Y E N İ L O N D R A N I N İ M A R P L Â N I
Yazan: Cilber Mac Allisher
Londra şehri İmar heyeti Başkanı
Yeni Londra'nın plânını hazırlayan Abereromıbieve Forslhaw, Parisin veya Washington'un plânını ha-zırhyanlar gilbi işe ibüyük abidelerle süslü bulvarlar ve zafer takları ile başlıyabilirlerdi. Bu Londra'yı yalnız hali hazırda olduğu gibi büyük tarihi bir mer-kez yapmakla kalmaz, ayni zamanda diğer büyük monümantal şehirlere rakip vaziyetine de koyardı. Eğer ibu iki şehir mimarı böyle hareket etınrş olsalar-dı esas gayelerinde, yani Londra'nın Londralıların içinde yaşamalarına müsait bir şehir olmasında mu-vaffak olamazlardı. Bu da Londra Vilâyetinin şehir
plânında abidelere ait bir faslın bulunmadığı demek değildir.
Taymıs nehrinin cenup kısmı epey zamandan be-ri Londra, içini utanılacak bir hale gelmiştir. Bu kı-sımda (bir iki tane büyük bina vardır ve Vilâyet
bina-sı, Vilâyet Meclisinin Merkez binası ve asırdide Lamlbetlh Sarayı bu büyük binaların en iyileri arasın-dadır. Aslında, mamaifiih, bu kısım, feci surette bir-birine karışmış fabrikalardan, harap ticarethane bi-nalarından ve şekli belirsiz ikâmetgâhlardan
müte-şekkildir. Hâlen, nehrin cenup kıyısının mütenevvi
47 milyon nüfuslu Britanya,
nun2 milyon kadarı İnşaat
şir-halkının iskânına büyük bir alâ- ketinin malî yardımcı ile ev
sa-ka ve diksa-kat hasreder. Son 20 hibi olmak isHyenler için
yapıl-sene zarfında 4 milyonda/n faz- mıştır.
la yeni ev inşa edilmiştir. Bu- Diğer 2 milyonu hükümet
yadmıile şehir meclisi
tarafın-dan inşa edilmiştir.
Londrada ve diğer
şehirler-de geniş apartıman blokları var
dır, fakat büyük şehirlerin
etek-lerinde büyük malikânelerin
in-şasına doğru bir meyil vardır.
Bunlar 5.000 evden mürekkep
olup klişe, mektep, dükkân,
si-nema ve tiyatro gibi teşkilâtı
IhHva eder. İngilizler genişliği
çok ehemmiyet verirler, ve her
evin ferah yatak odaları ve
bah-çeleri vardır.
I — Bu resim «Bahçeli bir
şehir» gösteriyor
}küçük sanayi
şehirlerinin eteklerinde bir tip
amele mahallesi; bunlar
plân-ları çizilmiş 4 odah, bahçeli
evlerdir ve sıkışıklık hissini
gi-dermek için yollarda iki sıra
ağaçlar vardır.
millî Ibüyük ibinalar v-e sahil boyunca bulvarlar ve bahçelerle yeniden tanzimen inkişafı istenilmektedir. Ayni zamanda, burada., Londra'nın cenubunda bugü-ne kadar noksan olan yeni musiki merkezleri ve ti-yatrolar halkın boş zamanlarında eğlencesini ve genç-lik organizasyonlarını temin için kurulacaktır. Tekmil çirkin tren yollarının kaldırılarak bu gibi nakliyatın yeni talhtelarz sistemlerle yapılması kat'î olarak tek-lif edilmiştir.
B ü y ü k « R i n g » Y o l l a r ı .
