderdiği levhalardan ma- ada ıbir de: 1 / 1 0 0 mikyasında cephe, makta ve plân ile !bir dahilî bir de haricî manazır daha göndermesi lâzımdı. Bu yüzden derece alanlar arasına girememiş- tir.

2 9 Sıra numaralı proje:

25.00 M X 32.00 M ebadında ve 80.00 M. ir- tifaı olan muazzam Ibiır kuledir. Çok güzel silüeti var- dır. Basit mimarî motiflerin tekerrürü iyidir. Dahilî kısım kulenin bütün yüksekliğince bir tek kemerle örtülmüştür. V e küçük pencerelerle ziyalandırılmış~

tır. Bu hal kuvvetli bir tesir vermektedir. İrtifa bir az küçüldüğü takdirde tesir daha iyi olabilir. Yandaki kısımlar, avlunun vaziyeti ve girişin yanlarındaki kuleler esas abideyle birlik arzetmemektedir.

3 3 Sıra numaralı proje:

Görünüş uzaktan güzel ve iyi olup nisbeti de yerindedir. Ne yazıkki heyeti umumiye çok gevşek ve çok dekoratiftir. Ebediyete kalacak bir abidenin daha sade bir şekil arzetmesi lâzımdır. Dahilî kışımı çok alçak ve sıkıcıdır. Enteresan olan şey vaziyet plânının mihversıiz çaliştırılımasındandır. Esas yol mihveri takip ederek, zaviye teşkil eden merdiven- lerle içtima yerine varmaktadır. Bu da enteresan me- nazırlar vesile teşkil etmektedir. Bütün müştemilât basit ve abideden dalha aşağılarda bulunmaktadır.

(Devamı 74 üncü sayfada)

Bununla beraber, son yapılan tetkikin % 9 0 L o n

ralıların bahçeli bir evde oturmak istediğini göster, meşine rağmen, bu plân Londralıların % 8 0 ninin apartmanlarda iskânını teklif etmektedir. Bu öyle ba- riz bir ihatadır ki, plânın ,bu< kısmının tatbik sahasına konacağına kimse ihtimal veremez. İnsanda, Londra- ların böyle bir şeyi yapmayı istiyecek her hangi bir Vilâyet Meclisine kuvvetle itiraz edecekleri hissi mev- cuttur. Harpten önce bahçeli bir ©ve malik olmak için günde ibir buçuk saatten üç buçuk saate kadar süren yolculuğa tahammül etmeye razı olan halk, mimarların ve şehir plânı hazırlıyanların bir kaprisi yüzünden sıhhî olsa da kuru apartman hayatını ka- bule acaba razı olacaklar mı?

M i l l î Ş e h i r c i l i k S i y a s e t i n i n M e v c u d i y e t i - .

Fakat şunu da söylemek lâzım gelir iki, Aber- crombie ve Froshaw daha millî ibir şehircilik siyaseti mevcut değilken mesailerine başlamışlardır. Zafer sarahat kespetmeye ve yaklaşmaya başlayınca, hü- kümet sanayinin istikbalde alacağı mahiyeti kat'î ola- rak söyliyebilecektir ve o zaman da «halkın esaslı aızularına daha uygun, daha iyi ibir plânın ihzarı mümkün olacaktır.

Sarih, olan bir şey varsa, o da, bu plân ve mu- addeli gelecek yarım asır müddetince yüzlerce bin- lerce erkeğin ve kadının enerjisinden istifade ede- cektir. Binaenaleyh, bu plân harpten sonra İşsizliğin önüne geçilmesi siyasetine duyulan ilbtiyacı karşıla- mış olacaktır. Mali cihetine gelince, eğer harpten ev- velki masrafları gözönünde bulundurarak düşüncek olursak tabiatiyle sarfedilecek meblağ çok yüksektir.

Fakat harp senelerinde büyük bültçelere alıştık, ve Maliye Vekili harbin bir kaç ayını finanse etmek için Parlamentodan munzam bin milyon Sterlinin tahsi- sini talep ettiği zaman Parlamento azaları tarafından jb-u kadar az İbir meblağı 'böyle sık sık istediğinden dolayı muaihaze edilmiş ve Ibu kadar sık olmamak ş e. r tiyle dalha yüksek miktarlar istemesi kendisine ih- tar edilmiştir. Hali hazırda, Britanyanın sanayi kapa- sitesinin % 8 0 ni harp istihsalinde kullanılmakta ol-

duğu Ihalde Britanyalılar harpten evvelkine nazaran daha yüksek yaşama şartlarına malik bulunuyorlar.

Zamanı gelip harp istiihsalâtından sulh istühsalâtına dönülünce, halka daha yüksek yaşama şartlarını te- min edebilmeliyiz, ve Ibunun kısmı mühimmesini de ha sap olmamış, ziraat ve spora tahsis edilmiş tarlalar içinde kurulmuş güzel şehirlerdeki bahçeli evler tem- sil edilecektir.

(65 inci sayfadan devam) 34 Sıra numaralı proje:

Çok yayılmış ve Ibüyük meydanlar vücude gel- miştir. Bütün teferruat abidenin tesirini azaltmakta- dır. Müştemilât lüzumundan fazladır. Abidenin ken- disi altı hücreli yüksek bir üstüvanedir. Basittir. Müş- temilâtı abideden fazla para. ister. Sadeliği ile abide tesiri verebilirse de görünüş güzel değildir.

35 Sıra numaralı proje:

Kutıranî yerleştirilmiş köşeli kuleler, üstü açık bir çember taşımaktadır. Dekoratif olup istenilen cid- diyet yoktur. Kaide diğer kısımlarla uymamaktadır.

İstenilen mahallerin iyi tertiplenmediği, ve müştemi-

lâtın kulelere yerleştirilmesi mübhemdir.

36 Sıra numaralı proje:

lEsas düşüncelerde iyi imkânlar vardır. Nislbet- lerde muvaffak olunamamıştır. Orta kısım daha ha- kim olmalıydı. Dahilî kısım çok güzeldir. Müştemilât ve kemerli kısımlarda abide ile birlik yoktur. Vaziyet plânı çok süslenmiştir.

37 Sıra numaralı proje:

En büyük en masraflı bir projedir. Fazla de- koratiftir. A b ' d e içiçe geçmiş taş parmaklıklı hissini veren bir kaledir. Müştemilât kutranî yerleştirilmiştir.

Dıvar ve teraslı park güzel değildir. Yalnız dahilî

kısmı çok güzeldir.