T e k n i k
B İ R D E P O İ N Ş A A T I Plânı hazırlayan:
The Architects' jourrjal 1949 Klasım sayısından.
Umumî malûmat: Shoreham-on-Sea'da inşa edil-miş bulunan bu deponun mesahası yarım İngiliz dönü-münden fazladır. Esas eb'adı şöyledir: Orta açıklık 87 kadem 6 pus (26.67 m); kenar açıldıklar 287 kademi 9 pus (8,76 m); baştanbaşa açıklığı 145 kadem (44,20 m); 15 kadem (4,60 m) ara ile konmuş 13 enine çerçeve 180 kadem (54,86 m) uzunluğuna bir sahayı kaplamaktadır. Bunların bağlandığı ve asbest çimento halitasından ya-pılmış dam kaplamasını tutan asıklar arasındaki mesa-fe 6 kademdir (1,80 m). Deponun üzerinde inşa edildi-ği yer güney-batı rüzgârlarına maruzdur ve bina rüz-gârların tazyikini asgarî dereceye indirecek şekilde meydana getirilmiştir. Binanın yan cephelerinin rüzgâ-ra karşı mukavemetini enine çerçevelerin orta kemer-leri temin etmektedir. Binanın ön ve arka cephekemer-leri üzerinde rüzgârın tazyiki bir çatı iskeleti sistemiyle yan duvarlara, duvarlardan da temellere geçebilmek-tedir.
İ n ş a ş e k l i : Dxş duvarlardan merkeze kadar kiriş ve direkler sisteminin tam yarısını işliyebilecek şekilde sehpalar üzerinde bir delme cihazı meydana ge-tirilmiştir. Bunun yanında bir tezgâh üzerinde monte edilen bir matkap vasıtasiyle civata delikleri ve halka
•'"iVfcİ••v
CROSS S E C T ı O N l0wt» ŞH°5S2£İ-!2£ T f r r r r n I I l i , t 1 ı i n ' i i I l I l i I I I I I I I ' I I I I ntjssS <1 ıl'b' qc ı I 1 P L A N I I I ı I
ı ı ı ı ı ; ı
» * f
• 1 î T I I I j I I I J-J-Uİ-L R'VER. ADUR fScalc: rAs" = l'O"]yatakları açılmıştır. Parçalar delme cihazına konulup delikler çubuklarla birleştirilmiştir. Bundan sonra ko-nektörler yerlerine konmuş ve ek yerleri yüksek germe civatalariyle çekilip bağlanmıştır. "Bulldog» konektör-leri yataklarına iyice yerleştikten sonra yüksek germe civataları alınarak yerlerine daimî civatalar yerleştiril-miştir. Payanda ayaklarının yerleri doğru olarak tesbit edilmiş ve zeminine oturtulmuştur. Ağaç sütunlar doğ-rudan doğruya zemine oturtulmamıştır; dış sütunlar önceden dökülüp hazırlanmış beton direkler, iç sütun-lar da beton temel bloksütun-larına gömülü, çekme çelikten kısa kirişler üzerindedir. İnşaatın ilk safhası, dış payan-dalarla onları yerinde tutacak dam kaplaması yatakla-rından bir kısmını yerlerine koyup civatalamak olmuş-tur. Dış çatı açıklığından, üçgen şeklindeki iç ayaklar-dan ve esas çatı kirişinin üst kısmınayaklar-dan müteşekkil bir seksiyon kaldırılarak yerine konmuştur. Bu ameliye her iki taraftan üçer blok için tekrarlanmış ve parçaların yerlerine doğru konulmasını temin için rüzgâr kuşak-lamasının bir kısmı da tesbit edilmiştir. Bundan sonra çatı kirişinin merkez kısmı kaldırılarak yerine yerleşti-rilmiş ve ek yerleri civatalanmıştır. Bütün kaldırma ameliyeleri için 40 kadem (12,20 m) yüksekliğinde bir direk ile bir el vinçi kullanılmıştır. Binanın kurulması başından sonuna kadar bu şekilde devam etmiştir. Da-mın aspestos-çimento kaplama ile örtülebilmesi için rüzgâr kuşaklaması, sırt kirişleri, kaplama yatakları gi-bi kısımlar da yerlerine yerleştirilmiştir. Garaj kısmı kapı çerçevesinde kullanılan az miktarda kontrplak ve bütün ıskartalar da dahil olmak üzere sarfedileıı ke-restenin mecmuu 4235 kadem küptür. Bunun mesaha-sı 27.000 kadem kare (2508,3 m2) olduğuna göre bu. bir
kadem kare (0,0929 m-) başına 0.157 kadem küp (0,0044 m3) kereste demektir ki, her hangi bir standarda göre
düşük bir rakamdır, zira direklerle dam kaplaması (metrekleri) de buna dahildir. Mutad 34 librelik (15,422 kg) tahvil nisbetine uygun olarak kapalı yer mesaha-sının kadem karesi (0,0929 m'-) başına kullanılan keres-tenin ağırlığı 5.34 libredir (2,42 kg). Kereskeres-tenin hepsi işlenmemiş Douglas çamıdır ve imali kolaylaştırmak için bütün parçalar 1/8 pus (3,17 m) nominal kalınlığı ve 1/4 pus (6,35 m) nominal genişliği altında olmak üzere makineden geçirilmiştir. Kerestenin büyük kıs-mı bir pus kare (0,0929 m2) başına 1200 libre (444 kg)
tazyike, sırt kü-işleri de 400 er libre (180 kg) tazyike mukavemet edebilecek şekilde tanzim edilmiştir; bu hu-susta gerekli testler Orman Mahsulleri Araştırma La-boratuvarı tarafından yapılmıştır.