Bu plân, Londra'nın münakalât müşkülâtıyla ki pek çok zaman ve para israfını istilzam eden ve in-sanca telefata ve bir çok Ih asara müncer olan izdiham-la meşgul olmayı teklif etmektedir. Şehir dahilinde-ki münakalât yolları şehirden g'eçen yollardan üç büyük Ring Road'la «Blezik Yollar» la tecrid edile-cektir; bu üç Ring Roadlardan biri merkezin etrafın-da, diğeri merkezî sahayı tamamen çerçevelevip uğ-ramadan geçecek, üçüncüsü de şehir varoşları arasın-da kros kanltri tertibatını temin edecektir. Yani tünel-ler inşa edilecek ve demir yollnrı ve sosa i^e is^ıb^tli Kir fr^viîcl,^ ranit-erlilpr'ek^ir k; bu yeni terminüslerin inşasını istilzam eden bir projedir.
Ş e v k l i M e k t e p l i l e r :
Hava akınlarında diğer sahalar kadar harap olan Londra Belediyesi sınırları dahilindeki kısımlar için bu plân bir şey derpiş etmemektedir. Londra Belediyesi yeniden inşaat iç'n kendi plânlarını hazır-lamaktadır, ve bu plânlar vilâyet meclisi plânı ile
koordine edilecektir. Ayni surette Londra Vilâyet Meclisi plânı Londra civarındaki vilâyetlerin mesele-lerine temas etmektedir. Bu vilâyetler Londra. Mec-lisi ile teşriki mesai etme|ğ>e razı olmuşlardır, çünkü İngilterede hazırlanacak plânların hepsi Şehir ve Memleket Plânlama Vekâleti tarafından koordine edilecektir. Bu vekâlet bir kaç sene evvel ve Mr. W. S. Morrison ilk vekili olarak ihdas edilmiştir.
Şehir plânı, Londralıların tetkik etmeleri için vilâyet konağında, açılan Ibüyük bir sergide teşhir edilmiştir. Mektep talebeleri gruplarından tutun da silâhlı kuvvetlerin azalarına kadar binlerce halk bu plânı görmüştür. Geçen gün sergiye gittiğim zaman etrafımda gördüğüm şevkin tesiri altında kalmaktan kendimi akmadım. Bir çok harplerin kıdemlisi Gene-ral Sir lan Hamilton da bunlardan pek hoşlanmiştı gcvlifba! Arkadaşına: «Değişikliğe ihtiyacımız var de-ğil m i ? » d^yen yaşlı bayan da memnundu galiba! Dünyanın en büyük şehrinin yeniden inşasına ait bu ilk resmî plândan Londralıların memnun kaldıklarına şüphe yoktur.
E v v e y a A p a r t m a n l a r .
Fak'<t talbiatiyle plân mükemmel değildir. Ten-kit edilmek ve tavsiveler yapılmak üzere daha altı
Bu resimde gördüğünüz «bir
odalı apartıman:> dv\ Geniş
pen-ceresi ve varanda sı olan
yata-ğın bulunduğu yer bir perde ile
osurma odasından ayrılmıştır.
Pencere için fazla yer
bırakıldı-ğından hava ve aydınlık
mev-cuttur, ve odanın ve mobilyanın
modelindeki sadelik en iyi
mo-dern stildir.
!Bu resimde yeknasaklığın can
sıkıcı ve cazip olmıyarı tesirini
gidermek için her evin ayrı bir
mimarî şekili ı olduğunu
görü-yoruz. Burası hâlen halkın
o-turduğıı bir iskân
mıntakası-dır.
içlerini çekmeleri boşuna değildir. Bu harbin halk arasında tutunmuş şarkılarının «Bir Su Şelâlesinin yanında Küçük Klüibe» istemesi de boşuna değildir. Hollandalı büyük mimar Rasmussen'in işaret ettiği
Bununla beraber, son yapılan tetkikin % 9 0 L o n -ralıların bahçeli bir evde oturmak istediğini göster, meşine rağmen, bu plân Londralıların % 8 0 ninin apartmanlarda iskânını teklif etmektedir. Bu öyle ba-riz bir ihatadır ki, plânın ,bu< kısmının tatbik sahasına konacağına kimse ihtimal veremez. İnsanda, Londra-ların böyle bir şeyi yapmayı istiyecek her hangi bir Vilâyet Meclisine kuvvetle itiraz edecekleri hissi mev-cuttur. Harpten önce bahçeli bir ©ve malik olmak için günde ibir buçuk saatten üç buçuk saate kadar süren yolculuğa tahammül etmeye razı olan halk, mimarların ve şehir plânı hazırlıyanların bir kaprisi yüzünden sıhhî olsa da kuru apartman hayatını ka-bule acaba razı olacaklar mı?
