Bekir TAVAS1 Cemal ÖZTÜRK2 TÜRK POLİS TEŞKİLATI ÇALIŞANLARININ BENLİK SAYGISI
ile PSİKOLOJİK DURUM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: ZONGULDAK İL EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜ
ÖRNEĞİ Özet
İç güvenlik hizmetleri, modern toplumun inşası ve yeni kamu yönetimi uygulamalarına geçişte önemli rol oynamaktadır. Bu süreçte, iç güvenliği sağlayan kurum çalışanlarının da psikolojik ve kişilik anlamında gelişimleri büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle, bu kurumların başında gelen Türk Polis Teşkilatında görevli personelin benlik saygısı ve psikolojik durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, 2015 yılında Zonguldak İl Emniyet Müdürlüğünde görev yapan (n=397) personel üzerinde benlik saygısı ve Kısa Semptom Envanteri ölçekleri uygulanmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların psikolojik durumlarından olumsuz benlik düzeyleri kıdeme göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermektedir (p<0,05).
Rütbeye göre ise tüm psikolojik semptom boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar gözlemlenmiştir (p<0,05). Bunun dışındaki demografik özelliklere göre psikolojik semptom boyutları istatistiksel olarak anlamlı fark göstermemektedir (p>0,05). Benlik saygısı ise araştırmada bakılan tüm demografik özelliklere göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark göstermemiştir (p>0,05).
Korelasyon analizi sonuçlarına göre ise benlik saygısı ile psikolojik semptomlar arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki gözlemlenmemiştir (p>0,05).
Anahtar Kelimeler: Polis Teşkilatı, İç Güvenlik, Psikolojik Semptomlar, Benlik Saygısı.
1 Dr., Kars İl Emniyet Müdürlüğü, Emniyet Müdürü, bekirtavas@hotmail.com
2 Yrd. Doç. Dr., Bitlis Eren Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kamu Yönetimi Bölümü, cemalozturk1974@hotmail.com
A RESEARCH ON RELATIONSHIP BETWEEN SELF RESPECT and PSYCHOLOGICAL STRUCTURES of POLICE CONSTABULARY PERSONNEL: ZONGULDAK CITY POLICE DEPARTMENT SAMPLE
Abstract
Domestic security services have an important role on transformation to new public management applications and forming modern society. In this process, physiological and self development of personnel working at organizations providing domestic security has great importance. Fort this reason, it is aimed in the research to examine relationship between self respect and physiologic structures of Police Constabulary personnel. In the research, (n=397) law enforcement agency personnel working at Zonguldak City police department in 2015 year were subjected to survey including Brief Symptoms Inventory and self respect scales.
According to results of the study, negative personality factor of physiological factors of personnel has statistically significant difference based on vocational experience of personnel (p<0,05). Based on vocational degree, there were statistically significant differences for all psychological factors (p<0,05). For all other demographic parameters, there were not statistically significant differences for all psychological factors (p>0,05). For self respect, there were not statistically significant differences for all demographic properties (p>0,05). According to correlation analysis results, there was not a statistically significant correlation between self respect and psychological symptoms (p>0,005).
Key Words: Police Constabulary, Domestic Security, Psychological Symptoms, Self Respect.
GİRİŞ
Son yıllarda yeni kamu yönetimi anlayışının gelişmesi ve tüm dünyada giderek daha yaygın hale gelmesi ile birlikte, klasik kamu yönetimi uygulamalarının daha sert eleştirilere maruz kaldığı görülmektedir (Amagoh, 2011: 569). Bu eleştirilerin başında ise politize ya da militarist toplum ve devlet yapısının ağırlığı gelmektedir (Condrey vd, 2001: 272). Yeni kamu yönetimi ve küresel kamunun meydana getirdiği yeni düzen, beraberinde toplumsal anlamda da sivilleşmeyi zorunlu kılmaktadır (Nemec vd, 2012: 1088). Daha sivil bir yapının inşası bir anlamda, vatandaşların da daha etkili bir şekilde yönetime katılımını sağlayan önemli bir etmendir.
Modern topluma geçiş süreci ve bilgi toplumuna adaptasyon aşamasında, kamu kurumlarında da önemli ve köklü değişiklikler meydana gelmektedir (Grossman, 2010: 361- 394). Bunların arasından en fazla ön plana çıkanı ise yeni kamu işletmeciliği olup, kamu kurumlarının klasik işletme yönetim modellerine ve modern yönetim paradigmalarına uygun şekilde yeniden değerlendirme sürecini de beraberinde içermektedir (Özer, 2005: 8-9). Yeni kamu işletmeciliği yaklaşımı bir yandan performansı kamu kurumlarında bir tür kar gibi görürken, performans ölçümünde ise kalite ve müşteri memnuniyeti gibi kavramlar ön plana çıkmaktadır. Tüm bu kavramlar ise özellikle hizmet yoğun olan kamu sektöründe yeni kamu işletmeciliği yaklaşımının beşeri sermaye ya da insan kaynakları unsurunu ön plana çıkarmaktadır (Karcı, 2008: 41). Dolayısıyla iç güvenlik hizmetlerinde de insan kaynaklarının
gelişimi üzerine yapılan çalışmalar hem iç güvenlik hizmetlerinin kalitesini ve performansını arttıracak, hem de iç güvenlik hizmetlerinin daha modern ve çağdaş bir yapıya kavuşmasını sağlayacaktır.
