Y a l o v a i m a r p l â n ı v e r a p o r u
A . S a b r i O r a n
Yalova kasabası coğrafî mevkii itibarile Anadolunun ol-dukça mühim mahallerinden biridir. Buradan en kısa bir yol ve takriben üç saatlik güzel bir otobüs seyahatinden sonra Yeşil Bursa'ya gidilir. Mudanya tiren hattının yine otobüs ile Bura'ya bağlı olması Yalova'yı Bursa yolunun bir imtidadı gibi telâkki ettirebilir. Böylelikle görülüyor ki Yalova'dan A-nsdolu'.nun dahiline kadar gidebilmek kabildir.
Yalova kasabasının en büyük hususiyetlerinden biri de burada bugün herkesçe malûm olan ve Türkiyenin en kıy -meti, sıcak su kaplıcalarının bulunmasıdır. Takriben 15 daki-kalık bir otobüs seyahatinden sonra tabiatin yarattığı en güzel manzaraların bediî heyecanı içinde şirin kaplıca mev-kiine varılır. Bilhasas bu baklıca'.ar, son senelerde Yalova ka-sabasının inkişafına en mühim bir âmil olmuştur.
Bir liman olarak Yalova'yı şu şekilde hülâsa edebiliriz: Yolcu vapurları, ki en ziyade Akay postalarıdır, hali ha-zırda mevcut iskeieye yanaşırlar. Burası mevki itibarile imar plânında da iskele olarak muhafaza edilmesi muvafık görül-müştür. Kasabanın ilerdeki inkişafını nazarı itibare alarak mevcut iskele lodos rüzgârlarını siperleyecek bir şekilde uza-tılmıştır. İskelenin burada olmasının en büyük kıymetlerinden biri de Bursa yolunun en muntazam bir şekilde ve doğrudan doğruya buradan başlamasıdır. Bundan maada kasabanın ile-rideki alacağı şekil nazarı itibare alırsak iskele, merkezî bir vaziyette kalmaktadır.
İhracat noktai nazarından ise Yalova'ya İstanbul'un bir Hinterlandı nazarile bakılabilir. Burada mevcut olan
Kara-mürsel istikametindeki Millet ve kaplıcalar yolu üzerinde Bal-tacı çiftlikleri kendi mevcut dahilî iskeleleri vasıtasile kendi ham madde ve çiftlik mamulâtile hayvanatı İstanbul'a nakle-derler. Son senelerde bilhassa Baltacı çiftliğinin limanın bütün civar köylerden ve hatta Bursa'dan gelen maddeleri buradan İhr6ç eder. 1/5000 mikyaslı imar plânında bu cihet nazarı iti-bare alınarak Baltacı dere kenarı eşya limanı olarak asrî bir şekilde tanzim edilmiştir. Burada dere kenarında ufak bir sanayi merkezi de kurulabilir. Bu sanayii, dericilik, kon-servecilik, tütüncülük ve saire gibi küçük san'atler şeklinde tasavvur etmek lâzımdır. Böylelikle Yalova ve civarı istih-salatının nakliyatı en muvafık bir şekilde ve şehrin manzara-sını hiç ihlâl etmeden kendine mahsus bir çerçeve bulmuş olur. Kasabanın imar plânı tanzim edilirken şehrin 50 senelik
inkişafı nazarı itibare alınmıştır. Nüfus adedi bugünkünün iki misli olarak' kabul olunmuş ve takriben 3500 kişi olarak tes-bit edilmiştir.
Mıntakalar taksimatında şehrin bugünkü bünyesi muha-faza edilmiştir. Çarşı ve ticaret yeri olarak Bursa yolu, sa-hildeki Millet çiftliği istikametindeki yolun bir kısmı ve kap-lıcalara giden yolun köprüye kadar olan kısmı kabul olun-muştur ki bunlar imar plânında kapalı inşaat tarzında gös-terilen yerlerdir.
mıntakası olarak asfalt boyunca kaplıcalara oldukça yakın olan arazi seçilmiştir. Burası tam manasile bir su şehri şek-linde tanzim edilmiştir. Yalova kaplıcalarında tedaviye ve yıkanmağa muhtaç her vatandaş, ailesile birlikte halen çok pahalı olan kaplıca otellerinde oturamaz. Bu mühim sosyal ciheti nazarı itibare alarak kasabada konforlu ve ayni za-manda ucuz kiralık villalar tertip edilmiştir. Bunlar sayfiye olarak ta kiralanabilir. Ve otobüs servisi ile sabah akşam hatta günde bir kaç defa kaplıcalar?, gitmek imkânı burada oturanlar için mümkündür. Bu suretle Yalova kaplıcaların-dan geniş halk kitlelerinin istifadesi temin olunacaktır.