S a f i m a l i y e t : Bütün kereste aksam gerekli net uzunlukta ve büyüklükte kesilmiş olarak teslim edilmiştir. Kerestenin gemide teslim fiyatiyle inşaat
Bu sanatın mimarî, resim ve dekorasyonu için Rene Dollot (12) iyi bir fikir vermektedir «İdol'leri saklayan mağaralarda herşeyden evvel göze çarpan dekorasyo-nunun zarafeti bir, bir de büyük Budha heykelleri üze-rinde falezde kuvvetle yükselmelidir. Bunlardan kaya-ya ilk oyulmuş olanları, basit beşik tonozarı ile, mimarî kombinezonların hemen tamamen cahilidirler. Sonrala-rı ise âlimane bir oygu ile ve Vestibül, toplantı salonu, Sanktüerler ve hücreleri ile ahenkli bir bütün teşkil ederler. Bazan tavanları yalancı Putr'lar ile süslüdür; kayalara oyulmuş olan bu kısımların bölümleri röne-sans tavanlarını hatırlatır. Bazan köşe kemerleri üzeri-ne oturan kubbeler vardır. Ki şüphesiz bu İrandan adapte edilmiştir; zira, Hind bunun tamamiyle cahili-dir. Toplantı salonları bazan gayrı muntazam tam ka-vis kemerleri ve arzani banketleriyle orta çağ salonla-rını düşündürüyor. Milâd sonu III-V. asır mağaraların-dan VI-VII. asır eserlerine geçince ilk zamanlarm basit-liği modele bir dekorasyonun zaferine erişmektedir.»
Bamiyan bölgesinin sanat ve tarihini tamamiyle tafsil eden J. Haskin bunu seyyahlar için tertip
eyle-(12) R. Dallot - L'Afghanlstan, Paris 1937, Payot.
NOT: Geçen yazıda 1-2 paragrafları 3 den sonra gelmiştir. Özür diler ve tashihini rica ederim.
diği rehberde ve büyük ilmî bir eser olan (Antiquites Boudhique de Bamiyan, Paris 1932) adlı kitabında top-lamıştır.
— Bu şöhretli arkeoloğun Sayistanda yaptığı 1934-37 tarihli en son kazı ve araştırmalarında birçok sanat eşyası (seramik) meydana çıkmıştır. Bu çanak ve çöm-lekler Efganistanm milâd öncesi 1000 yıllarına ait sa-natının Sus ve Tepe-Giyan ve Mussian stillerine bağlı olduğunu göstermiştir. Bu da önemli bir hâdisedir.
Ayni arkeolog 1937 de Hindistanda kazılarda bu-lunmuştur. Burada VI-VII. asırlara ait heykeller mey-dana çıkmıştır. Bunların Bamiyan sanatının ikinci dev-resi ile muasırdırlar.
Fransız arkeoloji heyetinin bu on, on beş senelik mesaisi, Orta Asyada olduğu gibi, Efganistanda da dinî ve artistik birleşme ve kaynaşmanın (Syncretisme) mü-şahedesine vesile olmuştur. Bunu da yine buralarının muhtelif medeniyetlerin birleştiği bir yol ağzı olmasın-da aramalıdır.
Az zamanda elde edilen bu1 bilgilerden sonra yeni
çalışmalar ve müstakbel buluşlar bakalım bize neler getirecek? Bekliyelim!
M. Brion'dan
SON— Baş tarafı 228 inci sahifede —
mahalline kadar nakil masrafları tutarı kadem küp (0,0283 r;ı3) başına 8 şiling 6 pensti. Uzunluğa göre
seç-me, tahvil, makineden geçirme ve kesme masrafları da buna ilâve edilince maliyet kadem küp basma 15 şilinge yükselmiştir. Zemin mesahasının kadem karesi başına maliyet şöyle olmuştur: Takviye ve sütun ayakları için çelik 3 pens; kazı, kemer ve ayak inşaatı üzerinde mü-teahhidin çalışması 3.50 pens; konektör. civata ve ya-pıştırıcı madde 5.50 pens. Kereste kadem küp basma 1 şiling 7 pens; müteahhidin imal ve kurma işleri 1 şi-ling 11 pens. Mülk sahiplerinin makas kirişleri ve kapı çerçeveleri imali masrafları 1 pens. Aspest çatı kapla-ması 2 şiling 2 pens. Yekûn 6 şiling 9 pens.
Ecnebi karikatürü :