Bireylerin daha etkili ve verimli bir şekilde görevlerini yerine getirmelerinde, psikolojik iyilik halinin sağlanması ve benlik saygısının yüksek olması gerekir. Üretim hizmetlerinde gerekli olan beden gücü ve beden sağlığı, hizmet sektöründe ise zihin gücü ve zihin sağlığı ile ilişkilidir. Bu nedenle bu çalışmada, iç güvenlik hizmetlerinde görevli Türk Polis Teşkilatı personelinin benlik saygısı ile psikolojik durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Benlik Saygısı Kavramı
En genel anlamıyla benlik saygısı, kendini benimsemek, onaylamak, kendi kendine değer vermek, saygı duymak gibi değerlendirmelerin neticesinde elde edilen bakış açısıdır (Yıldız ve Çapar, 2010: 105). Diğer bir tanıma göre benlik saygısı, kişilerin benlik imgesi ile beraber ideal benliği arasındaki farkı nasıl gördükleridir (Saygılı vd, 2015: 211). Bunun yanında benlik saygısı, bireylerin yaşam memnuniyetlerinin de bir göstergesidir (Karademir vd, 2013: 287).
Öte yandan benlik saygısı çift kutuplu olup, düşük benlik saygısı negatif değerlendirmeyi, yüksek benlik saygısı ise pozitif değerlendirmeyi ifade etmektedir (Kutanis ve Tunç, 2013: 4).
Benlik saygısının oluşumu, bireylerin bebeklik dönemine kadar uzamaktadır (Altıok vd, 2010:
101). Benlik saygısının en yoğun geliştiği dönem olan ergenlikte, bu bireylerin sosyal ortamlardan kaçınma eğiliminin azaldığı rapor edilmiştir. Yine bu bireylerin kendini değersiz hissetmediği ve başkaları tarafından eleştirilme endişeleri yoktur (Eriş ve İkiz, 2013: 188). Öte yandan ilerleyen dönemler için benlik algısı aynı zamanda insan ilişkilerini şekillendiren davranışların temelini oluşturmaktadır (Özkan ve Özen, 2008: 54).
Psikolojik Durum ve Semptomlar
Günümüzde psikolojik sağlık durumunu ölçmek için en yaygın kullanılan ölçeklerden birisi, Kısa Semptomlar Envanteri (KSE) olup, aşağıdaki boyutları içermektedir:
Anksiyete: Bu bozukluk, aşırı sıkıntı veya endişe nedeniyle ortaya çıkan belirtileri içermektedir (Karamustafalıoğlu ve Yumrukçal, 2011, s.68-69).
Depresyon: Pek çok türü literatürde tanımlı olan depresyon bozukluğu, genel bir çökkünlük halini ifade etmektedir (Savrun, 1999).
Olumsuz Benlik: Bireylerin kendilerini küçük, başarısız, değersiz görme şeklinde ortaya çıkan, aynı zamanda suçluluk duygusu içeren ruh halidir (Hiçdurmaz ve Öz, 2011, s.76).
Somatizasyon: Ruhsal bozukluğun bedensel ve fiziksel tepkilere dönüştüğü rahatsızlık türüdür (Stoudemire, 1991, s.365-369).
Hostilite: Sinirlilik ve titreme hali başta olmak üzere; kızma, öfkelenme, güvensizlik, birini dövme, yaralama, zarar verme isteği, bir şeyi kırma dökme gibi saldırganlık eğilimlerinin ağırlıklı olduğu ruhsal durumdur (Dirik ve Şahin, 2008, s.249-253).
Yöntem
Araştırma betimsel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmada Türk Polis Teşkilatında görevli personelin benlik saygısı ve psikolojik semptom düzeylerinin demografik faktörlere
göre farklılık gösterip göstermediği ve daha sonra benlik saygısı ve psikolojik semptom düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir.
