Umumî görünüş
P a ş a b a h ç e R a k ı V e İ s p i r t o F a b r i k a s ı
P r o j e : Y. M i m a r M u a l l i m A h s e n Y a p a n e rİnhisarlar Umum Müdürlüğü İnşaat Fen heyeti
İnhisarlar Umum Müdürlüğü tarafından, Pa-şabahçede, idarenin diğer tesisleri yanında bir ra-kı fabrikası yapılmasına karar verilmiş ve 1937 se-nesinde işe başlanmıştır. Fabrika 1939 da ikmal edilmiştir.
Arazinin müsaadesizliğine rağmen bina yeri-ne iyi bir şekilde oturtulmuştur.
Binanın, plânı rakı çıkaran imalâthaneler tetkik edilmek ve idarenin ihtiyaçlan gözönünde tutulmak suretile tanzim edilmiştir. Bina tama-men betonarmedir. Müteaddit katlan teşkil eden, blok kaya b'ir zemin üzerine oturtulmuştur. Arazi sahile doğru, çürük ve dolma bir karakter gös-termektedir. Rakı imalâthanesi müteaddit katlan teşkil eden blokta toplanmış, tek katı teşkil eden şed çatılı kısım mamul rakıların piyasaya gönde-rilmesi için icap eden işçiliği yapmağa tahsis
edil-miştir. Deniz cephesine de idare kısmı konulmuş-tur.
H a k i İ m a l i n d e H u s u s i y e t Ramı imali bilhassa memleketimize has bir i§t;r. Paşabahçede bir rakı fabrikası inşası için proje hazırlamak lâzımgelince evvelâ mevcut an-baıiar içinde basit bir şekilde kurulmuş ve rakı yapmakta olan tesisatı kazan ve makineleri, ima-lât yollannı tetkik etmek icap etmiştir.
denizden görünüş
gişelerımeğe hazırlanmıştır. İmlâ dairesine geç-meden evvel rakı tazyikle fiitireden geçer ve imlâ dairesinde doldurma makinelerine gelir Rakının bütün bu seyri bakır -borular içerisinde olur.
İmlâ dairsine şişenin gelmesi ayrı bir hare-ket yolu ile olur. Yeni veya piyasadan toplanan şişe depolanır. Depodan alınan şişe evvelâ yıkama dairesine ve sonra da imlâ dairesine gelerek
tak-tir edilmiş, söndürlümüş, dinlendirilip filtak-tire edil-miş rakı ile buluşur. Burada makineler vasıiasile rakı şişeşelere doldurulur. İmlâ makinelerinden çıkan şişeler masalar üzeıinde sıra ile muhtelif ameliyelere maruz kalırlar. Bunlar mantarlama, mumlama, bandrol ve etiketlemedir. Bu ameliye-lerden sonra şişeler kurutulur. Kurutma tabiî ve-ya sun'î olur. Kuruduktan sonra şişeler sandıklan-maya hazırdır. Sandıklanma dairesine geçen şişe-ler talaşla sandıklara yerleştirilir ve sardıklar ka-patılır. Sandıklar buradan günlük arrvbara geçer
• I.U.M.
PA5ABMJC4 BAI^I FABd'kttSI
Karadan görünüş i d a r e k l s m l
Dinlendirme Mantarlama ve bandrol holü
ve oradan da esas ambarlara ve sevkiyata verilir. Muayyen bir miktar rakı imal etmek için ıbiiıün bu yukarıda isimlerini yazdığımız dairelerin
büyüklükleri, taktir dairesinde meydana gelen rakının muhtelif ameliyeler neticesinde aldığı şe-killere göre, muhtelif ve mütenasip olmalıdır. Me-selâ 'bir taktir kazanından günde muayyen bir miktar rakı çıkar. Bu rakı su ilâvesile derecesi düşürülür. Su ilâve edilmekle rakının hacmi bü-yüdüğünden söndürme dairesi taktir dairesinin bir günde vereceği ve üzerine su ilâve ed'Ierek elde edilen miktarı almağa elverişli olmalıdır. Dinlen-dirme dairesi söndürme dairesinin her gün hasıl ettiği söndürülmüş rakıyı dinlendirir. Bu dinlen-dirme 10 gün sürerse dinlendinlen-dirme dairesi söndür-me dairesinin 10 günde hasıl ettiği rakıyı istiap ede-bilecek büyüklükte olmalıdır. İmlâ dairesi sahası ise imlâ makineleri eb'adına, bu makinelerin gün-de doldurabildikleri şişe agün-dedine, mantarlama, mumlama, Ibandrol ve etiketleme masaları eb'adma
ve kurutma sistemine göre hesaplanır.
Umumiyetle muhtelif dairelerin sahaları ra-kı imalât seyrine göre alâkalı dairelerin hasıl
et-tiği rakıyı içindeki makine ve vesaitle işliyeceği-ne göre hesaplanır. Her' daireye lüzumlu olan
iş-letme malzemesi dairenin içinde günlük işiş-letme malzmeleri anbarlarmda bulunur.
Paşahahçede yeni inşa edilen rakı fabrikasın-da bütün bu noktalar nazarı itibare alınmıştır. Taktir, söndürme, dinlendirme daireleri üstüste tertip edilmiştir. Taktir dairesi seviyesinden daha yüksek bir seviyede bulunan soma tanklarından soma taktir dairesine borularla gelir. Anason bir elevatör ile yükselir. Hasıl olan rakı taktir daire-sinden kendi ağırlığı ile söndürme, dinlendinne ve filitre dairelerinden geçerek imlâ dairesine gelir. Verilen krokide bütün bu imalât yolu gösteril-miştir.
Bu fabrikanın projelerini Y. Mimar Muallim Ahsen Yapanar tanzim etmiş, inşaat fen heyeti de tatbik etmiştir.
İnhisarlar Umum Müdürlüğü inşaat fen heye-t'nin, inhisarlar maddelerinin imalâtında icap ettir-diği hüsusiyetleri yeni binalarda iyi bir şekilde tat-bik sahasına koymakta daima muvaffak olduğunu 'burada kaydetmek muvafık olur.
İ l l i Guui.UK MAMUL OF PO KUOUTKA- ICİ&ATLAMA 5IH Dİ-POSU I I I I I PLAN
PAŞABAUÇt BAKI fABBIKASI IŞLtTMg StMASI