Bu villalarda sükûnet temini için, vaziyetin müsaadesi nisbetinde, yolun gürültüsünden uzaklaştırılmağa çalışılmış-tır. Villalar ayrı ayrı guruplar halinde âdeta yeşillikler içeri-sine gömülerek tanzim edilmiştir. Şosanın sahil kısmı umu-ma umu-mahsus yeşil saha olarak serbest bırakılmıştır. Villarlarm arasındaki yeşillikler yemiş bahçeleri olarak düşünülmüştür. Bu villarların arka cihetindelti boş sahaya, şehrin nüfu-sunu arttırmak maksadile göçmenler yerleştirilecektir. Bunla, rın arasındaki sahalar da oldukça büyük olup sebze bahçeleri olarak bırakılmıştır. Bu sahada ayni zamanda numune bh-çeleri de tesisi mümkündür.
Bursa, Karamürsel ve kaplıcalara giden otomobillerin durak mahalli şimdiki çok kıymetli olan sahildeki mevkiinden kaldırılmış ve burası şerefli ve büyük bir Cümhuriyet mey-danı olarak tanzim edilip durak mahalli de bu meymey-danın kar-şısında ve asfalt yolun diğer tarafına yapılmıştır.
Yalova'nın mürur ve uburunu gayet muntazam bir tarzda tanzime bilhassa dikkat edilmiştir. Esas yollar -ki Karamürsel ve Bursa şosalarile Kaplıcalar ve köylere giden yollardır.-hepsi Cümhuriyet meydanında birleştirilmiştir. Yalova'nın esas ve ana damarlarını teşkil eden bu yollar vasıtasile mun-tazam bir şekilde müruru ubur işi halledilmiştir. Diğer yol-lar daha ziyade mesken yolyol-ları olup yayayol-lara mahsus cad-deler şebekesinin teşkilinde ana damarların ikinci derece yollarla mümkün olduğu kadar az çarpışma husule getirmele-rine dikkat edilmiş ve kasabanın iktisadî vaziyeti göz önünde tutularak yol adedi asgriye indirilmiştir.
Bütün caddelerin genişlikleri ve adaların eb'adı yapı lar kanununa göre tesbit edilmiştir. Yalnız kasabanın eski yol-larının ekserisini şimdiden lâğvetmek imkânsız bulunduğun, dan bunlar yayalara mahsus gezinti yolları olarak bırakılmış-tır. İskelenin doğu tarafındaki mevcut Millet çiftliğile kasaba arasındaki sahaya yine göçmenlere tahsisi mutasavver binalar
yerleştirilmiştir. Bu mahallin önündeki adalara deniz tarafın-da belediyece bir çok inşaata müsaade edilerek sahipleri tara-fından yaptırılmış bulunduğundan mezkûr binaların muhafa-zası da teemmül edilmiştir.
Otobüsler için umumî garaj, mezbaha ve pazar yeri için belediyenin sarfettiği büyük gayretler göz önünde tutularak bu binalar da aynen muhafaza edilmiştir. Bu güzel mevkiden daha iyi bir şekilde istifade etmek imkânları olup ileride bu-rada büyük mağazalar ve saire yapmak muvafıktır.
20 m. genişliğinde iötimlâk edilen ve garajlara doğru gi-den sahil yolu garajdan itibaren 12 m. genişliğinde olarak Millet çiftliği istikametine doğru temdid edilmiş ve çiftlik hududu boyunca cenub kısmındaki Karamürsel şosesine bağ-lanmıştır.
Mevcut Yalova deresi garbmdaki saha spor alanı olarak düşünülmüştür. Bu münasebetle derenin kenarı tamamen ı-ğaçlandırılmış ve bu yeşil saha asfaltı geçerek deniz kenarın-daki rıhtım boyunca Cümhuriyet meydanına kadar devam et-tirilmiş ve buradan da kasaba şarkındaki Millet çiftliğine ka-dar varan bu ağaçlar denizden Yalova'yı oldukça müstesna bir şekilde süsliyerek kasabaya bir sayfiye karakteri vermiştir. Koşu yeri hali hazırda mevcuttur. Yalnız yeni imar plâ-nında burası lüzumu derecede daha asrî bir şekle sokul-muştur.
Mezarlık sahası olarak köylere giden yol ile dere arasın-daki mahal kabul edilmiştir. Burası mezarlık olarak seçilirken ileride kolay bir surette ağaçlandırılabileceği hakkındaki dü-şünce en büyük rol oynamıştır.
Tayyare meydanı, deniz tayyarelerinin de istifadesini te-min için Millet çiftliğinin bir kısmı istimlâk edilerek sahilde tanzimi muvafık görülmüştür. Bu arazinin topoğrafik vaziyeti itibarile düz olması ve rüzgârlar istikametine müsaid bulun-ması tayyare meydanı olarak tercihine ehemmiyetle âmil ol-Yalova imar plânı hazırlanırken kasabanın 50 senelik in-kişafım temin edecek bütün asrî şehircilikle memleketimizin sosyal esaslarının tatminine çalışılmıştır.
50 senelik bir müddet zarfında bittabi bir çok yeni fikirler ve yeni ususller kasabanın daha ilerdeki menfaati için orta-ya atılabilir.Tanzim edilen imar plânının esas fikirlerini boz-madan hasıl olacak bu yeni ihtiyaçlara göre plânı tâdil etmek mümkündür. Çünkü imar plânı yaşanılan bir zamanın ayna-sıdır. Ve asıl kıymeti hali hazır karakterine uymaayna-sıdır.