Araştırmanın Amacı
Araştırmada, Türk Polis Teşkilatında görevli personelin benlik saygısı ve psikolojik semptom düzeylerinin incelenmesi; benlik saygısı ve psikolojik semptom düzeylerinin personelin demografik faktörlere göre farklılık gösterip göstermediğinin incelenmesi ve benlik saygısı ve psikolojik semptom düzeyleri arasındaki ilişkinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu sayede araştırmanın, emniyet teşkilatı ve iç güvenlik hizmetlerinin daha modern bir yapıya doğru gelişmesi sürecinde, benlik saygısı ile psikolojik semptomların rolünün ortaya konması amaçlanmıştır.
Problem Durumu
Araştırmanın problem cümlesi aşağıdaki gibi kurulmuştur:
“Türk Polis Teşkilatında görevli personelin benlik saygısı ve psikolojik semptom düzeyleri demografik özelliklere göre farklılık göstermekte midir ve benlik saygısı ve psikolojik semptom düzeyleri arasında nasıl bir ilişki vardır?”
Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini 2015 yılında Zonguldak ilinde görev yapan Türk Polis Teşkilatında görevli personeli, sınırlılıklarını ise kümeleme örneklem yöntemi ile seçilen, gönüllülük usulü ile araştırmaya dâhil olan 397 Polis Teşkilatı çalışanı oluşturmaktadır.
Veri Toplama Aracı
Araştırmada veri toplama aracı olarak üç aşamadan oluşan bir anket envanteri kullanılmıştır.
Anketin birinci bölümünde Türk Polis Teşkilatında çalışanlarının cinsiyet, yaş, eğitim, kıdem, rütbe, medeni durum, mesleği seçme nedenini sorgulayan kişisel bilgi formu bulunmaktadır.
İkinci bölümde psikolojik semptomları ölçmek amacıyla Kısa Semptom Envanteri, üçüncü bölümde ise Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği kullanılmıştır.
Kısa Semptom Envanteri (KSE-BSI): Kısa Semptom Envanteri (Brief Symptom Inventory) toplam 53 maddeden ve beş boyuttan (Anksiyete, Depresyon, olumsuz Benlik, Somatizasyon, Hostilite) oluşan, beşli likert tipi değerlendirme yapılan bir ölçektir.
Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği: Rosenberg, (1965) tarafından geliştirilen, Çuhadaroğlu (1986) tarafından geçerlilik ve güvenirlilik çalışması yapılan ölçek toplam 63 made içermektedir (Ünal, 2004: 217). Ölçeğin ilk on maddesi benlik saygısını göstermekte olup, diğer maddeler Kendilik Kavramının Sürekliliği, İnsanlara Güven Duyma, Eleştiriye Duyarlılık, Depresif Duygulanım, Hayalperestlik, Psikosomatik Belirtiler, Kişilerarası İlişkilerde Tehdit Hissetme, Tartışmalara Katılabilme Derecesi, Ana–Baba İlgisi, Babayla İlişki ve Psişik İzolasyon boyutlarını gösteren maddelerdir. Bu araştırmada, benlik saygısı boyutunu gösteren ilk on madde kullanılmış olup bu maddelerden 1, 2, 4, 6, 7. maddeler olumlu benlik saygısı ifadelerini içermektedir. Bu maddeler ve 3’den 0’a kadar değişen şekilde puanlanmaktadır. İlk on madde içerisinden 3, 5, 8, 9, 10.
maddeler ise olumlu benlik saygısı ifadelerini içermektedir. Bu maddeler ise 0’dan 3’e kadar değişen bir puanlama yapılmaktadır. Ölçeğin 15-25 arasındaki puanı yeterli benlik saygısını göstermektedir. Ölçekte 15 puan ve altındaki puanlar ise düşük benlik saygısını göstermektedir (Tezcan, 2009: 35).
Verilerin Toplanması
Araştırma verilerinin toplanması bizzat araştırmacılar tarafından yapılmış olup, gerekli izinlerin alınmasının ardından, anket formları doldurulmaları için belirlenen Emniyet Müdürlüğüne bağlı değişik rütbede çalışan Emniyet personeline yöneltilmiştir. Gönüllük usulüne dayalı olarak yapılan anket çalışmasında, katılımcılara konuya ilişkin genel bir bilgi verilerek, anket formlarını doldurmaları istenmiştir. Araştırmada 400 anket formu dağıtılmış olup bunların 3 tanesi istatistiki değerlendirmeye uygun bulunmamıştır. Buna göre anketin geri dönüt oranı (GDO) %99,25 olarak bulunmuş olup, oldukça yüksek düzeyde katılımın olduğunu göstermektedir.
İstatistik Yöntem
Araştırmada demografik verilerin tanımlanmasında Frekans Analizi; ölçüm verilerinin tanımlanmasında ise ortalama ve standart sapma değerleri kullanılmıştır. Ölçek ortalamalarının dağılımının normallik testi için Kolmogorov Smirnov Testi yapılmıştır. Test sonuçlarına göre ölçek ortalamalarının dağılımları normal dağılıma uymadığından (p<0,05), nonparametrik testler kullanılmış olu, bağımsız iki grup farkının analizinde Mann Whitney U, bağımsız ikiden fazla grup arasındaki fark analizi için ise Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. Tüm analizler SPSS 17.0 for Windows paket programında, %95 güven aralığında ve α=0,05 anlamlılık düzeyinde gerçekleştirilmiştir.
