• SERBEST RADİKALLER ve ANTİOKSİDANLAR 13 • (Lisans) • Hazırlayan: Prof. Dr. Bilgehan Doğru

• SERBEST RADİKALLER ve ANTİOKSİDANLAR 13

• (Lisans)

• Hazırlayan: Prof. Dr. Bilgehan Doğru

Beslenme- Antioksidanlar

ve serbest radikaller

Proteinler

•

Diyette yetersiz miktar ve kalitede

protein/ amino asit olması antioksidan

savunma için gerekli enzim düzeylerini

azaltmaktadır.

• Protein malnutrisyonunda, karaciğer ve

ekstrahepatik dokularda protein sentezi azalışı nedeni ile; plazma albumin (dolaşımda Zn

taşıyıcısı) ve intraselüler metallotionein (major Zn taşıyıcısı) konsantrasyonunun azalması

muhtemeldir.

•

• Protein yetersizliği olan kişilerde artmış doku

demiri, transferin (ekstraselüler sıvı) , laktoferrin (ekstraselüler sıvı ve sitosol) ve ferritin (sitosolik) gibi demir-bağlayan proteinlerin düşük

konsantrasyonundan kaynaklanmakta olabilir.

Başlıca hayvani kaynaklardan sağlanan yüksek- protein diyetlerinin oksidatif stres oluşturma

nedenleri

• 1. homosistein

• 2. insan polimorfonükleer lokositler ve mononükleer hücrelerde ROT üretimi

• 3. vücut NO üretimi artması

Lipidler

• Çoklu doymamış yağ asitlerinin (ÇDYA) fazla

alınması organizmayı lipid peroksidasyonuna

daha yatkın hale getirir

•

• Doku kolesterolünü düşürmek amacı ile fazla ÇDYA alımında dokunun

peroksidlenme özelliği artmaktadır.

• Epidemiyolojik çalışmalar w-3 çoklu doymamış yağ asitlerince zengin balık yağları tüketiminin insanda

kardiyovasküler hastalık riskini azalttığını

göstermiştir.

• Çalışmalar w-3 ÇDYA serbest radikal

üretiminin inhibitörü olduğunu göstermiştir

• W-3 ÇDYA kardiyovasküler fonksiyonlar üzerine faydalı etkilerini 2 mekanizma ile ortaya

çıkarmaktadır:

• 1. Plazma triaçilgliserol konsantrasyonunu düşürerek

• 2. Serbest radikal oluşumunu inhibe ederek

Vitaminler

• A vitamini, çoğu karotenoidler, D3, K2 vitamini, ve niyasin gibi çoğu vitamin bilinen antiaterojenik ve

antinöroenflamatuvar rollerini destekleyici olarak iNOS tarafından NO üretimini inhibe etmekte

ve radikalle-indüklenen sitotoksisitenin

önlenmesinde önemli rol oynamaktadırlar.

• Vitaminler ayrıca ROT ni direkt olarak

temizlerler ve antioksidan enzimlerin

aktivitelerini artırırlar.

• B12, folat ve kolin 1 C ünitesi metabolizmasına katılır ve bundan dolayı DNA ve protein metilasyonunda gereklidir.

• Ayrıca metiyonin sentaz (B12), sistationin sentaz (B6) ve sistationazın (B6) kofaktörü olarak ve metiyonin

sentaz için bir substrat (5-metiltetrafolat) olacak şekilde rol alırlar. Dolayısı ile folat, B6 , ve B12, homosistein

metabolizması için gerekmektedirler.

•

Nikotinamid (B3) NADP+/NADPH, NAD+/NADH ve riboflavin (B2) FAD/FADH2 nin komponentleri olarak organizmayı oksidatif stresden korumada önemli rol oynarlar.

Pentoz fosfat siklusunun transketolaz enzimine B1 koenzim olarak, NADPH üretimi için

gereklidir.

Mineraller

• Magnezyum, NADP+ den NADPH

üretimini katalizleyen 2 pentoz fosfat

siklusu enziminin kofaktörüdür.

Demir

• ROT üretimini, lipid peroksidasyonunu ve oksidatif

stresi artırır.

• Bakır, çinko ve mangan sırası ile Cu, Zn-SOD

ve Mn-SOD aktiviteleri için elzem metallerdir.

• Selenyum yetersizliği glutatyon peroksidaz

aktivitesini belirgin şekilde % 90 azaltmakta ve peroksidatif hasarla ve mitokondrial

disfonksiyonla sonuçlanmaktadır.