ANKARA ÜNİVERSİTESİ
BEYPAZARI MESLEK YÜKSEKOKULU
MÜLKİYET KORUMA VE GÜVENLİK BÖLÜMÜ
AFETLER TARİHİ Öğr. Gör. Habib AKYAZI
Türkiye Tarihinde Görülen Şiddetli Rüzgarlar, Fırtına ve Kasırgalar,
BAD118 AFETLER TARİHİ DERS İÇERİĞİ
Donla Mücadele
Donla mücadele için her yörenin iklim durumu, yapılan tarımın şekli, yetiştirilen bitkinin özelliği, ilgili tarım işletmesinin
imkanları göz önüne alınarak, donla mücadele yöntemlerinden en uygun, en pratik ve en ucuz olanı seçilmelidir.
Tek bir yöntemle önlem alınabileceği gibi gereken durumlarda bir kaç yöntem birlikte uygulanarak don olayının zararları önlenebilir.
Önemli olan, doğru ve en etkin olan yöntemin seçilmesi ve gerektiğinde doğru bir şekilde uygulanabilmesidir.
Bu nedenle uyum çalışmalarına teknik elemanlar ile birlikte çiftçilerin de aktif katılımı oldukça önemlidir.
• Ülkemizde rüzgarların lodos, poyraz, karayel, keşişleme, yıldız, vb. gibi yerel adları vardır.
• Halk arasında rüzgarlardan en çok bilineni kuzeydoğudan esen poyraz ve güneybatıdan esen lodos’tur.
• Lodos, dağlardaki karların hızla erimesine yol açarak sellere de neden olabilir.
• Lodos sırasında oluşan kar erimeleri ve sonrasında görülen soğuk cepheye bağlı sağanak yağışlar, toprağın suya doymasına yol açarak heyelana ve kent içinde de sellere neden olabilmektedir.
• Ayrıca lodoslu havalarda soba zehirlenmeleri Türkiye’de sık rastlanılan bir olaydır.
• Lodos esmesi durumunda orman yangınlarının yayılma hızı artar ve bu nedenle lodoslu havalarda çıkan orman yangınlarının söndürülmesi
oldukça zorlaşır.
• Fırtınalar, başta ulaşım olmak üzere pek çok sektörün faaliyetlerini olumsuz yönde etkilemektedir.
• Kuvvetli konvektif hareketler sonucunda meydana gelen türbülanslar da uçaklar için büyük tehlikeler oluşturmaktadır.
• Türkiye’de ve dünyada taşımacılıkta deniz ve hava yolları çok önemlidir.
• Özellikle, denizler üzerinde oluşan fırtına sistemleri, gemilerde büyük can ve mal kayıplarına, sahil ve sahile yakın yerleşim alanlarında,
özellikle rüzgar yönündeki dağ yamaçlarında aşırı yağışlara, sellere ve bu nedenlerden ötürü insan ve hayvan kayıpları ile birlikte büyük
maddi zararlara neden olurlar.
Varto Kayalık Köyünde 2013 yılında meydana gelen hortum sonrası
(Fotoğraflar İskender Dölek).
Türkiye’de fırtına ve kuvvetli rüzgarlara bağlı olarak yılda ortalama 35 afet yaşanmakta olup, özellikle Kuzey Ege
Bölgesi ile batı ve orta Akdeniz bölgelerinde fırtınalar gözlenmektedir.
Bu dağılımda cephe sistemlerinin etkisi önemli rol oynamaktadır.
Diğer bir deyişle gezici orta enlem siklonlarına (cephesel alçak basınç sistemleri) bağlı fırtınalar, meteoroloji kökenli yıkıcı doğal afetlerin en önemlilerinden biri olabilmektedir.
Ülkemizde 1998 yılından sonra rüzgar fırtınalarında bir atış söz konusudur.
2010 yılına kadar yıllık fırtına sayısı 50’nin altında iken 2010 yılından sonra bu rakam 250 ye
yaklaşmıştır.
Gezici siklonlara bağlı olarak düz esen kuvvetli rüzgarların % 41’i kış aylarında görülmektedir.
Hortumlar ise ilkbaharda yoğunlaşmaktadır.
Türkiye’de kuvvetli rüzgar ve fırtınaların en fazla
görüldüğü iller Balıkesir, İzmir, Konya, Kayseri, Kars ve Elazığ illeridir.
Hortumların çok azı kayıtlara geçmiştir.
Antalya, Mersin, Antakya, Ankara, Zonguldak,
Ardahan, Çanakkale, Tokat, Elazığ, Muş gibi illerimiz de hortum olayının yaşandığı illerimizdir.
Kaynaklar
Afetler Tarihi, Acil Yardım ve Afet Yönetimi Lisans Tamamlama Programı, Yrd. Doç.
Dr. Yıldırım Güngör, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi
Ahmet Tolga Taştekin, Meteoroloji ve Çığ, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü
Bütünleşik Tehlike Haritalarının Hazırlanması, Çığ, Temel Kılavuz, AFAD Ankara, 2015
İskender DÖLEK, Türkiye’de Doğal Afetler, Muş Alparslan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
Ahmet ÖZTOPAL, Türkiye’nin Yıldırım ve Şimşek Gözlemlerinin İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi-Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi Cilt 19, Sayı 56, Mayıs 2017
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/85536/mod_resource/content/1/14_T
%C3%BCrkiyede%20Do%C4%9Fal%20Afetler.pdf