Bulgular
Araştırmaya katılan Türk Polis Teşkilatında görevli personelinin kişisel özelliklerine göre dağılımları Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1: Katılımcıların Demografik Özellikleri
Özellikler Kişi Sayısı (n) Yüzde (%)
Yaş
25 yaş ve altı 86 21,7
26-35 yaş arası 177 44,5
36 yaş ve üzeri 134 33,8
Eğitim
Lise düzeyi 16 4,0
Ön lisans/Lisans 358 90,2
Lisansüstü/Doktora 23 5,8
Cinsiyet
Erkek 375 94,5
Kadın 22 5,5
Kıdem
1-5 yıl arası 65 16,4
6-10 yıl arası 257 64,7
11-15 yıl arası 33 8,3
16 yıl ve üzeri 42 10,6
Rütbe
Polis Memuru 247 62,2
Komiser Yardımcısı/Komiser/Baş komiser 110 27,7
Emniyet Amiri/Emniyet Müdürü 40 10,1
Medeni Durum
Evli 350 88,2
Bekâr 47 11,8
Tablodan da görüleceği üzere, katılımcıların %21,7’si 25 ve altında, %44,5’i 26-35 arasında ve %33,8’i ise 36 ve üzerinde yaşa sahiptir. Eğitim düzeylerine göre dağılım incelendiğinde ise katılımcıların %4,0’ü lise, %90,2’si ön lisans/lisans ve %5,8’i ise lisansüstü/doktora düzeyinde eğitime sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Katılımcıların büyükçe bir bölümü (%94,5) erkektir. Kıdeme göre dağılıma bakıldığında ise katılımcıların %16,4’ü 1-5 yıl arasında, %64,7’si 6-10 yıl arasında, %8,3’ü 11-15 yıl arasında ve %10,6’sı ise 16 yıl ve üzerinde deneyime sahiptir. Araştırmaya katılan personelin %62,2’si polis memuru, %27,7’si Komiser Yardımcısı/Komiser/Baş komiser ve %10,1’i ise Emniyet Amiri/Emniyet Müdürüdür.
Katılımcıların büyükçe bir bölümü (%88,2) evlidir. Genel olarak örneklemin demografik dağılımı incelendiğinde, Türk polis teşkilatının genel demografik yapısına benzer bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Katılımcıların demografik özelliklerine göre psikolojik durumları ve benlik algı düzeylerinin farkları ve fark analizi sonuçları Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2: Demografik Özelliklere Göre Türk Polis Teşkilatında Görevli Personelinin Psikolojik Durumları ve Benlik saygısı Düzeyleri Arasındaki Farklar
Özellikler Anksiyete Depresyon Olumsuz benlik
Somatizasyo
n Hostilite Benlik
saygısı
X SS X X X SS X SS X SS X SS
Yaş
25 yaş ve altı 32,4
9 4,3
2 28,6
2 4,1
4 30,2
4 3,4
1
21,38 2,26 16,4 3
2,9 6
10,1 3
4,1 9
26-35 yaş arası 32,2
2 4,1
5 28,4
2 4,1
1 29,9
4 3,4
2
21,30 2,17 16,4 3
3,0 2
10,0 0
4,2 0
36 ve üzeri 31,4
2 4,9
1 28,0
8 4,4
0 29,3
0 4,4
0
21,11 2,84 16,5 8
2,8 3
9,84 4,2 9
X2 2,666 1,382 1,849 ,329 ,202 ,057
p ,264 ,501 ,397 ,848 ,904 ,972
Eğitim
Lise düzeyi 31,5
0 4,0
2 29,3
1 4,7
3 29,4
4 3,5
4
21,31 2,27 16,1 3
3,7 6
8,63 4,4 3 Ön lisans/Lisans 32,0
4 4,5
4 28,2
7 4,2
1 29,7
7 3,8
4
21,25 2,47 16,4 3
2,9 6
10,0 4
4,2 4 Lisansüstü/Doktora 31,7
8 3,6
1 28,8
3 3,9
7 30,2
6 3,1
1
21,35 1,92 17,5 7
1,5 9
9,83 3,7 0
X2 1,227 2,635 ,600 ,032 2,348 2,108
p ,541 ,268 ,741 ,984 ,309 ,348
Cinsiyet
Erkek 31,9
4 4,4
8 28,3
4 4,2
4 29,7
5 3,7
6
21,23 2,43 16,4 3
2,9 9
9,95 4,2 2
Kadın 33,1
8 4,2
0 28,5
0 3,7
9 30,5
0 4,1
8
21,59 2,38 17,4 1
1,5 9
10,4 1
4,3 1
Z -1,406 -,025 -1,489 -,917 -1,299 -,564
p ,160 ,980 ,136 ,359 ,194 ,573
Kıdem
1-5 yıl arası 32,7
5 3,9
5 28,7
4 3,5
1 30,4
9 2,9
3
21,57 1,90 16,6 3
2,9 1
10,1 5
4,1 8
6-10 yıl arası 32,1