M i l l î Ş e h i r c i l i k S i y a s e t i n i n
M e v c u d i y e t i - .
Fakat şunu da söylemek lâzım gelir iki, Aber-crombie ve Froshaw daha millî ibir şehircilik siyaseti mevcut değilken mesailerine başlamışlardır. Zafer sarahat kespetmeye ve yaklaşmaya başlayınca, hü-kümet sanayinin istikbalde alacağı mahiyeti kat'î ola-rak söyliyebilecektir ve o zaman da «halkın esaslı aızularına daha uygun, daha iyi ibir plânın ihzarı mümkün olacaktır.
Sarih, olan bir şey varsa, o da, bu plân ve mu-addeli gelecek yarım asır müddetince yüzlerce bin-lerce erkeğin ve kadının enerjisinden istifade ede-cektir. Binaenaleyh, bu plân harpten sonra İşsizliğin önüne geçilmesi siyasetine duyulan ilbtiyacı karşıla-mış olacaktır. Mali cihetine gelince, eğer harpten ev-velki masrafları gözönünde bulundurarak düşüncek olursak tabiatiyle sarfedilecek meblağ çok yüksektir. Fakat harp senelerinde büyük bültçelere alıştık, ve Maliye Vekili harbin bir kaç ayını finanse etmek için Parlamentodan munzam bin milyon Sterlinin tahsi-sini talep ettiği zaman Parlamento azaları tarafından jb-u kadar az İbir meblağı 'böyle sık sık istediğinden dolayı muaihaze edilmiş ve Ibu kadar sık olmamak ş e. r tiyle dalha yüksek miktarlar istemesi kendisine ih-tar edilmiştir. Hali hazırda, Britanyanın sanayi kapa-sitesinin % 8 0 ni harp istihsalinde kullanılmakta
ol-duğu Ihalde Britanyalılar harpten evvelkine nazaran daha yüksek yaşama şartlarına malik bulunuyorlar. Zamanı gelip harp istiihsalâtından sulh istühsalâtına dönülünce, halka daha yüksek yaşama şartlarını te-min edebilmeliyiz, ve Ibunun kısmı mühimmesini de ha sap olmamış, ziraat ve spora tahsis edilmiş tarlalar içinde kurulmuş güzel şehirlerdeki bahçeli evler tem-sil edilecektir.
(65 inci sayfadan devam)
34 Sıra numaralı proje:
Çok yayılmış ve Ibüyük meydanlar vücude gel-miştir. Bütün teferruat abidenin tesirini azaltmakta-dır. Müştemilât lüzumundan fazlaazaltmakta-dır. Abidenin ken-disi altı hücreli yüksek bir üstüvanedir. Basittir. Müş-temilâtı abideden fazla para. ister. Sadeliği ile abide tesiri verebilirse de görünüş güzel değildir.
35 Sıra numaralı proje:
Kutıranî yerleştirilmiş köşeli kuleler, üstü açık bir çember taşımaktadır. Dekoratif olup istenilen cid-diyet yoktur. Kaide diğer kısımlarla uymamaktadır. İstenilen mahallerin iyi tertiplenmediği, ve
müştemi-lâtın kulelere yerleştirilmesi mübhemdir.
36 Sıra numaralı proje:
lEsas düşüncelerde iyi imkânlar vardır. Nislbet-lerde muvaffak olunamamıştır. Orta kısım daha ha-kim olmalıydı. Dahilî kısım çok güzeldir. Müştemilât ve kemerli kısımlarda abide ile birlik yoktur. Vaziyet plânı çok süslenmiştir.
37 Sıra numaralı proje:
