• SERBEST RADİKALLER ve ANTİOKSİDANLAR 6 • (5. sınıf) • Hazırlayan: Prof. Dr. Bilgehan Doğru

• SERBEST RADİKALLER ve ANTİOKSİDANLAR 6

• (5. sınıf)

• Hazırlayan: Prof. Dr. Bilgehan Doğru

DNA Oksidasyonu

• Çevremizdeki çoğu kimyasal DNA da

mutasyon yapma potansiyeli taşır.

• Normal metabolik işlemler DNA da hasar oluşturabilir:

• DNA replikasyonundaki hatalar, DNA depürinasyonu, DNA artıklarındaki sistidin deaminasyonu, DNA metilasyonu ve

oksijen serbest radikalleri ile hasar

bulunmaktadır.

• İnsan genomunda günde 10

kez pürin kaybı

olabilmekte ve apürinik kısımlar kalabilmektedir.

• Oksidatif stres DNA hasarını fazlaca artırır ve

hızlandırır.

Reaktif Oksijen Türlerinin karsinojenik potansiyeli

• Mekanizmasının mutajenezis,

karsinojenezis ve hücre ölümüne neden

olan tek ve çift ipliklerin kırılması yolu ile

olduğu düşünülmektedir.

• Radyasyonun neden olduğu

karsinojenezisdeki aktif oksijen türlerinin

DNA iplik kırılmalarının % 60-70 inden

sorumludur.

• ^. OH radikali çok reaktifdir ve iyonlaştırıcı radyasyondan gelen hasarın çoğu suyun homolizisi ile oluşan ^. OH radikalinden

olmaktadır.

• OH radikali şekerler, pürin ve primidine atak yaptığından pek çok ürün oluşturur.

• Şeker artıklarına atak yapılması abazik kısım oluşturmak üzere baz kaybına veya fosfat omurgasının yarılmasına neden

olmaktadır

DNA bazlarının kimyasal

modifikasyonları

Pürin adüktleri (bağlantıları)

• DNA da hem guanin hem de adenin artıkları ^. OH atağına C4, C5 veya C8 pozisyonlarında duyarlıdır.

• ^. OH radikalinin C8 e ilavesi (her iki bazın da) ile imidazol halkası da

açılabilmektedir.

• ^. OH radikalinin C8 pozisyonuna ilavesi hızla 8-hidroksiguanin (8-oxo-dG) e

oksitlenen ara radikal oluşturmaktadır.

ROT/RNS nin oluşturduğu DNA hasarı : Mutasyon

• Örneğin RNT (reaktif nitrojen türleri),

adenini hipoksantine, sitozini urasile ve

guanini ksantine deamine eder.

• Adenin timinle eşleşecekken yerine hipoksantin sitozinle eşleşebilir.

• Ksantin hala sitozinle eşleşirken, urasil guanin yerine adeninle eşleşir.

• Böylece RNT, AT GC transisyonel

(transition) mutasyonlarına neden olur.

• RNT

A –T HX – - T HX – -C G – C A deaminasyonu +

• (adenin, hipoksantine A - T

• deamine olur)

• RNT DNA replikasyonu

• G – C G --- U G -C

• + DNA replikasyonu

• C deaminasyonu A – U A – T

• (sitozin, urasile

deamine olur)

• Guanin lezyonu; 8-hidroksiguanin, adenine hidrojen bağı yapabileceğinden GC TA transversiyon mutasyonlarına neden olur:

• ROT

• G – C 8 OH G – C 8 OH G - A

• +

• G - C

•

T – A