8 4,3
9 28,4
8 4,1
9 29,8
7 3,9
2
21,30 2,39 16,6 3
2,8 1
10,1 4
4,1 1
11-15 yıl arası 31,7
9 4,1
1 28,7
9 4,1
8 29,5
8 3,3
5
21,12 2,22 16,1 8
3,4 9
8,76 4,8 9
16 yıl ve üzeri 29,9 8
5,4 4
26,5 7
4,9 9
28,3 8
4,1 6
20,57 3,34 15,5 7
3,2 1
9,67 4,3 3
X2 8,015 7,808 15,346 2,104 6,074 5,215
p ,046 ,050 ,002 ,551 ,108 ,157
Rütbe
Polis Memuru 33,1
6 3,9
8 29,0
5 3,3
7 30,3
8 3,9
2
21,60 2,12 16,9 8
2,7 0
10,0 0
4,2 2 Kom.yrd./Komiser./Başkomis
er
30,7 4
4,3 8
27,5 2
5,1 9
29,1 4
3,0 3
20,79 2,65 15,8 2
3,0 5
10,0 1
4,2 4 Emniyet Amiri/Emniyet
Müdürü.
28,4 0
4,7 5
26,3 0
4,8 5
27,9 5
4,0 2
20,40 3,14 15,2 3
3,3 4
9,73 4,2 2
X2 52,520 10,994 52,732 10,539 28,721 ,194
p ,000 ,004 ,000 ,005 ,000 ,908
Medeni Durum
Evli 32,1
3 4,3
8 28,4
5 4,1
2 29,8
0 3,8
2
21,27 2,33 16,5 4
2,9 2
9,99 4,2 6
Bekâr 31,1
1 5,0
3 27,6
0 4,7
9 29,7
2 3,5
2
21,15 3,09 16,0 2
3,0 3
9,85 3,9 2
Z -1,293 -,949 -1,030 -,538 -1,429 -,294
p ,196 ,343 ,303 ,590 ,153 ,769
Tablodan da görüleceği üzere, KSE boyutlarından abnksiyete, depresyon, olumsuz benlik ve somatizasyon düzeyleri 25 yaş ve altındaki katılımcılarda daha yüksektir. Hostilite ise en fazla 36 ve üzerinde yaşa sahip olan katılımcılarda görülmektedir. Öte yandan fark analizi sonuçları, yaş gruplarına göre katılımcıların psikolojik semptom puanları arasındaki farkların istatistiksel olarak anlamlı olmadığını göstermektedir (p>0,05). Benlik saygısı puanı ise yine en fazla 25 yaş ve altındaki personelde görülmekte olup, yine bu farkın da istatistiksel olarak anlamlı olmadığı saptanmıştır (p>0,05).
Eğitim düzeylerine göre psikolojik semptomlardan anksiyete en fazla ön lisans/lisans mezunlarında, depresyon en fazla lise mezunlarında, diğer üç boyut olan olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite ise en fazla lisansüstü/doktora mezunlarında görülmektedir. Fark analizi sonuçlarına göre ise gruplar arasında istatistiksel olarak tüm boyut ortalamaları için de anlamlı bir fark görülmemiştir (p>0,05). Benlik saygısı ise en fazla ön lisans/lisans düzeyinde eğitime sahip personelde görülmüş olup, bu fark da yine istatistiksel olarak anlamlı değildir (p>0,05).
Cinsiyete göre psikolojik semptomların tamamının kadınlarda daha yüksek olduğu görülmektedir. Yine benlik saygısı da kadın katılımcılarda daha yüksek düzeyde çıkmıştır. Öte yandan fark analizi sonuçları, tüm psikolojik semptom boyutları ve benlik saygısı ortalamalarının da cinsiyet gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farka sahip olmadığını göstermektedir (p>0,05).
Kıdeme göre ise anksiyete, olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite en fazla 1-5 yıl arası deneyime sahip personelde, depresyon en fazla 11-15 yıl arası deneyime sahip olan personelde görülmektedir. Fark analizi sonuçları ise anksiyete ve olumsuz benlik puanlarının kıdem gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı (p<0,05), diğer boyutların ise istatistiksel olarak anlamsız derecede farklı olduğunu göstermektedir (p>0,05). Benlik saygısı da en fazla 1- 5 yıl arasında deneyime sahip olan personelde görülse de, gruplar arasındaki bu fark istatistiksel olarak anlamlı değildir (p>0,05).
Rütbeye göre tüm psikolojik semptom puanlarının en fazla polis memurlarında olduğu görülmektedir. Fark analizi sonuçları ise tüm psikolojik semptom boyutu ortalamalarının da rütbe gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı derecede farklı olduğunu göstermektedir (p<0,05). Benlik saygısı puanı ise en fazla komiser yardımcısı/komiser/baş komiser rütbesindeki
katılımcılarda olsa da, ancak fark analizi sonuçlarına göre gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur (p>0,05).
Medeni duruma göre ise psikolojik semptomların tamamı en fazla evli personelde görülmektedir. Fark analizi sonuçları ise gruplar arasındaki bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığını göstermektedir (p>0,05). Benlik saygısı puanı da yine en fazla evli personelde olup, fark analizi sonuçlarına göre bu fark istatistiksel olarak anlamlı değildir (p>0,05). Katılımcıların psikolojik durumları ile benlik saygısı puanları arasındaki ilişki için yapılan Spearman’s rho analizi sonuçları Tablo 3’te verilmiştir.
Tablo 3: Türk Polis Teşkilatında Görevli Personelinin Psikolojik Durumları ve Benlik saygısı Düzeyleri Arasındaki İlişki
Benlik saygısı Anksiyete Depresyon Olumsuz Benlik Somatizasyon Hostilite
Benlik saygısı r 1,000 ,012 ,020 -,046 -,013 -,051
p . ,812 ,685 ,359 ,796 ,311
Anksiyete r ,012 1,000 ,319** ,463** ,443** ,378**
p ,812 . ,000 ,000 ,000 ,000
Depresyon r ,020 ,319** 1,000 ,466** ,779** ,576**
p ,685 ,000 . ,000 ,000 ,000
Olumsuz Benlik r -,046 ,463** ,466** 1,000 ,712** ,629**
p ,359 ,000 ,000 . ,000 ,000
Somatizasyon r -,013 ,443** ,779** ,712** 1,000 ,671**
p ,796 ,000 ,000 ,000 . ,000
Hostilite r -,051 ,378** ,576** ,629** ,671** 1,000
p ,311 ,000 ,000 ,000 ,000 .
** korelasyon 0,001 düzeyinde anlamlıdır.
Tablodan da görüleceği üzere, benlik saygısı ile psikolojik semptomlar arasında istatistiksek olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05). Öte yandan psikolojik semptomların kendi içerisinde birbirleri ile istatistiksel olarak yüksek derecede anlamlı ilişkilere sahip olduğu görülmektedir (p<0,001). Dolayısıyla Türk polis teşkilatı çalışanlarının örneklemimiz çerçevesinde benlik algıları psikolojik semptomlardan anksiyete, depresyon, olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite ile ilişkili değildir.
Tartışma
Yapılan bu araştırmada, iç güvenlik hizmetlerinde görevli personelin psikolojik durumları ile benlik algılarının öncelikle personelin demografik özelliklerine göre fark gösterip göstermediği, daha sonra bu iki değişken arasındaki ilişki incelenmiştir.
Yaş gruplarına göre fark analizi sonuçları incelendiğinde, gerek benlik saygısının, gerekse hostilite dışındaki tüm psikolojik semptomların genç personelde daha yüksek olduğu görülmektedir. Hostilite ise örneklemin ileri yaşa sahip olan katılımcılarında daha yüksektir. Öte yandan gerek psikolojik semptomlar, gerekse benlik algıları yaş gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark göstermemektedir. Öte yandan literatürde ilerleyen yaş ile birlikte benlik algısının arttığını rapor eden çalışmalar mevcuttur (Otacıoğlu, 2009: 147).
Eğitim durumuna göre ise anksiyetenin ön lisans/lisans mezunlarında, depresyonun ise en fazla lise düzeyindeki personelde daha yüksek olduğu görülmektedir. Diğer üç boyut ise
lisansüstü/doktora düzeyinde eğitime sahip personelde daha yüksek düzeyde çıkmıştır. Benlik saygısı da yine ön lisans/lisans mezunu personelde daha yüksektir. Yine burada da, gerek psikolojik durumların, gerekse benlik algılarının eğitim gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği saptanmıştır. Cinsiyete göre yine benlik saygısı ve psikolojik semptomlar istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemekle birlikte, kadınlarda tüm boyut ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu durum, kadın personelin görevini yaparken daha duyarlı olduğunu, fakat daha fazla yıprandığını da göstermektedir. Oktan ve Şahin (2010) çalışmalarında, beden imgesi ile benlik arasında ilişki olduğunu, buradan hareketle benlik algısının cinsiyete göre etkilendiğini ortaya koymuştur. Dinçer ve Öztunç (2009) ise çalışmalarında, demografik özelliklerin benlik saygısı düzeyini etkilediğini ifade etmişlerdir.
Kıdeme göre sadece depresyon düzeyi en fazla 11-15 yıl arasındaki personelde daha yüksek çıkmış olup, diğer tüm boyut ortalamaları deneyimi 1-5 yıl arasında olan personelde daha yüksektir. Anksiyete ve olumsuz benlik dışındaki tüm boyut ortalamalarının gruplar arasındaki farkı istatistiksel olarak anlamlı değildir. Bu sonuçlar, yeni göreve yapan polislerimizde ankisyete düzeyinin ciddi derecede daha yüksek olduğunu göstermektedir. Deneyim arttıkça, personelin görevlerinde daha profesyonel ve sakin oldukları görülmektedir. Rütbeye göre polislerin psikolojik semptomlarının tamamının, amirlerine göre istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek olduğu görülmektedir. Öte yandan benlik algıları arasında ise ciddi bir fark yoktur. Deneyimle paralel olarak rütbede de, rütbe arttıkça daha sakin ve profesyonel bir psikolojik yapıya kavuşulduğu görülmektedir. Son olarak medeni duruma göre evli personelin hem psikolojik anlamda, hem de benlik anlamında daha yüksek değerlere sahip olduğu görülmektedir. Ancak ortalamalar arasındaki farklar istatistiksel olarak anlamlı değildir. Evli polislerin daha hassas olmaları, yaptıkları işin yapısının evli erkekler açısından daha zor olması ile ilişkisi olabilir. Daha geniş örneklem sayesinde, bu farkın anlamlı olabileceği düşünülebilir.
Literatürde bu alanda yapılan çalışmalarda, benlik saygısının psikolojik durum göstergesi olduğunu koyan çalışmalar mevcuttur. Öte yandan bazı çalışmalarda da, benlik saygısı ile psikolojik durum arasında doğrudan bir ilişkinin olmadığı çalışmalar da mevcuttur. Bu araştırmada elde edilen bulgular, Türk polis teşkilatında benlik algı düzeyinin personelin psikolojik durumları ile ilişkili olmadığını ortaya koymaktadır. Bunun pek çok nedeni olabilmekle birlikte, araştırmada en fazla ön plana çıkan neden, demografik özelliklerden bağımsız bir şekilde, tüm katılımcıların benlik algı düzeylerinin birbirine yakın olmasıdır.
Aslında bu sonuç, benlik saygısı yönünden homojen bir yapı varmış gibi bir algıyı ortaya çıkarmış olsa da, esasen eğitim, deneyim ve rütbe gibi benliği arttırma konusunda olumlu katkıları raporlanmış olan demografik faktörlerin de örneklem çerçevesinde etkili olmadığı görülmektedir. Bu nedenle, bu alanda yeni çalışmaların yapılması, daha büyük ve daha farklı demografiye sahip örneklemler üzerinden araştırmanın genişletilmesinde yarar vardır.
Sonuç
Çalışma sonuçlarından da görüleceği gibi, emniyet teşkilatında görevli personelin genel olarak psikolojik durumları demografik özelliklerine göre çok fazla farklılık göstermemekle birlikte, polis memurlarının ve özellikle genç yaştaki personelin psikolojik düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmektedir. Mesleki deneyim ve rütbe arttıkça, gerek mesleğe daha fazla uyum sağlama, gerekse daha sakin bir yaşama doğru geçiş gözlemlenmektedir. Öte yandan ortalama düzeylerin yine de yüksek olduğu, tüm demografik özelliklerde de psikolojik durumların normal düzeyin üzerinde olduğu görülmektedir. Bu durum, bir anlamda mesleğin
vermiş olduğu stres ve tükenmişlik düzeyi ile de ilişkilidir. Bu nedenle, mesleğin getirmiş olduğu stresin ve yükün azaltılmasına yönelik çalışmaların artmasının, modern polislik süreci ve sivil toplum çalışmalarına katkı sağlayacağı açıktır. Bunun yanında benlik algı düzeylerinde de demografik özelliklere göre farkların anlamlı olmaması; eğitim, rütbe ya da deneyim gibi benlik saygısına olumlu katkıları sağlaması beklenen özelliklerin de etkili olmadığını göstermektedir.
Bu durumun da etkisinin olabileceği bir sonuç korelasyon analizinde elde edilmiş olup, benlik saygısı ile psikolojik durumlar arasında bir ilişki çıkmamıştır. Öte yandan tüm psikolojik semptomlar bir yana, en azından olumsuz benlik ile benlik saygısı arasında istatistiksel olarak anlamlı ve negatif bir ilişkinin çıkması beklenebilir. Ancak aradaki ilişkinin anlamsız olması, benlik saygısının yeterince gelişmediğini göstermektedir. Bu nedenle, benlik saygısının gelişmesini sağlayacak olan çalışmalara da yer verilmesi gerekir. Bu sayede, daha modern, daha sivil ve yeni kamu yönetimi anlayışına uygun bir iç güvenlik personel yapısına kavuşmak mümkündür.
KAYNAKLAR
ALTIOK, H. Ö., EK, N. ve KORUKLU, N. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Benlik Saygı Düzeyi ile İlişkili Bazı Değişkenlerin İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 99-120.
AMAGOH, F. (2011). New Public Management and Health Reform in Kazakhstan, International Journal of Public Administration, 34:9, 567-578.
BOSSONG, R. Ve MARK Rhinard (2013) European internal security as a public good, European Security, 22:2, 129-147.
CONDREY, S. E., KELLY Purvis ve SVİTLANA S. Slava (2001) Public Management Reform Under Stress - The Ukrainian civil service experience, Public Management Review, 3:2, 271-280.
ÇUHADAROĞLU, F. (1986). Adolesanlarda Benlik Saygısı. Uzmanlık Tezi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara.
DİNÇER, F. ve ÖZTUNÇ, G. (2009). Hemşirelik ve Ebelik Öğrencilerinin Benlik Saygısı ve Atılganlık Düzeyleri. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 22–33.
DİRİK, G. ve ŞAHİN, G. (2008). Kişilik Özellikleri, Hostilite (Düşmanlık, Öfke) ve Sosyal Desteğin Miyokard İnfarktüsü (Kalp Krizi) Geçiren Hastaların Kaygı ve Depresyon Düzeyleri ile İlişkisi. Cilt 9, Sayı 15, ss. 249-266.
ERİŞ, Y. ve İKİZ, F. E. (2013). Ergenlerin Benlik Saygısı ve Sosyal Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişki ve Kişisel Değişkenlerin Etkileri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/6 Spring 2013, p. 179-193.
GROSSMAN, S. A. (2010). Reconceptualizing the Public Management and Performance of Business Improvement Districts, Public Performance & Management Review, 33:3, 361-394.
KARADEMİR, T., TÜRKÇAPAR, Ü., ULUCAN, H. ve BAHADIR, Z. (2013).
Haltercilerde Benlik Saygısı ile Yaşam Doyum ve Vücut Benlik Algısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(3), 285-294.
KARAMUSTAFALIOĞLU, O. ve YUMRUKÇAL, H. (2011). Depresyon ve anksiyete bozuklukları. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, Cilt: 45, Sayı: 2, ss. 65-74.
KARCI, Ş. M. (2008). Yeni Kamu İşletmeciliği Yaklaşımının Temel Değerleri Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 8(16), 40-64.
HİÇDURMAZ, D. ve ÖZ, F. (2011). Benliğin Bilişsel Yaklaşımla Güçlendirilmesi.
Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi (2011) 68-78.
KUTANİS, R. U. ve TUNÇ, T. (2013). Hemşirelerde Benlik Saygısı İle Durumluk Ve Sürekli Kaygı Arasındaki İlişki: Bir Üniversite Hastanesi Örneği. "İş, Güç"
Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(2), 1-15.
NEMEC, J., DAVİD Spacek, PATRYCJA Suwaj ve ARTUR Modrzejewski (2012).
Public Management as a University Discipline in New European Union Member States, Public Management Review, 14:8, 1087-1108.
OKTAN, V. ve ŞAHİN, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 543- 556.
OTACIOĞLU, S. G. (2009). Müzik Öğretmeni Adaylarının Benlik Saygısı Düzeyleri İle Akademik ve Çalgı Başarılarının Karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 141-150.
ÖZER, M. A. (2005). Günümüzün Yükselen Değeri: Yeni Kamu Yönetimi. Sayıştay 59:
3-46.
ÖZKAN, İ. A. ve ÖZEN, A. (2008). Öğrenci Hemşirelerde Boyun Eğici Davranışlar ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişki. Kor Hek. 7(1):53-58.
SAYGILI, G., KESECİOĞLU, T. İ. ve KIRIKTAŞ, H. (2015). Eğitim Düzeyinin Benlik Saygısı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 210-217.
ROSENBERG, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, New Jersey:
Princeton University Press.
ÜNAL, G. (2004). Bir grup üniversiteli gençte çekingenlik, aleksitimi ve benlik saygısının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 7 (4), 215-222.
YILDIZ, M. ve ÇAPAR, B. (2010). Orta Öğretim Öğrencilerinde Benlik Saygısı İle Dindarlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi Cilt 10, Sayı 1, ss. 103‐131.
